iSolisoli ni Yalotabu

“Kevaka ko na talairawarawa ki na Kosipeli ena yalomu dina, au yalataka vei iko ena yaca ni Turaga, ni na muri iko na veisolisoli sa yalataka na noda iVakabula.”

Na Bula nei Josefa Simici

Na ivakamacala taumada ni iVola i Momani e vakamacalataka na sala ka rawa me yacovi vuravura kina na ivola vakasakiti ni vosanikalou oqo. Ena gauna makawa, e a “volai ka dregati, ka vunitaki me baleta na Turaga, ka me sega kina ni rawa ni vakarusai” na peleti koula. Ka me rawa kina ni “lako mai ena isolisoli kei na kaukauwa ni Kalou” ka lavetaki rawa ena “isolisoli ni Kalou” Me vakayacori kina na parofisai kece oqo, e a digitaki Josefa Simici na Kalou me vakadewataka na itukutuku tabu oqo. E matata sara ni na nona rawata me vakadewataka na veitukutuku makawa oqo o Josefa e sega ni rawati ena vuli: e yacova walega o koya na ivakatagedegede e ra ni kila ka vakavuli ena wilivola, volavola kei na fika. Na nona rawata rawa me vakadewataka na itukutuku ka volai sara tu mai ena veisenijuri sa oti ena dua na vosa ka sega ni kila, sa isolisoli sara ga mai vua na Kalou Vakaikoya.

E a vakadinadinataka na isolisoli vakalou oqo o Ema Simici, e dua na vunivola taumada nei watina: “Sa sega ni rawa vua e dua na tamata me lavetaka na volavola mai na ivolatukutuku vakavo walega ke ceguvi; ena noqu a vunivola tiko ni nona itukutuku, e a dau lavelave tiko vaka-auwa vei au o [ Josefa]; ia ni keirau lako mai na kana se na dua na cegu, e dau tomana donu sara ga mai na vanua e a mai yaco toka kina, ka sega mada ga ni raica na ivola se me wiliki tale vua e dua na tikina.”¹

E a solia vua na Parofita na Turaga na veivuke vakayago e gadreva me rawa kina vua me tosoya tiko na vakadewa. E a solia vakavica vei Josefa na ilavo kei na kakana o Joseph Knight Levu [Sr.], e dua na nona itokani na Parofita. Ena dua na gauna ni leqa dina, e a lako yani kina ki na nona vale na Parofita o Baraca Knight kei na “dua na saqa ika kei na so na pepa lainitaki me volavola kina,” vakatalega kina e “ciwa se tini na ivakarau busela na qereni kei na lima se ono na busela na pateta,” ka solia vei rau o Josefa kei Oliver. E a nanuma lesu o Baraca Knight, “Erau a lako mai vale o Josefa kei Oliver … ka kunei au e kea kei na itakitaki kece o ya, erau a marau ka ni sa oti sara ga tu ga vei rau.”²

E a vakalatilati vakalevu sara na veivakacacani, ki na cakacaka ni Parofita ena Epereli kei na Me ni 1829, ena nona vale e Harmony, Pennsylvania. E a volavola o Oliver Cowdery vei David Witmer, na nona itokani, ka tukuna vua na veika me baleta na cakacaka tabu oqo ka kerea vua me vakatara me tosoi na cakacaka oqo ena nona itikotiko e Fayette, Niu Ioka. O koya gona ena icavacava ni vula o Me kei na itekitekivu ni vula o June ni 1829, erau a gole yani kina na Parofita kei Oliver ena nona qiqi dreti ena dua na ose ki na iteitei nei Peter Witmer Levu, na tamai David. Ena vula o June, ena rumu e cake ni nodratou vale na Whitmer, e a mai vakacavari kina na vakavakadewa ena isolisoli kei na kaukauwa ni Kalou.

