Na Kalou na Tamada Tawamudu

“E rui cecere na nona inaki na noda Kalou, e rabailevu na Nona loloma, e sega ni kilai rawa na titobu ni Nona vuku, e sega ni vakaiyalayala na Nona kaukauwa; sa ikoya oqo na vuna me ra reki ka marau kina na Yalododonu.”

Na Bula nei Josefa Simici

Eso vei ira na tubui Josefa Simici era dau segata ena nodra gauna me ra kilai koya na Kalou dina. Oi rau na nona itubutubu erau daulotu, dina ga ni rau sega ni laki kila rawa na dina levu ni Kalou ena veimatalotu era tiko tikivi rau, ia erau doka na iVolatabu ni sa vosa ni Kalou ka sa dau tiki ni nodrau bula ni veisiga na masu. A nanuma lesu na veika oqo o William na tuakana na Parofita: “O tamaqu e tamata daulotu ka savasava. … Au dau kacivi yani meu dau laki rogoca na masu ena bogi kei na siga. … Oi rau na noqu itubutubu, tamaqu kei tinaqu, erau dau sovaraka na yalodrau vua na Kalou, o koya ka solia mai na veivakalougatataki kecega, me taqomaki ira ka karoni ira na luvena ka kauti ira tani mai na ivalavala ca kei na caka ca kecega. E vakaoqori na dodonu ni nodrau itovo na noqu itubutubu.”¹ A tukuna talega o William: “Keitou dauqarava na masumasu vakavuvale tekivu mai na gauna au yalomatua kina. Au nanuma vinaka tiko ni dau tawana tiko o tamaqu na nona matailoilo ena taga ni nona siqeleti, … ena gauna ga keitou raica kina ni sa tara mai na nona matailoilo, keitou sa kila sara me keitou vakarau ki na gauna ni masumasu, ia kevaka keitou sega ni raica, ena tukuna mai o tinaqu, ‘William,’ se o cei ga e vakawelewele tiko, ‘vakarau sa gauna ni masumasu.’ Ni oti na masumasu keitou dau lagata e dua na sere; au se nanuma tiko e vica na qaqana: ‘Sa tasivi ka gole tale yani edua na siga, Ka keimami biuta toka mai na neimami isulu’ ”²

Na soqoni ni veivakarautaki vakayalo oqo e a kasa matua sara ki na bula nei Josefa. Ena gauna e sa matua mai kina ka sa kauwai vakalevu ena cakacaka ni nona bula vakayalo me vakasaqara na lotu cava me curuma, e sa kila o koya ni na rawa ni gole vua na Kalou me rawata na kena isau:

“Au vulica mai ena ivolanikalou ni Kalou e tautauvata tikoga e nanoa, nikua, ka tawamudu, e sega ni vakarorogo o koya vua na tamata, baleta ni o koya na Kalou. Niu raica na matanisiga, na lagilagi ni veivakauqeti ni vuravura, ka vakakina na vula ena kena iserau lagilagi mai lomalagi ka vakakina na veikalokalo era dui cila tu; kei na vuravura talega au tu kina oqo, kei na veimanumanu ni veikau, na manumanu vuka e maliwa lala kei na ika ni waitui; ka vakakina na tamata ni veilakoyaki voli e delai vuravura ena lagilagi kei na cecere ni kena iukuuku totoka, [vata kei] na kaukauwa kei na vuku me liutaki kina na veika cecere ka uasivi, me vakataki koya ga ka bulia mai.

“Ia niu vakananuma na veika oqo au a tukuna e yaloqu, io na tamata yalomatua sa tukuna sa kaya e lomana na tamata lialia, sa sega na Kalou [raica na Same 53:1]. Sa reki na yaloqu, ni veika kece oqo era vakadinadinataka ka tukuna tiko na kaukauwa tawa vakaiyalayala sa tiko e veiyasana kecega, e dua na ka Bula ka bulia na lawa me vauca na veika kece, ena bula oqo ka tawamaudu, mai liu, edaidai ka tawamudu. Ia niu vakasamataka tiko na veika oqo kei na vakasama ni ka Bula o ya e vinakata vei ira era qaravi koya me ra qaravi koya vakayalo ka vakaidina [Joni 4:23], o koya gona au sa tagi kina vua na Turaga me yalololoma, ni sa sega tale ni dua e rawa niu gole kina meu rawata mai vua na nona loloma.”³

Na masu nei Josefa ena yalo gugumatua me lomani ka vakavukui a saumi mai ena iMatai ni Raivotu. Na raivotu o ya e solia vua na Parofita gone na kila ka levu duadua me baleta na Kalou me vakatauvatani kei na veika era kila na veimatalotu tale eso ena gauna o ya, na kila ka o ya sa yali tu mai vuravura me vica na senijiuri. Ena iMatai ni Raivotu, a vulica kina o Josefa ni rau duidui na Tamana kei na Luvena, kei na Nodrau kaukauwa e levu cake mai na kaukauwa ni vu-ni-ca, kei na tamata a buli me ucuya dina na Kalou—e bibi me kilai na dina oqo me vukea na noda kila na keda isema vua na Tamada mai Lomalagi.

