Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu
Wase 28: Qaravi ni Kaulotu: E Dua na iLesilesi Tabu, e Cakacaka Lagilagi


Wase 28

Qaravi ni Kaulotu: E Dua na iLesilesi Tabu, e Cakacaka Lagilagi

“Mai na veika kece sara sa tukuni oti, sa itavi cecere ka bibi duadua o ya na kaburaki ni Kosipeli.”

Na Bula nei Josefa Simici

Ena loma ni otioti ni vica na yabaki ni nodra tiko e Kirtland na Yalododonu, era a vukitani kina e vuqa sara na lewenilotu kei na so sara ga na iliuliu ni Lotu. E vaka me sa curuma tiko na Lotu e dua na gauna dredre sara. “Ena loma ni veika oqo,” a vola vakaoqo na Parofita, “A vakatakila mai vei au na Kalou ni sa dodonu me vakayacori e dua na ka vou me vakabulai kina na Nona Lotu.”1 Na “ka vou oqo” o ya e dua na ivakatakila me ra sa na vakau na daukaulotu ki Igiladi me ra laki kaburaka kina na kosipeli.

A vakananuma lesu o Heber C. Kimball, e dua na lewe ni Kuoramu ni Le Tinikarua: “Ni volekata toka na imatai ni siga ni vula o June ni 1837, a lako mai vei au o Parofita Josefa, ena gauna au a dabe tiko kina e loma … ni Valetabu, e Kirtland, ka tukuna lo vei au, ‘I Baraca Heber, sa vosa malua vei au na Yalo ni Turaga, ka kaya “Me na lako o Heber na noqu tamata ki Igiladi me laki kaburaka na noqu kosipeli ka tadolava na katuba ni veivakabulai ki na matanitu o ya.” ’ ”2 Sa ulabaleti na yaloi Elder Kimball ena vakasama ni cakacaka levu vaka o ya: “Au sa kila tu niu sa dua vei ira na tamata ni Kalou malumalumu sara. Au a tarogi Josefa ena veika cava meu na laki tukuna niu sa yaco yani e kea; a tukuna vei au o koya meu laki tukuna vua na Turaga ka na dusimaki au o Koya, ka na vosa vei au ena yalo vata ga a [dusimaki] koya kina.”3

E a solia talega na Parofita na ilesilesi oqo kivei Orson Hyde, Willard Richards, kei Joseph Fielding e Kirtland, vata kei Isaac Russell, John Snyder, kei John Goodson e Toronto. Era na veitomani tiko na veitacini vakalotu oqo kivei Elder Kimball ena nona kaulotu ki Igiladi. Ni ra sa laki sotasota vata yani ki na Siti o Niu Ioka, era sa qai sokowasa yani ki Peritania ena ika 1 ni Jiulai 1837 ena waqa na Garrick. Na isevu ni kaulotu oqo ki vanua tani ena taudaku ni Vualiku kei Amerika e a rawati rawa mai kina e 2,000 na saumaki vou ki na Lotu ena imatai ni nodra yabaki na daukaulotu e Igiladi. E a vola vakaoqo ena marau o Elder Kimball vua na Parofita: “Me vakalagilagi na Kalou, Josefa, sa tiko vata kei keda na Kalou ena veimatanitu!”4

Na ikarua ni kaulotu vakaiapositolo ki Peritania, era a vakaitavi kina e vuqa na lewe ni Le Tinikarua ena ruku ni veiliutaki nei Brigham Young, ka a veivakasalataki mai kina na Parofita mai Nauvoo. Era a biubiu ena vula ikelikeli ni 1839, ka ra yaco yani ki Igiladi na Le Tinikarua ena 1840. Era sa tekivutaka sara ga e kea na kena cakacaka ni qai laki yacova na 1841 era sa na rawati kina e sivia e 6,000 na saumaki vou ki na Lotu, ka sa vakayacora kina na nona yalayala na Turaga ni na vakayacora o Koya “e dua na ka vou” me vakabulai kina na Nona Lotu.