E a vakamacalataka o Oliver Cowdery na taleitaki ni veiqaravi vaka nona vunivola na Parofita: “Sai ira oqo na veisiga ena tawa guilecavi—me’u dabe kina ena ruku ni domo ka lavelavetaki tiko mai ena veiceguvi mai lagi, ka vakayadrata na kete oqo ki na vakavinavinaka titobu duadua! Ena veisiga yadua ena kena tomani tiko, sega na vakalatilati me’u tomana tikoga yani na vola na veika mai na gusuna, ena nona vakadewa tiko mai ena Urimi kei na Camimi … na itukutuku makawa se ivolatukutuku ka vakatokai ‘Ai Vola i Momani’ ”³

Ena gauna vata oqo e a vakila kina o Josefa Simici ni na tiko rawa ga kei koya na isolisoli vakalou oqo ena gauna e kilikili kaya kina na veiliutaki ni Yalotabu. E a vakasamataka tale o David Whitmer: “Ena dua na mataka ni a vakavakarau tiko o [Josefa Simici] me tomana na vakavakadewa, e a yaco e dua na ka e vale ka yaco me rarawataka. E dua na ka ka vakayacora o Ema na watina. Keirau a lako cake kei Oliver, ka muri talega yani o Josefa me laki tomana na vakavakadewa, ia e a sega ni vakayacora rawa e dua na ka. E a sega ni rawa vua me vakadewataka mada ga e dua na malanivosa. E a lako tale yani ki ra, ki tautuba ena loga ni veikau vuata me laki masumasu vua na Turaga; e a taura e volekata ni veimama na auwa—lesu tale mai vale, kere veivosoti vei Ema ka qai lesu tale yani ki cake vei keirau ka lako vinaka tale yani na vakavakadewa. Sa sega ni rawa vua me vakayacora e dua na ka vakavo ke yalomalumalumu ka yalodina tiko.”⁴

Ena yalomalua kei na yalodina ni vakayagataka tiko na isolisoli ka solia vua na Kalou, e a vakayacora rawa kina na Parofita gone ko Josefa na itavi dredre dina ni kena vakadewataki taucoko na iVola i Momani mai na maliwa ni itekitekivu ni Epereli kei na icavacava ni June, 1829.

iVakavuvuli nei Josefa Simici

Sa soli tu vei keda yadua na isolisoli ni Yalotabu; na noda veisolisoli yadua era gadrevi ena Lotu.

Yavu ni Vakabauta 1:7: “Keimami vakabauta na isolisoli ni vosataka na vosa tani eso, na parofisai, na ivakatakila, na raivotu, na veivakabulai, na vakadewataki ni vosa kei na veika vakaoqori.”⁵

“Keimami … vakabauta na parofisai, na vosataka na vosa tani eso, na raivotu, kei na ivakatakila, na isolisoli, kei na veivakabulai; ka vakakina ni na sega ni rawa me marautaki na veika oqo ke sega na isolisoli ni Yalo Tabu.”⁶

E a nanuma lesu o Amasa Potter: “Au vakananuma tale na nona a tu cake na Parofita me vunau vei ira na ivavakoso ena veikau ena ra ni valetabu e Nauvoo. E a vakaraitaka ni na vosa tiko ena isolisoli vakayalo.… E a vakaraitaka o Josefa ni tu vei ira na Yalododonu Edaidai vakayadua kece sara, e dua na isolisoli, ka ni na qai vakatakila kina vua na Yalo Tabu, ena kena kerei, kei na kena bulataki e dua na bula dodonu.”⁷

“E kaya ko Paula, ‘Sa soli vua e dua na vosa ni vuku, vua tale e dua me parofisai, vua tale e dua na isolisoli me vakabulai ira na tauvimate;’ Eda dau parofisai kece li? eda dau duivosavosa kece li? eda rawa ni lavetaka kece li na vosa tani?’ era vakaraitaka kece ni ra sega ni taukena taucoko na veisolisoli kece oqo; ia sa soli vua e dua e dua ga na isolisoli, ka dua e dua tale—era sega ni parofisai kece, era sega ni duivosavosa kece, era sega ni cakamana kece; ia era a dui ciqoma kece na isolisoli ni Yalo Tabu; ena so na gauna era duivosavosa ka parofisai ena nodra gauna na iApositolo, ka so na gauna e sega.…

