Kakabwaia n te Riki n Toronibwai
Onoua Mwaneka ibukin Karekean te Mwakuri
E maeka te tia Korokaraki i Utah, USA.
Tiaki kona n toronibwai n te maiu n rabwata ngkana ti kainnanoa te mwakuri ao akea ara mwakuri. Aikai bon onoua mwaneka nakon karekean te mwakuri.
Kamataata n te tamnei iroun Iker Ayerstaran
Ma tabeua kawai aika imatam aikai, tera mwaneka ake imwiina aika a na kairiko nakon te mwakuri are ko tangiria?
Ko kainnanoa te mwakuri ke te mwakuri ae tamaroa riki? Iai ae ko kinaa ae tangira te mwakuri ae tamaroa riki? Te kakaewenako ngkai ibukiia aomata aika a mwaiti ake a rangi ni kainnanoa te mwakuri ke te mwakuri ae tamaroa riki bon te aki koaua bwa a na kanga ni kareka te mwakuri are a tangiria. A titiraki, “N na korea au retiume, na katoka rongorongou iaon te intanete, ke na karaoi ni kauoua, ao ni kanga?” “Tera te kawai ae eti ni kaekaan titiraki n ai aron, ‘Tera mamaaram?’ ao ‘Bukin tera N na anganiko te mwakuri aei?’”
Te rongorongo aei e tibwauai onoua kawai aika a tia n noraki koauaia ake ko riai n atai ao ngkanne ni karaoi ni karekea te mwakuri are ko tangiria. Mwaneka aika onoua aikai a boboto man mwiin te kakaae are I karaoia iaon aroia 760 taan kamwakuri ake a kakateirake n te Brigham Young University. Mwaneka aikai a reke naba man rongorongo ake I karekei mai irouia taan rabakau iaon te kammwakuri ao man au kataneiai ae raka iaon 30 te ririki maanna iaon te mwakuri ma te kammwakuri ake I anga nakoia ngaa n aomata n aaba aika e raka iaon 20 mwaitiia. Ngkanne, kainnabau ao ngai ti beku bwa mitinare aika a kara ake ti mwiokoaki bwa ti na kawaaka ana waaki te toronibwai iaon Eurobe. Bwaai ake ti rinanoi a kamatoa nakoia bwa naake a kakaei aia mwakuri a kainnanoa te ibuobuoki ae onoti aei. Man tabo are ko maeka iai n te aonaaba aei, ke tera rabakaum, ke tera te mwakuri ae ko tangiria ni karekea, mwaneka aika onoua aikai a kona ni buokiko.
Te waaki aei ni karekean te mwakuri are ko tangiria e kona n anai tabeua boong ke tabeua te wiki ke tao tabeua namwakaina. Ma te rongorongo ae tamaroa bwa e ibuobuoki te kawai aei. Mwaneka aika onoua aikai e kona ni buokiia naake a kan mwakuri n rinan nako man teuana mai ibuakon teniua karinan: (1) naake a kakaea aia moan mwakuri, (2) naake a tangiria ni mwaing nakon te mwakuri ae boou ke ni karekea te kakerakeaki n aia kambwana ke aia tabo ni mwakuri, ao (3) naake a tangiria ni mwaing nakon te mwakuri n te tabo ni mwakuri teuana.
Mwaneka 1. Rinea te mwakuri ae onoti are ko tangiria ngkai.
Ko riai n rinea te mwakuri ae tamaroa are ko tau nako iai ngkai, are e kaineti ma rabakaum, arom, am tokanikai, ke am reirei. N te tai are ko rineia iai, korea aran te mwakuri anne. Ngkana ko kainnanoa te ibuobuoki, e mwaiti taian webutiate ake a kaoti aran ao kabwarabwaraan mwakuri aika a kakaokoro. Ibukin mwaneka 1, ko aki kainnanoia ni kakaea te mwaawa n te mwakuri, ti rinea te aekaki ni mwakuri are ko tau man nano iai.