Mai Nauvoo, sa tomana tikoga mai kina o Josefa Simici na nodra vakau yani na daukaulotu ki na veiyasai vuravura taucoko. E a tadu yani o Elder Orson Hyde ki Igiladi ena 1841 ka tarava na nona laki tomana sara na nona ilesilesi ni kaulotu ki Jerusalemi. E a kauta voli e dua na ivola ni veivakatututaki mai vei Josefa Simici ka vakatakilaitaki tiko kina ni o koya “na itaukei ni ivola oqo, sa dua na italai i Jisu Karisito yalodina ka bula kilikili, ka sa neimami itini ka mata ena veivanua tani, me na … rawa ni veivosaki vata kei ira na bete, o ira na daunilewa kei ira na Qase ni Jiu.”5 Ena ika 24 ni Okotova, 1841, e a tekiduru kina o Elder Hyde ena Ulunivanua ni Veiolive e Jerusalemi ka vakamamasu vua na Tamada Vakalomalagi me vakatabuya ka vakalougatataka na vanua o ya “me ra na vakasoqoni vata mai kina na kawa i Juta era sa veisebayaki tu, me vaka era sa parofisaitaka tu na parofita vakalou.”6 E a qai laki gole sara o Elder Hyde ki Jamani, ka a laki tauyavutaka taumada kina na kena buroro cake e kea na Lotu.

Ena ika 11 ni Me, 1843, na Parofita a qai kacivi iratou na iTalatala Qase o Addison Pratt, Noah Rogers, Benjamin F. Grouard, kei Knowlton F. Hanks me ratou laki kaulotu yani ki na veiyatu yanuyanu ni Wasa Pasivika. Oqo sa isevu tiko ni nona kaulotu na Lotu ki na veivanua yawa vakaoqo ena iwasewase ni vanua levu o ya. A qai mate ena sokowasa oqo o Elder Hanks, ia a lako sara yani o Elder Pratt ki na Yatuyanuyanu o Austral, ka laki vakavulica e kea na kosipeli ena yanuyanu o Tubuai. Erau a gole sara o Elder Rogers kei Elder Grouard ki Taiti, ka ra papitaisotaki rawa kina e drau na tamata ena vuku ni nodrau cakacaka vagumatua.

Ena ruku ni nona veidusimaki o Josefa Simici, era a kakavaki tikoga yani ki liu o ira na Yalododonu me ra na vakayacora kina na ivakaro ni Turaga: “Dou lako yani ki vuravura taucoko; ia na vanua dou sa sega ni taleva rawa, dou talatala yani kina, io me vunautaki yani kina na i tukutuku vinaka vei ira kecega na tamata e vuravura taucoko” (V&V 84:62).

iVakavuvuli nei Josefa Simici

Na qaravi ni kaulotu sa dua na cakacaka tabu; na vakabauta, dodonu, gugumatua, kei na loloma eda na vakayacora rawa kina na cakacaka oqo.

“Mai na veika kece sara sa tukuni oti, sa itavi cecere ka bibi duadua o ya na kaburaki ni Kosipeli.”7

Ena Tiseba ni 1840 e volavola kina vakaoqo o Josefa Simici vei iratou na lewe ni Kuoramu ni Le Tinikarua kei na so tale na iliuliu ni matabete ka ra veiqaravi tiko ena kaulotu e Peritania: “Mo dou kila tiko, oi kemudou na veitacini lomani, niu sa sega sara ni via taleitaka meu raica na veika sa vakaraitaki tu ena matai vuravura taucoko; kei na loma ni veika sa veivakayavalati tiko ena gauna oqo, sa sega tale ni dua na cakacaka e lagilagi cake mai na kena ko ni sa vakayacora tiko ena gauna oqo; sa yaco kina meu maqusa sara ena kemudou itukutuku, ni sa rairai beka ni nomudou bula dodonu, vakabauta, gugumatua kei na loloma ko dou sa veiqaravi kina vakai kemuni yadua, ki na Lotu i Karisito, sa vakakina vei Tamamudou sa tiko mai lomalagi; mai na nona loloma vakalou ko dou sa kacivi kina ki na dua na veikacivi tabu vakaoqo; ka sa rawa mo dou qarava kina na itavi cecere ka nuitaki sa vakatikori oqo vei kemudou. Kau sa vakadeitaka oqo vei kemudou, ni mai na itukutuku au sa ciqoma rawa, au sa yalo vakacegu ni dou sa sega ni vakawalena tiko na nomudou itavi; ia na nomudou gugumatua kei na yalodina e sa dodonu kina me sa na marautaki kemudou na Kalou o ya ka dou sa nona italai, ka vakakina na nodra vakanuinui vinaka na Yalododonu e veiyasai vuravura taucoko.

