‘Inisititiuti
Vahe 30: ʻAlamā 32–35


Vahe 30

ʻAlamā 32–35

Talateú

Naʻe kau ʻi he ngāue fakafaifekau ʻa ʻAlamā mo ʻAmuleki ʻi he kau Sōlamí haʻana ngaahi akonaki mātuʻaki loloto fekauʻaki mo e tuí, lotú, mōihuú pea mo e Fakaleleí. ʻOku faʻa hanga ʻe he kau faiakó ʻi heʻenau kamata ʻi he konga folofolá ni ke akoʻi ha lēsoni ʻo makatuʻunga ʻi ha taha pē ʻo e ngaahi tefitó ni. Pe ko ʻenau akoʻi ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi tefitó ni kae ʻikai malava ke fakafekauʻaki kinautolu ʻo hangē ko hono fakaʻaongaʻi ʻi he ngaahi akonaki ʻa ʻAlamā mo ʻAmulekí. ʻE mālohi taha hoʻo akoʻi ʻa e tohi ʻa ʻAlamā 32–35 ʻi hoʻo tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e fekauʻaki kotoa ʻo e ngaahi tefitó ni: ʻOku tau fakatupulaki ʻa e tuí ʻi heʻetau ngāueʻi ʻa e folofolá. ʻOku tataki kitautolu ʻe heʻetau tuí ke tau lotu pea ke falala ki he feilaulau taʻefakangatangata mo taʻengata ʻa Sīsū Kalaisí. Pea ʻoku hanga leva ʻe he falala ko iá ʻo tataki kitautolu ke tau fakatomala pea teuteu ki he ʻaho te tau toe foki atu ai ki he ʻafioʻanga ʻo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí. ʻI he vakai ko ia ʻa e kau akó ki he fakatātā lahi ange ko ʻení ʻi heʻenau fakakaukaú, ʻe lava leva ke mahino kiate kinautolu ʻa e feituʻu ʻe malava ʻe heʻenau tuí ke tataki kinautolu ki aí.

ʻOku fokotuʻu mai ʻa e ngaahi fakakaukau lahi ki hono akoʻi ʻi he niʻihi ʻo e ngaahi vahe ʻo e lesoni ko ʻení. Manatuʻi ke fili pea fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fakakaukau fakafaiako pē ko ia ʻe ʻaonga ki hoʻo kau akó ʻo makatuʻunga ʻi honau ngaahi manakó mo ia ʻe lelei kiate kinautolú.

Ngaahi Tokāteline mo ha Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni

  • ʻOku lelei ange ʻa e fili ke loto fakatōkilaló ʻi hano fakamālohiʻi ke loto fakatōkilalo. (vakai, ʻAlamā 32:1–16, 25).

  • ʻOku tupu ʻa e tui kia Kalaisí mei hono ʻahiʻahiʻi ʻo e folofolá (vakai, ʻAlamā 32:17–43; 33:12–23; fakatokangaʻi ko e ʻAlamā 32:21 ko ha veesi fakataukei folofola ia ).

  • ‘Oku totonu ke fonu hotau lotó ʻi he lotu maʻu ai pē (vakai, ʻAlamā 33:1–11; 34:17–27, 39).

  • ʻOku fie maʻu ha fakalelei – ha feilaulau taʻefakangatangata mo taʻengata, ʻi he palani lahi ʻa e ʻOtua Taʻengatá (vakai, ʻAlamā 33; 34:1–17).

  • ʻOku fekau ʻe he ʻEikí ke ʻoua naʻa fakatoloi ʻa e ʻaho ʻo ʻetau fakatomalá (vakai, ʻAlamā 34:32–41; fakatokangaʻi ange ko e ʻAlamā 34:32–34 ko ha ngaahi veesi fakataukei folofola ia ).

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻAlamā 32:1–16, 25. ʻOku Lelei Ange ʻa e Fili ke Loto Fakatōkilaló ʻi Hano Fakamālohiʻi ke Loto Fakatōkilalo

Kole ki he kau akó ke nau fakamatala pe ʻoku mahuʻinga fēfē ʻa e loto fakatōkilaló ki he uluí.

Kole ki ha toko taha ako ke ne lau ʻa e ʻAlamā 32:1–3.

  • Ko e hā e tuʻunga fakapaʻanga mo fakasōsiale ʻo kinautolu naʻa nau tali ʻa e pōpoaki ʻa ʻAlamā mo hono kaungā-ngāué?