E muria mai eso tale na ivakatakila me baleta na itovo ni Kalou, okati ki na vuqa ka ra volai tu ena noda ivolanikalou ni gauna oqo. Me vaka ni sa nona digitaki na Kalou me vakalesuya mai na dina ni kosipeli ki vuravura, e dau vakadinadinataka na Kalou o koya na Parofita ena gauna kece ni nona veiqaravi. “Au na segata tikoga meu na kila vinaka na Kalou,” a tukuna o koya, “kau vinakati kemuni kece mo ni kilai Koya, ka veikilai vinaka sara kei Koya. … O ni na qai kila kina niu sa nona italai; ka niu sa vosa me vaka e dua sa tu vua na kaukauwa.”⁴

iVakavuvuli nei Josefa Simici

Na Kalou e Tamada dauloloma na kawatamata kece ka ivurevure ni veika vinaka kecega.

“Ena gauna era veivakalewai ka veivakacacani tiko kina e dua na matatamata ki na dua tale ka sega kina na yalo ni loloma, ia na iTubutubu Cecere ni veivuravura kecega e qai raica sobu mai na veimatatamata kece ena yalo ni kauwai kei na loloma dina vakatama; e raici ira o Koya ni ra luvena kece sara, ka sega vua na yalo e veivakaduiduitaki ka dau vakauqeta na luve ni tamata, me ‘vakacabea ko koya na nona matanisiga vei ira na tamata ca kei ira na tamata vinaka, a sa vakatauca mai na uca vei ira na tamata yalododonu kei ira na tamata tawa yalododonu.’ [Maciu 5:45.]”⁵

“Eda vakadinata ni Kalou e ivurevure levu ka mataniwai sa vure mai kina na veika vinaka kecega; ni sa uasivi sara ko Koya ka vuku, ia na nona vuku duadua ga sa rawa me lewa ka vunauca na veika bula kece a bulia kei na veivuravura era cokaidrauna ka serauna tu na maliwa lala, me vaka ga ni a tara na ligana ka yavalata ena Nona vosa Kaukauwa. … E tukuna tu mai na lomalagi na lagilagi ni Kalou kei na vanua liwalala e vakaraitaka na maqosa ni nona cakacaka [raica na Same 19:1]; kevaka eda tu mada ka vakananuma sa na rawa ni vakavulica ki na tamata kecega e rawa ni kila, ni veika kece oqo era sega ni lako mai vakacala ka, ka sega talega ni rawa ni ra tokoni tiko mai ena dua na kaukauwa e lailai sobu mai na Kaukauwa ni ligana.”⁶

“Na Kalou e raica na veika vuni ni tamata, ka sa rawa ni kila kina na yalo ni veika bula kecega.”⁷

“Sa rui cecere na nona inaki na noda Kalou, ka rabailevu na Nona loloma, ka sega ni kilai rawa na titobu ni Nona vuku, ka sega ni vakaiyalayala na Nona kaukauwa; sa ikoya oqo na vuna me ra reki ka marau kina na Yalododonu ni ra sa kila ‘ni sa noda Kalou ka tawamudu na Kalou oqo, ena tuberi keda ko koya ka yacova na noda mate.’ [Same 48:14].”⁸

Ni da sa kila rawa na itovo ni Kalou, eda na qai kilai keda ka kila talega na sala me da torovi Koya yani kina.

“E vica wale sara na ka bula e vuravura era kila vakaidina na itovo ni Kalou. Ia na iwiliwili levu ni kawatamata era sega ni kila tu e dua na ka, se na veika sa oti, se na veika e se bera mai, me vaka na nodra veiwekani kei na Kalou. Era sega tu ni kila, era na sega talega ni kila rawa na ituvaki ni veiwekani ko ya; ia na ka ga era kila vinaka o ya na manumanu rerevaki, se na ka ga me ra kania, gunuva se na nodra moce. Oqo ga na ka e kila na tamata me baleta na Kalou, vakavo ga na veika e vakatakila mai na veivakauqeti nei Koya sa Cecere Sara.