“Na kena kaburaki na Kosipeli e lomai Igiladi taucoko sa dua na ka e taleitaki dina; ena sega ni raitayaloyalotaki rawa ia sa soli kina e dua na yalo e duatani sara e lomadra o ira era tadrava yani na katakata kei na icolacola ni kena siga, sai ira oqo era na kena duru vesi kaukauwa ka qaqa mai na ivakatekivu, ka ra vakavolivoliti ena veika e vakatani sara, kei na kena veivakarusai sa vakayavalati ena veiyasana kecega—ka sa vaka na [waqa] kulinikau kaukauwa e vorata bula tiko yani na cava kaukauwa, ka tetabataka yani na kena laca ki na cagibula, ka waseabaleta yani na veiua sa malumalumu mai, ka sa vakadeitaki tikoga vua na kaukauwa ni kena kau, vata kei na nona kila kei na qaqa nei kavetani, pailate, kei ira na kena kaimua. …

“Na loloma sai koya e dua vei ira na itovo cecere ni veika va- Kalou, ka sa gadrevi me ra na bulataka o ira era sa gadreva sara me ra luvena tagane na Kalou. Na tamata e sa vakasinaiti tu ena loloma ni Kalou, e sega ni tiko vakacegu ni sa vakalougatataka duadua ga na nona matavuvale, ia e rai yani ki vuravura taucoko, ka maqusa me vakalougatataka na kawatamata taucoko. Oqo na ivakarau ni yalomuni, ka vakavuna mo ni guilecava na veika talei e vale, mo rawa kina ni vakalougatataki ira na tamata eso, ka ra sa vakarautaki tiko ki na bula tawamudu, ia era sa sega ni kila na dina; ni sa vakayacori vakakina, sa noqu masu me na sobuti iko na veivakalougatataki talei kei lomalagi.”8

Eda vakavulica na dina rawarawa ni kosipeli ena yalomalua kei na yalomalumalumu, ka sega ni oka ena veileti kei ira tale eso me baleta na nodra vakabauta.

“Oi kemuni, na qase kei Isireli, ni rogoca na noqu vosa; ena gauna ko ni sa talai yani ki vuravura, mo ni laki vunau, tukuna sara na veika o a talai kina mo laki tukuna; mo vunau ka vakadomoilevu, ‘Ni veivutuni, ni sa voleka na matanitu vakalomalagi; mo ni veivutuni ka vakabauta na Kosipeli.’ Vakaraitaka na imatai ni ivakavuvuli, ka kakua ni tara na veika vuni, de ko na vakasivoi tani. … Vunautaka na veika sa kaya vei iko na Turaga mo vunautaka—o ya na veivutuni kei na papitaiso ni vakabokoci ni ivalavala ca.”9

“Au a vosa ka vakamacalataka na veika e baleta na kena tawayaga na kena vunautaki ki vuravura na siga ni veilewai levu, ia me na vunautaki na Kosipeli e rawarawa.”10

“E [dodonu] me ra lako yani na iTalatala Qase … ena yalomalumalumu sa taucoko, ena yalo savasava, ka vunautaki Jisu Karisito kei na Nona vakamatei; ka kakua ni veileti kei ira na tamata ena vuku ni nodra vakabauta, se iwalewale ni nodra lotu, ia me vakayacori tikoga na veika dodonu. Au sa vakaraitaka na veika oqo me sa ivakaro; kei ira era na sega ni vakamuria, era na vauca e uludra na veivakacacani, ia ko ira era na vakayacora, era na dau vakasinaiti tikoga ena Yalo Tabu; ni veika oqo au sa vakarogoya me sa dua na parofisai.”11

“Kevaka era na tadola mai na veikatuba vei ira na iTalatala Qase me ra na vunautaka kina na imatai ni ivakavuvuli ni kosipeli, me ra kakua ni qai galuvaka. Kakua ni vosa vakacacataki ira na isoqosoqo vakalotu; se vosa saqata na nodra ivakavuvuli. Ia mo dou vunautaki Karisito kei na Nona vakamatei, loloma vua na Kalou, kei na loloma vua na tamata; … o koya gona, kevaka e rawa, sa rawa me da na vakadruka kina na nodra lewa vakatani na tamata. Mo dau yalomalumalumu ka yalo bibivoro, ia na Turaga na Kalou ni noda qase ena tiko vata kei kemuni me sega ni mudu.”12

