2010-2019
Το σχέδιο και η διακήρυξη
Οκτώβριος 2017


Το σχέδιο και η διακήρυξη

Η διακήρυξη για την οικογένεια είναι η εμφαντική επανάληψη των ευαγγελικών αληθειών που χρειαζόμαστε για να μας στηρίζουν μέσα από τις παρούσες προκλήσεις κατά της οικογένειας.

Όπως είναι προφανές στη διακήρυξή μας για την οικογένεια, μέλη της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών ευλογούνται με μοναδική διδαχή και διαφορετικούς τρόπους να αντικρύζουν τον κόσμο. Συμμετέχουμε και ακόμα διακρινόμαστε σε πολλές εγκόσμιες δραστηριότητες, αλλά σε κάποια θέματα αποφεύγουμε τη συμμετοχή, καθώς προσπαθούμε να ακολουθήσουμε τις διδασκαλίες του Ιησού Χριστού και των Αποστόλων Του, αρχαίων και σύγχρονων.

Ι.

Σε μια παραβολή, ο Ιησούς περιέγραψε εκείνους που «ακούνε τον λόγο» αλλά γίνονται «άκαρποι» όταν ο λόγος «συμπνίγεται» από «τη μέριμνα αυτού του αιώνα και την απάτη του πλούτου» (Κατά Ματθαίον 13:22). Αργότερα ο Ιησούς διόρθωσε τον Πέτρο που δεν «φρονεί τα πράγματα του Θεού, αλλά εκείνα των ανθρώπων» δηλώνοντας, «επειδή, τι ωφελείται ο άνθρωπος, αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο, ζημιωθεί όμως την ψυχή του;» (Κατά Ματθαίον 16:23, 26). Στις τελευταίες Του διδασκαλίες στη θνητότητα, είπε στους Αποστόλους Του: «Αν ήσασταν από τον κόσμο, ο κόσμος θα αγαπούσε το δικό του· επειδή, όμως, δεν είστε από τον κόσμο… ο κόσμος σας μισεί» (Κατά Ιωάννην 15:19· βλέπε, επίσης, Κατά Ιωάννην 17:14, 16).

Κατά τον ίδιο τρόπο, τα γραπτά των πρώτων Αποστόλων του Ιησού συχνά χρησιμοποιούν την εικόνα του «κόσμου» για να παρουσιάσουν την αντίθεση στις διδασκαλίες του Ευαγγελίου. «Να μη συμμορφώνεστε με τούτο τον αιώνα» (Προς Ρωμαίους 12:2), δίδαξε ο Απόστολος Παύλος. «Επειδή, η σοφία τούτου τού κόσμου είναι μωρία μπροστά στον Θεό» (Προς Κορινθίους Α´ 3:19). Και, «βλέπετε» προειδοποίησε, «μη σας εξαπατήσει κάποιος… σύμφωνα με την παράδοση των ανθρώπων, σύμφωνα με τα στοιχεία του κόσμου, και όχι σύμφωνα με τον Χριστό» (Προς Κολοσσαείς 2:8). Ο Απόστολος Ιάκωβος δίδαξε πως «η φιλία του κόσμου είναι έχθρα προς τον Θεό… όποιος λοιπόν θελήσει να είναι φίλος τού κόσμου, γίνεται εχθρός τού Θεού» (Ιακώβου 4:4).

Το βιβλίο του Μόρμον συχνά χρησιμοποιεί αυτή την εικόνα της αντίθεσης του «κόσμου». Ο Νεφί προφήτευσε την απόλυτη καταστροφή «εκείν[ων] που έχουν οικοδομηθεί για να γίνουν δημοφιλείς στα μάτια του κόσμου, και εκείν[ων] που επιζητούν… τα εγκόσμια» (Νεφί Α΄ 22:23· βλέπε, επίσης, Νεφί Β΄ 9:30). Ο Άλμα καταδίκασε εκείνους που «έχουν φουσκώσει… για τα μάταια εγκόσμια» (Άλμα 31:27). Το όραμα του Λεχί δείχνει πως εκείνοι που επιζητούν να ακολουθήσουν τη σιδερένια ράβδο, τον λόγο του Θεού, θα αντιμετωπίσουν την αντίθεση του κόσμου. Οι ένοικοι του «μεγάλου και εκτεταμένου κτηρίου» που είδε ο Λεχί «κορόιδευαν και έδειχναν» με «το δάκτυλο της περιφρόνησης» (Νεφί Α΄ 8:26-27, 33). Στο όραμα που επεξηγούσε το όνειρο αυτό, ο Νεφί έμαθε πως η κοροϊδία και η αντίθεση προέρχονται από «της γης τα πλήθη… τον κόσμο και τη σοφία του… [την] υπερηφάνεια του κόσμου» (Νεφί Α΄ 11:34-36).

