Veivutuni

“Me da sa tekivu vou tale edaidai, eda qai kaya ena gauna oqo, mai vu ni yaloda taucoko, me da biuta tani na noda ivalavala ca ka bula kilikili.”

Na Bula nei Josefa Simici

Ena ika 14 ni June, 1828, e a biuti Harmony, Pennsylvania kina o Martin Harris, e a kauta vata kaya na imatai ni 116 na drauniveva ilavelave ni ivola ka vakadewataki mai na peleti koula me laki vakaraitaka kivei ira eso na lewe ni nona matavuvale e Palmyra, Niu Ioka. Ena siga sara ga ka tarava, e a sucu kina na imatai ni luvedrau o Josefa kei Ema, e gonetagane ka yacana o Alvin. E a mate na gone ena siga vata ga o ya, a torosobu na ituvaki ni bula nei Ema me yacova ni sa voleka sara ni mate. E a vola kina vakaoqo e muri na marama tinana na Parofita: “Ena dua na gauna balavu, [o Ema ] e rairai me sa voleka sara ga ni mate ena nona veilakoyaki tiko ni sa mai yalani na veika e a qai tekivu walega sai koya na mate nei luvena. E taura e dua na gauna ena nona sega ni vakadeitaka na nona vakabauta ena loma ni rua na macawa ni turaga watina e sega sara ga ni moce rawa me bau dua mada ga na auwa ni vakadirorogo. Ni sa mai cava na gauna oqo, e yaco me vakaitamera sara na nona lomaleqataka na ilavelave ni ivola ka vakadeitaka, me vaka ni sa qai vinaka cake sara mai na marama watina ena gauna oqo, ni gauna ga e sa na kaukauwa cake mai kina vakalailai me sa na lako sara ki Niu Ioka ka laki vakayacora na veika e baleta na ilavelave ni ivola.”¹

Ena Jiulai, ena vakatutu nei Ema, e a biuti Ema toka mai na parofita me qaravi koya toka ga mai o tinana ka sa gole sara yani o koya ena qiqi vakavale kivei rau na nona itubutubu ena koro vakavalagi o Manchester, Niu Ioka. Na ilakolako ni Parofita e rauta ni 125 na maile (200 na kilomita) ka taura e rua se tolu na siga me vakacavari kina. E a sega sara ga ni kana se moce o Josefa ena ilakolako oqo, me baleta na yali ni luvedrau ulumatua tagane, lomaleqataka na marama watina, kei na nuiqawaqawa me baleta na ilavelave ni ivola,. E dua na itokani ka rau salavata tiko, e pasidia taudua ga ni qiqi vakavale, e vakadikeva tiko na ituvaki malumalumu ni Parofita ka sa vakadeitaka me salavata kei koya ena nona taubaletaka e 20 na maile (32 na kilomita) mai na qiqi vakavale ki na nodratou itikotiko na Simici. Ena iotioti ni va na maile (6.5 na kilomita) ni ilakolako, e a vakananuma lesu na tinai Parofita, “na vulagi e vakila ni nona itavi me tubera tiko na ligai Josefa, mai na nona kaukauwa e sa vakaocai koya sara ga vakalevu me tokoni koya tale tiko ka sa na rawa sara ga ni moce kevaka mada ga e tucake tu.”² Ena gauna vata ga e yaco yani kina ki na nodrau itikotiko na nona itubutubu, e a talatala sara me laki lako mai o Martin Harris.

E a yaco mai o Martin ena nodrau itikotiko na Simici ena yakavi, yalolailai kei na yalorarawa. E a sega ni tiko vua na ilavelave ni ivola, e a kaya, ka sega talega ni kila na vanua e tiko kina. Ena nona rogoca oqo, e kaya kina o Josefa, “Oilei! Noqu Kalou, noqu Kalou. … Era sa yali kece, sa yali. Na cava tale meu na cakava? Au sa ivalavala ca. Ni sai au ga ka vakavuna na cudru ni Kalou mai na noqu taroga na veika e sega ni dodonu meu taroga. … Meu na rairai vakacava ena mata ni Turaga? Na cava au cudruvi kina ka vakavuna meu sa sega ni kilikili mai vua na agilosi nei koya sa Cecere Sara?”

