Laipelí
Fakamoʻuí


ʻĪmisi
Sīsū Kalaisi

Ako ʻo e Tokāteliné

Fakamoʻuí

Vakai Fakalūkufuá

ʻI he tokāteline ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, ʻoku ʻi ai ha ngaahi ʻuhinga kehekehe ʻo e ongo foʻi lea “fakahaofí” mo e “fakamoʻuí.” Hangē ko hono fakaʻaongaʻi ʻi he Loma 10:9–10, ʻoku fakafōtunga ʻe he ongo foʻi lea “fakahaofí” mo e “fakamoʻuí” ha fetuʻutaki fuakava mo Sīsū Kalaisi. ʻI he fetuʻutaki fuakavá ni, ʻoku fakapapauʻi ki he kau muimui ʻo Kalaisí ʻa e fakamoʻui mei he ngaahi nunuʻa taʻengata ʻo e angahalá ʻo fakafou ʻi he vā fetuʻutaki ʻo e fuakavá, ʻo kapau ʻoku nau talangofua. ʻOku fakaʻaongaʻi foki ʻa e “fakamoʻuí” mo e “fakahaofí” ʻi he ngaahi folofolá ʻi he ngaahi tūkunga kehe mo ha ngaahi ʻuhinga kehekehe.

Kapau ʻe ʻeke ʻe ha taha pe kuo fakahaofi ha taha kehe, ʻe makatuʻunga ʻa e talí ʻi he ʻuhinga ʻoku fakaʻaongaʻi ai ʻa e foʻi leá. Mahalo ko e talí ʻe “ʻIo” pe mahalo naʻa ko e “ʻIo, ka ʻoku ʻi ai pē ha ngaahi makatuʻunga.” ʻOku ʻoatu ʻe he ngaahi fakamatala ko ʻení ha ngaahi ʻuhinga kehekehe ʻe ono ʻo e foʻi lea fakamoʻuí.

Fakamoʻui mei he Mate Fakatuʻasinó. ʻE mate ʻa e kakai kotoa pē. Kae tuʻunga ʻi he Fakalelei mo e Toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí, ʻe toetuʻu ʻa e kakai—kuo fakahaofi mei he mate fakatuʻasinó. Naʻe fakamoʻoniʻi ʻe Paula, “He hangē ʻoku mate kotoa pē ʻia ʻĀtamá, ʻe pehē foki ʻe moʻui kotoa pē ʻia Kalaisi” (1 Kolinitō 15:22 ʻI he ʻuhinga ko ʻení, ʻoku fakahaofi ai ʻa e tokotaha kotoa pē, ʻo tatau ai pē pe ko e hā e ngaahi fili naʻe fai ʻi he moʻui ko ʻení. Ko ha meʻaʻofa taʻetotongi ʻeni mei he Fakamoʻuí ki he faʻahinga kotoa ʻo e tangatá.

Fakamoʻui mei he Angahalá Koeʻuhí ke fakamaʻa mei he angahalá ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí, kuo pau ke ngāue ʻaki ʻe ha taha ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí, fakatomala, papitaiso, pea maʻu ʻa e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní (vakai, Ngāue 2:37–38). Ko kinautolu kuo papitaiso pea maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻo fakafou ʻi he mafai totonu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, kuo fakahaofi kinautolu ʻi ha tuʻunga mei he angahalá. ʻI he ʻuhinga ko ʻení, ʻoku ʻi ai ai e makatuʻunga ʻo e fakamoʻuí, ʻo makatuʻunga ʻi he hokohoko atu ʻa e fakafoʻituituí ʻi he faivelengá, pe kātaki ki he ngataʻangá ʻi hono tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá (vakai 2 Pita 2:20–22).

He ʻikai lava ke fakahaofi ʻa e fakafoʻituituí ʻi heʻenau ngaahi angahalá; he ʻikai ke nau lava ʻo maʻu ha fakamoʻui taʻefakakounaʻi, ʻi heʻenau fakahā pē ha tui kia Kalaisi mo e mahino te nau toe fakahoko ha ngaahi angahala ʻi he toenga ʻo ʻenau moʻuí (vakai ʻAlamā 11:36–37). Ka neongo ia, ʻi he ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá, ʻe lava ʻo fakahaofi ʻa e tokotaha kotoa pē mei heʻenau ngaahi angahalá (vakai 2 Nīfai 25:23; Hilamani 5:10–11) ʻi heʻenau fakatomala mo muimui kia Sīsū Kalaisí.