Εικόνα
Πορτρέτο του Προέδρου Τόμας Μόνσον

Ποιο είναι το νόημα αυτών των προειδοποιήσεων και εντολών από τις γραφές να μην είμαστε «του κόσμου» ή της σύγχρονης εντολής να «απαρνηθ[ούμε] τον κόσμο»; (Δ&Δ 53:2). Ο Πρόεδρος Τόμας Μόνσον συνόψισε αυτές τις διδασκαλίες: «Πρέπει να επαγρυπνούμε σε έναν κόσμο ο οποίος έχει μετατοπισθεί τόσο μακριά από αυτό που είναι πνευματικό. Είναι ουσιώδες να απορρίπτουμε οτιδήποτε δεν συνάδει με τα πρότυπά μας, αρνούμενοι κατά τη διαδικασία να παραδώσουμε αυτό που επιθυμούμε περισσότερο: αιώνια ζωή στη βασιλεία του Θεού»1.

Ο Θεός δημιούργησε τη γη σύμφωνα με το σχέδιό Του για να παράσχει στα παιδιά-πνεύματά Του έναν τόπο όπου θα αποκτήσουν εμπειρία κατά τη θνητή ζωή, ως απαραίτητο βήμα προς τις δόξες που επιθυμεί για όλα τα παιδιά Του. Ενώ υπάρχουν διάφορα βασίλεια και δόξες, η τελική επιθυμία του Επουράνιου Πατέρα μας για τα παιδιά Του είναι αυτή που ο Πρόεδρος Μόνσον αποκάλεσε «αιώνια ζωή στη βασιλεία του Θεού», η οποία είναι η υπερύψωση κατά οικογένειες. Αυτό είναι παραπάνω από σωτηρία. Ο Πρόεδρος Ράσσελ Νέλσον μας έχει υπενθυμίσει: «Στο αιώνιο σχέδιο του Θεού η σωτηρία είναι ένα προσωπικό ζήτημα, [αλλά] η υπερύψωση είναι ένα οικογενειακό ζήτημα»2.

Το αποκατεστημένο Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού και η εμπνευσμένη διακήρυξη για την οικογένεια, την οποία θα συζητήσω αργότερα, είναι ουσιώδεις διδασκαλίες που καθοδηγούν την επίγεια προετοιμασία για υπερύψωση. Ακόμα και εάν πρέπει να ζήσουμε με τους νόμους του γάμου και άλλες παραδόσεις ενός φθίνοντος κόσμου, εκείνοι που αγωνίζονται για υπερύψωση πρέπει να κάνουν προσωπικές επιλογές στην οικογενειακή ζωή σύμφωνα με τον τρόπο του Κυρίου, οποτεδήποτε κι αν αυτές διαφέρουν από τις εγκόσμιες.

Σε αυτή τη θνητή ζωή δεν έχουμε μνήμη αυτών που προηγήθηκαν της γέννησής μας και τώρα βιώνουμε αντίθεση. Μεγαλώνουμε και ωριμάζουμε πνευματικά επιλέγοντας να υπακούμε στις εντολές του Θεού, ακολουθώντας μία σειρά από σωστές επιλογές. Αυτές περιλαμβάνουν διαθήκες και διατάξεις και μετάνοια, όταν οι επιλογές μας είναι λανθασμένες. Σε αντίθεση, αν μας λείπει πίστη στο σχέδιο του Θεού και είμαστε ανυπάκουοι ή εκουσίως αποφεύγουμε τις απαραίτητες πράξεις, προσπερνούμε εκείνη την πρόοδο και την εξέλιξη. Tο Βιβλίο του Μόρμον διδάσκει: «Αυτή η ζωή είναι ο καιρός για τους ανθρώπους να προετοιμαστούν να συναντήσουν το Θεό» (Άλμα 34:32).