“Raica mada na iDola oqo, ka mo yalomatua ena vuku i Karisito, ena vuku ni yalomu talega. O ni sega ni talai yani mo ni laki vakavulici mai, ia mo ni laki veivakavulici. Me na vakaikanakana na veivosa yadua ena loloma vakalou. Mo ni dau qaqarauni; mo ni ituvaki vinaka. Oqo na siga ni veivunauci, e sega ni gauna ni vosa vakalevu. Cakacaka vakasavasava e mata ni Kalou kei ira na tamata. … Mo dina, kilai vakavinaka, ka dau dodonu ena nomu [itovo] kecega ki na kawatamata [Raica V&V 43:15; 63:58.]”13

Ni bera ni biubiu o George A. Smith me laki kaulotu ena 1835, e a laki sikovi Parofita Josefa Simici, na tacina. A vola vakaoqo o George A. Smith: “Au a laki raici Josefa na Taciqu. E a solia vei au e dua na iVola i Momani, keirau a lululu, ka kaya mai, ‘Vunau ga vakalekaleka, cabora ga na masu e lekaleka, ka cauraka na nomu veivunauci ena yalo masumasu.’ ”14

Me da vakavulica na kosipeli ena veidusimaki ni Yalo Tabu.

“Na tamata kece me na vunautaka na Kosipeli, ena kaukauwa kei na veivakauqeti ga ni Yalo Tabu; ka sa sega ni rawa vua e dua na tamata me na vunautaka na Kosipeli ni yali kina na Yalo Tabu.”15

“Me vaka e tukuna o Paula ni sa yaco me ka kecega vei ira na tamata, me na vakabulai ira rawa kina eso [raica 1 Korinica 9:22], me ra na kitaka vakakina o ira na italatala qase ena iotioti ni gauna oqo; vakakina, ena nodra sa talai yani me ra laki vunautaka na Kosipeli ka vunauca na vuravura me baleta na siga ni lewa sa roro tiko mai, eda sa vakadeitaka, ni ra veivakavulici ena veidusimaki ni Yalotabu, ni sa tukuna na ivakatakila i Jisu Karisito, ni ra na vunautaka na dina ka ra na vuavuai vinaka ka sega ni kudru. Sa sega ni tiko e dua na vunau vou me da solia yani, ia me da vakamasuti ira na italatala qase kei ira na lewenilotu me ra bula ga ena vosa kecega sa lako mai ena gusu ni Kalou [raica Maciu 4:4], de ra na qai sega ni yacova rawa na lagilagi sa vakarautaki tu me nodra o ira sa yalodina.”16

E a vosa vakaoqo na Parofita ena dua na koniferedi ka a vakayacori ena Okotova ni 1839: “E a solia yani o Peresitedi [ Josefa Simici] na ivakasala vei ira na iTalatala Qase me baleta na kena vunautaki na Kosipeli, ka vakabibitaka vei ira na kena gadrevi na Yalotabu, me rawa kina ni ra vunau ena Yalo Tabu e talai mai lomalagi; ka me ra qaqarauni ena nodra vakamacalataka na ulutaga eso era sega ni vakamatatataki tiko ena vosa ni Kalou, ka na dau kauta mai na veilecayaki kei na veisaqasaqa.”17

Ena ika 14 ni Me, 1840, a volavola mai Nauvoo o Josefa Simici kivei Elder Orson Hyde kei Elder John E. Page, ka rau gole tiko ena ilakolako ni kaulotu ki na Vanua Tabu: “Mo ni kakua ni yalolailai ena vuku ni roka ni vakaitamera ni cakacaka oqo; mo ni yalomalumalumu ga ka yalodina tiko, sa qai rawa mo ni kaya, ‘O cei ko iko, na ulunivanua levu! Ena mata i Serupapeli ko na vakalolovirataki.’ [Raica Sakaraia 4:7.] O koya ga ka a vakasevi ira na Isireli sa yalataka me na vakasoqoni ira vata mai; o koya gona ni ko ni sa na yaco mo ni iyaragi ni cakacaka cecere oqo, ena vakatikora vei kemuni o Koya na kaukauwa, na vuku, qaqa, kei na kila ka, kei na kila kece sara e gadrevi, ka na yaco me sa na vuku ka vakavukui tikoga na nomuni vakasama, me yacova sara ni ko ni sa vakaduavatataki vuravura kei lomalagi, tadolava yani na veika tawamudu, ka raica rawa na cakacaka qaqa nei Jiova ena kena veimataqali kei na kena lagilagi.”18

Eda na taura na madigi me da vakavulica kina na kosipeli ka wasea na noda ivakadinadina ni kena dina.

