2019
Kilisimasí he funga ʻo e Māmaní
Tīsema 2019


Kilisimasí ʻi he funga ʻo eMāmaní

ʻĪmisi
child hitting pinata

ʻOku fakataha ha kakai tokolahi ʻi Mekisikou ko ha fāmili mo e ngaahi kaungāmeʻa ke tā ha piniata (piñatas) ko ha konga ʻo ʻenau ngaahi fakafiefia ʻi he Kilisimasí.

Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi tukufakaholo faka-Kilisimasi ʻokú ke saiʻia taha aí? Tui vala māfana ʻo teuteu ki ha hiva Kilisimasi fakafāmili ʻi tuʻa? Fakapaheke pea hoko atu ai ha inu vai mafana? ‘Alu ʻo kaitunu ʻi he matātahí?

Neongo pe ko e hā ʻoku fakahaaʻi ʻe ha ngaahi kautaha faʻu kaati ʻaho mālōlō, ka ʻoku fakamanatua ʻa e Kilisimasí ʻi he ʻātakai, anga fakafonua, mo e feituʻu kotoa—ʻo ʻikai faʻa ʻi ai ha sinou pe ʻalaha ai ʻa e ʻuluʻakau painí.

Ko ha vakai ʻeni ki ha ngaahi founga ʻe niʻihi ʻoku fakamanatua ai ʻe he toʻu tupu he funga ʻo e māmaní ʻa e ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí.

ʻĪmisi
family with Santa Claus

Ngaahi tā fakatātā ʻa Nina Hunter

“ʻOku fakafofongaʻi ʻe he māhina ko Tīsemá ʻa e uouangataha ʻi hoku fāmilí. ʻOku mau saiʻia ke moʻui ʻo muimui ki he sīpinga ʻa Kalaisí, pea ʻoku mau feinga maʻu pē ke manatuʻi e ngaahi ngāue naʻá Ne fakahoko maʻatautolú mo e ngaahi tāpuaki lahi kuo mau maʻú. ‘Oku ʻi ai ha tā ʻo e Fakamoʻuí ʻi homau loto falé, ʻoku teuteuʻi takai ʻaki ha ngaahi foʻi haati kulokula ʻe 20 nai.

“‘I heʻemau teuteu ke fakaava ʻemau meʻaʻofá ʻi he tuʻuapoó, ʻoku ou ʻuluaki sio ki hoku fāmilí pea ki he tā ʻo Kalaisí. ‘Oku ou laukau ʻaki hono maʻu ʻa Hono taá ʻi he loki ko iá, pea ʻoku ou fiefia ke u lava ʻo pehē loto ʻoku lolotonga hoko ʻa e meʻa naʻá Ne Finangalo ki aí ki hoku fāmilí.

“ʻOku ou palani ke ngāue fakafaifekau taimi kakato. ‘Oku ʻomi ʻe he ngaahi momeniti ko ʻeni ʻoku mau ʻinasi ai ʻi he Kilisimasí, ha loto-holi lahi ange ke vahevahe e ongoongoleleí mo e kakai kehé. ‘Oku ʻi ai ha ongo matuʻaki makehe ki he Kilisimasí ʻi he ongoongoleleí. ʻI he ongoongoleleí, ʻoku nofotaha e meʻa kotoa pē ʻi he Kilisimasí ʻia Kalaisi pea mo e fāmilí, pea ʻokú ne ʻomi ha nonga lahi ange.”

Meliame G., Pālesi, Falanisē

ʻĪmisi
girl from India

“ʻOku fakamanatua lahi ʻa e Kilisimasí ʻi Pengikaloa. ʻOku fakamanatua e Kilisimasí ʻe he tokotaha kotoa, pe ko e Hinitū, Musilemi, pe Kalisitiane. ʻOku teuteuʻi ʻe he kakai toko lahi ha fuʻu ʻakau Kilisimasi pea tautau ha foʻi fetuʻu ʻi honau falé.

“Ko e tukufakaholo ‘e taha ʻoku mau muimuiʻi ʻi homau fāmilí ko e kau atu ki he ʻaho Fakamaama ʻa e Māmaní naʻe fokotuʻu mai ʻe he Siasí. ‘Ikai ngata aí, ʻoku kamata taʻo keke ʻeku faʻeé maʻá e ngaahi kaungāʻapí, kaungā-ngāué, kaungāmeʻá, mo e fāmilí. ‘Oku mau fakaafeʻi kotoa mai e kau mēmipa homau fāmilí ki homau ʻapí ʻi he Efiafi kimuʻa he Kilisimasí. ʻOku kamata ʻemau fakataha lotu faka-Kilisimasi ʻi ʻapi ʻi he taimi 10:30 p.m., pea mau hivaʻi ha ngaahi himi, lau folofola, mamataʻi ha ngaahi vitiō faka-Kilisimasi, mo fepōtalanoaʻaki.