Ena kena sa toso sara tiko na siga, ena loma ni nodrau vale na nona itubutubu e a lako cake ka lako sobu tiko kina na Parofita ena leqa vakaitamera, “tagi tiko ka yalorarawa.” E sa biubiu mai ena siga ka tarava me lesu tale ki Harmony, e kea, e kaya kina, “E sa tekivu meu vakayalomalumalumutaki ena noqu masu vakaukauwa e mata ni Turaga … ni kevaka e rawa au na ciqoma na loloma ni ligana ka vosoti au ena veika kece sara au a vakayacora ka sega ni rau salavata kei na nona lewa.”³

Na Turaga e a vakanakuitataka na Parofita ena nona rerevaka vakalevu cake na tamata mai vua na Kalou, ia e vakadeitaka vua ni rawa me vosoti. “Ia ko iko Josefa,” e kaya na Turaga, “ko sa digitaki mo vakayacora na cakacaka ni Turaga. Ia kevaka ko sa sega ni qarauni iko mai na ivalavala ca, ko na rawai mai kina. Mo nanuma tiko, ni sa yalololoma sara na Kalou; ia, mo veivutunitaka na nomu cala ni ko a beca na noqu ivakaro; io ko na digitaki tale ka lesi mo vakacavara na cakacaka” (V&V 3:9–10).

Ena dua na gauna, e a taura mai vei Josefa na Urimi kei na Camimi kei na peleti na Turaga. Ia e vakalesui tale na veika oqo kivei koya. “E a marau na agilosi ena gauna e vakalesuya tale mai kina o koya na Urimi kei na Camimi,” e a vakananuma lesu tale na Parofita, “e qai kaya ni sa marautaka na Kalou na noqu yalodina kei na yaloraramusumusu, ka lomani au me baleta na noqu vakaraitaka na noqu rarawa kei na gugumatua ena masu, kau a vakayacora vakavinaka kina na noqu itavi me vaka … e a rawa kina meu tekivuna tale na cakacaka ni vakavakadewa.”⁴ Ena nona tosoya ki liu o Josefa na cakacaka vakaitamera ka sa tu e matana, ena gauna oqo e sa vakaukauwataka na nona vakila na kamikamica ni nona ciqoma na veivosoti ni Turaga ka vakavouya na veivakadeitaki me vakayacori na Nona lewa.

iVakavuvuli nei Josefa Simici

Ni da veivutunitaka na noda ivalavala ca, eda toso yani vua na Kalou ka yaco me da vakataki Koya vakalevu cake sara.

Wilford Woodruff, ena nona veiqaravi tiko vaka e dua na lewe ni Kuoramu ni Le Tinikarua, e a vola: “O Josefa na Daurairai ka a tucake ena kaukauwa ni Kalou; saqati kei na cudruvi ni ivalavala ca e matadra na tamata, ena yaca ni Turaga na Kalou. E a gadreva me cavuta e vica na vosa me veiganiti kaya kei na ivakarau ni ilawalawa tamata, e qai kaya:

“ ‘Au sa na vosa ena kaukauwa ni Matabete ena yaca ni Turaga na Kalou. … Veitalia ga ni ra vakatusa na ivavakoso oqo ni ra Yalododonu, ia au tucake ena kedra maliwa [ka duidui] tamata taucoko ena nodra itovo kei na ivakarau. Kevaka ko gadreva mo lako ki na itikotiko ni Kalou e dodonu mo vaka na Kalou, se taukena na ivakavuvuli ka taukena tu na Kalou, me baleta ni kevaka eda sega ni toro yani vua na Kalou ena ivakavuvuli, eda sa na gole tani mai Vua ka toro yani kivua na tevoro. Ia, au sa tucake ena kedra maliwa na veimataqali tamata taucoko.

“ ‘Vakasaqara na lomamu, ka raica kevaka o vaka na Kalou. Au sa vakasaqara na lomaqu, kau vakila meu veivutunitaka kece sara na noqu ivalavala ca.

