2011
Kilisimasi maʻá e Kau Fuofua Paioniá
Tīsema 2011


Kilisimasi maʻá e Kau Fuofua Paioniá

Ne hoko e haʻahaʻa ʻo e ngaahi māhina momokó ko ha taimi faingataʻa moʻoni ki ha konga lahi ʻo e kau paioniá pea naʻe faʻa hāhāmolofia ha ngaahi meʻaʻofa pe kātoanga fakafiefia ʻo e Kilisimasí. Ka naʻe ʻikai teitei tuka ai e kau fuofua paioniá ia mei heʻenau faʻu ha ngaahi manatu makehe lolotonga e faʻahitaʻu mālōlō ko ʻení. ʻOku ʻoatu heni ha ngaahi lekooti ʻo e founga ne fakamanatu ʻaki e Kilisimasí ʻi he taimi ʻo e kau paioniá:

Ko Hoku Kilisimasi Fakafiefia Tahá

“Naʻe hokosia hoku fuofua Kilisimasí ʻi he Teleʻa [Sōlekí] ʻi ha ʻaho Tokonaki. Ne mau fakamanatu e ʻahó ʻi he Sāpaté. Ne mau fakataha mai ki he tuʻunga fuka ne tuʻu ʻi loto mālie ʻi he ʻapitangá. Ne mau fakahoko ai ha fakataha. Ko ha fakataha fakangalongataʻa ia. Ne mau hiva fakafetaʻi ki he ʻOtuá. Ne mau kau fakataha ʻi hono fai e fua lotú pea he ʻikai toe ngalo ʻiate au e tokotaha lea ʻo e ʻaho ko iá. Naʻe ʻi ai ha ngaahi lea fakafetaʻi mo fakafiefia, pea naʻe ʻikai maheʻa ai ha lea fakatuʻatamaki. Naʻe loto fakatuʻamelie mo fiefia ʻa e kakaí ko ʻenau falala ki he kahaʻú. Hili e fakatahá ne mau lulululu. Naʻe tangi ha niʻihi ʻi he fiefia. Naʻe vaʻinga e fānaú he loto ʻapí pea pehē ki he veʻe afi ne tafu he pō ko iá. Ne mau fakataha mai ʻo hiva, ʻHaʻu Kāinga, ʻoua ʻe manavahē; ke tau fiefia.’ Ne mau kai ha lāpisi mo ha mā siʻisiʻi ʻi he maʻu meʻatokoni efiafí. Ne mau kai mākona pea naʻe ʻi ai ha ongoʻi nonga mo ha fiefia ʻiate kimautolu. Kuo teʻeki ai ke u maʻu ha Kilisimasi fakafiefia ange ai ʻi heʻeku moʻuí.”

ʻIkai ʻilo e tokotaha naʻá ne faʻú, ka naʻe fakamatalaʻi ʻe Bryant S. Hinckley, ʻi he Kate B. Carter, comp., Our Pioneer Heritage, 20 vols. (1958–77), 14:198.

Meʻa Vave Moʻoni ko e Taimí

“ʻI ha pō ʻe taha ʻi hoku taʻu hongofulu mā onó, naʻe fai ai ʻe he Tangataʻeikí ha paati Kilisimasi maʻa ʻene fānaú mo honau ngaahi fāmilí pea mo honau kaungāʻapi ofí. Ne mau hulohula. Naʻe tā meʻalea pē hoku ngaahi tuongaʻané. Ne mau ʻiloʻi naʻe taumuʻa e Tangataʻeikí ke ngata pē ʻa e pātí he hongofulu poʻulí, pea naʻá ne fai ia lolotonga hono fakahoko ha hulohula tapafā ʻo ne fekau ke taʻofi e tāmeʻá. Ka naʻe ʻikai ʻiloʻi ʻe he Tangataʻeikí ia kuo toutou fua hake au ʻe hoku ngaahi tuongaʻané ki he uasí he pō ko iá. Ne u toutou fakafoki e hui ʻo e uasí ʻaki ha miniti ʻe tolungofulu ki mui he taimi kotoa pē ne nau fua hake ai au. Mahalo ne ʻosi fakalaka ia he tuʻuapoó he taimi ko ia ne taʻofi ai e pātí.”

Mei he lekooti fakafāmili ʻa Christian Olsen, ʻi he Carter, Our Pioneer Heritage, 15:199.

Ko ha Taimi Fakafiefia

“ʻI he ʻā hake ʻa e fānaú he pongipongi Kilisimasí ʻi he 1849, ne ʻikai ha tamapua ia ʻe iloa he fonuá kotoa, pe ko ha foʻi lole pe maʻu pē ā ha foʻi ʻāpele ʻi he ʻū falé. Ka naʻe fiefia pē ʻa e fānaú ia mo ʻenau ngaahi mātuʻá. Ne nau fiefia pē ne kei ʻi ai ha meʻakai ke nau kai, pea kamata ke tupulaki ʻenau fakatuʻamelie atu ki honau ngaahi ʻapi foʻoú. Ka ʻo kapau ne ʻikai ha fanga kiʻi tamapua pe meʻavainga maʻá e fānaú, naʻe ʻikai pē ngalo e Kilisimasí ia he ngaahi tamaí mo e ngaahi faʻeé he naʻa nau fiefia kotoa pē ki muʻa pea toki ʻosi e ʻahó.

“ʻI he efiafí, ne nau fakataha ki he fale ʻo Sione Loupelí. Ko e fale ʻeni ne fakahoko ai e ngaahi fuofua fakatahá. Naʻa nau fai ha ngaahi hulohula fakakuonga muʻa ke fakaʻosi ʻaki e ʻahó pea ko e kakai fiefia taha ia kuo nau fakataha ʻi he taimi Kilisimasí. … Ko e meʻa pē naʻe taʻeolí ko e ʻū fasí. Naʻe ʻikai maʻu ha faʻahinga meʻalea ia ʻi ha feituʻu. Ko ha tangata mapumapu mālie ʻaupito ʻa Sailosi Kolo pea naʻá ne mapumapuʻi pē ʻa e ngaahi fasí kae hulohula fiefia e kau paioniá.”

Sarah Tolman, ʻi he Kate B. Carter, comp., Treasures of Pioneer Heritage, 6 vols. (1952–57), 4:197–98.