  • Ko e hā ha meʻa mahuʻinga ʻokú ke vakai ki ai ʻi he foʻi moʻoni ko ia naʻe “angavaivai” e kau Sōlami ko ʻení pea naʻa nau “masiva ʻi he ngaahi meʻa ʻo e māmaní”?

Tuku ke lau ʻe ha tokotaha ako kehe ʻa e ʻAlamā 32:4–6.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea ko ia kuo “teuteuʻi kinautolu ke fanongo ki he folofolá”?

Lau ʻa e ʻAlamā 32:13–16 ki he kau akó. Fakaafeʻi kinautolu ke nau muimui pē ʻi heʻenau ngaahi folofolá, pea kumi mo fakaʻilongaʻi e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e loto fakatōkilaló mo e founga ʻoku hoko ai ʻa e loto fakatōkilaló. Fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe mai e ngaahi meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā ʻoku lelei ange ai ʻa e fili ke loto fakatōkilaló ʻi ha toki fakamālohiʻi ke loto fakatōkilalo?

ʻAi ke ngāue fakafoʻituitui pe tautau toko ua e kau akó ʻo faʻu ha lisi ʻo e ngaahi ngāue ʻe lava ke fai ʻe ha taha ke toe loto fakatōkilalo ange ai. Fakaafeʻi ha kau ako pe ngaahi hoa tokolahi ke nau fakamatala ʻenau ngaahi fakakaukaú ki he kalasí. Kole ange ke nau fakamatalaʻi pe ʻe anga fēfē hano fakatupu ʻe he ngaahi ngāue naʻa nau maʻú ha loto fakatōkilalo ʻoku lahi angé?

Fakaafeʻi ha toko taha ako ke ne lau e lea ʻa Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoni he peesi 254 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó. Kole ki he kau ako kehé ke nau fakafanongo ki ha toe ngaahi fakakaukau kehe kau ki he founga ke te loto fakatōkilalo aí.

Poupouʻi e kau akó ke nau fili ke loto fakatōkilalo ʻaki ʻenau muimui ʻi he faleʻi ʻa Palesiteni Penisoní pea ʻaki ʻenau fakaʻaongaʻi ha taha ʻo e ngaahi ngāue naʻa nau maʻu ʻi he folofolá. Tokoniʻi kinautolu ke nau fakatokangaʻi ʻe tokoniʻi maʻu pē kinautolu ʻe heʻenau muimui ʻi he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ke nau toe loto fakatōkilalo ange ai.

ʻAlamā 32:17–43; 33:12–23. ʻOku Tupu ʻa e Tui kia Kalaisí mei hono ʻAhiʻahiʻi ʻo e Folofolá

ʻEke ki he kau akó ʻa hono ʻuhinga ʻoku ʻahiʻahiʻi ai ʻe he kakaí ha ngaahi meʻa. (Ke ʻiloʻi pe ʻoku moʻoni ha foʻi fakakaukau.) Kole ki he kau akó ke nau fakamatala ki ha ngaahi fakatotolo ʻahiʻahi kuo nau fai ʻi he ngaahi kalasi saienisí pe ʻi ha ngaahi feituʻu kehe pē. ʻEke ange ʻa e ngaahi sitepu naʻa nau fai ke fakakakato ʻenau ngaahi fakatotoló ʻahiʻahí. Ko e konga pē ʻi he fealēleaʻaki ko ʻení ʻa hono tokoniʻi e kau akó ke nau ʻilo ʻoku fie maʻu ʻa e ngāue ki he ngaahi ʻahiʻahi ʻoku faí, ʻo ʻikai ko ha fakafuofua pē ʻa e tokotaha ʻokú ne fai e fakatotoló.

ʻAi ke lau ʻe ha taha ako ʻa e ʻAlamā 32:26–27.

  • ʻOkú ke fakakaukau ko e hā e ʻuhinga ʻa ʻAlamaá ʻi heʻene faleʻi e kau Sōlamí ke nau “ʻahiʻahiʻi [ʻene] ngaahi leá”?

  • Ko e hā ha meʻa ʻe lava ke tau takitaha fai ke fakahoko hono ʻahiʻahiʻi tatau mo ʻeni?