“Na Lotu sa dua na yago ka vuqa na veitikina, ka sa ivakaraitaki vinaka ni yago ni tamata, o koya gona ni oti na nona vosataka na veisolisoli o Paula e a qai kaya, ‘Ia koi kemudou na yago i Karisito ka dui tikina yadua. A sa lesi ira eso na Kalou ena isoqosoqo lewe ni lotu, a kena imatai ko ira na iApositolo, a ikarua na Parofita, a ikatolu na iVakavuvuli, sa qai muria ko ira na daucakamana, kei ira sa soli vei ira me vakabula na tauvimate, ko ira era veivuke, ko ira era lewa, ko ira era kila na vosa tani eso. Era sa iVakavuvuli kece li? Era sa daucakamana kecega li? Era sa vosa kece li ena vosa tani e vuqa? Era sa lave vosa li ko ira kecega?’ Sa kilai dina ni ra sa sega; ia era sa tiki kece ni duabau ga na yago. Era sega ni mata kece na veitiki ni yago, se daliga, ulu se liga—sa sega ni kaya rawa kina vua na daliga na mata ni sa sega ni yaga vei au ko iko, sa vakina na ulu ki na yava, sa sega na kemu yaga vei au; era sa veitiki vakayadua ni dua na misini e taucoko—e duabau ga na yago; o koya gona ke sa malumalumu e dua na tikina, era na malumalumu vata kaya na veitikina yadua; ia kevaka sa marau e dua na tikina, era na reki vata kaya na kena vo. [Raica 1 Korinica 12:9–10, 18–21, 26–30]

“Sai ira kece oqo na veisolisoli, era sa mai vua na Kalou; era sa vakalou; era sa isolisoli taucoko ni Yalo Tabu.”⁸

Eda ciqoma na isolisoli ni Yalotabu ena talairawarawa kei na vakabauta.

“Baleta ni vakabauta e vinakati kina na ka, sa vakakina na vuana. E sega ni dua na tamata mai na ivakatekivu kei vuravura me a vakabauta e dua na ka ka sega ni salavata voli kei na dua tale na ka. O ira e liu era a sotava na ca ni bukawaqa, ka drovaka na bati ni seleiwau, ka ra ciqomi ira na nodra ka ra sa mate ko ira na marama, kei na so tale. E a buli na vuravura ena vakabauta. [Raica Iperiu 11:3, 34–35]. E dua ka sega vua eso vei ira na veisolisoli oqo sa sega vua na vakabauta; ka sa lasulasu ke nanuma ni sa tiko vua. Sa dau gadreva na ka na vakabauta sega walega ena kedra maliwa na tawa lotu ia ena maliwa talega era vakatusai ira me ra Vakarisito, sai koya gona sa yaco me vinakati na ka ena, duivosavosa, veivakabulai, parofisai, kei na parofita kei na iapositolo, kei na veisolisoli kei na veivakalougatataki.”⁹

“Na vulaililiwa oqo ni [1832–33] e a vakayagataki ena vakadewataki ni iVolanikalou; ena Koronivuli ni Parofita; kei na veigauna ni dua na koniferedi. Au donumaka kina e vuqa na gauna ni veivakabulabulataki. Na veisolisoli e muri ira era vakadinata ka talairawarawa ki na Kosipeli, me ivakaraitaki ni tautauvata tikoga na Turaga ena nona veiyalayala kece sara kei ira na daulomana ka muria na dina ena yalomalua, sa vakatekivu me sovaraki mai vei keda, me vaka ena veisiga e liu.”¹⁰

E a tiko ko Edward Stevenson ena gauna a vunau kina o Josefa Simici e Pontiac, Michigan, ena 1834. E a vakananuma lesu na nona veivosa oqo na Parofita: “Kevaka ko na talairawarawa ki na Kosipeli ena yalomu dina, au yalataka vei iko ena yaca ni Turaga, ni na muri iko na veisolisoli sa yalataka na noda iVakabula, o koya gona oqo dou na vakadinadinataka kina ni’u sa italai dina ni Kalou.”¹¹

Na veisolisoli ni Yalotabu e dau ciqomi lo ka vakayadua, ka sega ni vakaraitaki matanavotu.

“E vuqa, ka dau veisaqasaqa na nodra nanuma na tamata me baleta na Yalo Tabu. E vuqa e dau nodra ivakarau ni bula me ra vakatoka na veivakamataliataki veivakakurabuitaki kece me ivakaraitaki ni Yalo ni Kalou, ia eso tale era dau nanuma ni sega sara ni okati kina e dua na veivakamataliataki; ka ni sega sara ni dua na ka o ya, ka dua ga na vakanananu votu tu ga mai se dua ga na ka era vakila tu ga e lomadra, se dua na ivakadinadina vuni se ivakaraitaki, ka tu vua na tamata, ka vakakina ni sega sara tu ni dua na ka me vakatokai me veivakamataliataki e taudaku.