Uoua mai ibuakon aia kairua korakora taani kan mwakuri ae a karaoi bon aki rinean te mwakuri ae onoti are a bon tangiria ke rinean te nakoa are aki tau nako iai. Ngkana ko aki koaua bwa tera te mwakuri ae ko na kakaea man karekea, ngkanne te bwai ae na riki e na bon aki reke am mwakuri. Taekinan taeka n aron, “I ti kainnanoa te mwakuri, e aki akaaka” e aki ibuobuoki. Taekinan aei e aki anaa nanoia taan kammwakuri ao e uruana nakoraoin am kakaae. Ngaia are rinea te mwakuri ae onoti are ko kona ni karaoia ngkai, ao imwiina kabotoa am iango iaon karekean te mwakuri anne.
Mwaneka 2. Karekea kabwarabwaraan te mwakuri are ko tangiria.
Te kakaae are I karaoia iaoia 760 taan kammwakuri ake a kateirake i Brigham Young University ao au taneiai inanon te mwakuri n aaba aika a mwaiti e kaotia bwa taan kateirake ao manatia ake taan kammwakuri e kuri n taainako ae a taraiia taan kan mwakuri ake iai irouia rabakau aika kainnanoaki, taneiai, tokanikai, ke aia reirei ibukin te mwakuri anne. Aio e koaua riki ni kaineti ma mwakuri ake i nuuka ao ake i eta. N aia tai n taraiia raoi taan kan mwakuri, taan kateirake aikai a kabongana te kabwarabwara ke te rinan are e aranaki bwa kabwarabwaraan te mwakuri n uring baike a rangi ni kakaawaki ibukin te mwakuri are e mwaawa. Te tia kammwakuri ngkanne e taraiia taani kan mwakuri ni kaineti ma kabwarabwaraan te mwakuri anne ae onoti.
E kona n reke iroum kabwarabwaraan te mwakuri are ko tangiria. E na buokiko ni motikia ngkana ko tau ibukin te mwakuri anne. E na buokiko naba ni taekini ke n aki taekina rongorongom iaon am retiume, n am reta, ao n te intawiu ma taan kammwakuri. Taan kammwakuri n angiin te tai a katokai kabwarabwaraan mwakuri ake a mwaawa iaon aia webutiate, iaon te newspaper ads, ao iaon te webutiate ibukin kakaean te mwakuri. Taan mwakuri ake a ataa rongorongon te mwakuri a kona naba n tuangko kabwarabwaraan ao baike a kainnanoaki ibukin te mwaawa anne.
Tabem ni mwaneka 2 bon kakaean baika a kainnanoaki aika a onoti ake a kaotaki ni kabwarabwaraan te mwakuri are ko tangiria. Ngkanne ko na kabonganai baike a kainnanoaki ni mwaneka 3-6.
Mwaneka 3. Kinai rabakaum, am taneiai, mwiin am mwakuri, ao am reirei are e kaineti ma te mwakuri are ko a tia n rineia.
Ikai are ko kona iai ni kinai oin rabakaum, am tokanikai ake a irekereke ma te mwakuri ake a kaota rongorongom bwa e kaineti ma baike a rangi ni kainnanoaki ibukin te mwakuri are ko tangiria ngkai, n aron are e kabwarabwaraaki ni kabwarabwaraan te mwakuri are ko kunea ni mwaneka 2.
N am tai ni korei rabakau aika irekereke ma te mwakuri ao am tokanikai, ko na kona ngkanne ni kabotaua am konabwai ni mwakuri ma baike a kainnanoaki ake a kaotaki ni kabwarabwaraan te mwakuri are ko kunea ni mwaneka 2. Ngkana baike ko korei a kaotia bwa rabakaum e booraoi ma baike a kainnanoaki ibukin te mwakuri are ko rineia ni mwaneka 1, ngkanne mwaing nakon mwaneka 4-6. Ma, ngkana, rabakaum ao am tokanikai ake korei ni mwaneka 3 a aki booraoi ma kabwarabwaraan te mwakuri are ko kunea ni mwaneka 2, ngkanne ko riai ni manga kakaea riki te mwakuri teuana n tai aio, te mwakuri are e booraoi ma rabakaum ao am konabwai ae ngkai.