“ ‘Era tu ena keda maliwa na daubutako, dauveidauci, lasulasu, dauveivakaisini. Kevaka e dodonu me vosa mai lomalagi na Kalou, ena vakaroti iko mai mo kakua ni butako, kakua ni veidauci, kakua ni kocokoco, kakua ni veidabui, ia ko sa dina ena ka e vica ga. … E sega beka ni vinaka na Kalou? Ia mo vinaka; Kevaka e yalodina, ia mo yalodina. Mo dou vakaikuritaka na nomudou vakabauta ena ivalavala vinaka; kei na ivalavala vinaka ena vuku, ka vakasaqara na veika e vinaka. E dodonu me vakasavasavataki na Lotu, kau sa vunautaka me veisaqasaqa vata kei na ivalavala ca kecega.’ ”⁵

“E dodonu mo galala, ke sega ena sega ni rawa mo mai tu ena mata ni Kalou: kevaka e rawa me da mai tu ena mata ni Kalou, e dodonu me da vakasavasavataki keda, me vaka sa savasava ko Koya. E tu vua na tevoro na kaukauwa cecere ni veidabui; ena veisautaka na veika me rawa vua e dua me gusulevutaki ira era vakayacora tiko na lewa ni Kalou. … Na ivalavala ca sa dodonu me kau tani mai na kedra maliwa na Yalododonu; ena qai tadola mai na ilati, era na qai drodro sobu mai na veivakalougatataki mai lomalagi—era na drodro sobu mai me vaka na uciwai na Mississippi.”⁶

“Me kakua ni dua na tamata me boletaka ni sa ivalavala dodonu, e baleta ni so tani tale e rawa ni ra raica mai vua; me vakatusa taumada na nona ivalavala ca, ena qai rawa me vosoti, me vua vakalevu sara.”⁷

“E dodonu me veivutuni ka vakasavasavataki na loma ni tamata taucoko, ena qai kauwaitaki ira ka vakalougatataki ira na Kalou ena dua na itovo e sega ni rawa me ra vakasalataki vakakina ena dua tale na kena gaunisala.”⁸

E sa lewa ni Kalou me da biuta laivi na noda ivalavala ca ka kauta tani na veika tawakilikili mai na keda maliwa.

“Mo ni rogoca, oi kemuni kece ena veiyasai vuravura—oi kemuni kece na bete, oi kemuni kece na kenadau ni ivalavala ca, kei kemuni kece na turaga. Veivutuni! Veivutuni! Talairawarawa ki na kosipeli. Gole vua na Kalou.”⁹

“Me da sa tekivu vou tale edaidai, eda qai kaya ena gauna oqo, mai vu ni yaloda taucoko, me da biuta tani na noda ivalavala ca ka bula kilikili.”¹⁰

“Na tamata tawa vakabauta ena vaqaqara veivuke ena veivanua me yacova ni sa voleka ni mate, oti e sa na qai vakavotui na nona tawa vakabauta, ni veika dina me baleta na vuravura tawamudu era sa tu vua ena kaukauwa cecere; kei na gauna e yali kina na veivuke kei na veitokoni vakavuravura, e sa na qai vakila mai e lomana na dina tawamudu ni tawa mate rawa na yalo. E dodonu me da dau ciqoma na ivakasala ka kakua ni waraka me da qai veivutuni ni sa voleka mai ko mate; me vaka ni da raica na nona kau tani na gone dramidrami ni sa mate, ena vakakina na itabagone kei na uabula, me vakatalega kina na gone dramidrami ena nona kacivi vakasauri ki na bula tawamudu. Laiva na ka oqo, oti, qai vakadinadinataka me vaka e dua na ivakasala kivei keda taucoko me da kakua ni lokuyarataka na veivutuni, se noda waraka ni da sa voleka ni mate, baleta ni sa ikoya na lewa ni Kalou ni tamata e dodonu me veivutuni ka qaravi Koya ena bula, kei na igu kei na kaukauwa ni vakasama, me rawa ni vakadeitaka na Nona veivakalougatataki, ka sega ni waraka me yacova ni sa kacivi me mate.”¹¹