Ko e Toe Fanauʻi Foʻoú ʻOku faʻa ʻasi maʻu pē ʻi he ngaahi folofolá ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e fanauʻi foʻou fakalaumālié. ʻOku ʻi he Fuakava Foʻoú ʻa e akonaki ʻa Sīsū kuo pau ke “fanauʻi foʻou” ʻa e tokotaha kotoa pē pea ko kinautolu ʻoku ʻikai “fanauʻi ʻi he vaí pea mo e Laumālié ʻe ʻikai ʻaupito faʻa hū ia ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá” (Sione 3:5). ʻOku toe fakamoʻoniʻi ʻa e akonakí ni ʻi he Tohi ʻa Molomoná: “Ko e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá kotoa pē, ʻio, ʻa e tangata mo e fefine, ʻa e ngaahi puleʻangá, mo e ngaahi faʻahingá, mo e ngaahi leá, mo e kakai kotoa pē, kuo pau ke fanauʻi foʻou; ʻio, ke nau fanauʻi ʻi he ʻOtuá, ʻo liliu mei honau tuʻunga fakakakano mo tō ki laló, ki ha tuʻunga ʻo e anga-māʻoniʻoni, kuo huhuʻi ʻe he ʻOtuá, ʻo hoko ko hono ngaahi foha mo hono ngaahi ʻofefine; pea ʻoku nau hoko ai ko ha kakai foʻou; pea ka ʻikai ke nau fai ʻeni, ʻe ʻikai te nau teitei lava ʻo maʻu ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá” (Mōsaia 27:25–26).

Ko e fanauʻi foʻou ko ʻení ko ha ngāue ia ʻoku hoko ʻi he hili hono papitaiso ʻa e fakafoʻituituí mo maʻu ʻa e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku maʻu ia ko ha ola ʻo e loto-fiemālie “ke fai ha fuakava mo homau ʻOtuá ke fai ʻa hono finangaló, pea talangofua ki heʻene ngaahi fekaú ʻi he meʻa kotoa pē te ne fekau kiate kimautolu, ʻi he toenga ʻo homau ngaahi ʻahó” (Mōsaia 5:5). ʻI he foungá ni, “kuo liliu ʻa homou lotó ʻi he tui ki hono huafá; ko ia, kuo fanauʻi ʻa [kimoutolu] ʻiate ia” (Mōsaia 5:7). ʻE lava ke pehē ʻe kinautolu kotoa kuo nau fakatomala moʻoni, papitaiso, maʻu e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, fai e fuakava ke toʻo kiate kinautolu e huafa ʻo Sīsū Kalaisí, mo ongoʻi Hono ivi tākiekiná ʻi heʻenau moʻuí, kuo fanauʻi foʻou kinautolu. Pea ʻe lava ke fakafoʻou ʻa e fanauʻi foʻou ko iá ʻi he Sāpate kotoa pē ʻi he taimi ʻoku nau maʻu ai ʻa e sākalamēnití.

Fakamoʻui mei he Taʻeʻiló. ʻOku tokolahi ha kakai ʻoku nau nofo ʻi ha tuʻunga fakapoʻuli, ʻo ʻikai ke nau ʻiloʻi e maama ʻo e ongoongolelei kuo fakafoki maí. ʻOku “kei ta‘ofi ʻa kinautolu mei he moʻoní koeʻuhí he ‘oku ʻikai pē te nau ʻilo ʻa e feituʻu ke ʻiloʻi ai iá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 123:12). Ko kinautolu ʻoku nau maʻu ha ʻilo ki he ʻOtua ko e Tamaí, Sīsū Kalaisi, ko e taumuʻa ʻo e moʻuí, ko e palani ʻo e fakamoʻuí, mo honau ivi malava taʻengatá ʻoku fakahaofi kinautolu mei he tuʻunga ko ʻení. ʻOku nau muimui ki he Fakamoʻuí, ʻa ia ne folofola, “Ko au ko e maama ʻo māmani: ko ia ʻoku muimui ʻiate aú, ʻe ʻikai ʻalu ia ʻi he poʻulí, ka ʻe ʻiate ia ʻa e maama ʻo e moʻuí” (Sione 8:12).