“Kevaka e sega ni vulica rawa na tamata e dua na ka qai kana ga, gunu ka moce, ka sega ni bau guta me kila e dua na ka e bulia na Kalou, na manumanu kila talega era vaka tu ga oqo. E kana ga, gunu, moce, ka sega ni bau kila e dua na ka me baleta na Kalou; ia lailai wale na veika e kila me vakataki keda, vakavo kevaka eda rawa ni na kila na veika oqori mai na veivakauqeti ni Kalou sa Cecere Sara. Kevaka eda sega ni kila rawa na itovo ni Kalou, eda na sega talega ni kilai keda vakavinaka cake. Au via lesu tale ki na ivakatekivu, ka laveta cake na nomuni vakasama ki na dua na ivakatagedegede kei na kila ka e lagilagi cake mai na ivakatagedegede ni vakasama e yacova rawa na tamata.

“… E tukuna vei keda na volanikalou ni ‘sai koya oqo na bula tawamudu, me ra kilai kemuni na Kalou dina duadua ga, kei Jisu Karisito ko koya ko ni a tala mai.’ [Joni 17:3.]

“Kevaka e dua na tamata e sega ni kila na Kalou, ka vakataroga tiko se vakacava tu mada o Koya,—kevaka e gumatua me yalona dina na vakasaqaqara—kevaka e dina na ivakaro i Jisu vei iratou na tisaipeli, ena qai kila o koya ni sa na rawa vua me bula tawamudu; baleta ni sega tale ni dua na ivakavuvuli e rawati kina na bula tawamudu.

“Na imatai ni noqu sasaga meu vakasaqara na itovo ni Kalou dina duadua ga, ka bula vakacava sara tu mada o Koya. …

“Na Kalou vakai-Koya a vakataki keda tu ena dua na gauna, ka sa laki bula vakalou, ka sa laki tiko sara mai lomalagi e cake! Oqori e dua na itukutuku vuni bibi. Kevaka me tadola edaidai na ilati, ka vakaraitaki Koya mai na Kalou, o Koya na Kalou kaukauwa ka taura tu na vuravura kece oqo kei na veika kecega ena Nona kaukauwa,—au tukuna tiko kevaka mo raici Koya edaidai, ko na raici Koya ni vaka ga na ibulibuli ni tamata—e vaka ga na kemu ibulibuli vakatamata, na itovo kei na vatuka ni tamata; ni a buli o Atama me ucuya ka itovo vata kei na Kalou, ka ciqoma na ivakasala mai Vua, ka rau lako vata, veivosaki ka veitalanoa kei Koya me vaka ga e veitalanoa tiko e dua na tamata kei na dua tale. …

“… Ni da sa kila na Kalou, eda sa na tekivu me da kila na sala me da torovi Koya kina, kei na sala me da tarogi Koya kina ka ciqoma na kena isau. Ni da sa kila na itovo ni Kalou, ka kila talega na sala me da lako mai kina ki Vua, e sa na qai tekivu me dolavi lomalagi vei keda, ka tukuna vei keda na veika kece sara. Ni da sa vakarau me da lako yani ki Vua, e sa na vakarau tale tu ga o Koya me lako mai kivei keda.”⁹

Eratou duidui na Lewetolu va-Kalou.

Na Yavu ni Vakabauta 1:1: “Keimami vakabauta na Kalou na Tamada Tawamudu kei na Luvena, ko Jisu Karisito kei na Yalo Tabu.”¹⁰

E vakatavulica na veika oqo o Josefa Simici ena Epereli ni 1843, ka qai mai volai e muri ena Vunau kei na Veiyalayalati 130:22: “Raica sa vakalewena ka vakasuina ko koya na Tamada; io sa vakayago me vaka na tamata; sa vakatalega kina ko koya na Luvena; ia na Yalo Tabu sa sega ni vakalewena se vakasuina; raica sa yalo ga ka sa vaka na ibulibuli ni tamata. Kevaka me sega ni vakakina, ena sega ni rawa ni mai tiko vei keda na Yalo Tabu.”¹¹

“Au sa kila tu ni Kalou e duatani ga, kei Jisu Karisito e dutani mai vua na Kalou na Tamada, kei na Yalo Tabu e duatani talega ia e Yalo: ia oqo e tolu na ka bula ka ratou duidui ka lewetolu va-Kalou.”¹²

“Na ka ga e sega ni vakayagona se tiki ni yagona sa sega ni okati me dua na ka. E sega tale ni dua na Kalou e tiko mai lomalgi ia na Kalou ga e vakayago ka vakalewe kei na sui.”¹³

Eratou duavata na Lewetolu va-Kalou, ia e liutaki iratou na Kalou na Tamada.

