2014
Ko e Tuʻunga Moʻui ʻa e ʻEikí ki he Angamaʻá
Māʻasi 2014


Ko e Tuʻunga Moʻui ʻa e ʻEikí ki he Angamaʻá

Mei ha lea ʻi ha fakataha lotu fakalaumālie ne fai ʻi he ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongi–ʻAitahoó he ʻaho 22 ʻo Sānuali 2013. Ke maʻu kakato ʻi he lea fakaPilitāniá, ʻalu ki he web.byui.edu/devotionalsandspeeches.

ʻĪmisi
ʻEletā Tad R. Callister

ʻE fakapapauʻi ʻe heʻetau fili ko ia ke talangofua pe talangataʻa ki he tuʻunga moʻui ʻa e ʻOtuá ki he angamaʻá ʻa ʻetau fiefia ʻi he moʻuí.

ʻI he ngaahi taʻu kuo hilí, ne hoko ai ʻeku tamaí, ko ha loea ʻi ha hopo. ʻI hono mafaí, naʻá ne fakamatala ki ha hopo pē ʻe taha—ko ha hopo ʻi he Fakamaauʻanga Lahi ʻa Kalefōniá ʻa ia ne fai ʻi ha ngaahi taʻu lahi kimuʻa. Ne fakamatala ʻa e faʻahi fakafepakí ki ha ngaahi hopo ne toki fai ʻi he fakamaauʻanga māʻulalo angé.

Naʻe pehē ange ʻa e fakamāú ki heʻeku tamai, “ʻE Misa Kālisitā, ʻoku ʻikai ke ke maʻu ha fakamatala kimuí ni mai ki he meʻá ni?”

Ne sio atu ʻa ʻeku tangataʻeikí ki he fakamāú peá ne tali ange ʻo pehē, “ʻE ʻEiki Sea, tuku muʻa ke u fakamanatu atu ʻoku tuʻo taha pē e taimi ʻoku fakamatala ai e fakamaauʻanga lahí ki ha meʻa.” Naʻe kamokamo pē ʻa e fakamāú ʻi heʻene tali iá. Naʻe toe fakamanatu ange kiate ia ʻoku pule ʻa e fakamaauʻanga lahí ia ʻi ha toe ngaahi tuʻutuʻuni ʻa e ngaahi fakamaauʻanga māʻulalo angé, neongo e lahi mo toki ʻasi he fakamatala ki mui ni maí.

ʻOku pehē pē mo e ʻOtua ko ʻetau Tamaí—ʻokú Ne fie maʻu ke tuʻo taha pē ʻEne folofola fekauʻaki mo e angamaʻá, pea ʻoku pule ʻa e fakahā ko ia ʻe tahá ʻi he ngaahi fili kotoa ʻa e ngaahi fakamaauʻanga māʻulaló, ʻo tatau ai pē pe ʻoku lea ʻaki ia ʻe ha kau saienisi fakaʻatamai, kau fai faleʻi, kau ngāue fakapolitikale, kaungāmeʻa, mātuʻa, pe kau fakaanga ʻo e kuongá.

ʻOku ʻikai mafakakaukaua kuo foaki ʻe he ʻOtuá ki Heʻene fānaú ʻa e mālohi ʻoku mahuʻinga taha mo toputapu kiate Iá—ʻa e mālohi ke fakatupu ha moʻuí. Koeʻuhí kuo foaki mai ʻe he ʻOtuá ʻa e mālohi ko ʻení kiate kitautolu, ko Ia pea ko Ia pē ʻe Taha ʻokú Ne maʻu e totonu ke talamai e founga ke fakaʻaongaʻi ai iá.

ʻOku fehangahangai ia mo e anga e fakakaukau ʻa e kakaí, ʻoku ʻikai ha meʻa ʻe kovi pe fakangatangata ʻi he tuʻunga moʻui angamaʻa ʻa e ʻOtuá. Ka ʻoku nau lelei, langaki moʻuí, mo fakatauʻatāina. ʻOku nau fokotuʻu ha vā fetuʻutaki ʻo e fefalalaʻaki, te nau fakatupulaki ha ongoʻi mahuʻingaʻia ʻiate kitá, naʻa nau ohi mai ha konisēnisi tauʻatāina, pea naʻa nau fakaafeʻi ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí ke faitāpuekina e moʻui fakafoʻituituí mo e nofo mali. Ko e ngaahi tuʻunga moʻui ia kuo ʻosi fakamoʻoniʻi ki he nofomali fiefiá mo e tuʻunga lelei ʻo e tukui koló.

