‘Inisititiuti
Vahe 42: 3 Nīfai 15–17


Vahe 42

3 Nīfai 15–17

Talateú

ʻI he akonaki ʻa e Fakamoʻuí ki he kakai ʻo Nīfaí, naʻá Ne fakamahinoʻi ko Ia “ko e fonó, mo e māmá” (3 Nīfai 15:9) pea mo e “tauhi” ʻo Hono kakaí (vakai, 3 Nīfai 15:17, 21; 16:3). ʻE hanga ʻe he ngaahi hingoa ko ʻení ʻo fakalahi ʻa e mahino ʻoku tau maʻu fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekau ʻa e Fakamoʻuí ʻi he kakai Nīfaí. Kuó Ne hoko maʻu pē “ko e fonó” mo e “māmá,” ka naʻe ʻikai fie tauhi kakato ʻa e kau ʻIsilelí ki Heʻene fonó ʻo tupu ai hono fie maʻu ke nau moʻui ʻaki ha fono māʻulalo ange kae ʻoua leva kuo nau mateuteu ke haʻu ki he “maama moʻoni ʻoku fakamaama ʻa e tangata kotoa peé” (T&F 93:2). Naʻe akonekina ʻe he Tauhi Sipi Leleí, ʻa Sīsū Kalaisi, ʻa e niʻihi ʻo ʻEne “fanga sipi kehé” ʻi he ongo ʻAmeliká (3 Nīfai 15:17) pea fakalotolahiʻi kinautolu ke muimui ʻiate Ia, ʻa ia ʻoku maʻu mei ai ʻa e maama moʻoní.

ʻOku fakaʻosi ʻaki ʻa e konga folofola ko ʻení ha meʻa fakalaumālie ongo moʻoni naʻe aʻusia ʻe he kau Nīfai ʻi Mahu. Ko ha feituʻu fakaʻofoʻofa ʻeni ke fakamoʻoni ai ki he ʻofa ʻa Sīsū Kalaisi kiate kitautolú. Te ke lava ʻo poupouʻi ʻa e kau akó ke nau fakalaulauloto mo lotu, ʻo hangē ko ia ne fekau ʻe he Fakamoʻuí ke fai ʻe he kau Nīfaí, ke tokoniʻi kinautolu ke nau teuteu ke maʻu ha mahino lahi ange ʻo kau ki he Fakamoʻuí mo ʻEne ngaahi akonakí. Ke fakamamafaʻi e ngaahi fokotuʻu ki hono akoʻi ʻo e 3 Nīfai 17, fakakaukau ke ke fakaʻaongaʻi ʻa e foʻi vitiō miniti ʻe fā ko e “My Joy Is Full,” ʻi he Book of Mormon DVD Presentations (nāunau fika 54011).

Ngaahi Tokāteline mo ha Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni

  • Naʻe foaki pea fakakakato ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e fono ʻa Mōsesé (vakai, 3 Nīfai 15:1–10).

  • Naʻe folofola ʻa e Fakamoʻuí ʻo pehē ʻe fanongo ʻa e “fanga sipi kehe” ki Hono leʻó (vakai, 3 Nīfai 15:11–24; 16:1–6).

  • ʻE tokoni ʻa e fakalaulaulotó mo e lotú ke mahino kiate kitautolu ʻa e ngaahi folofola ʻa Sīsū Kalaisí (vakai, 3 Nīfai 17:1–4).

  • ʻOku manavaʻofa mo ʻaloʻofa ʻa e Fakamoʻuí ki Hono kakaí (vakai, 3 Nīfai 17:5–25).