Mwaneka 4. Korea am retiume ni kaitarai baike a kainnanoaki ibukin te mwakuri.
Oin bukin raoi am ritium, arana naba teuana bon te karikirum witae, bon kaekean te intawiu ma te tia kateirake ke te tia kammwakuri are e kakaae ibukin te mwaawa. Am retiume e karaoa aei man kaotan nakon te tia kammwakuri n ae kimototo rabakaum aika irekereke ma te mwakuri, am taneiai, am tokanikai, ke am reirei a booraoi ma ake a taekinaki ni kabwarabwaraan te mwakuri a bon rangi ni kakaawaki nakon rikim bwa temanna ae nakoraoi ibukin te mwakuri anne.
Am retiume ar ko koreia ibukin ana mwaawa te tia kammwakuri n tatabeua e riai ni bitaki ni kaboraoia ma baike a kainnanoaki ibukin te mwakuri. Ko aki kainnanoaia bwa ko na biti rongorongo aika kakaawaki ake a titebo n am retiume nako, n aron rongorongon am mwakuri, am reirei, ao rongorongo ibukin te reitaki nakoim. Kabwarabwara aikai a na titebo iaon am retiume ni kabane. Ma ngkana ko apply nakon te mwakuri ae ti teuana n taabo aika kakaokoro, taan kammwakuri n tatabeman e na iai bitaki tabeua ke aika mwaiti nakon kabwarabwaraan aia mwakuri. Ngaia are, ko riai n rinei bwa tera maibuakon rabakaum ao am tokanikai aika a kaineti ma kabwarabwaraan te mwakuri. Korei aikai iaon am retiume bwa rongorongo aika a waaki man te mwakuri ni kabwarabwara, n aron “karaoaki te kakaae iaona,” “rikirake man,” “reke man,” “baireaki man,” ao a mwaiti riki.
Te katooto, ngkana iai am atatai n te mwakuri n te bobwai ao te mwakete ao ko kanoai uoua mwaawa aika a kakaokoro—teuana e boboto iaon te bobwai ao are teuana iaon te mwakete—ngkanne ko na karaoi uoua am retiume, teuana ae kaota am mwakuri ao am tokanikai iaon te bobwai ao are teuana e kaota am tokanikai ma am mwakuri iaon te mwakete. (Ngkana e aki bati am atatai n te mwakuri ngkai, kawara lds.org/go/71939 n reirei bwa e kanga arom ni kabonganai am atatai man te Ekaretia iaon am retiume.)
Mwaneka 5. Kakaeia taan kammwakuri ake a kateirakeia ngkai aomata ibukin te mwakuri are ko tangiria.
Iai n tainako mwaawa aika a na kanoaaki, riki n taai ake e taraa ni karako iai te mwakuri. Taan mwakuri a ritaea, a biti aia mwakuri, a kakeerakeaki, a kakeerikaakaki, ke a mwaing nako. Ao iai n tainako bitineti aika a rikirake ao man kainnanoi riki taan mwakuri. Baikai ni kabane a karekei taian mwaawa ake a kainnanoaki iai taan mwakuri ake a tau nako iai. N tabetai e uarereke mwaitin te mwaawa ao n tabetai e rangi ni mwaiti taian mwakuri aika a kainnanoaki iai taan mwakuri. Ngaia are tai bwarannano ngkana e tuai ngkai n reke am mwakuri. Reitinako kakaea te mwakuri are ko tangiria.
Kakaae iaon aia webutiate taan kamwakuri, taian webutiate ibukin te mwakuri, katanoata iaon beeba ni kaongora, ao tabeua riki baika e kona n reke iai te mwakuri are ko tangiria. Teuana naba kawai ae nakoraoi ibukin kakaean mwakuri aika mwaawa bon man karaoan te reitaki ma aomata aika boou—te reitaki ma aomata aika a mwaiti ni katoa bong, n aroia kain rarikim ke kaan am uoote, n tuangia te mwakuri are ko kakaea ngkai ao n titirakiniia ngkana iai te mwaawa ae a ataia ke tao iai ae a kina ae iai ana atatai n te mwaawa n te mwakuri anne. Taraia raoi n anga am bwai n reitaki nakoia aomata aikai n am tai n reitaki ma aomata ni katoa bong.
