2010-2019
Πνευματική έκλειψη
Οκτώβριος 2017


Πνευματική έκλειψη

Μην αφήσετε στους περισπασμούς της ζωής να επισκιάσουν το επουράνιο φως.

Στις 21 Αυγούστου φέτος, δύο σπάνια γεγονότα συνέβησαν τα οποία τράβηξαν την προσοχή των ανθρώπων σε όλον τον κόσμο. Το πρώτο ήταν ο εορτασμός των 90ών γενεθλίων του αγαπημένου μας προφήτη, του Προέδρου Τόμας Μόνσον. Τότε ήμουν σε μία ανάθεση στην Περιοχή Ειρηνικού και ήμουν κατενθουσιασμένος που οι Άγιοι της Αυστραλίας, του Βανουάτου, της Νέας Ζηλανδίας και της Γαλλικής Πολυνησίας όχι μόνον γνώριζαν το προσωπικό ορόσημό του, αλλά επίσης αγαλλίασαν εορτάζοντάς το. Ένιωσα τυχερός που συμμετείχα στις θερμές εκφράσεις πίστης και αγάπης εκ μέρους τους γι’ αυτόν τον σπουδαίο άνδρα. Τι έμπνευση είναι να βλέπεις τη σύνδεση που έχουν οι Άγιοι των Τελευταίων Ημερών με τον προφήτη τους.

Ασφαλώς, ο Πρόεδρος Μόνσον, έχοντας κατά νου αυτούς που επιθυμούσαν να του ευχηθούν χρόνια πολλά, περιέγραψε το ιδανικό δώρο γενεθλίων: «Βρείτε κάποιον που περνά δύσκολα ή είναι άρρωστος ή μόνος και κάντε κάτι γι’ αυτόν. Αυτό μόνον θα ζητούσα»1. Σε αγαπούμε και σε υποστηρίζουμε, Πρόεδρε Μόνσον.

Έκλειψη ηλίου

Το άλλο σπάνιο και επουράνιο γεγονός που συνέβη την ίδια ημέρα και συνάρπασε εκατομμύρια ανά τον κόσμο, ήταν η ολική έκλειψη ηλίου. Ήταν η πρώτη φορά που μία τέτοια έκλειψη πέρασε σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες εδώ και 99 χρόνια2. Έχετε δει ποτέ μία έκλειψη ηλίου; Ίσως θα μπορούσα να την περιγράψω λεπτομερέστερα.

Η ολική έκλειψη ηλίου συμβαίνει όταν η σελήνη μετακινείται μεταξύ της γης και του ηλίου, εμποδίζοντας σχεδόν εντελώς οποιοδήποτε φως από την επιφάνεια του ήλιου3. Το γεγονός ότι αυτό μπορεί να συμβεί είναι ένα θαύμα για εμένα. Αν φαντασθείτε τον ήλιο να είναι στο μέγεθος μίας κοινής ρόδας ποδηλάτου, η σελήνη εν συγκρίσει μετά βίας θα είχε το μέγεθος ενός μικρού χαλικιού.

Εικόνα
Το λάστιχο ποδηλάτου και το βότσαλο

Πώς είναι δυνατόν η ίδια η πηγή της θερμότητας, του φωτός και της ζωής μας να μπορεί να επισκιασθεί τόσο πολύ από κάτι συγκριτικά ασήμαντο σε μέγεθος;

Αν και ο ήλιος είναι 400 φορές μεγαλύτερος από τη σελήνη, είναι επίσης 400 φορές πιο μακριά από τη γη4. Από την προοπτική της γης, αυτή η γεωμετρία κάνει τον ήλιο και τη σελήνη να φαίνονται του ιδίου μεγέθους. Όταν και τα δύο ευθυγραμμίζονται, η σελήνη φαίνεται ότι επισκιάζει ολόκληρο τον ήλιο. Οι φίλοι και η οικογένειά μου που ήταν στη ζώνη της ολικής εκλείψεως περιέγραψαν πώς το φως αντικαταστάθηκε από το σκότος, τα αστέρια εμφανίστηκαν και τα πουλιά έπαψαν να τραγουδούν. Ο αέρας έγινε κρύος, καθώς οι θερμοκρασίες σε μία έκλειψη μπορούν να μειωθούν περισσότερους από 11 βαθμούς Κελσίου5.