II.

Άγιοι των Τελευταίων Ημερών που κατανοούν το σχέδιο σωτηρίας του Θεού έχουν μία μοναδική άποψη του κόσμου, που τους βοηθά να δουν την αιτιολογία για τις εντολές του Θεού, την σταθερή φύση των υποχρεωτικών διατάξεών Του και τον θεμελιώδη ρόλο του Σωτήρα μας, Ιησού Χριστού. Η Εξιλέωση του Σωτήρα μας μάς διεκδικεί από τον θάνατο και, δεδομένης της μετάνοιάς μας, μας σώζει από την αμαρτία. Με τέτοια άποψη για τον κόσμο, οι Άγιοι των Τελευταίων Ημερών έχουν ιδιαίτερες προτεραιότητες και πρακτικές και είναι ευλογημένοι με δύναμη για να αντέχουν τις διαψεύσεις και τα βάσανα της θνητής ζωής.

Αναπόφευκτα, οι πράξεις εκείνων που προσπαθούν να ακολουθήσουν το σχέδιο σωτηρίας του Θεού μπορεί να προκαλούν παρεξήγηση ή ακόμα και σύγκρουση με μέλη της οικογένειας ή φίλους, οι οποίοι δεν πιστεύουν στις αρχές του σχεδίου. Τέτοια σύγκρουση υπάρχει πάντα. Κάθε γενιά που αναζήτησε να ακολουθήσει το σχέδιο του Θεού πέρασε δοκιμασίες. Στα αρχαία χρόνια, ο προφήτης Ησαΐας έδωσε δύναμη στους Ισραηλίτες, τους οποίους αποκάλεσε «εσείς πoυ γνωρίζετε δικαιoσύνη… στην καρδιά τ[ης] oπoί[ας] είναι o νόμoς μoυ». Σε αυτούς είπε: «Να μη φoβάστε τoν oνειδισμό των ανθρώπων, oύτε να ταράζεστε στις ύβρεις τoυς» (Ησαΐας 51:7· βλέπε, επίσης Νεφί Β´ 8:7). Αλλά όποια κι αν είναι η αιτία της σύγκρουσης με εκείνους που δεν κατανοούν ή δεν πιστεύουν στο σχέδιο του Θεού, εκείνοι που το καταλαβαίνουν έχουν εντολή να επιλέγουν πάντα τον τρόπο του Θεού αντί για τον τρόπο του κόσμου.

III.

Το ευαγγελικό σχέδιο, που κάθε οικογένεια θα πρέπει να ακολουθεί για να προετοιμαστεί για την αιώνια ζωή και την υπερύψωση, συνοπτικά περιγράφεται στη διακήρυξη της Εκκλησίας του 1995: «Η οικογένεια: Μία επίσημη διακήρυξη προς όλο τον κόσμο»3. Φυσικά, οι δηλώσεις της είναι φανερά διαφορετικές από κάποιους εν ισχύι νόμους, πρακτικές και την προώθηση του κόσμου στον οποίο ζούμε.Στις μέρες μας, οι πιο προφανείς διαφορές είναι η συμβίωση εκτός γάμου, ο ομόφυλος γάμος και η ανατροφή παιδιών μέσα σε τέτοιες σχέσεις. Εκείνοι που δεν πιστεύουν ή δεν φιλοδοξούν στην υπερύψωση και είναι περισσότερο πεπεισμένοι από τα εγκόσμια, θεωρούν αυτή τη διακήρυξη για την οικογένεια ως μία ακόμα δήλωση πολιτικής που θα πρέπει να αλλάξει. Σε αντίθεση, οι Άγιοι των Τελευταίων Ημερών επιβεβαιώνουν ότι η διακήρυξη για την οικογένεια εξηγεί τη φύση των οικογενειακών δεσμών, εκεί που μπορεί να συντελεστεί το πιο σημαντικό μέρος της αιώνιας εξέλιξής μας.