Ke tokoni ki he kau akó ʻi hono aleaʻi ʻo e fehuʻi ko ʻení, fakaafeʻi kinautolu ke lau fakalongolongo ʻa e veesi 27–42 pea ʻai ke nau ʻiloʻi e ngaahi sitepu ki hono ʻahiʻahiʻí ʻa ia ne fokotuʻu mai ʻe ʻAlamaá. Fakamatalaʻi ange ʻoku fakafofongaʻi ʻe he tengaʻi ʻakau ʻi he potufolofola ko ʻení ʻa e folofola ʻa e ʻOtuá. Hili hano maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke lau ai ʻení, kole ange ke nau vahevahe mai e ngaahi meʻa naʻa nau maʻú. Hiki ʻenau ngaahi talí he palakipoé. Mahalo ʻe kau e ngaahi sitepu ko ʻení he lisí:

  1. Holi ke tui—veesi 27

  2. Fakaʻatā ha potu ke tō ai ʻa e folofolá ʻi homou lotó—veesi 27–28

  3. ʻOua naʻa liʻaki ʻa e tengá ʻi hoʻomou taʻetuí—veesi 28

  4. Fakatokangaʻi ʻa e tupu ʻa e tengá—veesi 28

  5. Tauhi fakalelei ʻa e tengá ʻi heʻene tupú—veesi 37

  6. ʻOua ʻe taʻetokangaʻi ʻa e fuʻu ʻakaú—veesi 38

  7. Hanga atu ki muʻa ki he fua ʻo e fuʻu ʻakaú—veesi 40

  8. Toli hono fuá—veesi 42

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e pehē ke “fakaʻatā ha potu, ke tō ai [e folofola ʻa e ʻOtuá] ʻi homou lotó”? (veesi 28). ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa hono ongoʻi ʻoku “pupula” e folofola ʻa e ʻOtuá ʻi ho lotó? (veesi 28). ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa hono “tauhi ʻa e folofolá”? veesi 41). ʻI he veesi 28 mo e 34, ʻoku fakamatalaʻi fēfē ʻe he ngaahi foʻi lea ko e langaki hake, fakamaama, mo e matalá ʻa e lelei ʻoku ʻomi ʻe he folofola ʻa e ʻOtuá kiate kitautolú?

Kole ki he kau akó ke nau vakai ki he veesi 41–42 pea hiki ha ngaahi foʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi e fua ʻo e fuʻu ʻakaú. Hangē ko ʻení, mahalo te nau fakatokangaʻi ʻa e kupuʻi lea ko ia ko e “tupu hake ki he moʻui taʻengatá”; ko e ngaahi foʻi leá ko e fungani mahuʻinga, melie, hinehina, mo e maʻa; pea ko e talaʻofá ko kinautolu ʻe kai ʻi he fua ʻo e ʻakaú te nau mākona pea he ʻikai te nau toe fiekaia pe toe fieinua. Tokoni ki he kau akó ke nau ʻilo ʻoku fakafofongaʻi ʻe he fuá ʻa e ngaahi tāpuaki ʻe lava ke tau maʻu ʻi he Fakaleleí, kau ai e tāpuaki ʻo e moʻui taʻengatá (vakai, vahe 3 ʻi he tohi lēsoni ko ʻení).

Fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe ʻa e ngaahi meʻa naʻa nau aʻusia ʻi heʻenau ʻahiʻahiʻi e folofola ʻa e ʻOtuá. Ka feʻunga ke ke fai ʻeni peá ke fakamatala ki ha taimi naʻe tupulaki ai hoʻo tuí ʻo mālohi ange ko e tupu mei hoʻo ʻahiʻahiʻi e folofolá. Poupouʻi e kau akó ke kei hokohoko atu pē ʻenau ʻahiʻahiʻi e folofolá.

Vahevahe e kalasí ke nau tautau toko ua. Fakahinohino e hoa takitaha ke nau vakaiʻi fakalelei ʻa e ʻAlamā 32:28–43, ʻo kumi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ia ʻoku mahuʻingamālie kiate kinautolú. Fekau ke nau fakaʻilongaʻi e ngaahi fakakaukau ʻoku nau ʻiló ʻi heʻenau ngaahi folofolá pea aleaʻi mo honau ngaahi hoá ʻa e ngaahi meʻa naʻa nau maʻú. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga ke nau aleaʻi ai e ngaahi fakakaukau ʻoku nau ʻiló, fakaafeʻi kinautolu ke nau faʻu ha ngaahi fehuʻi ʻe lava ke tali ʻaki e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻa nau maʻú. ʻE lava ke hiki ʻenau ngaahi talí he palakipoé. Tokoni ki he kau akó ke mahino kiate kinautolu ʻe lava ke nau maʻu e ngaahi tali ki ha ngaahi fehuʻi mahuʻinga ʻi hono ako ʻo e folofolá.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau toe fakamanatu e lotu ʻa e kau Sōlamí ʻi he ʻAlamā 31:15–18.

