Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu
Wase 24: Liu ena Sala ni Turaga


Wase 24

Liu ena Sala ni Turaga

“Au vakavulica vei ira na ivakavuvuli dodonu, ka ra qai liutaki ira ga vakataki ira.”

Na Bula nei Josefa Simici

Ena gauna era cakacaka ka solibula tiko kina na Yalododonu e Kirtland me ra tara e dua na valetabu ena kedra maliwa, era a sotava tiko na Yalododonu e Jackson County, Missouri, na veivakacacani ca sara. Ni sa levu cake tiko na iwiliwili ni lewe ni Lotu era toki ki Misssouri, sa tubu na veimaliwai ca vei ira era sa tawavanua makawa tu. Era sa leqataka na kai Missouri de na kau tani mai vei ira na kaukauwa vakapolitiki, era lomatarotaro ena vuku ni vakabauta matalia ni Lotu, ka ra sega ni taleitaka na nodra dau veivoli ga vakataki ira na Yalododonu. Sa ca cake sara vakalevu na nodra veivakacacani vei ira na Yalododonu na ilawalawa dau vakacaca, ia ena Noveba 1833, era sa vakasaurarataki ira me ra biuta na nodra veivale. Era biuta tu mai na nodra manumanu kei na veika era taukena, era dro vaka ki na vualiku na Yalododonu, vakatabakidua ga ki Clay County, Missouri, na vanua era a laki vakaruru toka kina vakalailai.

Sa leqataka vakalevu o Parofita Josefa Simici, ka sa vakaitikotiko e Kirtalnd ena gauna ko ya na nodra vakararawataki tiko na Yalododonu e Missouri, ka sa gadreva sara me vukei ira. Ena Feperueri 1834, sa vakatakila kina vua na Turaga me vakarautaka e dua na ilawalawa Yalododonu me ra tayabe yani ki Jackson County. Na ilawalawa oqo, ka vakatokai me iLawalawa mai Saioni, me ra veivuke ena kena tauri lesu na qele kei na iyauqaqa ka a tauri vakailowa mai vei ira na lewe ni Lotu. (Raica V&V 103:21–40.) A tauyavutaki na keba ena ika 6 ni Me, 1834, ka ra qai vakaitavi kina e sivia ni 200 na tamata. Era yaco volekati Jackson County yani na tayabe oqo ka ra vakaiyaragitaki tu ka cokonaki me vaka e dua na mataivalu ena loma ni vula ko June, ni oti na nodra lakova yani e 900 na maile.

Era dau taubale vakabalavu ena veisiga yadua na lewenilotu, e vakavuqa ni dau katakata sivia na draki ka lailai na kakana kei na wai ca me ra bula kina. Na nodra veiwekani vakavoleka ena loma ni vica vata na macawa ni ilakolako, ka sala vata kei na oca kei na waloloi, sa vakavuna na nodra veiba eso na tamata ka vosa vakacacana na Parofita.

Ni tu na leqaleqa eso ni ilakolako dredre ka vakarerevaki oqo, a vakavuvulitaka ko Josefa Simici vei ira na lewe ni keba na veivakavuvuli bibi ni veiliutaki ena nona liutaki ira ena veisiga yadua. E kaya kina ko Wilford Woodruff, e dua na lewe ni iLawalawa mai Saioni ka a qai yaco me ikava ni Peresitedi ni Lotu: “Keimami a kila kina eso na ka keimami na sega beka ni kila ena dua tale na sala. A rawa kina me keimami raica na matana na Parofita, ka keimami lako vata talega kei koya ena loma ni dua na udolu na maile, ka raica na cakacaka ni Yalo ni Kalou vata kei koya, kei na ivakatakila i Jisu Karisito ki vua kei na kena vakayacori na ivakatakila oqori.”1

