Qarauna na Vuanikau Gaga ni Vukitani

“Ena loma taucoko ni nomu vakatovolei, vakararawataki kei na tauvimate, se yacova sara na mate, qarauna mo kakua ni vakaisina na Kalou, … qarauna mo kakua ni vukitani.”

Na Bula nei Josefa Simici

Ena vica na macawa ni se bera ni tara vakaoti kei na kena sa mai vakacavari na Valetabu e Kirtland ena vula itubutubu ni 1836, era a sotava na Yalododonu e dua na gauna ni lomavata kei na sovaraki mai vakaiyauyau ni isolisoli ni Yalotabu. Ia e a vakasalataki ira na Yalododonu o Parofita Josefa Simici ni kevaka era na sega ni valavala dodonu tikoga, ena oti yani na nodra marau kei na duavata. Me baleta na gauna oya e kaya kina o Daniel Tyler: Keimami a vakila taucoko na ituvaki vakalomalagi. Na ka dina o ya, ni a vica na macawa keimami a sega ni temaki mai vua na tevoro; ka keimami sa nanuma de sa rairai tekivu beka na yabaki e udolu (mileniumi). “Ena [dua na soqoni ni matabete] e a vosa kina vei keimami o Parofita Josefa. E a tukuna talega kina vakaoqo: “Kemuni na veitacini, e vuqa na gauna oqo e sega ni temaki kemuni rawa tiko o Setani. Eso era sa nanuma ni sa sega ni dua tale na veitemaki. Ia ena yaco mai na kena veibasai; vakavo ga ke o toso voleka vua na Turaga ko na qai sega ni rawai se vuki tani.”¹

Ni toso tiko na yabaki o ya, sa kadre cake mai e dua na yalo ni vukitani ena kedra maliwa eso na Yalododonu e Kirtland. Eso vei ira na lewenilotu era sa tekivu me ra dokadokai ira, kocokoco, ka sega ni muria na ivunau. Eso era sa beitaki ira na iliuliu ni Lotu ena vuku ni leqa ni bula vakailavo ka a vakavuna na leqa ni isoqosoqo vakailavo e Kirtland ka ra a tauyavutaka na lewe ni Lotu. Na leqa oqo a yaco ena 1837, na yabaki vata tikoga a yaco kina e dua na veilecayaki ni baqetaki ni ilavo e Amerika taucoko, ka vakavuna kina na nodra leqa ni bula vakailavo na Yalododonu. Sa laki yaco sara ki na rua se tolu na drau na lewenilotu era sa lutu tani mai na Lotu e Kirtland, ena so na gauna era sa laki tovata sara kei ira na dau saqata na Lotu me ra laki vakararawataka ka laki vakarerei ira sara vakaca na Yalododonu. Eso vei ira na vukitani oqo era sa laki tukuna raraba sara tiko ni sa vakasivoi na Parofita ka sa sagai me dua tale na kena isosomi. E vakananuma lesu o Sisita Eliza R. Snow: “E vuqa era a yalomalumalumu ka ra a yalodina tu ki na nodra itavi yadudua—ka ra a dau tu vakarau ki na veikacivi kecega ni Matabete—era sa tekivu me ra yalo qaciqacia, ka vakalevulevui ira mai na nodra yalo dokadoka. Ni ra sa gunuva na Yalododonu na veivinakati kei na yaloi vuravura, sa lako tani kina na Yalo ni Turaga mai na yalodra.”²

Ena veika sa yaco ena Lotu ena Me ni 1837, e a lelevaka vakaoqo na Parofita: “E sa vaka me ra sa tovata mai na kaukauwa kece kei vuravura kei eli ena nodra sasaga ena kena iwalewale e duatani me ra vakarusa kina naLotu ena dua vata ga na gauna. … O ira na meca mai na yasana kadua, kei ira na vuki tani ena keimami maliwa, era sa duavata ena nodra inaki, … ka vuqa era sa sega ni vakadinati au me vaka beka ni sai au a vakavuna na kena yaco na veika ca o ya kau sa saga sara tikoga vakaukauwa vakataki au meu vorata rawa.”³