  • Ko e hā e tui ʻa e kau Sōlamí ʻo kau ki heʻenau fie maʻu ʻo ha Fakamoʻuí?

Kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo pē ʻa e ʻAlamā 33:12–22, ʻa ia ʻoku ʻi ai e niʻihi ʻo e ngaahi lea ʻa ʻAlamā ki he kau Sōlamí ʻo kau kia Sīsū Kalaisí. ʻAi ke lau ʻe he kau akó ʻa e tuʻo lahi ʻo e lea ʻa ʻAlamā ʻo kau ki he Fakamoʻuí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení.

  • Ko e hā ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi veesi ko ʻení o kau kia Sīsū Kalaisí?

  • Naʻe toe fai ʻe ʻAlamā ʻa e talanoa ki he kau ʻIsileli naʻe fakafisi ke sio ki he fakataipe ʻo Kalaisi naʻe ngaohi ʻe Mōsesé (vakai, ʻAlamā 33:19–22; vakai foki, Nōmipa 21:5–9; 1 Nīfai 17:41). Naʻe mei ʻaonga fēfē nai e sīpinga ko ʻení ki he kau Sōlamí? ʻOku tokoni fēfē ia kiate koe?

Mahalo te ke fie fakamahinoʻi ange ko e meʻa pē naʻe fie maʻu ke fai ʻe he kau ʻIsilelí ko e sio. ʻE lava ke fakafehoanaki ʻeni mo e kole ʻa ʻAlamā ki he kakaí ke nau “ngāue ʻaki ha kihiʻi konga siʻi ʻo e tuí” (ʻAlamā 32:27).

ʻAi ha toko taha ako ke ne lau ʻa e ʻAlamā 33:22–23.

  • Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ongo veesi ko ʻení ʻo kau ki hono ʻuhinga ʻo e tengaʻiʻakaú, fuʻu ʻakaú, mo e fuaʻi ʻakaú ʻi he ʻAlamā 32? (Fakamahinoʻi ange ʻi he pehē ko ia ʻe ʻAlamā he veesi 23 ke “tō ʻa e folofolá ni ʻi homou lotó,” ko ʻene ʻuhingá ki he fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí, ʻa ia ʻoku fakamatala fakanounouʻi ʻi he veesi 22.)

ʻAlamā 33:1–11; 34:17–27, 39. ‘Oku Totonu ke Fonu Hotau Lotó ‘i he Lotu Maʻu Ai Pē

Kole ki he kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e ʻAlamā 33:1 pea laineʻi ʻa e ngaahi fehuʻi naʻe fai ʻe he kau Sōlamí kia ʻAlamā ʻi he hili ʻene malangá. ʻAi ke tokoni atu e kau akó ke mou hiki ha ngaahi fehuʻi he palakipoé. Fehuʻi ange hono ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e ngaahi fehuʻi takitaha ko ʻení.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e ʻAlamā 33:2–11, pea kumi hake ʻa e founga naʻe kamata tali ʻaki ʻe ʻAlamā ʻa e ngaahi fehuʻi he veesi 1.

  • ʻOku lava fēfē ke tokoni ʻa e lotú ʻi hono tali e ngaahi fehuʻi ʻi he veesi 1?

  • ʻOku fakaʻaongai tatau pē ʻe ʻAlamā ʻi he veesi 3 ʻa e ongo foʻi lea ko e lotú mo e huú. Ko e hā e ngaahi founga ʻoku tatau ai ʻa e lotú mo e huú?

  • Ko e fē ha taimi ne mālohi taha ai hoʻo ngaahi lotú?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamatala ki ha ngaahi momeniti ne nau aʻusia ai e mālohi ʻo e lotú. ʻOange ha taimi feʻunga ke nau fakakaukau ai ki he ngaahi meʻa ne nau aʻusiá pea toki fai ʻenau talí.