Ena vula ikelikeli ni 1832 a biubiu kina o Josefa Simici vata kei Bisopi Newel K. Whitney mai Kirtland, Ohio, ena ilakolako ki na tokalau kei Amerika. Ena ika 13 ni Okotova, a volavola kina na Parofita mai na Siti o Niu Yoka, kivei Ema Simici: “Niu vakadigova na siti vakaitamera oqo me vakataki Ninive ni ra sega ni kila na ligadra imatau mai na ligadra imawi, io, e sivia e rua na drau na udolu na tamata, sa vakasinaiti na lomaqu ena noqu lomani ira, ka sa lomaqu dina meu laki vunau yani ena loma ni siti oqo ka laiva na veika e tarava vua na Kalou, o koya sa taura tu e ligana na veika kecega ka na sega ni vakatara me sega ni laurai e dua na drau ni uluda ni lutu ki ra. …

“Au sa veivosaki oti kei na so na tamata, ka a veivakacegui, kei na dua na turaga gone totoka ka musudonu mai Jersey, ka rakorako na kena ituvaki. E lako mai ka mai dabe tikivi au ka talanoataka sara na mate na kolera, kau rogoca kina ni a tauvi koya ka voleka sara ni a mate kina. A kaya o koya ni sa vakabulai koya na Turaga ena so na inaki vinaka. Au a taleitaka sara na sota oqo kau a tekivuna sara kina e dua na neirau veivunauci balavu. E a taleitaka sara o koya na noqu vakavulici koya o ya ka vakaveiwekanitaki koya sara vei au. Keirau dau veiwasei ka yacova na lomaloma ni bogi ka keirau dau tinia me keirau na tomana tale ena siga ka tarava. Ia me baleta ni a tiko eso na nona cakacaka, e a vakataotaki kina me yacova ni sa vakarau seredali na waqa me sa na gole kina. A lako mai ka mai vakamoce vei au, ka keirau veitalatala ena yalo rarawa levu.”19

O Elizabeth Ann, na wati Newel K. Whitney, e vakananuma lesu na ilakolako nei watina vata kei Josefa Simici ena 1832 ki na tokalau kei Amerika: “A lako vata kei na watiqu o Josefa na Parofita, ki na vuqa sara na siti mai na Tokalau, ka rau wasea kina na nodrau ivakadinadina ka vakasokomuna na veika me na tara kina na Valetabu e Kirtland, ka me voli talega kina na qele e Missouri. … a kaya vei watiqu, ‘Kevaka era na sega ni vinakati kedaru era na rogoca na nodaru ivakadinadina, ni daru na vola ka biuta toka ena mata ni nodra katuba ni vale kei na katuba leka.’ ”20

Ena 1834 a vunau kina o Josefa Simici ena dua na valenivuli e Pontiac, Michigan. E a tiko kina o Edward Stevenson ka tukuna na veika a yaco: “Oqo na rara ni koronivuli ka rau a vakatakilaitaka kina e rua na iTalatala Qase ni Momani na Kosipeli ena yabaki 1833; ia ena 1834 a laki vunau kina o Josefa Simici na Parofita ena kena kaukauwa ka se bera mada ni bau laurai vakadua ena ika tinikaciwa ni senijiuri oqo. … au se rawa ni nanuma tikoga oqo na nona vosa na cauravou Parofita ni cavuti tu ga vakarawarawa, ia ena kaukauwa ka sa veirawai dina vei ira era a tiko kece kina. …