Se cava ga na veibolebole vakaoqo, era se lewe levu cake sara na iliuliu kei na lewe ni Lotu era yalodina tikoga. E dua na lewe ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua o Brigham Young, a nanuma lesu ena gauna veilecayaki oqo, ena gauna ni dua na soqoni ni ra a veivosakitaka tiko eso na lewe ni Lotu na sala me ra vakasivoi Parofita Josefa kina: “Au a tucake ka tukuna vakamatata ka vakadoudou sara vei ira ni sa dua na Parofita o Josefa kau sa kila vakaidina, se cava ga na nodra levu ni via vosa vakacacataka ka vakasewasewani koya, [ia] era na sega ni rawa ni ra vakarusa na nona ilesilesi na Parofita ni Kalou; sa rawa ga ni ra vakarusa vakaira na nodra kaukauwa, ka ra tagutuva kina na kedra isema vua na Parofita kei koya na Kalou, ka vakadromuci ira sobu vakaira ki eli. E levu sara era a cudruvaka na noqu sa saqati ira ena veika era sa cakava o ya. …

“E a mai tini na soqoni oqo ka a sega ni yaco rawa me ra duavata na vukitani ena veika era sa vakarautaka ena veisaqasaqa oqo. Oqo e dua na gauna dredre ni sa vaka me rau sa duavata mai ko vuravura kei eli me ra vakasivoya kina na Parofita kei na Lotu ni Kalou. Sa malumalumu mai na durudra e vuqa vei ira na tamata kaukauwa ni Lotu. Ena gauna veivesuki ni butobuto oqo au a ravi voleka tu ga vei Josefa, kei na vuku kei na kaukauwa kece ni Kalou sa vakatikori tu vei au, au sa vakayagataka kina ena noqu kaukauwa taucoko meu tokona kina na italai ni Kalou ka vakaduavatataka kina na veikuoramu ena Lotu.”⁴

iVakavuvuli nei Josefa Simici

Ena rawa ni veimuataki ki na vukitani, na sega ni yalonuideitaki ira na iliuliu ni Lotu, na vakacacani ira, kei na talaidredre ki na itavi sa vinakata na Kalou

“Au na solia vei iko e dua vei ira na iDola ni veika vuni ni Matanitu. Sai koya e dua na ivakavuvuli tawamudu, ka sa nona na Kalou mai na veigauna tawamudu kecega: O koya na tamata ena tu me vakacacani ira na tamata tale eso, vakasaqara na cala e loma ni Lotu, ka kaya ni ra sa lako tani tiko, ka sa yalododonu tu ga o koya, ia oqo na kena dina, na tamata o ya sa tu sara ga ena lomadonu ni salatu ni vukitani; ia kevaka ena sega ni veivutuni, ena vukitani, ni sa bula tiko na Kalou.”⁵

Mai na nona a se veiqaravi tiko vakadaunivakasala vei Peresitedi Brigham Young, o Heber C Kimball, a kaya kina vakaoqo: “Au na solia vei iko e dua na idola a vakayagataka o Baraca Josefa Simici me solia mai Nauvoo. E kaya o koya ni imatai sara ga ni ikalawa ki na vukitani o a na nodra sega ni yalonuideitaki na iliuliu ni lotu oqo kei na matanitu, o koya gona ni ko sa na kila rawa kina na yalo ko sa kila ni na muataki koya e sa na tiko vua ki na salatu ni vukitani.”⁶