Ni ra sa yaco yani ki Missouri na ilawalawa oqo, sa tekivu sara na nodra veivosaki vata kei ira na vakailesilesi ni matanitu, ia a mani sega ni mana na sasaga oqo ni veisaututaki. Ni sa kena irairai ni sa na yaco na vala, a masulaka na parofita me dusimaki, ka ciqoma kina ena ika 22 ni June, 1834, e dua na ivakatakila me vakasukai ira na lewe ni keba ka tukuna ni na sega ni rawa ni sereki ko Saioni ena gauna ko ya (raica V&V 105). E qai kaya na Turaga me baleti ira na lewe ni keba, “Raica au sa rogoca na nodra masu ka vakadonuya na nodra isolisoli; ia au sa lewa me ra lako vakayawa mai ki ke me vakatovolei kina na nodra vakabauta” (V&V 105:19).

A sega ni rawata na iLawalawa mai Saioni na kena inaki vakapolitiki, ia a tu na vuana vakayalo bula dede. Ena Feperueri 1835, ni tauyavutaka na Parofita na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua kei na Kuoramu ni Le Vitusagavulu, e ciwa vei iratou na iApositolo Le Tinikarua kei ira kece na Le Vitusagavulu era sa veiqaravi oti ena iLawalawa mai Saioni. Me vaka ni a nanumi lesu mai vei Joseph Young, e dua vei ira na lewe taumada ni Vitusagavulu, a vakamacala kina vakaoqo na Parofita ki na dua na ilawalawa veitacini oqo: “E sega ni vinakata na Kalou mo ni vala. Ena sega ni rawa ni tauyavutaka ko koya na Nona matanitu ena tinikarua na turaga me ra dolava na veikatuba ni Kosipeli ki na veimatanitu ni vuravura, kei na vitusagavulu na turaga ena nodra vakatulewa me ra muria na we ni yavadra, vakavo kevaka e tomiki ira mai na dua na ilawalawa tagane era a sa cabora oti na nodra bula, ka ra sa solibula oti vakalevu me vakataki Eparaama.”2

Era a tuberi ena iLawalawa mai Saioni ko Brigham Young, Heber C. Kimball, Wilford Woodruff, kei ira tale eso ka rawa kina me ra liutaki ira na Yalododonu mai Missouri ki Illinois ena 1839 qai muri ki na Bucabuca e Salt Lake. Mai na veika era sotava vata kei na Parofita, era sa vulica kina na veitacini oqo me ra veiliutaki ena sala ni Turaga.

iVakavuvuli nei Josefa Simici

Era vakavuvulitaka na iliuliu na ivakavuvuli dodonu ka qai vukei ira era liutaka me ra liutaki ira vakataki ira.

A tukuna ko John Taylor, na ikatolu ni Peresitedi ni Lotu: “Ena vica na yabaki sa oti, e Nauvoo, a tiko kina vata kei au e dua na turaga, e lewe ni matabose ni Lawa, a tarogi Josefa Simici se rawata vakacava me liutaka e dua na umatamata levu, ka vakayacora ena dua na kena ivakarau uasivi sara; ka tukuna ena gauna vata o ya ni sega sara ni rawa vei ira me ra vakayacora vakakina ena veivanua tani. E qai kaya ko Misita Simici ni rawarawa sara na kena iwalewale. “E vakacava?” e kaya yani na turaga oqo; vei keimami sa dua na ka dredre.’ E qai sauma vakaoqo ko Misita Simici, ‘Au vakavuvulitaka vei ira na ivakavuvuli dodonu, era qai liutaki ira ga.’ ”3