“Ni sa laveta cake na ligana a qai kaya: ‘Au sa dua na ivakadinadina ni sa bula tiko e dua na Kalou, niu a raici Koya ena dua na sigalevu tutu, niu a masu tiko ena dua na loma ni veikau vakanomodi, ena vula itubutubu ni 1820.’ E a vakadinadinataka talega ni Kalou, na Tamada Tawamudu, a dusia e dua tale na tamata, ka sa ituvaki vata kei Koya, ka kaya: ‘Oqo na Noqu Gone ni Toko, mo rogoci Koya.’ Ia, e rawa vakacava ena veivosa oqo me yavalata na yaloqu taucoko, ka vakasinaiti au ena marau sega ni tukuni rawa me vakataka edua, O Paula na iapositolo ni gauna makawa, ka rawa me dei ena nona ivakadinadina ni okoya e a tiko ena itikotiko i Jisu Karisito!…

“… Na matata ni bose era a vakayacori, ka tiko kina na Parofita, a veivakauqeti sara, veiratou na lewetolu na ivakadinadina kina iVola i Momani. Ena gauna ni nona veisiko ena tabana e a vakadinadinataka na Parofita ni a vakasalataki me tauyavutaka e dua na Lotu me tautauvata kei na Lotu a tauyavutaka o Jisu, vata kei na kena iApositolo Le Tinikarua, na Le Vitusagavulu, iTalatala Qase, isolisoli kei na veivakalougatataki, kei na ivakatakilakila e muria mai, me vaka sa volai tu ena ikatinikaono ni wase ni ivola i Marika. … ‘Me vaka niu sa italai ni Kalou,’ a kaya o Josefa, ‘au sa yalataka oqo vei kemuni, ni kevaka ko ni na veivutuni ka papitaisotaki ena vakabokoci ni ivalavala ca, ko ni na ciqoma na Yalo Tabu.’ ”21

Ena gauna a vakau kina mai Far West ki Independence e Missouri, ena Noveba 1838, me laki bala ki na valeniveivesu e Richmond, Missouri, a vakavulica tale kina na kosipeli na Parofita: “Era a mai raici keimami eso na marama kei na turaga. E a lako sara mai e dua na marama, a mai tarogi ira vakadodonu na sotia se o cei vei ira na kauvakavesu tiko oqo sai koya na Turaga ka ra qaravi koya tiko o ira na ‘Momani’? E a dusi au mai e dua na dauyadra ena dredre kilai levu, ka kaya, ‘Oqo o koya.’ E a qai vuki mai vei au na marama o ya ka tarogi au kevaka au sa tukuna tiko ni sai au na Turaga ka iVakabula? Au a sauma, niu tukuna tiko niu sega ni dua na ka ia au sa tamata walega, kau sa italatala ni veivakabulai, sa talai au mai ko Jisu Karisito meu vunautaka na Kosipeli.

“Na isau ni taro o ya a kurabui sara kina na marama o ya ka vakavuna me tekivu vakataroga na noda ivakavuvuli, kau vunautaka sara e dua na ivakavuvuli, ki vua kei ira na nona itokani, ka vakakina vei ira na sotia era lomatarotaro tu e kea, ka ra vakarorogo tu vakanomodi ena noqu tuvanaka na ivakavuvuli ni kena vakabauti o Jisu Karisito, kei na vakabauta, kei na papitaiso ena vakabokoci ni ivalavala ca, ka sa yalataki kina na Yalo Tabu, me vaka e volai tu ena ikarua ni wase ni nodra Cakacaka na iApositolo [raica Cakacaka 2:38–39].

“E a marau sara na marama o ya, ka vakacaucautaka kina na Kalou ni ra vakarorogo tu na sotia, ka gole yani sara yani, ka masu vua na Kalou me na taqomaka ka vakabulai keimami.”22

E vakananuma lesu o Dan Jones ni se vo toka e dua na siga me na vakamatei na Parofita, ka se tiko vakavesu kina ena Valeniveivesu e Carthage, a yaco kina na veika oqo: “A wasea kina o Josefa e dua na ivakadinadina kaukauwa sara kivei ira na tamata yadra me baleta na dina vakalou ni iVola i Momani, na vakalesui mai ni Kosipeli, na nodra veiqaravi na agilosi, ka sa tauyavutaki tale e vuravura na matanitu ni Kalou, ena vuku ni ka oqo a bala kina ki na valeniveivesu o ya, ka sega ni baleta ni a voroka e dua na lawa ni Kalou se tamata.”23

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na iwase ni ivola oqo se ni ko vakavakarau mo veivakavulici. Raica na tabana e vii–xii, me ikuri ni veivuke.