“Ena sega gona kina ni kurabuitaki ni sa rui lecaika vakaitamera sara na tamata, ena ivakavuvuli ni veivakabulai, ka vakalevu cake sara ena ivakarau, itutu, kaukauwa, veivakayarayarataki, solisoli kei na veivakalougatataki ni isolisoli ni Yalo Tabu; ena gauna eda vakasamataka kina ni ra sa mai ologi ena butobuto levu na matavuvale vakatamata ka vakakina ena lecaika ena veisenijuri sa sivi, sega na ivakatakila, se ivakatagedegede dodonu [me rawa kina] ni ra yacova na kila ka Vakalou, ka kilai duadua ga mai na Yalo ni Kalou. Sa mani sega ni dau yaco vakawasoma kina, na nodra dau vunautaka na iTalatala Qase ni Lotu vei ira na lewe ivuravura, ni kevaka era muria na Kosipeli era na ciqoma na isolisoli ni Yalo ni Kalou, ka me ra na namaka kina na tamata me ra raica eso na veivakamataliataki, eso na ivakaraitaki lelevu ni kaukauwa se na vakayacori ni so na cakamana vakadomobula.…

“Sa yaco kina ki na matavuvale vakatamata me vakusakusa sara yani kina, vakabibi ena veika vakalotu, ka sa yaco talega kina vakararaba vei ira na tamata me ra vinakata na raica eso na ivakaraitaki ni cakamana, se ra na sega ni vakabauta sara ga na isolisoli ni Yalo Tabu. Ena gauna sa tabaka kina e dua na iTalatala Qase na buradelana e dua, era sa dau nanuma sara e levu ni sa dodonu vua na tamata oqo me tucake sara ka duivosavosa ka parofisai talega mai; na vakasama oqo e kau mai ena gauna ka dau tabaka kina na uludra o ira e liu (me vaka e dau tukuni tu) me ra papitaiso ena papitaiso nei Joni; o koya ka ni gauna e dau vakayacori kina, era dau duivosavosa ka parofisai sara kina.’ [Raica Cakacaka 19:1–6].…

“Eda vakabauta ni Yalo Tabu e vakatikori ena veitabaki ni ligadra o ira ka tu vei ira na lewa, ka vakakina ni isolisoli ni duivosavosa, kei na isolisoli ni parofisai erau isolisoli ni Yalotabu, ka rau rawati ena sala o ya; ia me tukuni ni sa dau parofisai ka duivosavosa na tamata ena veitabaki ni liga me vakaoqo, e sa na tukuni kina na ka lasutaki, ka veisaqasaqa mai na ka eratou dau vakayacora na iApositolo, ka veisaqasaqa talega kei na ivolatukutuku tabu.…

“… E sega sara ni dau laurai votu ena mata se kila ka vakatamata na veisolisoli ni Yalotabu, se ki na kila vakatamata; ia e lailai sara e yaco kina me vaka o ya.…. E vica vei ira e yaco vakararaba vua na tamata. O Pita e a dua na iApositolo ka Parofita, ia era a vakaviriki koya ka biuti koya ki na valeniveivesu. Era sega tu ni kila e dua na ka me baleta na tamata, dina ga ni taukena tu na isolisoli ni Yalo Tabu. A sa lumuti na noda iVakabula ena waiwai ni reki me uasivi cake kina vei ira na nona itokani [Iperiu 1:9], ia era a sega ga ni kilai Koya na tamata, ka kaya me koi Koya ko Pelisipupe, ka vakakoti Koya me vaka e dua na dauvakacaca. O cei ena rawa me kilai koya e dua na iTalatala, iVakavuvuli, se Dauveivakalotutaki mai na kena irairai, e dina ga ni tu vei ira na isolisoli ni Yalo Tabu?