A tukuna ko Brigham Young, na ikarua ni Peresitedi ni Lotu: “A tarogi vakalevu sara na taro oqo vei Josefa Simici, mai vei ira na turaga era a mai raici koya kei ira na nona tamata, ‘E vakaevei na nomu rawa ni lewai ira vakarawarawa na nomu tamata? E kena irairai ni ra sega ni cakava e dua na ka ia na cava e rawa ni o kaya; e vakaevei ni rawa ni o liutaki ira vakarawarawa?’ E kaya kina ko koya, ‘Au sega sara ga ni bau liutaki ira vakalailai. Sa vakatakila mai na Turaga eso na ivakavuvuli mai lomalagi me da bula kina ena veisiga e muri oqo. Sa roro voleka mai na gauna me na vakasoqoni ira tani kina na Nona tamata na Turaga mai vei ira na dau caka ca, ka na vakalekalekataka ena dodonu na nona cakacaka, kei na ivakavuvuli sa vakatakila au sa vakavuvulitaka vei ira na tamata ka ra sa tovolea tiko me ra bula muria, ka ra sa lewai ira ga vakataki ira.’ ”4

Me isau ni dua na veibeitaki ka tukuni kina ni vakasaqaqara kaukauwa tiko, e kaya kina vakaoqo o Josefa Simici: “Me baleta na kaukauwa e tu vei au ena kena lewai na vakasama ni tamata, au na kaya kina vakaoqo, sai koya oqori na kaukauwa ni dina ena ivunau kau a iyaya kina ni cakacaka ena ligana na Kalou ena kena vakatakilai vei ira, ka sega ni baleta na noqu veivakasaurarataki. … au taro mada, au sa bau vakasaurarataka mada e dua na tamata? Au sega beka ni solia vei ira na galala me ra kakua ni vakabauta e dua na ivakavuvuli au vunautaka, kevaka era nanuma ni dodonu me vakakina? Na cava era sega ni vakacacana kina na ivunau na noqu meca? Era sega ni rawa ni vakayacora vakakina: oqo na ka dina, au sa bolea kina na tamata kecega me tovolea me veisautaka.”5

“E dua na turaga ka cakacaka tiko ena valenivolavola ni iTukutuku Vakamatanitu e St. Louis … a vinakata me kila se ena ivakavuvuli cava e tu vakalevu kina vei au na kaukauwa. … Au tukuna vua niu rawata na kaukauwa ena ivakavuvuli ni dina kei na bula savasava, ka na tu ga ena gauna au sa mate ka takali yani kina.”6

Era rawata na iliuliu na vuku era gadreva mai na Yalotabu ka ra kila kina na veivakalougatataki ni Turaga vei ira.

“Na tamata ni Kalou e dodonu me vakalougatataki ena vuku, na kila ka, kei na yalomatua, me rawa kina ni ra veivakavulici ka liutaki ira na tamata ni Kalou.”7

A volavola ko Josefa Simici ki vei ira ena Kuoramu ni Le Tinikarua kei ira na veiliutaki vakabete tale eso era veiqaravi tu ena kaulotu mai Peritania: “Au rawa ni kaya, ni ena noqu sa kila na nomuni veitosoyaki, au sa vakabauta ni ra sa vakayacori vakayalomatua; kau sega ni vakataratututaka, ni sa veidusimaki kina na Yalo ni Turaga; sa vakadinadinataka ki na noqu vakasama ni ko ni sa yalomalumalumu, ka sa nomuni gagadre me ra vakabulai na wekamuni, ka sega ni baleta na veika ga me vinaka vei kemuni, se na nomuni gagadre kocokoco. Ena veigauna kece era na vakaraitaka kina na Yalododonu na mataqali lewa vakaoqo, ena vakadonui na nodra lewa, ka na yaga na nodra igu.

“E vuqa sara tu na veika bibi cake, ko ni dau kerea kina na ivakasala, ia au nanuma ni rawa ga vei kemuni mo ni vakatulewa kina, me vaka ni ko ni dau veitalanoataka vakalevu na veika matalia mai vei au; kau yalodei vakalevu cake ena nomuni yalomatua cokovata. …