Εικόνα
Πλήθος με γυαλιά έκλειψης

Περιέγραψαν μία αίσθηση δέους, έκπληξης και ακόμη και ανησυχίας, γνωρίζοντας ότι η έκλειψη φέρνει ορισμένους κινδύνους. Ωστόσο, όλοι φρόντισαν να αποτρέψουν τη μόνιμη βλάβη των οφθαλμών ή την «τύφλωση εκλείψεως» κατά τη διάρκεια του γεγονότος της εκλείψεως. Η ασφάλεια έγινε δυνατή, επειδή φορούσαν γυαλιά εξοπλισμένα με ειδικούς φιλτραρισμένους φακούς οι οποίοι προστατεύουν τα μάτια από πιθανή βλάβη.

Η αναλογία

Με τον ίδιο τρόπο που η πολύ μικρή σελήνη μπορεί να εμποδίσει τον μεγαλοπρεπή ήλιο, σβήνοντας το φως και τη θερμότητά του, η πνευματική έκλειψη μπορεί να συμβεί όταν επιτρέπουμε σε ήσσονες και προβληματικές παρεμποδίσεις --αυτές που αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας-- να φθάσουν τόσο κοντά, που να παρεμποδίζουν το μέγεθος, τη λαμπρότητα, τη θερμότητα του φωτός του Ιησού Χριστού και του Ευαγγελίου Του.

Ο Πρεσβύτερος Νιλ Μάξουελ πήρε αυτήν την αναλογία πιο πέρα, όταν δήλωσε: «Ακόμη και κάτι μικρό όπως ο αντίχειρας του ανθρώπου, όταν τον κρατά πολύ κοντά στο μάτι, μπορεί να τον τυφλώσει μέχρι τον πολύ μεγάλο ήλιο. Κι όμως ο ήλιος είναι ακόμη εκεί. Η τύφλωση επιφέρεται από τον ίδιο τον άνθρωπο. Όταν πλησιάζουμε άλλα πράγματα πάρα πολύ κοντά, θέτοντάς τα πρώτα, επισκιάζουμε τη θέα των ουρανών»6.

Σαφώς, κανείς από μας δεν θέλει εσκεμμένως να επισκιάσει τη θέα μας των ουρανών ή να επιτρέψει σε μία πνευματική έκλειψη να συμβεί στη ζωή μας. Επιτρέψατέ μου να αναφέρω κάποιες σκέψεις που μπορούν να μας βοηθήσουν να αποτρέψουμε την πνευματική έκλειψη από το να μας προκαλέσει μόνιμη πνευματική βλάβη.

Γυαλιά του Ευαγγελίου: Διατηρήστε την προοπτική του Ευαγγελίου

Θυμάστε την περιγραφή μου για τα ειδικά γυαλιά που χρησιμοποιούνται για να προστατεύσουν όσους βλέπουν την έκλειψη ηλίου από βλάβη των οφθαλμών ή ακόμη και την τύφλωση από έκλειψη ηλίου; Η ατένιση της πνευματικής έκλειψης μέσα από τους προστατευτικούς και ελαφρυντικούς φακούς του Πνεύματος παρέχει μία προοπτική του Ευαγγελίου, προστατεύοντάς μας έτσι από την πνευματική τύφλωση.

Ας συλλογισθούμε κάποια παραδείγματα. Με τα λόγια των προφητών στην καρδιά μας και το Άγιο Πνεύμα ως σύμβουλό μας, μπορούμε να ατενίζουμε το μερικώς εμποδισμένο επουράνιο φως μέσα από τα «γυαλιά του Ευαγγελίου», αποφεύγοντας τη βλάβη μίας πνευματικής εκλείψεως.

Επομένως, πώς φορούμε τα γυαλιά του Ευαγγελίου; Ορίστε κάποια παραδείγματα: Τα γυαλιά μας του Ευαγγελίου μάς πληροφορούν ότι ο Κύριος επιθυμεί να μεταλαμβάνουμε κάθε εβδομάδα και ότι επιθυμεί να μελετούμε τις γραφές και να έχουμε καθημερινή προσευχή. Μας ενημερώνουν επίσης ότι ο Σατανάς θα μας δελεάσει να μην τα κάνουμε. Γνωρίζουμε ότι το πρόγραμμά του επιδιώκει να απομακρύνει την ελεύθερη βούλησή μας μέσα από περισπασμούς και εγκόσμιους πειρασμούς. Ακόμη και στην εποχή του Ιώβ, ίσως να υπήρχαν κάποιοι που βίωναν πνευματική έκλειψη, περιγραφείσα ως εξής: «Την ημέρα συναντούν σκοτάδι, και το μεσημέρι ψηλαφούν καθώς μέσα σε νύχτα»7.