  • Ko e hā ʻoku hoko ai e fanongo ʻa e ʻOtuá ki heʻetau ngaahi lotú ko ha ngāue ʻo e ʻaloʻofá? Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ʻo e kupuʻi lea he veesi 11 ʻoku pehē “koeʻuhi ko ho ʻAló”?

Fakaafeʻi e kau akó ke lau ʻa e ngaahi akonaki ʻa ʻAmuleki ʻi he ʻAlamā 34:17–26. Hili iá pea kole ange ke nau lau fakalongolongo pē ʻa e veesi 27 mo e 39, mo kumi ha ngaahi lea angamaheni ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e tuʻo lahi ʻo ʻetau lotú. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga ke nau vakaiʻi ai e ngaahi foʻi leá, fokotuʻu ange ke nau fakaʻilongaʻi e ngaahi foʻi lea ko e maʻu ai peé.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e tuku homou lotó ke “fonu ʻi he lotu … maʻu ai pē”?

ʻI hono aleaʻi ʻe he kau akó e fehuʻi ko ʻení, fakaafeʻi kinautolu ke nau lau ʻa e lea ʻa Palesiteni Henelī B. ʻAealingi he peesi 260 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó. Aleaʻi mo e kau akó ʻa e founga ʻe fakalahi ai ʻe he lea ko ʻení ʻa e mahino ʻoku nau maʻu ki hono ʻuhinga ʻo e tuku honau lotó ke “fonu ʻi he lotu … maʻu ai pē.” Hili ia pea kole ki he kau akó ke nau fakalaulauloto fakalongolongo ki haʻanau ngaahi tali fakatāutaha ki he ongo fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ʻe lava ke ke fai ke moʻui ʻaki e ngaahi akonakí ni? Ko e hā ʻe lava ke ke fai ke ke faʻa lotu pea ongoʻingofua ange ʻa e fakahā fakatāutahá?

Fai hoʻo fakamoʻoní ʻo kau ki he ngaahi fakahinohino ʻa ʻAmuleki ʻo fekauʻaki mo e lotú.

ʻAlamā 33; 34:1–17. Naʻe Fie Maʻu ha Fakalelei – ha Feilaulau Taʻefakangatangata mo Taʻengata, ʻi he Palani Lahi ʻa e ʻOtua Taʻengatá

ʻI he lea ʻa ʻAlamā ki he kau Sōlamí, naʻá ne lau ki he ngaahi akonaki ʻa ha kau palōfita ʻe toko tolu naʻe hā e ngaahi meʻa naʻa nau tohí ʻi he ʻū peleti palasá; ko Seinosi, Seinoki, mo Mōsese. Tuku ke toe vakai ʻa e kau akó ki he ʻAlamā 33:3–23 pea feinga ke ʻiloʻi e ngaahi akonaki ʻa e kau palōfitá ni ʻo kau ki he Fakamoʻuí. Fokotuʻu ange ke nau valivali kotoa e ngaahi feituʻu ʻoku lau ai ʻa ʻAlamā pe ha taha ʻo e kau palōfita ko ʻení kia Sīsū Kalaisi ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá.

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ʻiloʻi ko Sīsū Kalaisí ko e ʻAlo Ia ʻo e ʻOtuá? ʻOku tākiekina fēfē ʻe he ʻilo ko ʻení ʻa hoʻo tui kia Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā e ngaahi ʻulungāanga ʻo e ʻOtuá ʻoku fakamamafaʻi ʻe ʻAlamā ʻi he ʻAlamā 33:4–11?

  • Ko e hā e ngaahi tafaʻaki ʻo e misiona taʻengata ʻa Kalaisí ʻoku fakamahinoʻi mai ʻi he ʻAlamā 33:22? Ko e hā ʻoku maʻamaʻa ai ʻetau ngaahi kavengá ʻi he taimi ʻoku tau tō ai ʻa e ʻilo ko ʻení ʻi hotau lotó pea tauhí? (Vakai, ʻAlamā 33:23.)

Tohiʻi he palakipoé ʻa e ongo foʻi lea ko e taʻefakangatangatá mo e taʻengatá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau aleaʻi e ʻuhinga ʻo e ongo foʻi lea ko ʻení.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakaʻilongaʻi e hā tuʻo tolu ʻa e foʻi lea ko e kotoá ʻi he ʻAlamā 34:9. Aleaʻi e meʻa ʻoku akoʻi ʻe ʻAmuleki ʻi he veesi ko ʻení ʻo kau ki hotau tuʻunga tō ki laló mo e Fakaleleí. ʻE ala tokoni atu e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻomou fealēleaʻakí:

  • Ko e hā e ʻuhinga naʻe fie maʻu ai ke ʻi ai ha Fakalelei ʻi he Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví? (Vakai, Mōsaia 16:3–4; ʻAlamā 12:22; 22:14.)