Mai na nona a se veiqaravi tiko ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua o Wilford Woodruff a vakadeitaka kina: “E a dau vakasalataki keimami o Baraca Josefa ena veivakavukui oqo: ‘Na gauna ga o na vakatikitikitaka kina e dua na itavi sa kacivi iko kina na Kalou mo vakayacora, mo vakayacora ga na lomamu; na gauna ga o vakatarai iko kina mo vakawelewele, ko sa vakadavora sara tikoga e dua na yavu ni vukitani. Mo qaqarauni; kila vakavinaka tiko ni ko sa kacivi ki na dua na cakacaka, kei na gauna sa gadreva kina na Kalou mo na cakava mo vakayacora sara.’ E dua tale na ka a kaya o koya: ‘Ena loma taucoko ni nomu vakatovolei, vakararawataki kei na tauvimate, se yacova sara na mate, qarauna mo kakua ni vakaisina na Kalou, qarauna mo kakua ni vakaisina na matabete, qarauna mo kakua ni vukitani.’ ”⁷

E kaya talega vakaoqo o Wilford Woodruff: “Au nanuma tiko na gauna a mai sikovi au kina o Baraca Josefa, o Baraca [John] Taylor, Baraca Brigham Young kei na so tale na daukaulotu ena gauna keimami sa vakarau laki kaulotu tiko kina ki Igiladi. E vuqa vei keimami a tauvimate ka sotava tiko na rarawa. Ena gauna vata talega oqori keimami vinakata me keimami lako. E a vosa vakalougatataki keimami na Parofita ka vakakina vei ira na wati keimami kei ira na neimami matavuvale. … E a vakavulica vei keimami eso na ivakavuvuli bibi, eso kau sa tukuna oqo. O Baraca Taylor, o au, George A. Smith, John E. Page kei na so tale era sa kacivi me ra vakatawana na nodra itutu na [iapositolo] era sa lutu yani. Sa vakamacalataka kina vei keimami o Baraca Josefa na vuna era sa lako tani kina na tamata o ya mai na vunau ni Kalou. Sa vakabauta tiko o koya ni keimami sa na vuku sara mai na veika keimami sa raica e matai keimami ka rogoca e daligai keimami, ka me keimami na kila rawa kina na ituvaki ni yalodra na tamata tale eso ka sega kina ni yaco me keimami laki vulica ena ituvaki vakaloloma o ya.

“E a qai kaya tale ni kevaka e dua ga na tamata, se dua na italatala qase ena Lotu oqo kei na matanitu, ka na lakova e dua na sala ena vakawalena se, dua tale na kena itukutukuni, me na sega kina ni vinakata me muria kina e dua na lawa virikotori se vunau se itavi—ni vakayacora e dua na tamata na ka oqo, ka vakanadakuya e dua na itavi sa lesia vua na Kalou o ya ena tiko ena soqoni, qaravi ni kaulotu, se vakamuri ni ivakasala, e sa vakadavora tiko o koya e dua na yavu me na vukitani kina ka sa ikoya oqo na vuna era a lutu kina o ira na tamata o ya. Era sa vakatanitaka na matabete era a sa lumuti kina. Era a sega ni vakarabailevutaka na nodra itutu vaka-iapositolo, kei na italatala qase. Era a vakayagataka na matabete o ya me ra saga kina na nodra torocake vakaira ga ka vakayacora kina eso tale na cakacaka ka sega ni kena taraicake na matanitu ni Kalou.”⁸

Ena 1840, era a tiko voli ga e Kirtland, Ohio e dua na ilawalawa lailai ni lewe ni Lotu, ka dina ga ni ra sa lewe levu sara na Yalododonu era sa laki tiko mai Nauvoo e Illinois. Ena kena vakasavui lesu e dua na itukutuku ni dua na lewe ni Lotu e Kirtland ka sa saga tiko mai me vakamalumalumutaka na nodra yalonuidei tiko na Yalododonu ki na Mataveiliutaki kei na vakaitutu tale eso ni Lotu, a vola kina vakaoqo na Parofita ki vua e dua na iliuliu ni Lotu e Kirtland: “Ena kena gadrevi me vakayacori na cakacaka ni matanitu ena ivalavala dodonu, sa ka bibi dina kece sara na lomavata e uasivi, na loma e vinaka, na kila vakavinaka, kei na yalonuidei me na tiko e lomadra kece na veitacini vakalotu; ka me na umanaki tu ena ivakarau ni nodra veiqaravi na loloma dina, kei na veilomani vakatamata yadua. Kevaka me na tiko e dua na yalo e sega ni veilomani, se sega kina na yalonuidei, sa na qai tekivu me na lasika cake mai na dokadoka, boletaki koya kei na vuvu; sa na yaco ga na veilecayaki, ka ra na takiveiyaga na vakaitutu ena Lotu. …