Έχουμε γίνει μάρτυρες μίας ταχείας και διευρυνόμενης δημόσιας αποδοχής της συμβίωσης εκτός γάμου και του ομόφυλου γάμου. Η αντίστοιχη προώθηση των μέσων, της εκπαίδευσης, ακόμα και των επαγγελματικών προϋποθέσεων, θέτουν δυσκολίες στους Αγίους των Τελευταίων Ημερών. Πρέπει να προσπαθήσουμε να κρατήσουμε ισορροπία ανάμεσα στις αντικρουόμενες απαιτήσεις όταν ακολουθούμε τον νόμο του Ευαγγελίου στην προσωπική μας ζωή και τις διδασκαλίες, καθώς επιζητούμε να δείξουμε αγάπη προς όλους4. Ενώ το κάνουμε αυτό κάποιες φορές αντιμετωπίζουμε, αλλά χωρίς να χρειάζεται να φοβόμαστε, αυτό που ο Ησαΐας αποκάλεσε «τις μομφές των ανθρώπων».

Μετεστραμμένοι Άγιοι των Τελευταίων ημερών πιστεύουν πως η διακήρυξη για την οικογένεια, που εκδόθηκε πριν από σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα και τώρα έχει μεταφραστεί σε πληθώρα γλωσσών, είναι η εμφαντική επανάληψη των ευαγγελικών αληθειών του Κυρίου, που χρειαζόμαστε για να μας στηρίζουν μέσα από τις παρούσες προκλήσεις κατά της οικογένειας. Δύο παραδείγματα είναι ο ομόφυλος γάμος και η συμβίωση εκτός γάμου. Μόλις 20 χρόνια μετά τη διακήρυξη για την οικογένεια, το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών επέτρεψε τον ομόφυλο γάμο, ανατρέποντας χιλιάδες χρόνια γάμου αποκλειστικά μεταξύ ενός άνδρα και μίας γυναίκας. Το συγκλονιστικό ποσοστό των παιδιών στις Ηνωμένες Πολιτείες που γεννιούνται από μία μητέρα που δεν είναι παντρεμένη με τον πατέρα, αυξήθηκε σταδιακά: 5 τοις εκατό το 1960,6 32 τοις εκατό το 1995,6 και τώρα 40 τοις εκατό7.

IV.

Η διακήρυξη για την οικογένεια ξεκινά δηλώνοντας πως «ο γάμος μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας έχει ορισθεί από τον Θεό προς τους ανθρώπους και ότι η οικογένεια αποτελεί στοιχείο υψίστης σπουδαιότητος στο σχέδιο του Δημιουργού για τον αιώνιο προορισμό των παιδιών Του». Επίσης διδάσκει πως «το φύλο είναι ένα σπουδαιότατο χαρακτηριστικό της προγήινης, γήινης και αιώνιας ταυτότητας και σκοπού του κάθε ατόμου». Περαιτέρω διακηρύττει πως «ο Θεός έχει δώσει εντολή να χρησιμοποιούνται οι ιερές δυνάμεις της τεκνοποιίας μόνο μεταξύ ενός άνδρα και μίας γυναίκας, που έχουν τελέσει νόμιμο γάμο ως σύζυγοι».

Η διακήρυξη επιβεβαιώνει το συνεχές καθήκον των δύο συζύγων να πολλαπλασιασθούν και να γεμίσουν τη γη και «την ιερή τους υποχρέωση να αγαπούν και να φροντίζουν ο ένας τον άλλον και τα παιδιά τους»: «Τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να γεννηθούν από γονείς, οι οποίοι έχουν νυμφευθεί, και να ανατραφούν από έναν πατέρα και μία μητέρα που τιμούν τον γαμήλιο όρκο τους εν πλήρει πίστει». Επίσημα προειδοποιεί ενάντια στην κακομεταχείριση της συζύγου ή των παιδιών, και βεβαιώνει πως «η ευτυχία της ζωής μέσα στην οικογένεια μπορεί να επιτευχθεί με μεγαλύτερη ευκολία, όταν στηρίζεται στις διδαχές του Κυρίου Ιησού Χριστού». Τέλος, καλεί για την προώθηση επίσημων «μέτρων σχεδιασμένων για να στηρίξουν και να ενδυναμώσουν την οικογένεια ως θεμέλια μονάδα της κοινωνίας».

