2017
Ko e Moʻuí ko ha Faiva: Ko e Palani ʻo e Fakamoʻuí ʻi he Konga ʻe Tolu
February 2017


Ko e Moʻuí ko ha Faiva: Ko e Palani ʻo e Fakamoʻuí ʻi he Konga ʻe Tolu

ʻOku nofo e taha naʻá ne faʻú ʻi Niu ʻIoke, USA.

‘Oku fakatefito ʻa e fakakaukau ko ʻení ʻi ha lea, “The Play and the Plan,” ne fai ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka (1924–2015), ko e Palesiteni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ʻi ha faeasaiti ʻa e Potungāue Ako ʻa e Siasí maʻá e kakai lalahi kei talavoú ʻi he ʻaho 7 ʻo Mē, 1995.

ʻOku tau ʻi he vaeuaʻanga ʻo ha faiva konga tolu ʻoku ʻikai mahino kakato kiate kitautolu, ka ʻe tokoniʻi kitautolu ʻi he nofotaha ʻia Kalaisí ke maʻu ha ikuʻanga fiefia taʻengata.

ʻĪmisi
Three lights on stage

ʻĪmisí © iStock/Thinkstock

ʻOku tamatemate ʻa e māmá. ʻOku fakaava hake e puipui matolu kulokulá. ‘Oku ngaue e kau ʻeti faiva tui teunga ho tafaʻakí. Ko hai ʻa e heló? Ko hai ʻa e tama koví? ‘Oku faingataʻa ke tala.

‘Okú ke tuʻu ʻi lotomālie he siteisí, ʻo ʻikai lava ke mahino kotoa ia. Hangē ʻoku mahino ki he tokotaha kotoa e meʻa ʻoku hokó tukukehe pē koe. ʻOku fanafana atu ha tokotaha ʻeti faiva ʻe taha “Ko e konga 2 ʻeni.” “Sio ki he fakahinohino ko ʻení.”

Mahalo he ʻikai ke tau ʻeti faiva kotoa, ka ʻoku ʻikai mamaʻo mei he moʻoní ʻa e fakakaukau ʻo ha faiva peheé. Fakakaukau angé ki he palani ʻo e Fakamoʻuí, ʻoku ui foki ko “e palani lahi ʻo e fiefiá” (ʻAlamā 42:8), ko ha faiva konga ʻe tolu. Ko e konga 1 ko e feituʻu ia naʻa tau omi mei aí, konga 2 ko ʻetau moʻui ʻi he māmaní, pea ko e konga 3 ʻa e feituʻu te tau ō ki aí. Lolotonga e konga 2, ʻoku ʻikai haʻatau manatu ki hotau kuo hilí mo e ʻilo siʻisiʻi ki hotau kahaʻú, kae meʻa mālié ko e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí—ʻa e fakamatala ʻo e faivá—ʻokú ne ʻomi ke ʻuhingamālie ʻetau moʻui fakamatelié.

Konga 1: Ko e Mahino Hotau Kamataʻangá

‘Oku tau ako mei he folofolá mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfita moʻuí, ki heʻetau moʻui ʻi he maama fakalaumālié (vakai, ʻĒpalahame 3:22–24). Kimuʻa pea tau omi ki he māmaní, naʻa tau kau ʻi ha fakataha alēlea mo ʻetau Tamai Hēvaní. Naʻa tau ako te tau haʻu ki he māmaní ke maʻu ha sino, hako, fehangahangai mo e fakafepakí, mo tupulaki ʻi he māmá mo e moʻoní. Kapau naʻa tau talangofua pea hoko ʻo anga faka-Kalaisi ange, te tau lava ʻi ha ʻaho ʻo toe nofo mo ʻetau Tamaí.

Koeʻuhí te tau fai ha ngaahi fehalaaki, naʻe fili ʻa Sīsū Kalaisi ko hotau Fakamoʻui ke Ne totongi huhuʻi e angahalá. Naʻá Ne mamahi maʻatautolu kotoa, pea koeʻuhí ko ʻEne feilaulaú, ʻe lava ʻo fakamaʻa kitautolu ʻo fakafou ʻi he fakatomalá.

Ka naʻe angatuʻu ʻa Sētane (pe ko Lusifā, ʻo hangē ko ia ne ui ʻaki ia he maama fakalaumālié) pea feinga ke toʻo ʻetau malava ke fili e totonú pe halá. Naʻe kamata ha Tau ʻi he Langí. ʻI heʻene ulungiá, naʻe kapusi ʻa Sētane mei he langí, fakataha mo e ngaahi laumālie ne fili ke muimui ʻiate iá (vakai, Mōsese 4:1–4).