Ko e hā leva ʻa e tuʻunga moʻui ki hono fakaʻaongaʻi ʻo e mālohi toputapu ʻo e fakatupú—ʻEne tuʻunga moʻui angamaʻá? Ko hono moʻoní, ko e tuʻunga moʻui angamaʻa ʻa e ʻOtuá ʻoku ʻikai ko ha lisi ʻo ha ngaahi meʻa ke fai pe ʻikai fai he ko ha tefitoʻi moʻoni ia, ʻa ia ʻoku lava ke fakahaaʻi ʻo hangē ko ʻení: ko e mālohi ke fakatupú ke ngāue ʻaki ʻi he vā fetuʻutaki ʻo e nofomalí ʻi ha ʻuhinga mahuʻinga ʻe ua: (1) ke haʻi pea fakamālohia e haʻi ʻi he vahaʻa ʻo e ongo meʻamalí mo e (2) ke ʻomi e ngaahi laumālié ki he māmaní. ʻOku maʻu ʻe he ongo ʻuhinga ko ʻeni e tāpuaki mo e poupou ʻa e ʻEikí.

ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻoku ʻikai totonu ke ngāue ʻaki e mālohi ʻo e fakatupú ʻi tuʻa he vā fetuʻutaki ʻa e uaifí mo e husepānití. Ko ia ai, ʻoku ʻikai tali ʻe he ʻEikí ha ngaahi fakakaukau pe loto fiemālie ke fai ha ngāue ʻokú ne fakatupu pe hoko ai hono ngāue ʻaki ʻo e mālohi ʻo e fakatupú ʻi tuʻa ʻi he vā fetuʻutaki ʻo e nofomalí.

Te u ʻoatu ha niʻihi ʻo e ngaahi tuʻunga moʻui ʻa e ʻEikí ki he angamaʻá koeʻuhí ke fakasiʻisiʻi ha fetaʻemahinoʻaki pe veiveiua.

Feʻauakí mo e Tonó

ʻOku taʻofi ʻe he ʻEikí ʻa e feʻauakí mo e tonó neongo ʻa e faʻahinga fakakaukau ʻa e māmaní ki he ongo tōʻonga ko ʻení. ʻOku fakafofongaʻi ʻe he tumutumu ʻo hono ngāue ʻaki ko ʻení ʻo e mālohi ʻo e fakatupú mo ha fefine ki ha tangata ʻa ia ʻoku ʻikai ke na mali fakalao. Ko e feʻauaki kapau ʻoku teʻeki mali ha taha he ongomeʻá ni; ko e tonó ia kapau kuo ʻosi mali ha taha pe fakatouʻosi ʻa e ongomeʻá ni.

Naʻe pehē ʻe he ʻAposetolo Ko Paulá, He ko e finangalo ʻeni ʻo e ʻOtuá, … pea ke mou tapu mei he feʻauakí” (1 Tesalonaika 4:3; tānaki atu hono fakamamafaʻí). Naʻá ne toe pehē, “ʻIkai ʻoku mou ʻilo, ʻe ʻikai hoko ʻe he taʻe fai totonú ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá? ʻOua naʻa kākaaʻi ʻa kimoutolu: ko e kau feʻauaki … mo e kau tono fefine … ʻe ʻikai te nau maʻu ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá (1 Kolinitō 6:9–10; tānaki atu hono fakamamafaʻí).

Taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻikai ʻiloʻi ʻe he kakaí ʻa hono mamafa ʻo e ngaahi maumaufono ko ʻení pe, ʻi he ngaahi meʻa ʻe niʻihi, ʻoku nau fakaʻuhingaʻi ia. Hangē ne ʻikai ʻilo ʻe Kolianitoní ʻa hono mamafa ʻo e meʻa naʻá ne faí ʻi he taimi naʻá ne fai angahala mo kumi ki he tokotaha feʻauaki ko ʻIsapelí. Ne hanga ʻe heʻene tamai ko ʻAlamaá ʻo fokotuʻu ia ki hono tuʻunga totonú, “ʻIkai ʻokú ke ʻilo, ʻe hoku foha, ko e meʻa fakalielia ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí?” (ʻAlamā 39:5). Ne toe lea foki ʻa Siosefa ʻo kau ki he fuʻu koví ni ʻi he taimi naʻe ʻahiʻahiʻi ai ia ʻe he uaifi ʻo Potifā: “ʻE fēfē ʻeku fai ʻa e hala lahí ni, ke u halaia ai ki he ʻOtuá?” (Sēnesi 39:9).