“Na sakaramede e a vakarautaki ki na Lotu [ena ika 1 ni Maji, 1835]. Ni bera na kena vakarautaki, au a vosa ena kena ivakarau dodonu ni cakacaka oqo ena Lotu, ka vakadreta na bibi ni kena vakayacori vata kei na kena ciqomi ena mata ni Turaga, ka taroga, E vakacava na dede ni gauna o nanuma me dua na tamata tawakilikili e rawa me vakayagataka na cakacaka tabu vakalotu oqo, ka sega ni vakasuka na Turaga na Nona Yalotabu mai vei koya? E vakacava na dede ni gauna ena vakawaletaka tu kina na veika tabu vakaoqo, ni bera ni soli koya yani na Turaga me vakararawataki koya ko Setani me yacova na siga ni veivakabulai! … Sa dodonu gona kina me vakamalumalumutaki na lomada, ka dodonu me da veivutunitaka na noda ivalavala ca, ka vakaotia kina na ca mai na keda maliwa.”¹²

“Na veivutuni sai koya e dua na ka e sega ni rawa me tauri vakamamada walega ena veisiga yadua. Na cala bibi ni veisiga kei na veivutuni ni veisiga sa ikoya e sega ni vinakati ena mata ni Kalou.”¹³

Na Parofita o Josefa Simici e a vola na veika oqo kivua na tacina o William Smith ni oti na nona a cudruvi koya o William ka vakayacora vua na ivakarau veibeci: “[Au a sa vosa oti vei iko] me baleta na noqu vakamacalataka na inaki ni noqu tovolea meu veivakasalataki, vakamamasu, veivunauci, ka veivueti mai na nomu sotava na dredre kei na rarawa, kau sa raica taumada ni ko sa rawai kina, ena nomu a soro ki na ivalavala ca, ko a vakatoka me nomu gagadre, ka dodonu mo tarova ka vakamanoataka ena ruku ni yavamu; kevaka mo sega ni cakava vakakina, ko na sega ni rawa ni vakabulai, mai na noqu rai, ena Matanitu ni Kalou. Na Kalou e gadreva na yalodra na Nona ibulibuli me ra duavata ga ena Nona lewa.”¹⁴

Sa rawa vua na Tamada Vakalomalagi me vosoti ira era veivutuni ka lesu Vua ena vu ni yalodra taucoko.

Ena yabaki 1835 e a ciqoma kina e dua na ivola o Josefa Simici mai vei Harvey Whitlock, ka a vukitani mai na Lotu ka gadreva me sa lesu tale mai ki na taucoko ni veimaliwai. E a sauma lesu na Parofita: “Au a ciqoma na nomu ivola e volai ena ika 28 ni Sepiteba, 1835, kau a wilika vakarua, ka solia vei au na qaqarauni ni daumaka cake me raitayaloyalotaki mai na kena vakamacalataki; e veirauti ni ka au kaya e vakila na lomaqu ni sega ni tarovi rawa—au sega ni vosota rawa na noqu tagi. Au vakavinavinakataka na Kalou ni sa curuma na lomamu ka tovolea mo lesu tale vua na Turaga, kei ira na tamata oqo, kevaka e sa rawa ni vakakina ena lomani iko o Koya. Au a kerea vua na Turaga na ka me baleti iko; era lako mai vei au na veivosa oqo:

“iVakatakila kivei Harvey Whitlock.

“ ‘E dina, e a kaya vakaoqo vei iko na Turaga—Laivi Harvey o koya ka a noqu dauniveiqaravi, me lesu tale mai vei au, kei na loma ni noqu Lotu, ka vakanadakuya kece na ivalavala ca ka a vakacudrui au kina, ka tosoya tiko mai keri e dua na bula dodonu, ka tiko vakadua ena ruku ni veidusimaki mai vei ira au sa lesia me ra duru ka liutaka na noqu Lotu. Ka raica, e kaya na Turaga na nomu Kalou, e sa na bokoci laivi na nona ivalavala ca mai na rukui lomalagi, ka sa na guilecavi mai na kedra maliwa na tamata, ka sa na sega tale ni rogoca na daligaqu, se me maroroi tu vakaivola me vaka e dua na ivakananumi e saqati koya, ia au na laveti koya cake, mai na vanua lolobo titobu, ka sa na laveti cake ena veivanua cecere, ka sa na okati me kilikili me tucake tu ena kedra maliwa na luve ni tui, ka sa na caka me dua na gasau makamakalivata me baleta na nodra kau sobu mai na duru kaukauwa ni ivalavala ca ena kedra maliwa o ira era kauti ira cake, ni rawa me ra tauri ivakasala me ra saqati au, kei ira na noqu ilumuti ena iotioti ni gauna. O koya gona, me vakavakarautaki koya vakatotolo ka lako mai vei iko, ki Kirtland mada ga. Ena levu ni nona rogoca na nomu ivakasala taucoko mai keri, e sa na vakalesui tale ki na nona itutu taumada, ka sa na taqomaki ena kena e rabailevu duadua, me vaka mada ga na nona bula na Turaga na nomu Kalou. Emeni.’