“E vuqa na ka e tukuni me baleta na Kalou kei na Lewetolu va- Kalou. … Era tukuna na qasenivuli ni gauna ko ya ni Kalou na Tamada, Kalou na Luvena, ka Kalou na Yalo Tabu, ka ratou sa duabau ga na yago ka duabau ga na Kalou. A masulaki ira ko Jisu o ira ka solia mai vua ki vuravura na Tamada me ra sa duabau ga me vaka ni rau sa duabau ga koi rau [raica na Joni 17:11–23]. …

“Erau a tukuna o Pita kei Sitiveni ni rau a raica na Luve ni Tamata ni sa tu ena liga imatau ni Kalou. Na tamata ga e sa raica ni tadola na lomalagi ena kila ni ratou duidui na lewe tolu mai lomalagi ka tu vei iratou na idola ni kaukauwa, ia e dua ga eratou vakaliuca.”¹⁴

“Ni bera na buli ni vuravura oqo, eratou a vakayacora taumada e dua na veiyalayalati tawamudu o iratou na lewe tolu oqo me baleta na nodratou dui itabagauna vei ira na tamata e vuravura. O iratou na lewetolu oqo … eratou vakatokai na imatai ni Kalou, na Dauveibuli; na ikarua ni Kalou, na Dauveivueti, kei na ikatolu ni Kalou, na iVakadinadina se Daunivakadinadina.”¹⁵

“[E nona] tikina na Tamada me vakatulewa me vaka na Turaga se Peresitedi, o Jisu e Daunitukutuku, kei na Yalo Tabu me iVakadinadina se Daunivakadinadina. Na Luvena e tiko na Nona vale ka vakakina na Tamada, ia na Yalo Tabu e yalo ka sega na nona vale.”¹⁶

“E tukuna na ivolanikalou, ‘Keirau sa duabau kei Tamaqu’ [Joni 10:30], ka vakatalega kina ni ratou sa duabau ga na Tamana, na Luvena kei na Yalo Tabu,ia eratou sa lomavata ena duabau ga na ka [raica 1 Joni 5:7–8]. E vakakina ni a masu na iVakabula vua na Tamana, ‘Au sa sega ni masulaki vuravura, ko ira ga ko sa solia mai vei au, era sa tiko e vuravura, me ra duabau ga me vakataki kedaru,’ se me tukuni, me da sa lomavata ka duavata ena vakabauta [raica Joni 17:9, 11]. Ia me vaka ni da sa duidui yago, e vakatalega kina na Kalou kei Jisu Karisito kei na Yalo Tabu eratou sa duidui yago, ia eratou sa lomavata ena duavata ga na ka.”¹⁷

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na wase oqo se ni ko vakavakarau mo veivakavulici. Raica na tabana e vii–xii me ikuri ni veivuke.

Raica lesu na tabana e 39–42, raica na sala e kila kina o Josefa Simici na ivakadinadina kaukauwa tawa yalani kei na kaukauwa sa tiko ena veiyasana kecega ena vanua e tiko kina o ya. Ni ko sarava tiko na veika vakavolivoliti iko, na cava soti o raica e vakadinadinataka na Kalou?
Raica lesu na imatai ni iwasewase ena wase (tabana e 43 vakasaqara kina na ivakavuvuli ka tukuna tiko na itovo ni Kalou. E rawa vakacava vei ira na ivakavuvuli oqo me vukei keda me da “marau ka reki”?
A vakatavuvulitaka o Josefa Simici, “O Koya na Tamadra na veivuravura kecega e raica sobu tu mai na vuvale ni matatamata kece ena yalololoma kei na veikauwaitaki dina vakatama” (tabana e 43). Na cava na nomu vakasama se na nomu nanuma mo vakananuma tiko kina na tikina oqo?
Wilika na parakaravu ka tekivu tiko ena boto ni tabana e 45 ka vakakina na parakaravu ka tarava. Na cava e dredre kina ni da kila na rabailevu ni noda itovo kevaka eda sega ni kila rawa na rabailevu ni itovo ni Kalou?
E vakadinadinataka o Parofita Josefa Simici ni Kalou na Tamada, o Jisu Karisito, kei na Yalo Tabu eratou “lewe tolu ka duidui yago.” E vakatavulica talega o koya ni Ratou sa duabau ga (tabana e 46). Ena sala cava soti eratou sa daubau ga kina na Lewetolu va-Kalou (Eso na kena ivakaraitaki, raica na tabana e 46.)
Ena sala cava era rawa ni susuga cake kina na luvedra ko ira na itubutubu me ra lomana na Tamada Vakalomalagi? (Eso na kena ivakaraitaki, raica na tabana e 39.)

iVolanikalou Veisemati: Joni 8:17–19; Iperiu 1:1–3; 12:9; Mosese 1:3–6, 39