Qaqa ena iNakinaki i Karisito

“Au sa dau taleitaka dina na inakinaki i Karisito.”

Na Bula nei Josefa Simici

Ena Okotova ni 1838, e a laki katakata sara na nodra veicacati na Yalododonu era vakaitikotiko mai na vualiku kei Missouri vata kei ira na ilawalawa ca e kea kei ira na mataivalu ni lewenivanua. Ena ika 27 ni vula o ya, e a solia kina o Lilburn W. Boggs na kovana mai Missouri e dua na ivakaro butobuto ki vua e dua na komada ni mataivalu ni lewenivanua ni yasana o ya: “O ira na Momani era sa keda meca ka sa dodonu me ra sa vakawabokotaki se cemuri tani mai na yasana, kevaka sa gadrevi vakakina me vinaka raraba ga kina na vanua. Sa sega ni vakamacalataki rawa na nodra veivakacacani.”¹ Ni oti toka e tolu na siga, e a dua na ilawalawa levu ni mataivalu ni lewenivanua vakayaragi era a laki keba sara yani vakavoleka ki Far West e Missouri, na itikotiko liu ni Lotu, ka ra sa vakavakarau tiko me ra kabata yani na korolevu.

Ena kena sa lomaleqataki sara vakabibi na nodra bula na Yalododonu Edaidai, era sa duavata kina o Josefa Simici kei ira na iliuliu tale eso ni Lotu me ra laki veivosaki kei ira na iliuliu ni mataivalu ni lewenivanua ena ika 30 ni Okotova me vakayacori kina e dua na veivosaki ni veisaututaki. Ia, ni ra sa torova yani na nodra keba na mataivalu ni lewenivanua, e a qai vesuki vakasauri na Parofita kei ira na nona ilawalawa. Era a qai kau yani ki na keba, ka ra laki vakasaurarataki me ra davo e ra ena qele batabata ena dua na bogi taucoko ni cava kei na uca bi ka ra karalaki ka vosacataki mai vei ira na yadra. Ena gauna era a sa lewa kina o ira na iliuliu me ra kau na kaivesu oqo ki Independence e Missouri, e a vakamamasu o Josefa kei iratou na nona ilawalawa me ra raici ira na nodra matavuvale.

“Au raici na watiqu kei iratou na luvequ ni ratou a tagi tiko,” a vola na Parofita, “ka ratou sa rere ni keitou sa rairai lauvana mai vei ira era a kaya ni ra na laki vakamatei keitou, ka ratou na sega tale ni raici au vakadua. … O cei beka e rawa ni vakila na ituvaki ni yaloqu ena gauna o ya, meu na tawasei tani mai vua na noqu itokani, ka biuti koya tu yani ena kedra maliwa na manumanu ena waqawaqa ni tamata, kei iratou na luvequ, talega, ka ratou sega tu ni kila na vanua cava me na kau mai kina na kedratou; niu sa na kau tani yani vakayawa mai vei iratou me rawa kina vei ira na noqu meca me ra vakarusai au ena gauna era sa nakita tiko. E a tagi o noqu itokani, eratou a mokoti au mai na luvequ, ka ratou a cawadru laivi mai vei au ena nodratou iselewau na yadra.”²

Ni oti toka ga vakalailai na nodratou tiko vakavesu e Independence, eratou a kau yani na Parofita kei na so tale na iliuliu ni Lotu ki Richmond e Missouri, ka ratou laki vesu tiko ena dua na valekau makawa, sinucodotaki vata tu, ka yadravi sara tiko vakavinaka. E a tiko vakavesu ga na Parofita e Richmond me tolu na macawa ni se bera ni tokitaki ki na valeniveivesu e Liberty, Missouri. E dina ga ni dredre sara na veika e yaco tiko, a volavola rawa na Parofita vei Ema ni oti toka ga na nona yaco yani ki Richmond: “Keimami sa kaivesu ka vesuki tu ena sinucodo ka yadravi sara tiko vakaukauwa, ena vuku ga i Karisito ka sega tale ni dua na inakinaki. … E yasaqu e sinucodotaki tiko kina o Baraca [George W.] Robinson; e tamata dei na yalona ka yalomatua. E tarava sara yani o Baraca [Lyman] Wight, e tarava sara o Baraca [Sidney] Rigdon, tarava sara o Hyrum [Smith], ka tarava yani o Parley [P. Pratt], tarava sara o Amasa [Lyman], o koya gona keitou sa mai sinucodotaki vata tu oqo ka vakakina na ivau ni loloma tawamudu. Keitou yalo vakacegu ka marautaka ni keitou sa bau wili me kilikili kaya na neitou vakararawataki ena vuku i Karisito.”³