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

3 Nīfai 15:1–10. Naʻe Foaki pea Fakakakato ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e Fono ʻa Mōsesé

Fakamatalaʻi ange ʻeni ki he kau akó: Tau pehē pē ʻokú ke nofo ʻi ha sosaieti ʻoku fuʻu fefeka ʻaupito ʻenau ngaahi laó kau ki he meʻa ʻoku totonu ke fai ʻe he kakaí. ʻOku hokosia ʻa e ʻaho ʻoku kole ai ki he kakaí ke nau moʻui ʻaki ha lao foʻou ʻoku siʻisiʻi ange ai ʻa e tokanga ki he ngaahi meʻa pau ʻoku fai ʻe he kakaí kae lahi ange ki he taumuʻa ʻo e ngaahi meʻa ʻoku fai ʻe he kakaí mo ʻenau haʻisia fakatāutaha ki aí.

  • ʻE tākiekina fēfē ʻe he lao ko ʻení ʻa e meʻa ʻoku fai ʻe he kakaí?

  • Ko e hā e meʻa te ne fakapapauʻi mai ʻa hoʻo lavameʻa pe taʻelavameʻa ʻi hono moʻui ʻaki ʻo e lao foʻoú?

Fakaafeʻi ha toko taha ako ke ne lau ʻa e 3 Nīfai 1:24–25.

  • Ko e hā e fono naʻe ʻiloʻi ʻe he kakaí ʻe ʻi ai e ʻaho ʻe fakakakato aí?

Kole ki ha toko taha ako ke ne lau ʻa e 3 Nīfai 15:1–10.

  • ʻI hoʻo lau e ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā e meʻa naʻá ke vakai ki ai fekauʻaki mo e mafai ʻo e Fakamoʻuí ki he fono ʻa Mōsesé? (Hiki e ngaahi tali ʻa e kau akó ʻi he palakipoé.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻa Sīsū Kalaisi ʻi Heʻene folofola ko Ia “ʻa e fonó” mo e “māmá”?

  • Naʻe folofola ʻa e Fakamoʻuí, “Sio kiate au” (3 Nīfai 15:9). Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koé? Ko e hā e ngaahi founga ʻoku tākiekina ai ʻe heʻetau ʻofa ki he ʻEikí ʻa e anga ʻo ʻetau sio kiate Ia mo muimui ʻiate Iá?

3 Nīfai 15:11–24; 16:1–6. Naʻe Folofola ʻa e Fakamoʻuí ʻe Fanongo ʻa e “Fanga Sipi Kehe” ki Hono Leʻó

Fakaʻaliʻali ha foʻi kolope pe mape ʻo māmani. (Kapau ʻoku maʻu ʻe he kau akó ha paaki foʻou ʻo hono fakatahaʻi ʻo e ngaahi folofolá, ʻe ʻi he konga ki mui ʻo e tohí ha mape ʻo māmani ʻi he konga ko e Fakamatala Fakahokohoko ʻo e Hisitōlia ʻo e Siasí, Ngaahi Mapé, mo e Ngaahi Taá.) ʻAi ke nau kumi ʻa e feituʻu naʻe ʻi ai e fanga sipi ʻa e ʻEikí ʻi he Fuakava Foʻoú. (Ko e Fonua Tapú, ʻa ia ʻoku tuʻu ʻi he feituʻu Hahake Lotolotó.) Fakaafeʻi ha toko taha ako ke ne lau ʻa e Sione 10:11–16. Fekau leva e kau akó ke nau fakafekauʻaki e ngaahi veesi ko iá mo e 3 Nīfai 15:16–20. Kole ange ke nau kumi ke ʻiloʻi ʻa e feituʻu naʻe ʻi ai e “fanga sipi kehe” naʻe folofola ʻa Sīsū Kalaisi ʻo kau ki ai ʻi he Sione 10. (Tokanga ke mou fakaʻehiʻehi mei ha fakamahamahalo kau ki ha feituʻu pau.)

  • Ko e hā hono lahi ʻo e ʻilo ʻa e kau Siú ki he “fanga sipi kehe” ʻa e ʻEikí?

  • Ko e hā naʻe ʻikai ʻoange ai ʻe Sīsū ha fakamatala kau ki Heʻene “fanga sipi kehé” ki he kau Siú? (Vakai, 3 Nīfai 15:18–20.)