Το 1995, ένας Πρόεδρος της Εκκλησίας και 14 άλλοι Απόστολοι του Κυρίου εξέδωσαν αυτές τις σημαντικές δηλώσεις διδαχής. Ως ένας εκ των μόνο επτά εν ζωή σήμερα από εκείνους τους Αποστόλους, νιώθω υποχρεωμένος να διηγηθώ τι οδήγησε στην διακήρυξη για την οικογένεια, για να ενημερωθούν όσοι την λαμβάνουν υπ’ όψιν.

Η έμπνευση που αναγνώριζε την ανάγκη για μία διακήρυξη για την οικογένεια ήρθε στην ηγεσία της Εκκλησίας πριν από περισσότερα από 23 χρόνια. Ήταν έκπληξη για κάποιους που νόμιζαν πως οι αλήθειες της διδαχής σχετικά με τον γάμο και την οικογένεια ήταν ευνόητες χωρίς να χρειάζεται επαναδιατύπωση8. Παρ’ όλα αυτά, νιώσαμε την επιβεβαίωση και στρωθήκαμε στη δουλειά. Τα θέματα προσδιορίσθηκαν και συζητήθηκαν από μέλη της Απαρτίας των Δώδεκα επί περίπου ένα χρόνο. Η γλώσσα προτάθηκε, ελέγχθηκε και αναθεωρήθηκε. Με προσευχή ζητούσαμε συνεχώς από τον Κύριο την έμπνευσή Του σχετικά με τι θα έπρεπε να πούμε και πώς θα έπρεπε να το πούμε. Όλοι μάθαμε «στίχο επί στίχου, διδασκαλία επί διδασκαλίας» καθώς ο Κύριος υποσχέθηκε (Διδαχή και Διαθήκες 98:12).

Εικόνα
Πορτρέτο του Προέδρου Γκόρντον Χίνκλυ

Κατά τη διάρκεια αυτής της αποκαλυπτικής διαδικασίας, ένα προτεινόμενο κείμενο υποβλήθηκε στην Πρώτη Προεδρία, η οποία επιβλέπει και κοινοποιεί τις διδαχές και διδασκαλίες της Εκκλησίας.Αφού η Προεδρία έκανε περαιτέρω αλλαγές, η διακήρυξη για την οικογένεια ανακοινώθηκε από τον Πρόεδρο της Εκκλησίας, Γκόρντον Χίνκλυ. Στη συγκέντρωση γυναικών στις 23 Σεπτεμβρίου 1995, παρουσίασε την διακήρυξη για την οικογένεια με αυτά τα λόγια: «Με τόση πολλή εγκόσμια φιλοσοφία η οποία θεωρείται ως η αλήθεια, με τόση πολλή παραπλάνηση σε ό,τι αφορά στα πρότυπα και τις αξίες, με τόση προσέλκυση και δελεαστική πρόσκληση να αποδεχτούμε σιγά-σιγά τη διαφθορά του κόσμου, αισθανθήκαμε την ανάγκη να σας ειδοποιήσουμε και να σας προειδοποιήσουμε»9.

Καταθέτω μαρτυρία πως η διακήρυξη για την οικογένεια είναι μία δήλωση αιώνιας αλήθειας, το θέλημα του Κυρίου για τα παιδιά Του που αναζητούν αιώνια ζωή. Αποτέλεσε τη βάση της διδασκαλίας και της πρακτικής της Εκκλησίας για τα τελευταία 22 χρόνια και θα συνεχίσει με τον ίδιο τρόπο στο μέλλον. Έτσι να την θεωρείτε, να την διδάσκετε, να ζείτε σύμφωνα με αυτήν και θα ευλογηθείτε καθώς βαδίζετε εμπρός προς την αιώνια ζωή.

Πριν από σαράντα χρόνια, ο Πρόεδρος Έζρα Ταφτ Μπένσον δίδαξε πως «κάθε γενιά έχει τις δοκιμασίες και την ευκαιρία της να σταθεί και να αποδείξει τον εαυτό της»10. Πιστεύω πως η χρήση και η στάση μας απέναντι στην διακήρυξη για την οικογένεια είναι μία από εκείνες τις δοκιμασίες για αυτή την γενιά. Προσεύχομαι όλοι οι Άγιοι των Τελευταίων ημερών να σταθούν σταθεροί σε αυτή τη δοκιμασία.