“Kemuni na taciqu lomani, ko ni na vakila beka na lomaqu, niu vakasamataka vakabibi na cakacaka levu sa toso tiko oqo, kei na noqu soli au kina, ni sa tete yani ki na veivanua vakayawa, ka ra sa ciqoma e udolu vakaudolu. Au vakila ena dua na itagede na noqu itavi, kei na noqu gadreva na veitokoni mai cake, kei na yalomatua mai lagi, me rawa niu vakavulici ira na tamata oqo, ka sa yaco me ra tamata cecere, na ivakavuvuli ni bula dodonu, ka liutaki ira ena ivalavala e dodonu mai Lomalagi; me rawa ni ra vakavinakataki sara, ka vakarautaki me ra sota kei na Turaga ko Jisu Karisito ena Nona na rairai mai ena lagilagi. E rawa beka niu vakararavi ena nomuni masu vei Tamada Vakalomalagi ena vukuqu, ka vakakina ena nodra masu kece sara na taciqu kei na ganequ e Igiladi, (o ira au se bera ni raici ira, ia au lomani ira), me rawa kina niu drotaka na ivadi kecega nei Setani, sotava na veidredre kecega, ka kauti ira mai na tamata oqo me ra marautaka na veivakalougatataki sa vakarautaki tu me baleti ira na bula dodonu? Au kerea na veika oqo mai ligamuni ena yaca ni Turaga ko Jisu Karisito.”8

Ena 1833 era a volavola kina na Parofita kei ira na iliuliu ni Lotu tale eso vei ira na lewenilotu e Thompson, Ohio, ka tukuna vei ira ni sa lesi ko Baraca Salmon Gee me vakatulewa ena vukudra: “Keimami sa tabaki Baraca Salmon … me liutaki kemuni ka vakavuvulitaka vei kemuni na veika vakalou, sa tu na neimami veivakabauti ena vukuna, ka keimami vakabauta ni sa vakatalega kina koi kemuni. Keimami sa kaya kina vei kemuni— io, e sega ni koi keimami walega, ia na Turaga talega—mo ni ciqomi koya me vakakina, ka kila ni sa lesi koya ki na itutu oqo na Turaga mo ni vinaka kina, ni dau nanumi koya ena nomuni masu, mo ni dau masulaki koya tikoga me rawa ni vakalougatataki ena yalomatua kei na kila ka me baleta na Turaga, me rawa kina ni ko ni na taqomaki mai na yalo ca, kei na veiqati kei na veisaqasaqa, ka mo ni tubu cake ena loloma soli, ka kila na noda Turaga ka iVakabula, ko Jisu Karisito.

“… Meu tinia, kemuni na taciqu, ni masulaki keimami, me rawa ni keimami cakava na cakacaka keimami sa kacivi kina, mo ni rawa ni marautaka na veika vuni ni Kalou, io na kena taucoko.”9

A solia na Parofita na ivakasala eso oqo vei ira e dua na ilawalawa veiliutaki vakabete me dusimaki ira ena nodra veivosaki: “Me vosa na tamata yadua ena nona gauna kei na nona tikina, kei na kena gauna ena kena draki, me tu kina na ivakarau uasivi ena veika kecega; ia … na tamata yadua … e dodonu me raica ni rawa ni biuta eso na rarama ena ulutaga e veitalanoataki ka kakua ni vakabutobutotaka, … me vaka era na vakayacora ko ira era sa vulica vagumatua sara na nanuma kei na loma ni Turaga, ni sa dau vakatakila ka vakaraitaka na Yalona na veika dina ki na nodra vakasama ko ira kece e tu vei ira na Yalotabu.”10

“Ni ra sa wavu tu na Le Tinikarua se na ivakadinadina tale eso e matadra na ivavakoso ni vuravura, ka ra vunau ena kaukauwa kei na ivakatakila ni Yalo ni Kalou, ka ra sa kurabui ka kidroa na tamata ena ivunau, ka kaya, ‘Sa dua na itukutuku kaukauwa, e dua na ivunau cecere e tauca na turaga ko ya,’ me qarauna na tamata ko ya se ko ira na tamata ko ya me ra kakua ni taura na kena lagilagi me nodra, ia me ra solia na vakacaucau kei na lagilagi vua na Kalou kei na Lami, ni sa kaukauwa ni Matabete Tabu kei na Yalo Tabu sa rawa kina me ra vosa vaka ko ya. Na cava ko iko, na tamata, na kuvu ni soso ga? Ko sa rawata mai vei na kaukauwa kei na veivakalougatataki, ia mai vua ga na Kalou?”11

Era dau lomani ira era veiqaravi ena vukudra ko ira na iliuliu ena Matanitu ni Kalou.