Ena loma ni dua na bogi balavu, ka batabata sara, eratou a davo tu ga ena vuloa e ra o iratou na tagane oqo ka yacova sara ni sa sivi na bogilevu tutu, sa sega ni rawa na moce ni ra boletaka tikoga o ira na yadra na nodra vakacacani ira walega oqo na Yalododonu, ka vakakina na nodra butako, kucu, kei na veivakamatei. E nanuma lesu o Elder Parley P. Pratt: “Au a vakarorogo tiko me yacova niu sa lomaloma ca, kurabui, rere, ka sa vakasinaiti ena yalo kaukauwa ni veivakadodonutaki kau sa saga dredre meu kakua ni tu cake yani ka vunauci iratou na yadra; ia au a sega ni tukuna e dua na ka vei Josefa, se vua tale e dua, e dina ga niu davo toka e yasana kau kila ni a yadra tiko. E vakasauri ga sa tucake yani o koya, ka vosa yani ena voqa e vadugu sara, se me vaka ni tagi na laione, ka kaya, kau a rogoca vakavoleka kina, na veivosa oqo:

“‘DOU GALU.… Ena yaca i Jisu Karisito au sa vunauci kemudou, ka vakarota mo dou tiko vakamalua; au na sega ni vosota tale e dua na miniti ka rogoca na mataqali vosa vakaoqori. Kakua ni vosa vakaoqori, dou na mate se oi au ENA GAUNA SARA GA OQO!’

“E a sega tale ni vosa. E a tucake vakadodonu tu ena qaqa lagilagi. Sinucodotaki tu, ka sega ni vakaiyaragi; vakanomodi, sega ni saku ca ka lagilagi me vaka e dua na agilosi, a wadravi iratou yani na yadra sa kidroa tu oqo, ka ratou sa tukuca sobu se biuta ki ra na nodratou iyaragi; ka sautaninini na durudratou, ka ratou, laki toka vakanomodi ena dua na yasana, se cuvaki sobu e yavana, kerea na nona veivosoti, ka ratou laki toka vakadua me yacova ni sa veisau na yadra.”⁴

iVakavuvuli nei Josefa Simici

O ira na tamata qaqa era na vakayacora na nodra vinaka taucoko, ena veigauna mada ga ni leqa.

Ena Sepiteba 1839, ena gauna era sa tekivu vakayacora tiko kina o ira na Yalododonu na cakacaka dredre ni kena tara na korolevu o Nauvoo e Illinois, a volavola kina na Parofita vua e dua na lewe ni Lotu e Kirtland, Ohio: “Me baleta tiko na veicakacaka ni Lotu e ke, sa vinaka tu na veika e baleti keimami me vaka e sa namaki tiko. … sa vuqa sara toka na matavuvale era sa toki oti mai; ka sa nanumi tiko ni ra na yaco tikoga mai, vakabibi ena neimami vakatataro ka keimami raica rawa ni sa sega ni yacova sara na iwiliwili levu [e liu] ni neimami tauvimate eke, ena loma mada ga ni neimami vakatovolei, kei na veika dredre keimami a sotava. Ena neimami sa vakadikeva tiko, ka tavuloni ena loloma veivueti kei na kaukauwa ni Kalou ena vuku i keimami, keimami sa nuitaka tiko ni keimami na gumatua ena cakacaka vinaka yadua ka yaga, ka me yacova yani na ivakataotioti, ni gauna keimami na sotava kina na veivakatovolei ena kena ivakarau me kakua ni kunei ni keimami sa tu vakaloloma ga.”⁵