“Kevaka era sa nanuma na Yalododonu e Kirtland ni sa sega ni kilikili me ra masulaki au ena gauna era soqoni kina, ka vakanadakui au meu dulaki cake ki na itutu ni loloma vakalomalagi, sa qai ivakadinadina kaukauwa ka veivakauqeti vei au ni sa sega vei ira na Yalo ni Kalou. Kevaka era sa ka dina na ivakatakila eda sa mai ciqoma oqo, o cei me na liutaki ira na tamata? Kevaka era sa soli vei au na idola ni Matanitu, o cei me na qai tadolava na kena veika vuni?

“Kevaka era na tudei ka vakayaloqaqataki au tikoga o ira na veitacini vakalotu, au sa rawa ni valuta ena marau na nona veibeitaki vakailasu o vuravura, ka taqeya rawa na veivakalolovirataki ni [itovo veivakararawataki] kei na veivakacacani; ia na gauna era na vakanadaku kina o ira na veitacini vakalotu, ena gauna era na tekivu malumalumu mai kina, ka ra saga me ra vakataotaka na noqu sasaga kei na noqu ilesilesi kau sa na rarawa sara kina, ia au na sega ni yalolailai mada ga kina meu vakayacora rawa na noqu cakacaka, kau sa na yalonuidei tikoga ka dina ga ni ra sa na luluqa yani o ira na noqu itokani e vuravura, kei na gauna mada ga era na saqati au tale kina, ia ena tauri au cake meu qaqa na Tamaqu Vakalomalagi.

“Ia, au sa nuitaka ni na sega ni tiko e Kirtland eso na tamata era na vakacala e dua na tamata ena nona vosa [raica Aisea 29:21], ia era na vakaraitaki ira ka ra tu cake me ra taqomaka na ivalavala dodonu kei na dina, ka ra vakayacora na itavi yadua sa vakatikori vei ira; ia ko cei sa tu vua na vuku me na dusimaki ira tani mai na veika butobuto se veivakauqeti e tuvanaki me kauta mai na veilecayaki kei na veicacati ki na loma ni ilawalawa kei Isireli, ka me kila vinaka na kedrau duidui na yalo ni dodonu kei na yalo ni veivakacalai.

“Sa na veivakacegui sara ki na noqu vakasama meu raica ni ra sa tubu vakalewelevu na Yalododonu e Kirtland, ia e vakabauti ni se bera ni yaco mai na gauna o ya; kau sa vakadeitaka vei iko ni na sega ni yaco me yacova ni sa tauyavutaki e dua na ivakarau vou ni veika kecega ka laurai e dua na yalo vou. Ni sa vakalesui mai na yalonuidei, ka takali yani na dokadoka, ka sa yaco me ra sa vakasulumi na vakanananu tudei ena yalo malumalumu me vaka ena isulu, ka sosomitaka na kocokoco na lomavinaka kei na loloma, kei na dua na yalovata ni kakavaki me na bulataki na veivosa kecega ka lako mai na gusu ni Turaga, sa na qai, yaco ni sa vakakina, na sautu, lewa kei na loloma.