  • Raica lesu na tabana e 375–78, ka raica kina na cakacaka ni daukaulotu ka tauyavutaki ena ruku ni nona veidusimaki o Parofita Josefa Simici. Ko sa vakauqeti beka ena so na sala mai na nodra cakacaka o ira na daukaulotu ena gauna e liu? Kevaka e vakakina, ena sala cava?

  • Wilika na parakaravu ka tekivu tiko ena botoni tabana e 378, ka raica na vuna e vakauqeti keda kina na loloma ena sala e tukuna tiko oqo na Parofita. Na cava eso tale na ivakarau me tiko vei keda me rawa ni da daukaulotu gugumagtua kina? (Ena so na kena ivakaraitaki, raica na tabana e 378–79.)

  • Raica lesu na vosa nei Parofita Josefa Simici me baleta na veika e dodonu me ra vakavulica na daukaulotu kei na ivakarau ni nodra vakavulica (tabana e 378–81). Na cava na vuna me da vakavulica kina “na imatai ni ivakavuvuli” ni kosipeli? Na cava beka ena yaco kevaka eda na veileti kei ira eso ena ulutaga ni lotu? Na cava o nanuma ni ibalebale ni “me na vakaikanakana na veivosa yadua ena loloma vakalou” ni dau kaburaki na kosipeli?

  • Raica lesu na parakaravu taucoko ena tabana e 382. Ena sala cava beka sa veidusimaki kina na Yalo Tabu ena nomu sasaga ni kena wasei na kosipeli? Na cava na vuna eda na sega kina ni rawa ni vunautaka na kosipeli ni sega na Yalo Tabu?

  • Raica lesu na veika a sotava o Josefa Simici ka tukuni tiko ena tabana e 383–85. Na cava e rawa ni da vulica ena kena wasei na kosipeli mai na veika sa sotavi oqo?

  • Ena sala cava beka me da na vakasaqara vagumatua kina na gauna donu me na wasei na kosipeli vei ira na tamata? Ena sala cava beka eda rawa ni vakarautaki keda kina ena vuku ni madigi oqo? Eda na vakaitavitaki ira rawa vakacava na noda matavuvale ki na cakacaka ni kaulotu?

iVolanikalou Veisemati: Maciu 28:19–20; 2 Nifai 2:8; Alama 26:26–37; V&V 4:1–7; 31:3–5

iVakamacala

  1. History of the Church, 2:489; mai na “History of the Church” (veika sa volai), ivola B-1, t. 761, iYau Maroroi ni Lotu, Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, Salt Lake City, Utah.

  2. Heber C. Kimball, “Synopsis of the History of Heber Chase Kimball,” Deseret News, 14 Epe., 1858, t. 33; vakavoui na pagitueti kei na matanivola lelevu.

  3. Heber C. Kimball, Deseret News, 21 ni Me, 1862, t. 370; vakavoui na matanivola lelevu.

  4. Lavetaka o Orson F. Whitney, ena Conference Report, Okot. 1920, t. 33.

  5. iVola ni Veivakatututaki mai vei Josefa Simici kei ira e so tale kivei Orson Hyde, 6 Epe. 6, 1840, Nauvoo, Illinois, tabaki ena Times and Seasons, Epe. 1840, t. 86.

  6. Orson Hyde, A Voice from Jerusalem, or a Sketch of the Travels and Ministry of Elder Orson Hyde (1842), t. 29.

  7. History of the Church, 2:478; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena ika 6 ni Epe. 1837, mai Kirtland e Ohio; itukutuku nei Messenger and Advocate, Epe. 1837, t. 487.

  8. History of the Church, 4:226–27; vakavoui na pagitueti kei na qarama; mai na dua na ivola nei Josefa Simici kivei iratou na Le Tinikarua, 15 Tise. 1840, Nauvoo, Illinois, tabaki ena Times and Seasons, 1 ni Janu, 1841, t. 258; e cala na tikinisiga ni ivola oqo ka volai tiko ena ika 19 ni Okot, 1840, ena History of the Church.

  9. History of the Church, 5:344; vakavoui na sipeli; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena ika 8 ni Epe. 1843, e Nauvoo, Illinois; itukutuku nei Willard Richards kei William Clayton.

  10. History of the Church, 4:11; mai na ivakasala nei Josefa Simici ena ika 29 ni Sepi. 1839, in Commerce, Illinois; itukutuku nei James Mulholland.