“Niu sa qase cake, sa malumu cake na yaloqu ena vukumuni. Au sa dau tu vakarau ena veigauna kece meu biuta na ka kecega e cala, niu sa dau gadreva me dua na nodra iliuliu dau bula savasava na tamata oqo. Au sa vagalalataka na nomuni vakasama ena noqu vakatakila vei kemuni na veika nei Jisu Karisito. … E sega tale na ka e tu e yaloqu ia na yalo vinaka ga.”12

“Era sa kacivaka na bete ni veimatalotu me baleti au, ka ra taroga, ‘Baleta na cava sa rui levu kina na tamata era muria na tamata dau vosa vakalialia oqo, ka ra qai sega sara ni laivi koya?’ Au sauma ka vaka, e baleta niu taukena na ivakavuvuli ni loloma. Na qavu ni ka ga au rawa ni solia ki vuravura sai koya e dua na yalo vinaka kei na dua na liga vinaka.”13

Ni vo e vica na siga me lako ki na Valeniveivesu e Carthage, a vakaraitaka na nona loloma na Parofita ena vukudra na Yalododonu: “Sa vakatovolei kemuni na Kalou. Ko ni tamata vinaka; o koya au sa lomani kemuni kina ena vu ni yaloqu. Sa sega na loloma sa uasivia na veika oqo me solia na nona bula ena vukudra na wekana [raica Joni 15:13]. Ko ni a tu e tikiqu ena gauna ni noqu rarawa, kau sa vakarau meu solia na noqu bula mo ni taqomaki kina.”14

Era dau veivakavulici ena nodra ivalavala kei na nodra veiqaravi ko ira na veiliutaki ena matanitu ni Kalou.

Ni ra tayabe na lewe ni iLawalawa mai Saioni mai Kirtland e Ohio, ki Missouri, era vulica e vuqa sara na ivakavuvuli ena nodra veimaliwai vata voli kei Josefa Simici. E nanuma lesu kina ko George A. Smith, e dua na lewe ni iLawalawa mai Saioni: “E vakaivotavota talega o Parofita Josefa ena wawale ni ilakolako oqo. Me ikuri ni kena vakarautaki tiko na veika ni bula ena iLawalawa kei na vakatulewa tiko kina, sa dau taubale ena vuqa na gauna ka sa bodaka kina, dra, ka momosi sara na yavana, sai koya oqori na vua ni kena taubaletaka tiko e 25 ki na 40 na maile ena dua na siga ni vula ikatakata. Ia ena ilakolako taucoko e sega vakadua ni bau cavuta e dua na vosa se me vakacauoca, ia e vuqa vei ira na tagane ena iLawalawa era sa vosakudrukudrutaka na momosi ni taukuku ni yavadra, na bodaka ni yava, na lako vakabalavu, na lailai ni kakana, na ca ni madrai, na ca ni madrai sila, na bata ca, na oni kamica sivia, na vuaka kei na jisi tavukadiridiri, kei na so tale. Ni kodrovi ira mada ga eso na tamata e dua na koli era qai vosa kudrukudru vei Josefa. Kevaka era na keba ena dua na vanua e tu kina na wai ca ena voleka sara ni vakavuna na veisaqasaqa. Io koi keimami na iLawalawa mai Saioni, e vuqa vei keimami era sega ni dau masu, sega ni dau veinanumi, vakasabusabu, sega ni dau vakarorogo, yalowai, ka yalo vakatevoro, ia keimami sega tu ga ni kila. Sa dau vosoti keimami tu ga ko Josefa ka vakasalataki keimami me vaka na gonelalai. Era lewe levu ena iLawalawa era sega sara ga ni dau vosakudrukudru ka ra dau tu vakarau me ra cakava na veika era vinakata na neimami iliuliu.”15