“Ia ni da lako vei ira eso tale na lewe ni Lotu, ka veivosakitaka na veisolisoli ka kaya tiko o Paula, eda raica kina ni vuravura e rawa me sega sara tu ga ni kila e dua na ka me baleti ira, ka ni na rawa beka ga ni kila totolo sara e dua se rua vei ira, kevaka me ra sovaraki kece sara ena veitabaki ni liga. Ena [1 Korinica 12:4–11], e kaya kina o Paula, ‘Ia sa duidui na ka sa soli, ia sa duabau ga na yalotabu, sa duidui talega na kena cakacaka ia sa duabau ga na Turaga; sa duidui talega na ivalavala ni ka sa caka, ia sa duabau ga na Kalou o koya sa cakava na ka kecega vei ira kecega. A sa solia vei ira na tamata yadua na vakatakilakila ni Yalotabu na vosa ni vuku; vua tale e dua, na vosa ni kila ka, ena cakacaka talega ni Yalotabu; vua tale e dua na vakabauta, ena Yalotabu vata ga; vua tale e dua na isolisoli ni veivakabulai, ena Yalotabu vata ga; vua tale e dua na cakava na ka mana; vua tale e dua na parofisai; vua tale e dua me kila na veiyalo; vua tale e dua na vosa tani eso; vua tale e dua me lavetaka na vosa tani eso: ia na ka kecega oqo, ni sa vota vei ira na tamata yadua me vaka sa vinakata ko koya.’

“E vica na isolisoli era tukuni tiko eke, ia o cei vei ira sa rawa me kilai mai vua e dua ena veitabaki ni liga? The vosa ni vuku, kei na vosa ni kila ka, e tautauvata vinaka kei na kena vo, ia kevaka sa vakatikori vua e dua na isolisoli ruarua oqo, se ciqoma ena veitabaki ni liga, o cei ena kila? E dua tale beka ena ciqoma na isolisoli ni vakabauta, ka na rawa tale tu ga vua me sega tu ni via kauwaitaka. Se dua beka ena tu vua na isolisoli ni veivakabulai se kaukauwa me cakamana, oqori ena sega ni kilai taumada; oqori ena gadreva na gauna kei na yaco ni dua na ka ka na yaco me vakayagataki kina. Kaya mada ke dua e tu vua me kila na veiyalo eso, o cei ena kila rawa? Se ke tu vua na lavetaka na vosa tani, vakavo ke dua e vosa ena dua na vosa tani, ena dodonu vua me galu tiko; e rua ga na isolisoli ka rawa me rau laurai—na isolisoli ni vosa tani eso kei na isolisoli ni parofisai. Oqo na veika ka dau veivosakitaki sara vakavuqa, ia ena gauna e vosataka kina e dua na vosa tani, me vaka e vakadinadinataka o Paula, sa na yaco o koya me kai tani vei ira na tu e kea [raica 1 Korinica 14:11]. Era na kaya ni sega ni vakaibalebale; ia kevaka me parofisai era na kaya me ka walega. Na isolisoli ni vosa tani eso e rairai isolisoli lailai duadua vei ira kece, ia sai koya talega na kena ka vakasaqarai vakalevu duadua.

“O koya gona me vaka na ivakadinadina ni iVolanikalou kei na vakavotui ni Yalotabu ena veigauna e liu, e lailai sara na ka e rawa me kilai mai vei ira na lewe vuqa me baleta na veika oqo, vakavo ena so na gauna kilai levu, me vaka na siga ni Penitiko. Na isolisoli, levu duadua, uasivi duadua, ka yaga duadua ena sega sara ga ni kilai mai vei ira.…

“Na vakavotui ni isolisoli ni Yalo Tabu, na veiqaravi vaka-agilosi, se na tubu ni kaukauwa, cecere se lagilagi ni Kalou e a dau lailai sara na kedra vakavotui, vakararaba vei ira na tamata ni Kalou, me vaka vei ira na Isireli; ia vakararaba sara ni ra sa lako mai na agilosi, se rairai mai na Kalou, e a sa yaco vua na tamata vakayadua sara ga, ena nodra yalava, ena lekutu se veikau, ka vakararaba ena vakanomodi se domoilevu. E a sereki Pita mai valeniveivesu na agilosi ena lomaloma ni bogi; gole yani vei Paula ka sega ni laurai mai vei ira na kaimua; rairai vei Meri kei Ilisapeci ka ra sega ni kila na kena vo; vosa vei Joni na Dauveipapitaiso ka ra lecava na tu e kea.