“‘Oku mau fakaafeʻi e fānau īkí ke tuku ʻa e pēpē ko Sīsuú ʻi he moheʻangá he tuʻuapō ʻo e ʻaho 25 ʻo Tīsemá. ʻOku mau talamonū ‘Kilisimasi Fiefia’ ki he kau mēmipa takitaha homau fāmilí, tofi e keké, talanoa ʻi he poó kakato, pea toki mohe kuo fuoloa e poʻulí ʻi he ʻaho ko iá.

“ʻOku mau houngaʻia ʻaupito ke hoko ʻa Sīsū Kalaisi ko ha konga ʻemau moʻuí. ʻOku mau maʻu ʻiate Ia ʻa e fiefia tuʻuloá.”

ʻAnikita K., Pengikaloa, ʻInitia

ʻĪmisi
volunteers

“Ko e Kilisimasi 2018 ʻa ʻeku Kilisimasi fakaʻofoʻofa tahá. Naʻe ongoʻi ai ha uouangataha mo e anga fakakaumeʻa, pea naʻá ku kau ki ha polokalama maʻá e kau kumi hūfangá.

“Naʻá ku ngaohi ha fanga kiʻi puti pepa lanu kulokula pea akoʻi ʻa kinautolu ne fakaafeʻi mai ki he maʻu meʻatokoni efiafí ke nau ngaohi ia, ke tuku ʻi he peleti takitaha. Ne ʻomi ʻe kinautolu ne fakaafeʻi mai ki he he efiafí ha ʻū kato kuo ʻosi fonu ʻi he ngaahi meʻa fakahaisini fakatāutahá kae lava ke tufa ia ʻi ha ʻaho Sāpate.

“Naʻa mau mamata mo e kau kumi hūfangá ʻi ha filimi fekauʻaki mo Kalaisi, ko ha konga ʻo e efiafí. Ko ha Kilisimasi lelei ia ke manatuʻi.”

ʻAleki L., Pālesi, Falanisē

ʻĪmisi
kids in front of lemonade stand

“Naʻa mau langa e fakatauʻanga inu lēmani ko ʻení ke ngāue ʻaki ʻi he faʻahitaʻu māfaná, ka ko e taimi Kilisimasí ʻa e faingamālie lelei taha ke ngāue ʻaki ai ke tufa kūkisi mo e vai mafana ki he kakaí! ʻOku ou ongoʻi ofi ange ki hoku Fakamoʻuí ʻi heʻeku kumi ha fanga kiʻi founga fakamānako ke tokoni ai ki he niʻihi kehé.”

Pulukilini H., ʻAlapeta, Kānata

ʻĪmisi
kids with a dog

“‘Oku ou fiefia ʻi he feohi mo hoku ngaahi tokouá, tautautefito ʻi heʻemau vaʻinga fakatahá. ‘I he taimi Kilisimasí, ʻoku mau tutu ha ngaahi teʻelango ʻi he maʻu meʻatokoni efiafi he pō kotoa pē. ʻOku nonga moʻoni ia. ʻOku fakamanatu mai ʻe he maama ʻo e ngaahi teʻelangó ʻa hotau Fakamoʻuí, ʻa ia ko e Maama ʻo Māmaní.”

Tane H., ʻAlapeta, Kānata

ʻĪmisi
young man surfing

“ʻOku fakakaukau e kakai toko lahi ko e ʻotu moʻungá ko ha feituʻu ia ʻo e nonga ʻa ia ʻoku nau fehokotaki ai mo natula pea ʻiloʻi e fakaʻofoʻofa ʻa e ngaahi fakatupu ʻo e ʻOtuá. Ka ʻoku mau ongoʻi mo fakahoungaʻi ʻi Hauaiʻí ni ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá ʻi he tahí pea mo e ngaahi meʻa fakaofo ʻoku ʻi aí.

“Ko ha faʻahinga taimi pē ʻokú te nofo ai ʻi natula pea mo e fāmilí, ko ha taimi ia ʻoku mou vāofi ange ai. ʻOkú ke mavahe ai mei he ngaahi meʻa takihala ʻi he moʻuí pea tokanga taha ki he fakaʻofoʻofa ʻi ho ʻātakaí, ʻi he ngaahi meʻa ʻokú ke mamata ki aí mo e kakai ʻoku mou aʻusia fakataha iá fakatouʻosi.