Na veika oqo era tauri mai na kena itukutuku makawa na Parofita me baleta na vula ko Me 1834: “Ena veibogi kece ni bera niu laki vakacegu, ena rorogo ni biukila, keimami dau vakarokoroko vua na Turaga ena vica na valelaca, ka cabora na neimami vakavinavinaka ena masu kei na vakatakekere; ena domo ni biukila ena mataka, rauta na va na kaloko, era sa tekiduru kece tu na tamata ena mata ni Turaga, ka kerea na Nona veivakalougatataki ena siga ko ya.”16

27 ni Me, 1834: “E dina ni ra sa veivakarerei tikoga mai na neimami meca, keimami sega ni bau rere, keimami sega talega ni wawa ni keimami sa tekivutaka na neimami ilakolako, ni sa tiko vata kei keimami na Kalou, ka ra sa liu vei keimami na Nona agilosi, ia na vakabauta ni neimami lawalawa lailai oqo sa sega vakadua ni yavalati. Keimami kila ni ra sa neimami itokani na agilosi, ni keimami a raici ira.”17

29 ni Me, 1834: “Au kila ni a soli vei ira eso ena noqu ilawalawa na madrai wiwi, ka soli vei au na madrai vinaka ka kamikamica mai vua na dau vakasaqa vata ga. Au qai vosa kina vei Baraca Zebedee Coltrin ena vuku ni veiwasei oqo, niu vinakata me ra logaloga vinaka na noqu itokani me vakataki au.”18

A nanuma lesu ko John M. Chidester, e dua na lewe ni iLawalawa mai Saioni “Ni lako kosova na Yasana ko Indiana na iLawalawa mai Saioni, keimami na kosova eso na vanua dabibi ca sara; keimami mani vesuka kina na dali ena mua-i-muri ni qiqi dreti ena ose me vukei keimami, e imatai ni tamata ena dali na Parofita ena yavana sega ni vakaivava. Oqo na nona ivakarau ena veigauna kece ni dredre.

“Keimami tomana tiko na neimami ilakolako me yacova ni keimami sa yacova yani na Uciwai na [Wakenda], keimami sa lakova kina e 25 na maile ka sega na cegu se na kana. Keimami nanuma me keimami sa kosova na uciwai; ka ni tu mai tai kadua e dua na vanua daumaka ni keba, ena ivurevure ni vakacegu vei ira na tamata oca ka waloloi. Ni keimami yacova yani na vanua oqo sa mani tukuna na parofita vei keimami na lewe ni iLawalawa ni vakauqeti na lomana me keimami toso tikoga; sa mani liu ko koya, ka qai sureti ira na nona itokani me ra muri yani.

“Sa vakavuna oqo e dua na tawase ena ilawalawa. E sega ni lomadratou ko Lyman Wight kei na so me ra muria na Parofita, ia era a qai muri talega yani. E vakaraitaki ena veika a yaco ni a vakauqeti na Parofita me toso tikoga me rauta ni vitu na maile. A qai tukuni vei keimami e muri ni ra sa vakarau tu e dua na ilawalawa tamata me ra kabai keimami ena bogi ko ya ena dua na vanua rauta ni walu na maile ki ra sobu, mai na vanua keimami a takoso kina.”19