“Ena vuku ga ni nodra vakanananu vakatani na tamata e a rawai kina o Kirtland. Sa dau yaco beka vakawasoma na nona dau vuvutaki na nomuni italai ena vuku ni nona ilesilesi mai vei ira na tamata vakaoqo, ka ra saga ga me ra taura na itutu cecere mai na veika a rawata mai o koya, ka ra raica ni ra sa sega ni rawata rawa, ka ra sa veirukaki ga ka veivakacacani, kei na sala tale eso me rawa ni ra vakasivoi koya kina. O ira na tamata vakaoqo era sa dau isevu tiko ni tamata me ra dau saqati iratou na Mataveiliutaki, ka ra sa na vakaraitaka kina na nodra cala kei na nodra malumalumu eso ki na cagi e va kei lomalagi.”⁹

O ira era sa vukitani sa na takali mai vei ira na Yalo ni Turaga, era sa voroka na nodra veiyalayalati, ka ra na dau vakacacani ira na lewe ni Lotu.

“Sa ka dua tani sara ni vakasamataki taumada, ia e sega ni lailai sobu mai na kena ka dina, se cava ga na lalawa sa dau tukuni tiko ki na bula vakalou, sa yaco na vukitani ni sa vakanadakui na vakabauti Karisito, vakavo walega ke ra sa veivutuni sara vakatotolo, era na lutu tale ena dua ga na gauna lekaleka ki na veiveretaki nei koya na vu-ni- ca, ka sa na takali mai vua na Yalo ni Kalou, ka yaco me ra na vakaraitaka e matadra na lewevuqa na nodra ivalavala ca. Era a vakararawataki sara vakaca o ira na yalodina maivei ira na vukitani. E a vunauci o Jiutasa Isikarioti ka totolo sara na nona laki soli koya yani na nona Turaga ki na ligadra na Nona meca, baleta ni sa tiko e lomana o Setani.

“Sa na dau vakatikori na veivakavukui cecere sara kivei ira era na vakamuria na Kosipeli ena yalodra taucoko, o koya gona, kevaka me na ivalavala ca kina, sa na luvawale o koya sa vukitani ka sa na takali mai vua na Yalo ni Kalou, sa yaco kina, me ka dina, na nona ca, ka na tini ena bukawaqa na nona icavacava. Ena gauna sa kau tani mai kina na rarama a dau tiko vei ira era sa yaco me ra butobuto vakalevu cake sara mai na kena era a vakararamataki tu kina e liu, ia oqo, me kakua ni kurabuitaki, kevaka me ra na tovata kece mai na nodra kaukauwa me valuta na dina, kei ira, sa vakataki Jutasa, era na vakasaqara me ra vakarusai ira era a nodra dauniveiqaravi vakaiyau cecere tu e liu.

“O cei beka na nona itokani voleka sara o Jutasa ena vuravura oqo, se mai lomalagi, me vakataka na iVakabula? Ka sai matai sara ga ni nona inaki me na vakarusai Koya. O cei, ena kedra maliwa na Yalododonu ena iotioti ni gauna oqo, me na rawa ni kaya ni sa vinaka sara me vaka na noda Turaga? O cei beka sa uasivi sara? O cei beka sa savasava sara? O cei beka sa bula vakalou sara me vakataki Koya? Era na kunei beka? E a sega ni vakacacana se voroka e dua na ivakaro kei lomalagi—sa sega na veivakaisini e Gusuna, sa sega tale ga ni kune e dua na ca e Yalona. Ia kivei koya sa kana vata kei Koya, ka dau gunu mai na bilo vata ga o ya, sa imatai ni tamata me na buturaki Koya sobu. Evei o koya sa vakataka na Karisito? Sa sega ni kune e vuravura. A cava ga era sa vosa kudrukudru kina o ira era sa dau muri Koya, kevaka sa mai vei ira era a vakatokai tu me ra veitacini vakalotu, ka wiliki me ra veiwekani vakavoleka sara ena veiyalayalati tawamudu, sa dodonu me ra na sotava na vakararawataki?