Ena Sepiteba 1842, a vola vakaoqo na Parofita ena dua na ivola ki na Lotu, e muri a qai volai ena Vunau kei na Veiyalayalati 128:19, 22: “A irogorogo ni cava eda sa rogoca ena itukutuku vinaka sa vunautaki vei keda? A itukutuku ni marau! Io na itukutuku ni loloma levu mai lomalagi; kei na itukutuku dina mai loma ni qele; io na itukutuku ni reki vei ira na sa mate; kei na itukutuku ni marau vei ira sa bula kei ira sa mate; io na itukutuku vinaka mo dou reki vakalevu kina. … Oi kemudou na wekaqu, dou gumatua sara me da vakuria tikoga na inaki uasivi oqo? Raica me da cavuikalawa tikoga ki liu, ka kakua ni suka ki muri. Oi kemudou na wekaqu; dou yaloqaqa ka ia tikoga ki liu, io dou ia tikoga mo dou rawata na qaqa! Mo dou reki ka marau vakalevu.”⁶

E kaya vakaoqo na Parofita me baleta na toso cake ni Lotu ena 1831: “Sa vakadinadinataki sara ga e matanavotu ni sa solia vei keda na Kalou na ivotavota ni kaukauwa me baleta na cakacaka me na vakayacori, kei na igu me veisotari kei na ituvatuva sa tu e matada, kei na loloma vakalou kei na veivuke eda na gadreva.”⁷

Na tamata qaqa ena dau lomana na inakinaki i Karisito ka saga me na bulia cake na itovo Vakarisito.

“Oi au e dua e dau taleitaka na inakinaki i Karisito kei na veika dodonu, bula savasava, kei na tudei tiko, ena ivakarau sa kilikili, kei na bulalako e vakalou.”⁸

“Au sa vakabauta na bulataki ni veika dodonu, tudei kei na bula savasava ena mata ni Kalou ka sa noqu ilesilesi meu vakauqeti ira na tamata kecega ena noqu kaukauwa taucoko me ra vakayacora vakakina, ka me ra kakua kina ni cakava na veika ca ka vuli me ra cakava na ka vinaka, ka tagutuva laivi na nodra ivalavala ca ena caka dodonu.”⁹

“Me da vaqaqacotaka na noda vakabauta ena noda vakuria na veika sa vinaka ka ra sa sauni tu kina o ira na luvei Jisu sa kalougata, eda rawa ni masu ena gauna ni masu; eda rawa ni lomani ira na wekada veitikivi me vakataki keda, ka yalodina tiko ena gauna ni veivakararawataki, ni da sa kila tiko ni isau ni veika vakaoqo sa cecere cake sara ena matanitu mai lomalagi. Oqo na idole dina! Oqo na marau dina! Meu bulataka mada na nodra bula na ivalavala dodonu, ka me vakaoqo na kequ isau!

“… Na ivalavala dodonu me sa nodra lalawa na Yalododonu ena veika kecega, kei na gauna sa tabaki kina na [Vunau kei na Veiyalayalati], era na qai vulica kina ni ra sa nuitaki tiko me ra na vakayacora na veika cecere. Mo ivalavala vinaka ka cakacaka vakadodonu ka rai matua tiko ki na lagilagi ni Kalou, ko na qai tamusuka na kemu isau ena gauna sa sausaumi mai kina na Turaga vei ira na tamata yadua ena cakacaka era sa cakava rawa. … Ena yaca i Jisu Karisito, keimami sa vakamasuti kemuni mo ni bula kilikili kaya ki na veivakalougatataki ena muri mai ni oti mada na veivakararawataki levu, me vakamamautaki kina na yalodra o ira era yalodina tikoga me yacova na ivakataotioti.”¹⁰

“Mai na gauna oqo, me sa qaqa ka umanaki vei iko na dina kei na caka dodonu; ka lewa maqosa ena veika kecega; kakua ni mateni, kei na vosavosa ca, kei na veivosa sa vakasisila, kei na veika kecega sa sega ni dodonu se sega ni vakalou; ka vakakina na veimecaki, na veicacati, kei na kocokoco, kei na gagadre kecega sa sega ni vakalou. Mo ni dina vakai kemuni yadua, ni sa vaka eso era sa sega ni yacova rawa na veika oqo, ka so era sa sega ni dauloloma, ka ra sa daukocokoco ga. … na Kalou sa cati ira na tamata sa vakaoqo—ka na yaco mai na nodra gauna ni rarawa ena kena qiqi levu sa cowiri, ka qiqi yani ka sega ni dua ena tarova rawa. Ena bula tikoga ko Saioni, e dina ga ni sa vaka sa mate tu.”¹¹