Ena gauna ni tayabe ni iLawalawa mai Saioni, era vosakudrukudru ka vosa minimini eso na lewena. A vosataki ira oqo na Parofita ka vakasalataki ira ni na yaco na leqa kevaka era sega ni veivutuni. E dina ni ra a rogoca na nona ivakasala eso, eso tale e sega. Sega ni dede sa veitauvi na kolera, ka ra mate kina eso na lewe ni ilawalawa. E qai nanuma lesu kina ko Orson Hyde, ka a qai veiqaravi e muri ena Kuoramu ni Le Tinikarua: “A mudu beka na nona kauwaitaka tiko na nodra tiko vinaka na lewe ni keba? A yaco beka me duatani na lomana ena vukudra na nona itokani ena gauna era vosataki kei na nodra gauna dredre? A yaco beka me kedra meca ena vuku ni nona vosataka vei ira na veika dredre? E sega! A waicala na yalona—ka waqa na lomaserena ena loloma; ia ena vakanuinui kei na yalodina sa yaco me itokani vinaka ena gauna ni rarawa, e veiqaravi vei ira na tauvimate kei na mate; ka veivuke ena nodra buluti na mate. Na nona ivalavala taucoko ena gauna dredre ko ya sa vakadeitaka vei ira ena keba ni ena nodra cala kece, e lomani ira tikoga ko koya.”20

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na iwase ni ivola oqo se ni ko vakavakarau mo veivakavulici. Raica na tabana e vii–xii, me ikuri ni veivuke.

  • Wilika na imatai ni parakaravu ena tabana e 324. Na cava na veika qaqa ko raica ena ivakarau ni nona veiliutaki na Parofita ko Josefa Simici? Na sala cava ko nanuma era raica kina e lewe vuqa na veiliutaki vakaoqo?

  • Raica lesu na nona ivakavuvuli na Parofita me baleta na kena gadrevi vei ira na iliuliu me ra ciqoma na veivakavukui ni Yalotabu (tabana e 325–28). Na cava e rawa ni vukei ira na iliuliu me ra ciqoma na vuku era gadreva?

  • Raica lesu na ikarua ni parakaravu taucoko ena tabana e 325. Na cava na vuna ena ivakarau ni bula vinaka kina vei ira na iliuliu na yalomalua kei na sega ni dau nanumi koya ga? Na cava eso tale na ivakarau ni bula o nanuma ni dodonu me kune vei ira na iliuliu?

  • A tukuna vakararaba ko Josefa Simici na nona loloma kei na malumalumu ni yalona vei ira na Yalododonu (tabana e 328). Ko na kila vakacava ni lomani iko dina e dua na iliuliu? Na gauna cava ko sa bau vakalougatataki kina mai na nona loloma e dua na iliuliu?

  • Vulica na itukutuku ni iLawalawa mai Saioni ena tabana e 321–24 kei na 328–31. Na mataqali veiliutaki vakacava a vakaraitaka na Parofita?

  • Vakasamataka na nomu itavi ni veiliutaki ena nomu matavuvale, na Lotu, na nomu cakacaka, na nomu koronivuli, na itikotiko, se na veivanua tale eso. Vakasamataka na veika e rawa ni o vakayacora mo muria kina na ivakaraitaki nei Josefa Simici.

iVolanikalou Veisemati: Lako Yani 18:13–26; Vosa Vakaibalebale 29:2; Maciu 20:25–28; Alama 1:26; V&V 107:99–100

iVakamacala

  1. Wilford Woodruff, Deseret News: Semi-Weekly, Tise. 21, 1869, t. 1; vakavoui na sipeli kei na matanivola lelevu.

  2. Cavuta o Joseph Young Levu, ena History of the Church, 2:182, idusidusi e ra; mai vei Joseph Young Levu, History of the Organization of the Seventies (1878), t. 14.

  3. John Taylor, “The Organization of the Church,” Millennial Star, 15 ni Nove., 1851, t. 339.

  4. Brigham Young, Deseret News: Semi-Weekly, 7 ni June, 1870, t. 3.

  5. History of the Church, 6:273; ena dua na nona ivunau ko Josefa Simici ena 24 ni Maj., 1844, e Nauvoo, Illinois; itukutuku nei Wilford Woodruff.