  • Ko hai ʻa e kau Senitaile naʻe ʻuhinga ki ai ʻa e Fakamoʻuí ʻi he 3 Nīfai 15:22–23?

Vahevahe ʻa hono fakamatalaʻi ko ʻeni ʻo e foʻi lea ko e Kau Senitailé:

“ ʻOku lahi hono ngaahi ʻuhinga ʻo e Kau Senitailé ʻi hono ngāue ʻaki ʻi he folofolá. ʻOku faʻa ʻuhinga ia he taimi ʻe niʻihi ki he kakai ʻoku ʻikai tupu mei he kau ʻIsilelí, pea ʻuhinga he taimi ʻe niʻihi ki he kakai naʻe ʻikai tupu mei he kau Siú, pea ʻuhinga he taimi ʻe niʻihi ki he ngaahi puleʻanga ʻoku ʻikai te nau maʻu ʻa e ongoongoleleí neongo ʻoku ʻi ai ha toto ʻo ʻIsileli ʻi he kakaí. Ko e ʻuhinga fakamuimuí ʻoku lahi taha hono ngāue ʻaki ʻo e foʻi leá ʻi he Tohi ʻa Molomoná mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofola, “Senitailé, Kau,” scriptures.lds.org).

  • Fakatatau ki he veesi 22–23, ko e hā e founga naʻe pehē ʻe fanongo ai ʻa e kau Senitailé ki he leʻo ʻo e ʻEikí? (Vakai foki, 1 Nīfai 10:11.)

Lau mo e kau akó ʻa e 3 Nīfai 16:1–3. ʻEke ange pe ʻoku ʻi ai haʻanau fakakaukau pe ko hai ʻa e “fanga sipi kehe” ko iá.

Fokotuʻu ange ki he kau akó ke nau fakafekauʻaki ʻa e 3 Nīfai 16:1–3 mo e 2 Nīfai 10:22; 29:12–14; mo e 3 Nīfai 17:4.

Vahevahe ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Pulusi R. Makongikī (1915–1985) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻIkai naʻe ʻaʻahi ʻa Sīsū kiate kinautolu [ngaahi faʻahinga kehe ʻo ʻIsilelí] hili ʻEne malanga ʻi he lotolotonga ʻo e kau Nīfaí? Talí: ʻIo naʻá Ne ʻaʻahi ki ai, ʻi he feituʻu ʻe taha pe ngaahi feituʻu lahi ʻo fakatatau mo ʻEne ngaahi taumuʻá. Naʻá Ne fakatahatahaʻi mai ʻa kinautolu ʻi he founga tatau pē ko ia naʻá Ne fakatahatahaʻi mai ai ʻa e kau Nīfaí ʻi he fonua ko Mahú ke nau lava foki ʻo fanongo ki hono leʻó mo ala ki he ngaahi matakafo mei he faʻó ʻi Hono ongo nimá mo hono ongo vaʻé. ʻOku ʻikai lava ke toe fehuʻia ʻa e meʻá ni” (The Millennial Messiah: The Second Coming of the Son of Man [1982], 216; ʻoku fakamamafaʻi ʻi he tatau totonú).

3 Nīfai 16:8–20. Naʻe Fai ʻe he Fakamoʻuí ha Fakatokanga ki he Kakai ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní

Hiki e ngaahi fehuʻi ko ʻení he palakipoé:

Ko e hā e meʻa te ne fakatupu ʻa e ngaahi meʻa fakamamahi fakatouʻosi ki he kau Senitailé mo e fānau ʻa ʻIsilelí?

Ko e hā ʻe hoko kiate kinautolu ʻoku ʻikai fakatomalá ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí

Ko e hā e ngaahi tāpuaki ʻe maʻu ʻe kinautolu ʻoku fakatomalá?