“Ia ni sa raica o Ilaisa na mataivalu ose kei Isireli kei ira sa vodoka, era a sega ni kila na kena vo. Ena gauna e a rairai kina vei Eparaama na Kalou ‘qo e a yaco sara tu ga ena nona mata ni valelaca; ena gauna era a lako kina vei Loti na agilosi, era a sega ni kilai ira na kena vo vakavo ga o koya, ka rairai e a vakatalega kina vei rau o Eparaama kei watina; na gauna e a rairai kina vei Mosese na Kalou, e a yaco ena veikau kama, ena valecavu, se ena ulunivanua; ena gauna e a kau kina o Ilaija ena qiqi bukawaqa, e a sega ni kila o vuravura; ia na gauna e a tu kina ena qalita ni vatu, a sa dua na cagi levu ka kaukauwa, ia sa segai ena cagi o Jiova; sa qai tavuki na vanua, ia sa segai ena tavuki ni vanua ko Jiova; ia ni sa rogo mai e dua na domo lailai sa malumu, ka sa domo i Jiova ka kaya, ‘A cava ko sa tiko kina eke, Ilaija?’ [Raica 1 Tui 19:11–13].

“Ena sega walega ni dau kilai na Kalou mai na cagi levu ka kaukauwa ni Domona, se na rairai ni Nona lagilagi se na vakavotui ni Nona kaukauwa; ko ira na dau vinakata vakalevu me ra raica na veika oqo, sai ira ka sega sara tu ga ni vakarau tu me ra sotava, ka sa nona na Kalou me vakaraitaka vei ira na Nona kaukauwa me vaka e a vakayacora vei ira na luvei Isireli, a ra na imatai me ra kaya, ‘Ia me kakua ni vosa vei keimami na Kalou, de keimami mate.’ [Raica Lako Yani 20:19]”¹²

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na iwase ni ivola oqo se ni ko vakavakarau mo veivakavulici. Raica na tabana e vii–xii me ikuri ni veivuke.

E a solia vua na Parofita o Josefa Simici na isolisoli me rawa kina ni vakadewataka na peleti koula na Turaga (tabana e 129–31). Na gauna cava sara mada e a sa solia kina vei iko na Turaga na veisolisoli me vukei iko ena nona vakaitavi ena Nona cakacaka?
Na cava eda rawa ni vulica mai na italanoa nei David Whitmer ena tabana e 131? Na veisala cava ena nomu bula o vulica kina ni dodonu mo kilikili kaya na vakayagataki ni nomu veisolisoli vakayalo.
Raica lesu na iwase ka tekivu tiko e tabana e 132. Na veisala cava e yaga kina ki na lotu na veisolisoli duidui ni Yalotabu ka dui tu vei ira na lewenilotu yadua? Ko a sa bau vakalougatataki oti li vakacava mai na nodra isolisoli vakayalo o ira tale eso? Na gauna cava o a sa bau raici ira kina eso na tu vei ira na veisolisoli duidui ni ra veivukevukei vakaira?
Vulica na iwasewase ena tabana e 133. Vakasamataka eso na isolisoli vakayalo ka ra na rawa ni vakaukauwataki iko vakaiko se rawa ni vukei iko ena nomu qarava na Turaga kei ira na tani? Dou tovolea mo “Dou gadreva sara na isolisoli vinaka kecega” (V&V 46: 8).
Raica lesu na iwasewase ka tekivu ena boto ni tabana e 133. Vakasamataka se veivosakitaka na ivakasala ko kunea era dau vakaraitaki mai kina na isolisoli vakayalo. Na cava na vuna e bibi kina me da nanuma ni ra “sega ni dauvakaraitaki e matanalevu tu” na veisolisoli vakayalo”? (tabana e 135). Na cava o nanuma kina ni ra dau yaco yadua ka yaco lo mai kina na isolisoli vakayalo? Na cava na vuna e sa rui bibi kina me da nanuma ni vuqa sara vei ira na isolisoli era gadreva na “gauna kei na yaco ni so na ka me rawa (ni ra) vakayagataki kina”? (tabana e 135).
Ni oti na wiliki ni iwase oqo, na cava soti o na rawa ni kaya me ra inaki ni isolisoli vakayalo?

iVolanikalou Veisemati: 1 Korinica 12:1–31; 3 Nifai 29:6; Moronai 10:6–23; D&C 46:8–33