  6. History of the Church, 6:343; ena dua na itukutuku mai na ivolaniveisiga nei Josefa Simici, 25 ni Epe., 1844, e Nauvoo, Illinois.

  7. History of the Church, 5:426; ena dua na ivunau nei Josefa Simici ena 11 ni June, 1843, e Nauvoo, Illinois; itukutuku nei Wilford Woodruff kei Willard Richards.

  8. History of the Church, 4:228–30; vakavoui na sipeli kei na qarama; ena dua na ivola nei Josefa Simici vei iratou na Le Tinikarua, 15 ni Tise., 1840, e Nauvoo, Illinois, tabaki ena Times and Seasons, 1 ni Janu., 1841, tt. 259–60; e cala tu na tikinisiga ni ivola oqo 19 ni Okot., 1840, ena History of the Church.

  9. iVola nei Josefa Simici kei ira tale eso vei ira na lewe ni Lotu e Thompson, Ohio, 16 ni Fepe., 1833, Kirtland, Ohio; IVola ni iVola 1, 1829–35, tt. 25–26, Joseph Smith, Collection, iYau Maroroi ni Lotu, Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, Salt Lake City, Utah.

  10. History of the Church, 2:370; ena dua na itukutuku mai na ivolaniveisiga nei Josefa Simici, 15 ni Janu. 1836, e Kirtland, Ohio.

  11. History of the Church, 3:384; ena dua na ivunau nei Josefa Simici ena 2 ni Jiulai, 1839, e Montrose, Iowa; itukutuku nei Wilford Woodruff kei Willard Richards.

  12. History of the Church, 6:412; ena dua na ivunau nei Josefa Simici ena 26 ni Me, 1844, e Nauvoo, Illinois; itukutuku nei Thomas Bullock.

  13. History of the Church, 5:498; ena dua na ivunau nei Josefa Simici ena 9 ni Jiulai, 1843, e Nauvoo, Illinois; tukuna ko Willard Richards; raica talega na ikuri ni ivakamacala, tabana e 562, ituvatuva 3.

  14. History of the Church, 6:500; ena dua na ivunau nei Josefa Simici ena 18 ni June, 1844, e Nauvoo, Illinois. O ira era biuta vata na History of the Church era cokota vata na itukutuku vakavosa mai vei ira era a raica me dua na itukutuku ena ivunau.

  15. George A. Smith, “History of George Albert Smith by Himself,” t. 30, George Albert Smith, Papers, 1834–75, iYau Maroroi ni Lotu.

  16. History of the Church, 2:64–65; mai vei Heber C. Kimball, “iVolaniveisga nei Elder Kimball,” Times and Seasons, 15 ni Janu., 1845, t. 771.

  17. History of the Church, 2:73; mai vei Heber C. Kimball, “iVolaniveisiga nei Elder Kimball,” Times and Seasons, 15 ni Janu., 1845, t. 772.

  18. History of the Church, 2:75; mai vei George A. Smith, “History of George Albert Smith by Himself,” t. 17, George Albert Smith, Papers, 1834–75, iYau Maroroi ni Lotu.

  19. John M. Chidester, ena “Recollections of the Prophet Joseph Smith,” Juvenile Instructor, 1 ni Maj., 1892, t. 151; vakavoui na pagitueti.

  20. Orson Hyde, Deseret News, 30 ni Jiulai, 1853, t. 66.

iVakatakilakila
council meeting

Ko ira na iliuliu ena nona matanitu na Turaga “e dodonu me ra vakalougatataki ena vuku, na kila ka, kei na yalomatua, me rawa kina ni ra veivakavulici ka liutaki ira na tamata ni Kalou.“

iVakatakilakila
men pulling wagon

“E imatai ni tamata ena dali na Parofita ena yavana sega ni vakaivava,” e a nanuma lesu edua na iLawalawa e Saioni. Oqo na nona ivakarau ena veigauna kece ni dredre.”