  • Fakatatau ki he ʻAlamā 34:10, ko e hā e ʻuhinga ko e Fakamoʻuí toko taha pē naʻe lava ke Ne fai ha feilaulau ke fakahaofi kotoa e faʻahinga e tangatá?

Fekau e kau akó ke nau vakai ki he ongo foʻi lea ko e taʻefakangatangatá mo e taʻengatá he palakipoé. ʻAi ke lau ʻe ha toko taha ako ʻa e ʻAlamā 34:10–14 lolotonga ko iá ʻoku fakasio ʻe he toenga ʻo e kalasí ʻa e meʻa ʻoku taʻefakangatangata mo taʻengata he ngaahi veesi ko ʻení. (Tokoni ange ke nau ʻiloʻi ʻoku taʻefakangatangata mo taʻengata ʻa e Fakaleleí, pea pehē ki he ʻAlo ʻo e ʻOtuá.)

  • Ko e hā e ngaahi founga ʻoku taʻefakangatangata mo taʻengata ai ʻa e Fakaleleí?

  • ʻOku anga fēfē ʻa e taʻefakangatangata mo taʻengata ʻa e Fakamoʻuí?

Ke tokoni ki he kau akó ʻi hono aleaʻi e ongo fehuʻi ko ʻení, fakaafeʻi kinautolu ke lau ʻa e lea ʻa ʻEletā Pulusi R. Makongikī mo ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni he peesi 261 ʻi he tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó. ʻOku maʻu foki e lea ʻa ʻEletā Nalesoní ʻi he DVD ʻoku ʻomai fakataha mo ʻení A.

Fakakaukauʻi hano lau mo aleaʻi e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoní (1899–1994), ko e Palesiteni hono 13 ʻo e Siasí:

“Naʻá Ne malava ke fakakakato Hono misioná he ko e ʻAlo Ia ʻo e ʻOtuá pea naʻá Ne maʻu e mālohi ʻo e ʻOtuá.

“Naʻá Ne loto fiemālie ke fakakakato Hono misioná he ʻokú Ne ʻofa ʻiate kitautolu.

“Naʻe ʻikai maʻu ʻe ha tangata fakamatelie ʻa e mālohí pe malava ke ne huhuʻi kotoa ʻa e kakai fakamatelié mei honau tuʻunga mole mo tō ki laló, pe lava ʻe ha toe taha ʻo fie foaki ʻene moʻuí ke fakahoko e toetuʻu ʻa e kakai kehe kotoa pē ʻi he māmaní.

“Ko Sīsū Kalaisi toko taha pē naʻá Ne lava peá Ne loto fiemālie ke fakahoko ha ngāue huhuʻi pehē ʻi he ʻofa” (ʻi he Conference Report, Oct. 1983, 6; pe Ensign, Nov. 1983, 6–7; ko e toki tānaki atu hono fakamamafaʻí).

Ke tokoni ki he kau akó ke nau sio ki he founga ʻe maʻu ai ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakalelei “taʻefakangatangata mo taʻengatá”, fekau ke nau fekumi ʻi he ʻAlamā 34:15–17 pea ʻai ke ʻiloʻi ha kupuʻi lea ʻoku hā tuʻo fā ʻi ai. (“Tui ke fakatomalá.”)

  • Ko e hā e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea ko e “tui ke fakatomalá”?

  • ʻOku tataki fēfē atu mei he tuí ki he fakatomalá?

  • Fakatatau ki he ʻAlamā 34:16, ko e hā e ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻu ʻi heʻetau ngāue ʻaki ʻa e tuí ke fakatomalá? Ko e hā ʻe hoko kapau ʻe ʻikai ke tau ngāue ʻaki ʻa e tuí ke fakatomala?