  11. History of the Church, 2:431; mai na ivakasala nei Josefa Simici ena ika 30 ni Maji, 1836, mai Kirtland e Ohio.

  12. Mai na ivola nei Josefa Simici kei ira tale eso kivei Hezekiah Peck, 31 ni Okos. 1835, Kirtland, Ohio; ena “The Book of John Whitmer,” t. 80, Community of Christ Archives, Independence, Missouri; ilavelave ni “The Book of John Whitmer” ena iYau Maroroi ni Lotu.

  13. History of the Church, 3:384; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena ika 2 ni Jiulai, 1839, e Montrose, Iowa; itukutuku nei Wilford Woodruff kei Willard Richards.

  14. George A. Smith, “History of George Albert Smith by Himself,” t. 36, George Albert Smith, Papers, 1834–75, iYau Maroroi ni Lotu.

  15. History of the Church, 2:477; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena ika 6 ni Epe, 1837, e Kirtland, Ohio; tabaki ena Messenger and Advocate, Epe. 1837, t. 487.

  16. History of the Church, 5:404; mai na dua ana ivola nei Josefa Simici ki vua na edita ni Times and Seasons, 22 ni Me, 1843, Nauvoo, Illinois, tabaki ena Times and Seasons, 15 ni Me, 1843, t. 199; na ilavelave oqo ni Times and Seasons a tabaki bera.

  17. History of the Church, 4:13; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena ika 6 ni Okot.1839, e Commerce, Illinois; tabaki ena Times and Seasons, Tise. 1839, t. 31.

  18. History of the Church, 4:128–29; mai na dua na ivola nei Josefa Simici kivei Orson Hyde kei John E. Page, 14 ni Me, 1840, Nauvoo, Illinois. E dina ga ni a qai laki vakacavara o Elder Hyde na nona kaulotu ki na Vanua Tabu, e a mani vakaitikotiko ga o Elder Page e Amerika.

  19. iVola nei Josefa Simici kivei Ema Simici, 13 ni Okot. 1832, Siti o Niu Ioka, Niu Ioka; Community of Christ Archives, Independence, Missouri.

  20. Elizabeth Ann Whitney, “A Leaf from an Autobiography,” Woman’s Exponent, 1 ni Okot. 1878, t. 71; vakavoui na sipeli, pagitueti, kei na matanivola lelevu.

  21. Edward Stevenson, “The Home of My Boyhood,” Juvenile Instructor, 15 ni Julai, 1894, tt. 443–45; vakavoui na pagitueti kei na qarama; sa veisau na iwasewase ni parakaravu.

  22. History of the Church, 3:200–201; mai na dua na itukutuku ni dua na vunau nei Josefa Simici ena tiki ni vunau nei Joseph Smith ena ika 4 ni Nove., 1838, ena yasa ni uciwai na Missouri, ena na nona kau tiko vakavesu mai Far West ki Independence, Missouri; itukutuku nei Parley P. Pratt.

  23. History of the Church, 6:600; e dua na ivakasala nei Joseph Smith ena ika 26 ni June, 1844, ena Valeniveivesu na Carthage, e Carthage, Illinois; itukutuku nei Dan Jones.

iVakatakilakila
men shaking hands

Erau sa marautaki o Heber C. Kimball kei Joseph Fielding e Igiladi mai vei ira na lewe ni Lotu vou ka sa vua ni nodrau cakacaka ni kaulotu. “Me vakalagilagi na Kalou, Josefa,” a vola vakaoqo o Elder Kimball vua na Parofita, “sa tiko vata kei keda na Kalou ena veimatanitu!”

iVakatakilakila
missionaries

“Mo dau vunautaki Karisito kei na Nona vakamatei, mo lomana na Kalou, ka lomana na tamata; mo dou yalomalumalumu ka yalomalua, ia na Turaga na Kalou ni noda qase ena tiko vata kei kemuni me sega ni mudu.”

iVakatakilakila
sister missionaries teaching

Sa itavi ni lewenilotu yadudua me na wasea yani na kosipeli. “Na tamata yadua me na vunautaka na kosipeli ena kaukauwa kei na veivakauqeti ni Yalo Tabu,” e vakaraitaka vakakina o Parofita Josefa Simici.