“Mai na ivurevure cava a lasika mai kina na ivakavuvuli oqo ka ra sa dau vakaraitaka tiko o ira na vukitani mai na Lotu dina me ra veivakacacani sara kina vakaca, ka vakasaqara me ra gumatua sara, me ra vakarusai ira era a yalataka me ra na lomani ira, sai ira era a dau veivosaki vata tu e liu, kei ira era a veiyalayalati vata kaya me ra na sasaga ena kaukauwa taucoko ni ivalavala dodonu me ra na rawata kina na veivakacegui ni Kalou? Era na kaya beka o ira na tacida oqo vakalotu na ka vata ga a tukuna o Setani ena nona vinakata me taura vakaukauwa na matanitu ni Kalou, baleta ni o koya vakataki koya sa tiko vua na ca, ka sa savasava sara na nona matanitu na Kalou.”¹⁰

“Era sa dau tiko ena veigauna, ena veiyabaki kece sara ni Lotu, o ira era sa dau saqata na ivakavuvuli ni veika dodonu, o ira era sa dau taleitaka na iyau kei vuravura ena gauna oqo, era vakamuria na ivakavuvuli ni ivalavala ca, ka ra meca tikoga ni ka dina. … O ira era a veimaliwai vakavoleka sara kei keda ka ra dau cakava na veimaliwai cecere, era sa yaco me ra sa keda meca levu ka saqati keda sara vagumatua; kevaka era na sega ni kilai vakalevu, kevaka ena vakayavalati na nodra iyau se kedra irogorogo, se na kilai rawa na nodra ivalavala ca, era sa imatai tiko ni tamata me ra na dau veivakacacani, me ra vakalevutaka na nodra [veibeitaki vakailasu] ka vosa beci ira na tacidra vakalotu, ka ra vakasaqara me ra vakalolomataka ka vakarusai ira na nodra itokani.”¹¹

“O ira na ‘Momani’ vukitani era sa veiciciyaki tiko oqo e veiyasai vuravura ena nodra sa kaburaka tiko na itukutuku ca ka veivakacacani baleti keda, ka ra nanuma ni na taleitaki ira kina ko vuravura, baleta ni ra kila tiko ni da sa sega ni vakavuravura, ka ni sa cati keda ko vuravura; o koya gona na [vuravura] sa vakayagataki ira oqo [na vukitani] me ra nona iyaya ni cakacaka; era sa vakayagataki kina me ra saga na veivakacacani era rawata, ni sa oti o ya era sa na qai cati ira vakalevu cake mai na kena era a cakava vei keda, baleta ni ra sa qai kila ni ra sa tamata dauveiveretaki ka dauveidabui [dauveivakaisini].”¹²

A tukuna vakaoqo o Wilford Woodruff: “Au a tiko ena [dua] na soqoni ena Valetabu e [Kirtland] ena [ika 19 ni Feperueri, 1837]. E dau lako tu o Peresitedi Josefa Simici ena cakacaka ni Lotu, ia e sega mada ga ni bau yacova na veimama ni gauna a lako balavu tu kina o Mosese mai vei ira na Isireli [raica Lako Yani 32:1–8]; ia a vuqa vei ira na tamata e Kirtland, kevaka era sega ni bulia e dua na bulumakau me ra qarava me vakataki ira na Isireli, ia era a vagolea tani na yalodra mai vua na Turaga kei koya na nona italai o Josefa, ka ra sa lomatarotaro ka rawai ena yalo veivakalasui, me yacova sara ni sa vakabutobutotaki na nodra vakasama; ka vuqa era sa saqati Josefa Simici ka so sa nanuma me sa lesi o David Whitmer me sosomitaki koya me liutaka na Lotu. Ena loma ni gauna ni o loaloa ni yalo butobuto oqo, sa lesu tale kina ki Kirtland o Josefa, ia sa mai tucake tu oqo ena mataka edaidai ena itutu ni vunau. E rairai rarawa vakalevu; ia a vakalailai ga sa sobuti koya na Yalo ni Kalou, ka vosa vei ira na lewe ni ivavakoso me tolu na auwa ena veika e matata sara, ka vagalui ira kina na nona meca.