Mwaneka 6. Reireiniko te intawiu imwain ae ko kanakoi am retiume nakoia taan kammwakuri.
Imwain ae ko waakina kanakoan am retiume aika a tamaroa nakoia taan kammwakuri, ko riai moa n reirei aron raoi te intawiu. A rangi ni mwaiti aomata ake a kanakoi aia retiume ni kabaititiia, imwain are a katauraoia raoi nakon te intawiu. Te kaangaanga n aio bwa tabeman mai ibuakoia taan kan mwakuri aikai a kona ni kaoaki nakon te intawiu n te tai ae waekoa. Taan kan mwakuri aikai a ingainga, n nakon te intawiu imwain te katauraoi ae tau ibukina, e aki nakoraoi aia intawiu, ao ngaia are e aki reke irouia te mwakuri. Imwiin karaoan aei, ko aki kona n okira te kambwana ke te tia intawiu ao ni bubuti ibukin riki te intawiu, n taekinna bwa ko a ataa ngkai kaekaan taian titiraki!
Aron kaekaan titiraki nako n te intawiu e kakaawaki nakon am tokanikai ni karekean te mwakuri are ko tangiria. E ngae ngke ko ria ni kokoaua n ae bwanin, iai kawai aika a eti ao aika a bure ni kaekai titiraki nako n te intawiu. Ko na titiraki titiraki n aron aikai:
-
Tera korakoram ao mamaaram?
-
Tera te kaangaanga ae e reke iroum n am mwakuri are mai mwaina are ko na bita arom nako iai ngkai?
-
Iraua am bwakabwai ae tau ibukim?
-
Tera ae ko tangiria ni karaoia inanon nimaua te ririki man ngkai?
Ngkai ngkoe te tia kan mwakuri, te kaeka are ko anga nakon titiraki ake ko titirakinaki iai a riai ni kantaningaaki ao man baireaki imwain taina. Teuana naba te kairua e na roota aron reken am mwakuri. Kabotoa am kaeka iaon katooto aika kimototo, teuana ke uoua te miniti ake a kaota rongorongom, rabakaum, am tokanikai bwa a booraoi ma kabwarabwaraan te mwakuri. Karaoa am kakaae n te bootaki ni mwakuri imwain ae te moan intawiu bwa e aonga n nakoraoi ma kaeka ma baike a kainnanoaki ibukin te mwakuri.
Ni banen angiin te intawiu, e na reke am tai n titirakiniia taan kammwakuri tabeua titiraki. Am titiraki ae moan te nakoraoi bon te titiraki n rongorongon te mwaawa. “Tera ae kainnanoaki ni katiaaki ke ni bitaki n te mwakuri aio?” Aio e na buokiko nakon intawiu aika a na roko ngkana arona bwa ko tuangaki bwa ko na manga oki. Ko kona n aki titiraki ana kouru te tabo ni mwakuri, kateina, te bwakabwai ( ti ngkana ko titirakinaki taekana), maanin te mwakuri, ao buokam nakon intawiu aika a na roko.
E a reke iroum ngkai onoua mwaneka ibukin karekean te mwakuri are ko tangiria. Ko aki kona n toronibwai n te maiu n rabwata ngkana ko kainnanoa te mwakuri ao akea am mwakuri. Ngkana ko kainnanoa te mwakuri, te mwakuri ae tamaroa riki, ke ko ataa temanna ae kainnanoia, taiaoka kabongana ke n tibwaua aron bwaai ni mwakuri ibukin te kakaae n te mwakuri aika a mwaaka ao n tia ni kakoauaaki. A mwakuri! Au kantaninga bwa e nakakabwaiako te Uea n am waaki ni karekea te mwakuri are ko tangiria.