Vahevahe e kalasí ki ha ngaahi kulupu tautau toko ua. ʻAi ke fakamanatu ʻe he tokotaha takitaha ʻa e 3 Nīfai 16:8–20, kae kumi ʻe he toko taha ʻa e ngaahi fakatokanga mo e ngaahi tāpuaki naʻe talaʻofa ʻaki ki he kau Senitailé pea kumi ʻe he toko tahá ʻa e ngaahi fakatokanga mo e ngaahi talaʻofa ki he fānau ʻa ʻIsilelí. Kole ange foki ke na ngāue fakataha ke tali e ngaahi fehuʻi he palakipoé. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga ki he kau akó, ʻai ke nau vahevahe mo e kalasí ʻa e meʻa naʻa nau maʻú.

3 Nephi 17:1–4. ʻOku Tokoni ʻa e Fakalaulaulotó mo e Lotú ke Mahino Kiate Kitautolu ʻa e Ngaahi Folofola ʻa Sīsū Kalaisí

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalelei ʻa e 3 Nīfai 17:1–3. Fokotuʻu ange ke nau fakaʻilongaʻi e ngaahi foʻi lea ko ia ʻoku nau fakamatalaʻi e founga ʻe lava ke mahino ai kiate kitautolu e ngaahi folofola ʻa e ʻEikí. Kole ange ke nau vahevahe ʻenau ngaahi talí.

  • Ko e hā e ngaahi founga ʻe ala fakaʻaongaʻi ai e ngaahi vēsí ni ki ha taha ʻoku ʻalu ki he kalasi ʻinisititiutí? ki ha houalotu sākalamēniti? ki he temipalé? Ko e hā e ngaahi founga ʻe ala fakaʻaongaʻi ai ki he ako folofola fakatāutahá?

  • Ko e hā ʻoku fie maʻu ai ʻa e fakalaulaulotó ke toe loloto ange ʻa e mahino kau ki he ongoongoleleí?

3 Nīfai 17:5–25. ʻOku Manavaʻofa mo ʻAloʻofa ʻa e Fakamoʻuí ki Hono Kakaí

ʻAi ke lau ʻe ha toko taha ako ʻa e 3 Nīfai 17:5–15. Kole ki he kau akó ke nau talamai ʻa e ngaahi ʻulungāanga naʻe fakaʻaliʻali ʻe he ʻEikí ʻi Heʻene ngaahi fengāueʻaki mo e kakaí. Hiki ʻenau ngaahi talí he palakipoé. ʻE ala kau e ngaahi meʻa ko ʻení he ngaahi talí:

  1. ʻOkú Ne manavaʻofa (vakai, veesi 6).

  2. ʻOkú Ne ʻaloʻofa (vakai, veesi 7).

  3. ʻOkú Ne ʻafioʻi ʻetau ngaahi fie maʻú (vakai, veesi 8).

  4. ʻOkú Ne maʻu e mālohí (vakai, veesi 9).

  5. ʻOkú Ne ʻofa ʻi he fānau īkí (vakai, veesi 11).

  6. ʻOkú Ne fehiʻa ʻi he angahalá (vakai, veesi 14).

  7. Naʻá Ne lotu ki he Tamaí (vakai, veesi 15).

Lau e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoní (1899–1994), ko e Palesiteni hono 13 ʻo e Siasí:

“Ko e tangata maʻongoʻonga taha pea mohu tāpuekina mo fiefia tahá ʻa e tangata ko ia ʻoku ofi taha ʻene moʻuí ki he sīpinga ʻa Kalaisí. ʻOku ʻikai ha kaunga ki ai ʻa e koloa fakamāmaní, mālohí, pe ngeiá. Ko e sivi moʻoni pē ʻo e maʻongoʻongá, mohu tāpuekiná, mo e fiefiá ʻa e malava ko ia ke fakaofiofi ha moʻui ke hangē ko e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí” (“Jesus Christ—Gifts and Expectations,” Ensign, Dec. 1988, 2).