“Ni sa tucake a qai kaya, ‘Au se Peresitedi tikoga, Parofita, Daurairai, Dauvakatakila ka iLiuliu ni Lotu i Jisu Karisito. Na Kalou ga, ka sega ni tamata, e a lesi au ka vakatikori au ki na itutu oqo, ka sega ni rawa vua e dua na tamata se ilawalawa ni tamata me vagalalataki au se lesia e dua me sosomitaki au, ia o ira era na cakava na ka oqo, kevaka era na sega ni veivutuni vakatotolo sara, ena kama na ligadra ka mua yani ki eli.’ E a vunauci ira vakadoudou sara na tamata ena vuku ni nodra ivalavala ca, itovo butobuto ka tawa vakabauta; e a sobuti koya na kaukauwa ni Kalou, ka wasea na nona ivakadinadina ni sa dina na veika sa tukuna.”¹³

A tukuna vakaoqo o Wilford Woodruff: “E a vosa o Peresitedi Simici ena yakavi ni [ika 9 ni Epereli, 1837], ka kaya ena yaca ni Turaga ni na yaco ga na lewa ni Kalou vei ira na tamata era a yalataka tu mai ni ra sa nona itokani, ka itokani kei ira na kawatamata, ka ra na tarai Kirtland cake, e dua na iteki e Saioni, ia era sa mai veretaki koya, kei na veika talei ni matanitu ni Kalou, ka ra sa laki vakaukauwataka na ligadra na meca era dau saqati keda; era sa vakalolomataki ira na Yalododonu dravudravua, ka laki vakavuna me ra yalo taqaya, ka ra yaco me ra dauvoroka na veiyalayalati, era sa na qai sotava kina na cudru ni Kalou.”¹⁴

E nanuma lesu vakaoqo o Daniel Tyler: “Ni oti vakalailai ga na nona yaco yani na Parofita e Commerce (qai tarava o Nauvoo) mai na valeniveivesu e Missouri, au a lako vata yani kei Baraca Isaac Behunin me keirau laki sikovi koya ena nona itikotiko. E a ulu tikoga ni veivosaki na nona vakararawataki. E a cavuta vakavica o koya na veika lasu, sega ni matata ka veibasai era a tukuna o ira era sa vukitani, kei ira na lewe ni Lotu era sa rere vata kei ira mai taudaku. E a tukuna talega o koya ni vuqa na vakailesilesi e kea e rawa ni ra yalorawarawa me ra vakamatei koya ena gauna e a vesu kina ia era tovaki koya ka ra veikilai sara. E a beitaka o koya na veika oqo kivei ira na veitacini vakalotu lasulasu. …

“Ni sa tinia na Parofita na nona itukutuku ni veika a caka vua, a kaya sara vakaoqo o Baraca Behunin: ‘Kevaka au sa na biuta na Lotu oqo au na sega ni cakava na veika era a cakava na tamata o ya: Au na lako ki na dua na vanua vakayawa sara ka sega ni se bau rogoci kina na ivakavuvuli Vakamomani, bula e kea, ka na sega ni dua na tamata ena siqema niu a kila tu kina e dua na ka.’

“E a sauma mai vakatotolo o koya na Daurairai cecere: ‘Baraca Behunin, o na sega ni kila na ka o na cakava. E sega ni vakabekataki ni ra a vakasamataka sara ga na ka o tukuna oqo o ira na tamata o ya. Ni bera ni ko mai lewena na Lotu oqo o a tu duadua ga. Ena gauna sa vakavulici kina na kosipeli, sa qai tuvanaki e matamu na veika vinaka kei na veika ka ca. O sa qai digia e dua se me kakua ruarua. E rua na turaga veibasai erau sa sureti iko tu mo na qaravi rau. Ena gauna o sa mai lewena kina na Lotu oqo o sa mai bole mo na qarava na Kalou. Ni ko sa cakava na ka o ya ko sa biuta kina na buturara ni tu duadua ga, ko na sega tale ni lesu rawa kina. Kevaka mo na vakanadakuya na iVakavuvuli ko a bole mo na qaravi koya, sa yaco ga ena nona veivakayarataki o koya na vu- nica, ko na qai muria na nona vosa ka yaco mo nona italai.’ ”¹⁵

Eda na sega ni muataki cala, kevaka eda na muri ira na parofita kei na iapositolo kei na ivakatakila ni Lotu.