Fakamoʻui mei he Mate ʻAnga Uá. ʻOku faʻa lau ʻa e folofolá ki ha fakamoʻui mei ha mate ʻanga ua. Ko e mate ʻanga uá ko e mate fakalaumālie fakaʻosí ia—ʻo motuhi atu mei he māʻoniʻoní pea taʻofi mei ha potu ʻi ha faʻahinga puleʻanga ʻo e nāunaú (vakai ʻAlamā 12:32; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:24). He ʻikai hoko mai ʻa e mate ʻanga ua ko ʻení kae ʻoua kuo hoko ʻa e Fakamaau Fakaʻosí, pea ʻe hoko mai ia ki ha niʻihi tokosiʻi pē (vakai Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:31–37). ʻOku fakapapauʻi ki he meimei tokotaha kotoa pē kuo moʻui ʻi he māmaní ʻa e fakamoʻui mei he mate ʻanga uá (vakai Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:40–45).

Moʻui Taʻengatá, pe Hakeakiʻí. ʻI he ngaahi folofolá, ʻoku faʻa ʻuhinga ʻa e ongo foʻi lea fakahaofí mo e fakamoʻuí ki he moʻui taʻengatá, pe hakeakiʻí (vakai ʻĒpalahame 2:11). Ko e moʻui taʻengatá ko hono ʻiloʻi ia ʻo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi pea nofo mo Kinaua ʻo taʻengata—ke maʻu ha nofoʻanga ʻi he tuʻunga māʻolunga taha ʻo e puleʻanga fakasilesitialé (vakai Sione 17:3; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1–4; 132:21–24). ʻOku fie maʻu ʻe he hakeakiʻi ko ʻení ke maʻu ʻe he houʻeiki tangatá ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí, pea ʻoku fakahoko mo tauhi ʻe he kāingalotu kotoa pē ʻo e Siasí ʻa e ngaahi fuakava toputapú ʻi he temipalé, kau ai ʻa e fuakava ʻo e mali taʻengatá. Kapau ʻoku fakaʻaongaʻi ʻa e foʻi lea fakamoʻuí ʻi he ʻuhinga ko ʻení, ʻoku ʻikai ha taha ia ʻe fakahaofi ʻi he moʻui fakamatelié. ʻOku toki maʻu pē ʻa e meʻaʻofa nāunauʻia ko iá hili ʻa e Fakamaau Fakaʻosí.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Ngaahi Tefito Fekauʻakí

Ngaahi Folofolá

Ngaahi Fakamoʻoni Fakafolofolá

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Ako Folofolá

Ngaahi Pōpoaki mei he Kau Taki ʻo e Siasí

 

 

 

 

 

 

 

 

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Fakaakó

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Fakalūkufuá

Plan of Salvation (Palani ʻo e Fakamoʻuí),” ComeUntoChrist.org

Jesus Christ: Lord and Savior (Sīsū Kalaisi: ʻEikí mo e Fakamoʻuí),” ComeUntoChrist.org

Jesus Christ (Sīsū Kalaisi),” ComeUntoChrist.org

Ngaahi Makasini ʻa e Siasí

   

 

Ko Hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Palani ʻo e Fakamoʻuí ke Tali e Ngaahi Fehuʻí,” Liahona, ʻEpeleli 2014

Ko e Palani ʻo e Fakamoʻuí,” Liahona, ʻAokosi 2010

 

 

   

 

   

Ngaahi Tohi Lēsoni Akó

 

 

 

 

 

 

 

Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Ki Hono Akoʻí

Ngaahi Fokotuʻutuʻu Ki Hono Akoʻí

Mītiá

Ongó

 

 

Hiva

Ko e ngaahi ʻatá