Αδελφοί και αδελφές, όταν μιλώ σχετικά με το να βλέπουμε μέσα από γυαλιά του Ευαγγελίου, σας παρακαλώ να ξέρετε ότι δεν προτείνω να μην αναγνωρίζουμε ή να μη συζητούμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε ή να βαδίζουμε μακαρίως αδαείς των παγίδων και των κακών που έχει θέσει ο εχθρός ενώπιόν μας. Δεν μιλώ να φορούμε παρωπίδες -- ακριβώς το αντίθετο. Προτείνω να κοιτάζουμε τις δυσκολίες μέσω του φακού του Ευαγγελίου. Ο Πρεσβύτερος Ντάλλιν Όουκς παρατήρησε ότι «η προοπτική είναι η ικανότητα να βλέπουμε όλες τις σχετικές πληροφορίες με μια ουσιαστική σχέση»8. Η προοπτική του Ευαγγελίου διευρύνει την όρασή μας σε μια αιώνια θέαση.

Όταν φοράτε τα γυαλιά του Ευαγγελίου, θα βρείτε βελτιωμένη προοπτική, εστίαση και όραση με τον τρόπο που σκέπτεστε τις προτεραιότητές σας, τα προβλήματά σας, τους πειρασμούς σας και ακόμη και τα λάθη σας. Θα δείτε λαμπρότερο φως που δεν θα μπορούσατε να δείτε χωρίς αυτούς.

Εικόνα
Τα γυαλιά του Ευαγγελίου

Παραδόξως, δεν είναι μόνον τα αρνητικά που μπορούν να προκαλέσουν πνευματική έκλειψη στη ζωή μας. Συχνά αξιοθαύμαστα ή θετικά εγχειρήματα στα οποία αφιερώνουμε τον εαυτό μας μπορούν να έλθουν τόσο κοντά, που εμποδίζουν το φως του Ευαγγελίου και φέρνουν σκότος. Αυτοί οι κίνδυνοι και οι παρεμποδίσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τη μόρφωση και την ευημερία, τη δύναμη και την επιρροή, τη φιλοδοξία, ακόμη και τα ταλέντα και τα χαρίσματα.

Ο Πρόεδρος Ντίτερ Ούχτντορφ έχει διδάξει ότι «οποιαδήποτε αρετή όταν τίθεται στα άκρα της μπορεί να γίνει ανηθικότητα… Έρχεται το σημείο όπου τα ορόσημα μπορούν να γίνουν φορτία και οι φιλοδοξίες, θηλιές γύρω από τον λαιμό μας»9.

Επιτρέψατέ μου να αναφέρω με περισσότερα λεπτομερή παραδείγματα που θα μπορούσαν να γίνουν καταλύτες ώστε να αποφύγουμε τις δικές μας πνευματικές εκλείψεις.

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Πριν από λίγους μήνες μίλησα στη Συνέλευση Γυναικών Π.Μ.Γ.10. Περιέγραψα πώς η τεχνολογία, μεταξύ άλλων και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διευκολύνει τη διάδοση «της γνώσεως του Σωτήρος… σε κάθε έθνος, φυλή, γλώσσα και λαό»11. Αυτές οι τεχνολογίες περιλαμβάνουν ιστοτόπους της Εκκλησίας, όπως το LDS.org και το Mormon.org· εφαρμογές κινητού όπως το Βιβλιοθήκη Ευαγγελίου, το Mormon Channel, τα Εργαλεία Α.Τ.Η. και το Οικογενειακό Δένδρο και οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μεταξύ άλλων του Facebook, Instagram, Twitter και Pinterest. Αυτές οι πλατφόρμες έχουν προκαλέσει εκατοντάδες εκατομμύρια «μου αρέσει», κοινοποιήσεις, προβολές, retweets και καρφιτσώματα και έχουν γίνει πολύ αποτελεσματικές και αποδοτικές στη διάδοση του Ευαγγελίου με την οικογένεια, τους φίλους και τους συνεργάτες.

Παρά τα προτερήματα και την κατάλληλη χρήση αυτών των τεχνολογιών, υπάρχουν κίνδυνοι σε σχέση με αυτές που, όταν πλησιάζουμε πολύ κοντά, μπορούν να μας θέσουν σε μία πνευματική έκλειψη και πιθανώς να παρεμποδίσουν τη λαμπρότητα και τη θερμότητα του Ευαγγελίου.

Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των εφαρμογών κινητού και των παιχνιδιών μπορεί να είναι υπερβολικά χρονοβόρος και μπορεί να μειώσει την πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση. Η απώλεια προσωπικής συνομιλίας μπορεί να επηρεάσει γάμους, να πάρει τη θέση πολύτιμων πνευματικών πρακτικών και να καταπνίξει την ανάπτυξη κοινωνικών επιδεξιοτήτων, ειδικά ανάμεσα στους νέους.

Δύο επιπρόσθετοι κίνδυνοι σε σχέση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι η εξιδανικευμένη πραγματικότητα και οι συγκρίσεις που προκαλούν εξασθένηση.

Πολλές (αν όχι οι περισσότερες) από τις φωτογραφίες που αναρτώνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τείνουν να απεικονίζουν τη ζωή στα καλύτερά της -- συχνά μη ρεαλιστικά. Όλοι έχουμε δει όμορφες εικόνες οικιακής διακόσμησης, υπέροχα μέρη διακοπών, φωτογραφίες ανθρώπων που χαμογελούν, περίτεχνη προετοιμασία φαγητού και φαινομενικά ανέφικτες φωτογραφίες σώματος.

Εδώ, για παράδειγμα, είναι μία φωτογραφία που θα μπορούσατε να δείτε στον λογαριασμό κάποιου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, δεν συλλαμβάνει ακριβώς την πλήρη εικόνα αυτού που συμβαίνει πραγματικά στην πραγματική ζωή.

Εικόνα
Πίσω από τις σκηνές της παρασκευής μάφιν

Το να συγκρίνουμε την δική μας φαινομενικά, κατά μέσο όρο, ύπαρξη με την καλά επεξεργασμένη, τέλεια φτιαγμένη ζωή άλλων όπως αντιπροσωπεύεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί να μας αφήσει με αισθήματα αποθαρρύνσεως, ζηλοφθονίας και ακόμη και αποτυχίας.

Ένα άτομο που έχει μοιραστεί αναρίθμητες αναρτήσεις δικές της είπε, ίσως εν μέρει αστειευόμενη: «Τι νόημα έχει αν είσαι ευτυχισμένος και δεν το αναρτάς;»12

Όπως μας υπενθύμισε η αδελφή Μπόνυ Όσκαρσον αυτό το πρωί, η επιτυχία στη ζωή δεν προέρχεται από το πόσα «μου αρέσει» παίρνουμε ή πόσους φίλους ή ακόλουθους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουμε. Ωστόσο, έχει να κάνει κάτι με τη σημαντική σύνδεση με άλλους και την προσθήκη φωτός στη ζωή τους.

Καλώς εχόντων των πραγμάτων, μπορούμε να μάθουμε να είμαστε πιο αληθινοί, να βρούμε περισσότερο χιούμορ και να βιώσουμε λιγότερη αποθάρρυνση, όταν αντιμετωπίζουμε εικόνες που μπορεί να απεικονίζουν εξιδανικευμένη πραγματικότητα και που πολύ συχνά οδηγούν σε εξουθενωτικές συγκρίσεις.

Η σύγκριση προφανώς δεν είναι μόνο ένα σημάδι της εποχής μας, αλλά ήταν και σε περασμένους καιρούς επίσης. Ο Απόστολος Παύλος προειδοποίησε τον λαό της εποχής του ότι «μετρώντας τον εαυτό τους με τον εαυτό τους, και συγκρίνοντας τον εαυτό τους με τον εαυτό τους, ανοηταίνουν»13.

Με τόσες πολλές κατάλληλες και εμπνευσμένες χρήσεις της τεχνολογίας, ας την χρησιμοποιούμε για να διδάσκουμε, να εμπνέουμε και να ανυψώνουμε τον εαυτό μας και να παροτρύνουμε άλλους να γίνουν το καλύτερο που μπορούν -- παρά να απεικονίζουμε τον εξιδανικευμένο εικονικό μας εαυτό. Ας διδάσκουμε και ας επιδεικνύουμε επίσης την ενάρετη χρήση της τεχνολογίας προς την ανερχόμενη γενεά και να προειδοποιούμε για τους σχετικούς κινδύνους και την καταστρεπτική χρήση της. Το να βλέπουμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσα από τους φακούς του Ευαγγελίου μπορεί να αποτρέψει από το να γίνει πνευματική έκλειψη στη ζωή μας.