Neongo ʻoku ʻikai lava ke tau manatuʻi e maama fakalaumālie ko ʻení, ka ʻoku tau ʻilo naʻa tau tukupā ke fai e meʻa kotoa pē te tau lavá ke toe foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá ʻi heʻetau haʻu pē ki he māmaní. Pea naʻá Ne talaʻofa mai e tauʻatāina ke filí, ʻo fakaʻatā ai ke tau fili ke muimui kiate Ia.

Konga 2: Ko hono Fakaʻaongaʻi ʻEtau Tauʻatāina ke Filí

ʻOku tau ʻi he konga 2 he taimí ni, pea kuo ʻomi ʻe he ʻOtuá e fakahinohino ke tataki kitautolu kiate Ia—ko e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. Ko ʻetau polé ke fakaʻaongaʻi ʻetau tauʻatāina ke filí ke muimui ʻi he fakahinohinó kae lava ke tau teuteu ke toe foki hake ki heʻetau Tamai Hēvaní (vakai, ʻĒpalahame 3:25). ʻE lava ke faingataʻa ʻetau moʻui fakamatelié, ʻo hangē ha faiva ʻoku lahi hono ngaahi kongá. ʻOku fonu ia ʻi he ngaahi ʻahiʻahí, faingataʻá, mo e mamahi ʻo e faʻahinga kotoa pē. Ka ko hono moʻoní ʻoku fekauʻaki e konga 2 mo e fili pe te tau muimui pe ʻikai ʻi he ngaahi akonaki ʻa Kalaisí kae lava ke tau hoko ʻo hangē ko iá.

ʻOku ʻomi ʻe he folofolá ʻa e sīpinga haohaoa ki he fiefiá, ʻo ne poupouʻi kitautolu ke “vilitaki atu, pea keinanga ʻi he folofola ʻa Kalaisí, pea kātaki ki he ngataʻangá” (2 Nīfai 31:20). ʻOku tau tupulaki ʻi heʻetau fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakavá, talangofua ki he ngaahi fekaú, mo fakatomala mei heʻetau faiangahalá. ʻI heʻetau fakaʻutumauku ʻi he folofolá mo e ngaahi akonaki ʻa hotau kau palōfitá, te tau tokanga taha ai ki he palani naʻa tau loto fiemālie mo fiefia ke muimui ki ai ʻi he konga 1.

Konga 3: Ko Hono Tali Lelei e Nofo Taʻengatá

ʻE malava ke mate hotau sino fakamatelié ʻi he fakaʻosinga ʻo e konga 2, ka ʻoku ʻikai ʻosi e talanoá ai. Ko hono moʻoní ʻoku ʻikai ha ngataʻanga ʻo e konga 3—ʻoku taʻengata ia (vakai, ʻĒpalahame 3:26).

ʻE toetuʻu kotoa e fānau ʻa e ʻOtuá ne omi ki he māmaní, koeʻuhí ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Ko e hā ʻe lava ke toe fakafiefia ange ʻi he toetuʻú? (vakai, T&F 93:33).

Meimei ʻe maʻu ʻe he tokotaha kotoa pē ha tuʻunga ʻo e nāunaú ʻo makatuʻunga ʻi heʻenau ngaahi ngāué: ko e puleʻanga fakatilesitialé, mo ha nāunau hangē ko e ngaahi fetuʻú; ko e puleʻanga fakatelesitialé, mo ha nāunau hangē ko e māhiná; pe ko e puleʻanga fakasilesitialé, mo e nāunau taupotu tahá ʻo hangē ko e laʻaá (vakai, T&F 76:50–113). Te tau nofo mo e Tamaí pea mo e ʻAló ʻi he puleʻanga fakasilesitialé. Ko ha toko siʻi pē te nau kei “uli ai pē” (2 Nīfai 9:16) pea kapusi ki he fakapoʻuli ʻi tuʻá, ʻa ia he ʻikai te nau teitei lava ʻo fakalakalaka aí.

Ko e Talanoa Fēfē ʻa ʻAú?

Kapau te tau muimui ki he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻi he konga 2, ʻe nāunauʻia e konga 3 ʻo ʻetau faivá ʻo mahulu ange he meʻa te tau lava tui ki aí. ‘Oku ʻi ʻolunga ʻa e puipuí. ʻOku kamata ʻa e ngāué. Ko e hā te ke fai ʻi he funga siteisí?