Fakaafeʻi ha toko taha ako ke ne lau ʻa e veesi 16–25 kae fakakaukau fakalongolongo pē hono toé ki he ngaahi meʻa toputapu naʻe hoko ʻa ia ʻoku fakamatalaʻi aí. ʻAi ke fakakaukauloto e kau akó pe naʻe mei fēfē nai kapau naʻa nau ʻi ai lolotonga e ʻaʻahi ʻa e Fakamoʻuí. Fakakaukauʻi leva hano fakaʻaongaʻi ʻo ha niʻihi pe kotoa ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke tataki ʻaki ha fealēleaʻakí:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā haʻo ongo kapau naʻá ke mamata tonu ʻi he ngaahi meʻa ko ʻeni naʻe hokó?

  • Ko e hā nai ha ivi tākiekina naʻe mei maʻu ʻe he meʻá ni kiate koe?

  • Ko e hā ha konga ʻo e meʻa naʻe hokó naʻe mei ongo taha kiate koé? Ko e hā hono ʻuhingá?

Ke fakamamafaʻi ʻa e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí ki he fānau īkí, kole ki he kau akó ke lau ʻa e Mātiu 19:13–14.

  • Ko e hā e meʻa ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi tōʻonga ʻa e Fakamoʻuí ki he fānau īkí?

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú pe ngaahi ongo ʻo kau ki he fakamatala ko ʻení.

Fakakaukauʻi hano vahevahe ʻo e sīpinga fakaonopooni ko ʻeni ʻo e ʻofa ki he fānau īkí, ʻo hangē ko hono toe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā ʻEtuate ʻAiala ʻo e Kau Fitungofulú:

“ Ko e taha ʻo hono fakahaaʻi maʻongoʻonga taha ʻo e ʻofa ki he fānaú kuó u mamata aí naʻe hoko ia ʻi he taimi ne u palesiteni fakasiteiki ai ʻi Sileí. Naʻe ʻaʻahi ange ʻa Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo ki Silei ki ha konifelenisi fakaʻēlia. Naʻe fakataha mai e kāingalotu ʻo e Siasí mei he ngaahi fonua ʻe fā ki ha malaʻe vaʻinga naʻe hao ai ha kakai ʻe toko taha mano nima afe. Ne mau ʻeke ange kia Palesiteni Kimipolo pe ko e hā e meʻa naʻá ne fie fai ʻi he hili ʻa e konifelenisí. Naʻá ne loʻimataʻia ʻi heʻene pehē mai, ʻ ʻOku ou fie sio ki he fānaú.’ Naʻe lea ha taha ʻo e kau taki lakanga fakataulaʻeikí he meʻa fakaongo leʻolahí ʻo fakahā ʻe fie lulululu ʻa Palesiteni Kimipolo pe tāpuakiʻi ʻa e fānau takitaha ʻi he malaʻe vaʻingá. Naʻe ofo ʻa e kakaí—naʻe ʻi ai e fuʻu fakalongolongo. Naʻe fakafeʻiloaki taha taha ʻa Palesiteni Kimipolo ki he fānau ʻe toko uaafe nai, pea naʻá ne tangi ʻi heʻene lulululu mo kinautolú pe ʻuma kiate kinautolu pe hili hono nimá ʻi honau ʻulú mo tāpuakiʻi kinautolú. Naʻe loto ʻapasia ʻaupito e fānaú pea nau sio kiate ia mo tangi foki. Naʻá ne pehē kuo teʻeki ai ʻaupito ke ne ongoʻi ʻa e faʻahinga laumālie ko ʻení ʻi heʻene moʻuí. Ko ha momeniti fakaʻofoʻofa moʻoni ia ʻi he moʻui ʻa e kāingalotu kātoa ʻo e Siasí ʻi aí” (ʻi he Janet Peterson and Eduardo Ayala, “Friend to Friend,” Friend, Mar. 1996, 6–7).