ʻAlamā 34:1–8. Ko e Fehuʻi Lahi ʻa e Kau Sōlamí

Kole ha kau ako tokosiʻi pē ke nau ō ki he palakipoé ʻo hiki ha niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi lahi kuo fai ʻe he faʻahinga ʻo e tangatá. Mahalo te nau talaatu e ngaahi fehuʻi hangē “Ko ʻetau haʻú mei fē?” “Ko e hā e taumuʻa ʻo e moʻuí?” pe “ ʻOku ʻi ai ha ʻOtua?” Fakafehoanaki e lisi ʻa e kau akó mo e “fehuʻi lahi” ʻi he fakakaukau ʻa e kau Sōlamí ʻi he ʻAlamā 34:5. Tokoniʻi e kau akó ke nau sio ki he faitatau ʻa e fehuʻi lahi ʻa e kau Sōlamí—“pe ʻoku ʻi he ʻAlo ʻo e ʻOtuá ʻa e folofolá, pe ʻe ʻi ai koā ha Kalaisi”—mo e ngaahi fehuʻi ʻoku fai ʻe he kakai tokolahi he ʻahó ni ʻi heʻenau fifili ko ia pe ʻoku ʻia Kalaisi moʻoni koā ʻa e fakamoʻuí pea ʻe toe hāʻele moʻoni mai koā ʻa e Fakamoʻuí. Kole ki he kau akó ke nau toe fakamanatu ʻa e ʻAlamā 34:6–8 pea vahevahe ʻi heʻenau lea ʻanautolu pē ʻa e founga naʻe tali ʻaki ʻe ʻAmuleki ʻa e fehuʻi lahi ko ʻení. Aleaʻi pe naʻe mei founga fēfē ha kehe ʻa māmaní ʻo kapau naʻe ʻiloʻi pea tui ʻa e tokotaha kotoa pē ki he tali totonu ki he fehuʻí ni. ʻE tākiekina ʻe heʻetau tali ki he fehuʻi ko ʻení ʻa e ngaahi fili ʻoku tau fakahoko lolotonga ʻetau moʻuí.

ʻAlamā 34:32–41. ʻOku Fekau ʻe he ʻEikí ke ʻOua Naʻa Tau Fakatoloi ʻa e ʻAho ʻo ʻEtau Fakatomalá

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita (1876–1972), ko e Palesiteni hono 10 ʻo e Siasí, ʻo pehē, “Ko e moʻuí ni ʻa e vahaʻataimi mahuʻinga taha ʻo ʻetau moʻui taʻengatá” (Doctrines of Salvation, comp. Bruce R. McConkie, voliume ʻe 3 [1954–56], 1:69). Lau fakataha ʻa e ʻAlamā 34:32–34, pea kumi fakataha ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku nau poupouʻi e lea ʻa Palesiteni Sāmitá. Ke fakamamafaʻi ʻa e fie maʻu ke tau fakatomala ʻi he moʻui ko ʻení, lau e lea ʻa ʻEletā Melevini J. Pālati he peesi 230–31 ʻi he tohi lesoni ʻa e tokotaha akó.

  • Ko e hā ʻe lava ke tau fai ke teuteu ai ke feʻiloaki mo e ʻOtuá?

  • Pehē pē ʻoku talaatu ʻe hao kaungāmeʻa, “Te u kiʻi ʻahiʻahi faiangahala pē ha kiʻi taimi siʻi ke u fiefia ai, ka ko ʻeku taumuʻá ke u fakatomala pea moʻui taau ʻi he ngataʻangá.” Ko e hā haʻo lea ʻe fai ki ha taha ʻoku fakakaukau peheni?

Fai e fehuʻi ko ʻení:

  • Ko hai ʻokú ne fatongia ʻaki homou fakamoʻuí?

ʻAi ke lau ʻe he kau akó ʻa e ʻAlamā 34:37–41 ke ʻiloʻi e tali ʻa ʻAmuleki ki he fehuʻi ko ʻení.

  • Naʻe faleʻi ʻe ʻAmuleki ʻa e kakaí ke nau “ngāueʻi [honau] fakamoʻuí” (ʻAlamā 34:37). Naʻá na fakatou akoʻi mo ʻAlamā ʻa e kakaí kuo pau ke nau fakafalala ki he Fakamoʻuí ki honau fakamoʻuí. ʻOku anga fēfē e ngāue fakataha ʻa e ongo tefitoʻi moʻoni ko ʻení?

Vahevahe hoʻo fakamoʻoní ki hono mahuʻinga ke tau fai kotoa ʻa ia te tau malavá lolotonga ia ʻoku tau fakafalala ki he Fakamoʻuí (vakai, 2 Nīfai 25:23–26).