“Niu sa vaka e dua sa gadreva vakalevu na nodra vakabulai na tamata kecega, meu vakavotuya vei kemuni taucoko mo ni vakayacora ena yalodina vakalou na bula dodonu, savasava, kei na vunau ni Turaga. Mo tamata vinaka, mo vuku, mo dodonu, mo bula galala; ka me kena iusutu, mo dauloloma, ka dau umanaki tikoga ena cakacaka vinaka kecega. Ka me sa yaco ga vei kemuni kece sara na bula, na tiko sautu kei na loloma ni Kalou naTamada, kei na loloma vakalou i Jisu Karisito na noda Turaga, ka sa nona masu na tacimuni ka itokani yalodina ni Kosipeli tawamudu.”¹²

“Mo ni yalomalumalumu ka bibivoro, tudei ka savasava; sauma ga na ca ena vinaka. … Mo ni yalomalua ka dauvosota ena veidraki kecega ni bula; eda na yaco me da na qaqa ena lagilagi.”¹³

“Sa gadrevi me da vakamasuti ira vakadoudou na veitacida, me ra dau yalomalua ka dau masumasu, ka lakovoli ni ra sa luve dina ni rarama kei na siga edaidai, ka me na vakatikori vei ira na loloma vakalou me ra vorata rawa kina na veitemaki kecega, ka valuta rawa na veika butobuto ena yaca sa kilikili ni noda Turaga o Jisu Karisito.”¹⁴

O ira na tamata qaqa era na saga me ra vakavinakataki ira cake ena bula oqo.

“Na vakasama ni o ira na tamata kecega era na saumi mai na nodra dui gugumatua kei na makutu ena gauna ni nodra cakacaka, sa dodonu me na veivakauqeti sara ki na tamata yadua e sa kacivi me italai ni itukutuku vinaka kece oqo, me na vakavinakataka kina na nona taledi ka rawata kina na taledi tale eso, kei na gauna e sa mai dabe kina na Turaga ka taura na kedra itukutuku na Nona tamata, sa qai rawa ni tukuni kina, E vinaka, a tamata vinaka ka dina: ko sa dina ena ka e vica ga; au na lesi iko mo lewa na ka e vuqa: curu ki na marau ni nomu Turaga [Maciu 25:21]. …

“… Me kakua ni vakayacori na veika ena rawa beka ni vakataotaki keda me da ivakaraitaki kilikili ena mata ni Kalou, me vaka na Nona ilalawa vakalou. Era sa sega ni dau guilecava sara na tamata ni ra sa na vakararavi tikoga ki lomalagi ki na veivakalougatataki yadua ka sa vakadonui me ra marautaka, kei na veimadigi yadua sa dau soli vei ira me ra na soli itukutuku kina. Mo ni kila, na veitacini, ni gauna a kaci kina o koya na Turaga ka tukuni tiko ena vosa vakatautauvata ni vakatawa ni iVakabula kivei ira na nona tamata me ra lako mai kivei koya a solia kina vei ira eso na taledi me ra vakatubura ena gauna ena lako yani kina o koya ki vanua tani, kei na gauna sa lesu mai kina sa kacivaka o koya me mai vakaraitaki na veika sa rawa [Maciu 25:14–30]. Oqo na gauna. Ena lako ga yani vakalekaleka na noda Turaga, ena qai yaco e muri ena kaciva o Koya na tamata yadua me solia na nona itukutuku; kivei koya a soli vua e lima na taledi, ena tarogi vua e tini; kei koya a sega ni vakatubura kina e dua ena vakatalai tani ni sa tamata sega ni yaga, ia kivei ira era sa yalodina era na marautaka na icocovi tawamudu. O koya gona keimami sa masuta kina vakaidina me na sobuti kemuni na loloma vakalou nei Tamada, mai vua na Luvena o Jisu Karisito, ka mo ni kakua ni malumalumu mai ena gauna ni veivakatovolei, se rawai ena gauna ni veivakararawataki.”¹⁵

“Ni sa tini na veivakasalataki oqo, e sa na bale sara ga vei iko na nomu ivalavala ca; sa qai ka lagilagi dina mo na lako voli vakakina ena mata ni Tamada vakalomalagi mo na vakabulai iko kina.”¹⁶

Na tamata qaqa ena vosota ena yalodina me yacova na ivakataotioti ena vakatikori vua e dua na isala ni tui vakasilesitieli.