Κλείνω με τις διδασκαλίες του Προέδρου Γκόρντον Χίνκλυ, όπως ειπώθηκαν δύο χρόνια μετά την ανακοίνωση της διακήρυξης για την οικογένεια. Είπε: «Βλέπω ένα υπέροχο μέλλον σε έναν πολύ αβέβαιο κόσμο. Αν εμμείνουμε στις αξίες μας, αν οικοδομήσουμε επί της κληρονομίας μας, αν βαδίσουμε με υπακοή ενώπιον του Κυρίου, αν με δυο λόγια ζήσουμε το Ευαγγέλιο, θα ευλογηθούμε με έναν θαυμάσιο και υπέροχο τρόπο. Θα μας βλέπουν σαν εκλεκτό γένος που έχει βρει τη λύση για τη μοναδική ευτυχία»11.

Καταθέτω μαρτυρία για την αλήθεια και την αιώνια σημασία της διακήρυξης για την οικογένεια, όπως αποκαλύφθηκε από τον Κύριο Ιησού Χριστό στους Αποστόλους Του για την υπερύψωση των τέκνων του Θεού (βλέπε Διδαχή και Διαθήκες 131:1-4), στο όνομα του Ιησού Χριστού, αμήν.

Σημειώσεις

  1. Τόμας Μόνσον, «Σταθείτε σε άγιους τόπους Λιαχόνα, Noε 2011, 83.

  2. Ράσσελ Νέλσον, “Salvation and Exaltation”, Λιαχόνα, Mάιος 2008, 10.

  3. Βλέπε «Η οικογένεια: Μία επίσημη διακήρυξη προς όλο τον κόσμο Λιαχόνα, Noε 2010, 129.

  4. Βλέπε Ντάλλιν Όουκς, “Love and Law,” Λιαχόνα, Νοε. 2009, 26-29.

  5. Βλέπε “‘Disastrous’ Illegitimacy Trends,” Washington Times, 1η Δεκ 2006, washingtontimes.com.

  6. Βλέπε Στέφανι Βεντούρα και άλλοι, “Report of Final Natality Statistics, 1996”, Monthly Vital Statistics Report, 30 Ιουνίου 1998, 9.

  7. Βλέπε Μπράντυ Χάμιλτον και άλλοι, “Births: Provisional Data for 2016”, Vital Statistics Rapid Release, Ιούνιος 2017, 10.

  8. Η Γενική Πρόεδρος Νέων Γυναικών το είπε καλά20 χρόνια αργότερα: «Λίγα είχαμε συνειδητοποιήσει τότε, πόσο απεγνωσμένα θα χρειαζόμασταν αυτές τις βασικές διακηρύξεις στον σημερινό κόσμο ως κριτήρια με τα οποία θα μπορούσαμε να κρίνουμε κάθε νέο άνεμο επίγειου δόγματος που μας έρχεται από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, το Διαδίκτυο, τους λογίους, την τηλεόραση και τις ταινίες και ακόμη και τους νομοθέτες. Η διακήρυξη για την οικογένεια έχει γίνει το μέτρο σύγκρισης για να κρίνουμε τις φιλοσοφίες του κόσμου και καταθέτω μαρτυρία ότι οι αρχές που διατυπώνονται σε αυτήν τη δήλωση είναι τόσο αληθινές σήμερα όσο ήταν όταν μας εδόθησαν από τον προφήτη του Θεού, σχεδόν πριν από 20 χρόνια» (Μπόννυ Όσκαρσον, «Υπερασπιστές της Διακήρυξης για την Οικογένεια Λιαχόνα, Mάιος 2015, 14-15).

  9. Γκόρντον Χίνκλυ, “Stand Strong against the Wiles of the World”, Ensign, Νοε 1995, 100.

  10. Έζρα Ταφτ Μπένσον, “Our Obligation and Challenge,” (ομιλία δοθείσα στο σεμινάριο τοπικών αντιπροσώπων, 30 Σεπ 1977), 2,υπό Ντέιβιντ Μπέντναρ, “On the Lord’s Side: Lessons from Zion’s Camp,” Λιαχόνα, Ιουλ. 2017, 19.

  11. Διδασκαλίες των Προέδρων της Εκκλησίας: Γκόρντον Χίνκλυ (2016), 186. Βλέπε, επίσης, Γκόρντον Χίνκλυ, “Look to the Future”, Ensign, Νοε 1997, 69.