“Mo raica, na taciqu lomani, na yalodina ni Tamada vakalomalagi me vosota na ivalavala ca, ka vakalesui tale mai o ira kece era sa yalodina me ra vakamalumalumutaki ira e mata iKoya, ka veivutunitaka na nodra ivalavala ca, ka biuti ira tani, ka lesu Vua ena vu ni yalodra taucoko, sega ni dauveivakaisini, ka qaravi Koya me yacova na ivakataotioti [raica 2 Nifai 31:13].

“O sega ni kurabuitaka ni Turaga e kauti koya sobu mai me vosa mai lomalagi, ka solia vei iko na idusidusi me rawa ni o vulica kina na nomu itavi. E sa rogoca o koya na nomu masu ka vakadinadinataka na nomu yaloraramusumusu, ka taura matua tu na liga ni loloma vakatama me baleta na nomu lesu tale mai; ka sa rekitaki iko kina na agilosi, era sa yalodina tale tu ga na Yalododonu me ra ciqomi iko tale ena veitokani.”¹⁵

“E se bera vakadua ni dua na gauna me sa qase sara kina na yalo ka sega ni rawa me toso yani vua na Kalou. Eda ologi kece tiko ena loma ni yalololoma ni veivosoti, o cei e se sega ni vakayacora na ivalavala ca ka sega ni bokoci rawa.”¹⁶

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na iwase ni ivola oqo se ni ko vakavakarau mo veivakavulici. Raica na tabana e vii–xii me ikuri ni veivuke.

Ena nomu wilika na itukutuku ni ka e cakava na Parofita ena kena yali na 116 na draunipepa (tabana e 75–77), na raiyawa cava o kunea me baleti Josefa Simici? Na cava o vulica mai na nona ivakaraitaki me baleta na veivutuni?
Raica lesu na kena iwasewase me vakatekivu mai na tabana e 78. Ena nomu vakasamataka na ivakavuvuli ena iwase oqo, taura na gauna mo vakasaqara kina na lomamu, me vaka na veivakasalataki ni Parofita. Vakasamataka na veika e gadrevi mo cakava—kei na veika e gadrevi mo muduka na kena vakayacori—mo yaco mo vaka na Kalou.
Vakasamataka na veivakasalataki nei Josefa Simici ka saqata na kena lokuyarataki na noda veivutuni (tabana e 79–80). Na cava soti na veika e rawa me yaco ena kena lokuyarataki na veivutuni?
Vulica na ivakasala ni Parofita o Josefa me baleta noda vuki vua na Kalou ka vakayalomalumalumutaki keda Vua (tabana e 79–83). Na cava na vuna e sega ni taucoko kina na veivutuni ni sega na yaloraramusumusu? Na cava o nanuma ni kena ibalebale mo “lesu kivua na [Kalou] ena vu ni yalomu taucoko”? (tabana e 83).
Wilika na ivakatakila e a ciqoma o Josefa Simici me baleti Harvey Whitlock, ka kila tiko na yalayala ni Turaga kevaka ena veivutuni ena yalodina o Baraca Whitlock (tabana e 82). Na cava soti na nomu vakanananu se o vakila ena nomu vakasamataka “na yalo gu ni Tamada Vakalomalagi me vosota na ivalavala ca, ka vakalesui [keda] ena veivuke”?

iVolanikalou Veisemati: 2 Korinica 7:9–10; Mosaia 4:10–12; Alama 34:31–38; V&V 1:31–33; 58:42–43