“Ko e hā mo ha toe taimi lelei ange ʻi he Kilisimasí ke ongoʻi fehokotaki ange ai ki he māmaní pea ki hotau fāmilí, ʻi he mahino kiate kitautolu ʻokú na fakatou mahuʻinga ʻi he palani kuo fokotuʻu ʻe heʻetau Tamai Hēvaní pea mo hotau Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí.”

Taiana A., mo ha tā ʻo Sailosi A., Hauaiʻi, USA

ʻĪmisi
family in front of temple replica

“ʻOku kau maʻu pē hoku fāmilí ʻi ha faʻahinga ngāue tokoni he Kilisimasí. Ko e meʻa ʻe taha ʻoku mau fai ko e foaki ha meʻakai mo e meʻalelei maʻanautolu ʻoku faingataʻaʻiá. ʻOku tau lava ʻo fakahaaʻi e ʻofa ʻa e ʻOtuá, ʻo fakafou ʻi he ngāue tokoni ki he niʻihi kehé. Kuo akoʻi au ʻe heʻeku ongomātuʻá ki he ʻuhinga ʻo e Kilisimasí ʻaki hono tā ha sīpinga lelei mo ngāue tokoni ki he niʻihi kehé. Kuo tokoniʻi au ʻe he aʻusiá ni ke mahino hoku fatongia ʻi he māmaní pea mo e ʻuhinga moʻoni ʻo e Kilisimasí.”

ʻĒlone S., Pengikaloa, ʻInitia

ʻĪmisi
young man

“Koeʻuhí ko ha fāmili tokolahi kimautolu, ko e taimi ʻe niʻihi, ʻoku mau fakataha kotoa ʻi he fale ko ʻení mo e fale hoko maí. ʻOku mau tā ha ngaahi hiva. ʻOku mau hulohula. ‘Oku mau fakataha fakafāmili maʻu pē ʻi he lahi taha ʻe ala lavá lolotonga ʻa Tīsemá, koeʻuhí ʻoku tutuku e akó.

“ʻOku mau vaʻinga. ʻOku mau talanoa. ʻOku mau kakata. ‘Oku mau kai. Ko e tukufakaholó ia. ‘I heʻeku ʻalu ki he akó, ʻoku ʻikai haʻaku taimi ke fakahoko kotoa ai e ngaahi meʻa ko iá mo hoku fāmilí. Ko ia ‘oku mau feinga ke hokohoko atu e ngaahi tukufakaholo ko ʻení. Ko e fāmilí ʻa e meʻa mahuʻinga tahá. ʻOku tokoni e ngaahi tukufakaholo ko ʻení ke mau nofo fakataha ko ha fāmili.”

Uani C., Palanikuila, Kolomupia

“Hili ʻa e velá naʻá ku fakatokangaʻi ko e ngaahi meʻa mahuʻinga taha ke maʻú ko ho fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá. Ko ia ai neongo ne ʻikai ke lahi e meʻaʻofa naʻá ku maʻú, ka naʻe fakalata foki ke feohi mo e fāmilí. Naʻe kei hoko ia ko ha taimi fakafiefia kiate kimautolu, neongo naʻe ʻikai tatau ia mo ʻemau Kilisimasi angamahení.”

Lesieli W.

“Naʻá ku lava ʻo tokoni ke fakahifo mo fokotuʻutuʻu ha ngaahi loli fonu ʻi he ngaahi meʻavaʻinga ne foaki mai. Naʻa mau fakaava leva e matapaá pea tuku e tokotaha kotoa ke nau hū ki loto. Ne fakafiefia moʻoni ke mamata ki he tamaikí kotoa. Naʻa nau fofonga fiefia. Naʻá na fuʻu fiefia ʻaupito! Naʻá ku fiefia ke mamata ki heʻenau fuʻu fiefia mo nonga hili ʻenau foua ha meʻa mātuʻaki fakamamahi.”

ʻOtilī V.

“Naʻe fakafiefia ke vakai ki he fakataha mai ʻa e tokotaha kotoa pea nau fefalalaʻaki fakasōsialé. … Naʻá ku ako ai ʻoku ʻikai fuʻu mahuʻinga e ngaahi meʻa fakamatelié. ʻOku mahuʻinga lahi ange ʻa e ngāue tokoní, fāmilí, mo e feohi fakatahá. ʻOku mahuʻinga ʻa e moʻuí. ‘E lava maʻu pē ke liliu ʻo toe kovi ange. Ko ia ʻoku fie maʻu ke tau feinga ke fiefia ʻi he ngaahi taimi leleí ʻi he taimi ʻoku hoko aí. Ko kitautolu ʻoku tau ʻai ke lelei e ngaahi taimi ko iá!”

Pili A.