A tukuna vakaoqo o Orson Hyde, e dua na lewe ni Kuoramu ni Le Tinikarua: “O Josefa na Parofita … a kaya, ‘Kemuni na taciqu, mo ni nauma tiko ni vuqa vei ira na tamata oqo era na sega ni muataki cala; ia na nomu tiko vata ga kei ira na lewe levu oqo sa rawa ni vakadeitaki ni ko na curuma na matanitu vakasilesitieli.’ ”¹⁶

A tukuna vakaoqo o William G. Nelson: “Au sa daurogoca vakalevu me vosa na Parofita vei ira na lewenivanua raraba. Ena dua na soqoni au a rogoca kina ni a kaya: ‘Au na solia vei kemuni e dua na idola ka na sega ni veveka rawa,—kevaka mo ni na tiko vata ga kei ira na lewe levu na iApositolo Le Tinikarua, kei na ivolatukutuku ni Lotu, ko ni na sega kina ni muataki cala.’ Sa vakadinadinataka tiko na veika oqo na ivolatukutuku ni Lotu ni sa dina.”¹⁷

E vakananuma lesu vakaoqo o Ezra T. Clark: “Au a rogoca na Parofita ni a kaya ni na solia e dua na idola vei ira na Yalododonu era na sega kina ni muataki tani se lawakitaki, o ya: Ni Turaga ena sega vakadua ni vakalaiva me ra muataki vakatani o ira na iwiliwili levu oqo se lawakitaki mai vei ira na daulasulasu, se me vakatara o Koya na itukutuku ni Lotu oqo me ra taura na meca.”¹⁸

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na iwase ni ivola oqo se ni ko vakavakarau mo veivakavulici. Raica na tabana e vii–xii, me ikuri ni veivuke.

Raica lesu na itukutuku ena tabana e 361–64. Na cava na nomu nanuma baleti ira na tamata era rawa ni veisau mai na ivalavala dodonu ki na vukitani ena dua ga na gauna lekaleka? Na cava eso na veivakayarayarataki e vakavuna me ra vukitani kina na tamata edaidai? Na cava e rawa ni da cakava me da sabaya rawa kina na veimataqali veivakauqeti vakaoqo?
Na cava eso na veika rerevaki e rawa ni yaco ni da sega ni yalo nuideitaki ira na iliuliu ni Lotu kei na vakacacani ira? (Kena ivakaraitaki eso, raica na tabana e 364–67.) Na cava e rawa ni da cakava me da daurokova ka vakavinavinakataki ira tikoga kina na noda iliuliu? Ena sala cava me ra na dau vakayaloqaqataki ira kina na luvedra o ira na itubutubu me ra daurokovi ira na iliuliu ni Lotu?
A vakavulica vakaoqo na Parofita, “Na gauna ga o vakatarai iko kina mo vakatikitikitaka kina e dua na itavi sa solia vei iko na Kalou mo vakayacora, ka mo vakayaco lomamu ga . …, ko sa vakadavora tiko e dua na yavu ni vukitani” (tabana e tabana 364). Na cava na ibalebale ni vosa oqo vei iko?
Wilika na italanoa e tukuna tiko o Daniel Tyler (tabana e 371). Na cava o nanuma kina ni ra dau saqata sara vakaukauwa na Lotu o ira era sa vukitani mai kina? (Ena ivakaraitaki e so, raica na tabana 364–71.) Na cava o nanuma me da dau kaya ena veika era dau tukuna se cakava o ira na tamata vakaoqo?
Wilika na iotioti ni tolu na parakaravu ni iwase ena (tabana e 371–72. Na cava e bibi kina me da kila vakavinaka kina ka vakayagataka na “idola” e sa solia mai o Josefa Simici?

iVolanikalou Veisemati: 1 Nifai 8:10–33; Ilamani 3:33–35; V&V 82:3, 21; 121:11–22