Υπερηφάνεια

Ας καταπιαστούμε τώρα με το πανάρχαιο εμπόδιο της υπερηφάνειας. Η υπερηφάνεια είναι το αντίθετο της ταπεινοφροσύνης που είναι η «προθυμία να υποβαλλόμεθα στο θέλημα του Κυρίου»14. Όταν είμαστε γεμάτοι υπερηφάνεια, τείνουμε να παίρνουμε την τιμή επάνω μας παρά να την δίνουμε σε άλλους, συμπεριλαμβανομένου του Κυρίου. Η υπερηφάνεια είναι συχνά ανταγωνιστική· είναι η τάση να επιζητούμε να αποκτήσουμε περισσότερα και να υποθέτουμε ότι είμαστε καλύτεροι από τους άλλους. Η υπερηφάνεια συχνά καταλήγει σε συναισθήματα θυμού και μίσους· κάνει κάποιον να κρατεί κακία ή να παρακρατεί τη συγχώρηση. Η υπερηφάνεια, ωστόσο, μπορεί να απορροφηθεί με το γνώρισμα σαν του Χριστού της ταπεινοφροσύνης.

Οι σχέσεις, ακόμη και με τη στενή οικογένεια και τα αγαπημένα πρόσωπα, ιδίως με τη στενή οικογένεια και τα αγαπημένα πρόσωπα --ακόμη και μεταξύ συζύγων-- προάγονται με ταπεινοφροσύνη και παρεμποδίζονται από την υπερηφάνεια.

Πριν από πολλά χρόνια, ένα στέλεχος μίας μεγάλης εταιρείας λειανικής πώλησης μου τηλεφώνησε για να μου πει για την εταιρεία του, που θα την αποκτούσε ένας από τους ανταγωνιστές της. Εκείνος και αναρίθμητο άλλο προσωπικό της έδρας της εταιρείας ανησυχούσαν πάρα πολύ, επειδή θα μπορούσαν να χάσουν τη δουλειά τους. Ξέροντας ότι εγώ γνώριζα καλά την ανώτερη διοίκηση της άλλης εταιρείας, με ρώτησε αν ήμουν πρόθυμος να τον συστήσω και να δώσω μία καλή σύσταση για λογαριασμό του, ακόμη και να κανονίσω ένα ραντεβού για εκείνον. Έπειτα ολοκλήρωσε με την ακόλουθη δήλωση: «Ξέρεις τι λένε; “Οι πράοι θα χαθούν!”».

Κατάλαβα ότι το σχόλιό του προοριζόταν περισσότερο να είναι αστείο. Το έπιασα το αστείο. Όμως υπήρχε μία σημαντική αρχή που ένιωσα ότι θα μπορούσε τελικά να του είναι χρήσιμη. Απήντησα: «Πραγματικά, δεν λένε κάτι τέτοιο. Στην πραγματικότητα, είναι ακριβώς το αντίθετο. “Οι πράοι…θα κληρονομήσουν τη γη”15 λένε».

Στην εμπειρία μου στην Εκκλησία καθώς και σε όλη την επαγγελματική μου σταδιοδρομία, ορισμένοι από τους σπουδαιότερους, πιο αποτελεσματικούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει ήταν ανάμεσα στους πιο πράους και πιο ταπεινούς.

Η ταπεινοφροσύνη και η πραότητα ταιριάζουν γάντι. Είθε να θυμόμαστε ότι «κανένας δε γίνεται δεκτός ενώπιον του Θεού, παρά μόνον οι πράοι και οι ταπεινοί στην καρδιά»16.

Προσεύχομαι ώστε να προσπαθούμε όλοι να αποφεύγουμε την πνευματική έκλειψη της υπερηφάνειας, ασπαζόμενοι την αρετή της ταπεινοφροσύνης.

Συμπέρασμα

Εν περιλήψει, η έκλειψη ηλίου είναι όντως ένα αξιοσημείωτο φαινόμενο της φύσεως κατά τη διάρκεια του οποίου η ομορφιά, η θερμότητα και το φως του ηλίου μπορούν να καλυφθούν πλήρως από ένα συγκριτικά ασήμαντο αντικείμενο, προκαλώντας σκότος και κρύο.

Ένα παρόμοιο φαινόμενο μπορεί να επαναληφθεί με μία πνευματική έννοια, όταν τα κατά τ’ άλλα μικρά και ασήμαντα ζητήματα πλησιάζουν κοντά και εμποδίζουν την ομορφιά, τη θερμότητα και το επουράνιο φως του Ευαγγελίου του Ιησού Χριστού, αντικαθιστώντας το με ένα κρύο σκότος.