“Eda sa nuitaka ga na Kalou, ka da sa kakavaki tiko kina, ena tokoni keda na Nona loloma vakalou, me mua donu tiko ki na kena inakinaki ka dei tiko ena noda yalodina me yacova na ivakataotioti, me da na vakaisalataki kina ena isala ni tui vakasilesitieli, ka curu ki na ivakavakacegu sa vakarautaki tu me nodra na luve ni Kalou.”¹⁷

“Mo valu ena ivalu vinaka ni vakabauta mo rawata rawa kina na isala vakatui ka sa vakarautaki tu me nodra o ira era sa vosota tiko ena yalodina me yacova na ivakataotioti ni nodra bula vakatovolei oqo [raica 2 Timoci 4:7–8]. O koya gona mo qai taura matua na veika sa soli wale mai ena liga ni Kalou o koya gona ni qai yaco mai na siga ni veivakabulai sa qai sega kina ni tawa yaga na nomu cakacaka, ia mo sa na qai vakacegu mai na nomu cakacaka kecega ka taukena e dua na marau sa taucoko sara ena matanitu ni Kalou.”¹⁸

“Sa sega ni rawa mo na uasivi cecere sara. Sa ka vakalomalagi na vosota, sa ka vakaturaga na talairawarawa, na veivosoti sa loloma veivueti, na bula vakalou sa mai vua na Kalou; kei koya ena yalodina tiko me yacova na ivakataotioti ena sega ni vakayalia na kena isau. Na tamata vinaka ena vosota na veika kecega me vakarokorokotaka kina na Karisito, ka vakanadakuya na vuravura taucoko oqo, kei na veika kecega sa tiko kina, me vakabula ga kina na yalona.”¹⁹

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na iwase ni ivola oqo se ni ko vakavakarau mo veivakavulici. Raica na tabana e vii–xii, me ikuri ni veivuke.

Wilika na italanoa kei Josefa Simici ena tabana e 401 ena nona a vunauci ira na yadra. E vakauqeti iko vakacava na italanoa oqo me baleti Josefa Simici?
E a kaya o Josefa Simici ni kosipeli sai koya e dua na “domo ni mamarau” ka vakaraitaka vakakina “Mo dou reki ka marau vakalevu” tabana e 403. Ena sala cava beka ena vukei keda kina na kila ka vakosipeli me da reki ka “marau vakalevu” kina ena gauna mada ga ni dredre ni bula?
Wilika na ikatolu ni parakaravu ena tabana e 403. Na cava beka o nanuma ni ibalebale ni “ivotavota ni kaukauwa me baleta na cakacaka me na vakayacori”? Na ivakaraitaki cava beka ko sa bau sotava ka a vakaraitaki kina na dina oqo?
Raica lesu na ikava ni parakaravu ena tabana e 404. Na cava beka eso na itovo ko na namaka tiko mai vei koya e kaya ni “sa dua e dau lomana na inakinaki i Karisito”? (Ena ivakaraitaki eso, raica na tabana e 404–05).
Ni ko vulica tiko na ivakasala nei Parofita Josefa ena tabana e 404–07, mo vakasamataka mada e dua na ka ena nomu bula ena gadrevi me vakavinakataki. Vakadeitaka na veika mo na cakava ni ko sa lesi mo vakavinakataka.
Raica lesu na ikarua ni iotioti ni parakaravu ni wase o ya (tabana e 408). Na cava beka eso na kedra isau o ira era sa “valu ena ivalu vinaka ni vakabauta”? Era dau vakauqeti keda vakacava na tamata me da kakua ni “uasivi cecere sara”? Me da dau valuta rawa vakacava na veivakayarayarataki vakaoqo?

iVolanikalou Veisemati: iVakarua 31:6; 2 Timoci 1:7–8; 2 Nifai 31:19–20; Mosaia 5:15; V&V 59:23