Τα γυαλιά που είναι σχεδιασμένα να προστατεύουν την όραση των ατόμων που βρίσκονται στη ζώνη μίας ολικής έκλειψης ηλίου μπορούν να αποτρέψουν τη μόνιμη βλάβη και ακόμη και τύφλωση17. Τα γυαλιά του Ευαγγελίου, αποτελούμενα από γνώση και μαρτυρία για τις αρχές και διατάξεις του Ευαγγελίου, παρέχουν μια προοπτική του Ευαγγελίου που μπορεί ομοίως να παράσχει μεγαλύτερη πνευματική προστασία και διαύγεια για κάποιον που είναι εκτεθειμένος στους κινδύνους της πνευματικής έκλειψης.

Εάν ανακαλύψετε οτιδήποτε που να φαίνεται ότι εμποδίζει το φως και τη χαρά του Ευαγγελίου στη ζωή σας, σας προσκαλώ να το τοποθετήσετε σε μια προοπτική του Ευαγγελίου. Κοιτάξτε μέσα από ένα φακό του Ευαγγελίου και να είστε σε εγρήγορση να μην επιτρέψετε ασήμαντα θέματα στη ζωή να αποκρύψουν την αιώνια άποψή σας για το μεγάλο σχέδιο της ευδαιμονίας. Εν συντομία, μην αφήσετε στους περισπασμούς της ζωής να επισκιάσουν το επουράνιο φως.

Μαρτυρία

Δίδω μαρτυρία ότι άσχετα από τις παρεμποδίσεις που μπορεί να εμποδίσουν την όρασή μας του ευαγγελικού φωτός, το φως είναι ακόμη εκεί. Αυτή η πηγή θερμότητας, αλήθειας και λαμπρότητας είναι το Ευαγγέλιο τού Ιησού Χριστού. Δίδω μαρτυρία για έναν στοργικό Επουράνιο Πατέρα, τον Υιό Του, τον Ιησού Χριστό, και για τον ρόλο Του Υιού ως Σωτήρος και Λυτρωτή μας. Στο όνομα του Ιησού Χριστού, αμήν.

Σημειώσεις

  1. Τόμας Μόνσον, στο Sarah Jane Weaver, “What Gift Does President Monson Want for His Birthday?” Deseret News, 17 Αυγούστου 2017, deseretnews.com.

  2. Βλέπε Christina Zdanowicz and Judson Jones, “An Eclipse Will Cross the US for the First Time in 99 Years,” 24 Ιουλίου 2017, cnn.com.

  3. Βλέπε “Eclipse: Who? What? Where? When? and How?” eclipse2017.nasa.gov.

  4. Βλέπε EarthSky in Space, “Coincidence That Sun and Moon Seem Same Size?” earthsky.org.

  5. Βλέπε Brian Lada, “5 Surprising Effects the Total Solar Eclipse Will Have besides Darkness,” accuweather.com.

  6. Νηλ Μάξουελ, Of One Heart: The Glory of the City of Enoch (1975), 19.

  7. Ιώβ 5:14.

  8. Ντάλλιν Όουκς, ομιλία δοθείσα στην εστιακή συγκέντρωση Νέων Ανύπανδρων Ενηλίκων στο Μπόνβιλ της Σωλτ Λέηκ, Στη Σωλτ Λέηκ Σίτυ, Γιούτα, 8 Φεβρουαρίου 2015.

  9. Ντίτερ Ούχτντορφ, “Of Things That Matter Most”,Λιαχόνα, Νοε 2010, 20.

  10. Βλέπε Γκάρυ Στήβενσον, “The Knowledge of a Savior” (Συνέλευση Γυναικών Πανεπιστημίου Μπρίγκαμ Γιανγκ, 5 Μαΐου 2017).

  11. Μωσία 3:20.

  12. Jade, “The Obsession of Creating a Picture-Perfect Life on Social Media”.

  13. Προς Κορινθίους Β´ 10:12.

  14. ΒλέπεΝα κηρύττετε το ευαγγέλιό μου: Ένας οδηγός για την ιεραποστολική υπηρέτηση. (2004), 120-21.

  15. Κατά Ματθαίον 5:5, Νεφί Γ΄ 12:5.

  16. Μορόνι 7:44.

  17. Βλέπε “Solar Eclipse and Your Eyes,” preventblindness.org.