Ko e Ala ʻOku Taʻefeʻungá

ʻOku hanga ʻe he ala ʻoku taʻefeʻungá ʻo ueʻi e mālohi ʻo e fakatupú. Ko ia ai, ʻi he tuʻunga kimuʻa he malí ʻoku fepaki ia mo e tuʻunga moʻui ʻa e ʻOtuá ki he angamaʻá ke ala ki he ngaahi konga fūfūnaki mo toputapu ʻo e sino ʻo ha taha kehe, ʻo tatau ai pē pe ʻoku ʻi ai ha vala ʻo e tokotaha ko iá pe ʻikai.1

Ngaohikovia pē ʻo Kitá

ʻOku fakahalaiaʻi ʻe he ʻEikí hono ngaohikovia pē ʻo kitá. Ko e ngaohikovia ʻo kitá ko hono fakaʻaiʻai ʻo e mālohi ʻo e fakatupú ʻi he sino pē ʻo kitá. Naʻe pehē ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka, ko e Palesiteni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

“ʻOua naʻá ke halaia ʻi haʻo ʻahiʻahi pe vaʻinga mo e mālohi toputapu ʻo e fakatupú. …

“… ʻOku ʻikai fakahōifua ia ki he ʻEikí, pe lelei kiate koe. ʻOku ʻikai ke ne ʻai ʻe ia koe ke ke ongoʻi taau mo maʻa.”2

Fetuʻutaki Fakahomosekisualé

ʻOku feinga ʻe niʻihi ke tau tui ko e tuʻutuʻuni ʻa e Siasí ki he ngaahi vā fetuʻutaki fakahomosekisualé ʻoku fakataimi pē kae ʻikai ko ha tokāteline taʻengata. ʻE fepaki e faʻahinga tui ko iá mo e folofolá, lea ʻa e kau palōfita ʻo onopōní, pea mo e palani ʻo e fakamoʻuí, ʻa ia ʻoku nau akoʻi kotoa hono mahuʻinga ʻo e mali taʻengatá ʻi he vahaʻa ʻo ha tangata mo ha fefine ko ha tuʻunga ki he hakeakiʻí. ʻOku ʻikai fenāpasi ʻa e vā fetuʻutaki fakahomosekisualé pea mo e sīpinga taʻengata ʻa e ʻOtuá ke ʻoua naʻa ngata ʻi hono maʻu ʻe he husepānití mo e uaifí ha fānaú ʻi he māmaní ka ke maʻu foki e tupulaki taʻengatá ʻi honau tuʻunga hakeakiʻí.

ʻOku tau ʻiloʻi ko e tokotaha kotoa pē ko ha foha pe ʻofefine ʻo e ʻOtuá pea ʻoku totonu ke fai ʻo fakatatau mo ia. ʻOku tau fekuki mo ha ngaahi fehalaakí, ko e niʻihi ʻoku ʻikai ko haʻatau fili. Ka ʻoku tau tui ai ki ha Fakalelei taʻe-fakangatangata ʻoku malava ai ke fakakoloaʻi kitautolu ʻi he moʻuí ni pe moʻui ka hoko maí ʻaki ʻa e mālohi kotoa ʻoku fie maʻu ke liliu hotau ngaahi vaivaí mo e ngaahi fehalākí ko ha ngaahi mālohinga. Naʻe talaʻofa ʻa e ʻEikí kiate kitautolu, “He kapau te nau fakavaivaiʻi ʻa kinautolu ʻi hoku ʻaó, pea tui kiate au, te u liliu ʻa e ngaahi meʻa vaivaí ko e mālohi kiate kinautolu” (ʻEta 12:27).

ʻOku ʻi ai e fatongia ʻo kinautolu ʻoku fakahehema fakahomosekisualé ke (1) fakaʻehiʻehi mei he vā fetuʻutaki angaʻulí, mo (2) fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻi honau mālohí ke fakaʻaongaʻi e mālohi fai fakamaʻa mo fakahaohaoaʻi ʻo e Fakaleleí. Ka neongo ia, ʻi he vahaʻataimi ko iá, ʻoku taau ʻa kinautolu ko ia ʻoku fakahehema ki he fakahomosekisualé ka ʻoku ʻikai ke nau fai e tōʻonga ko ia ke maʻu ha fatongia ʻi he Siasí pea maʻu ha lekomeni temipale.3

Ko e Ngaahi Kave ʻo e Filí

Ko ʻeni ne u vahevahe atu ha ngaahi fakaʻilonga ʻo e fakatuʻutāmaki ʻe hoko kimuʻa ʻi he niʻihi ʻo e ngaahi angahala kuó u lau ki ai. ʻOku hangē ʻa Sētane ko ha feke ʻoku feinga ke ne puke ʻa kitautolu. Kapau ʻoku ʻikai ngāue ʻa e kave ʻe tahá, ʻe feinga ha tahá, te ne feinga ʻaki e ngaahi kave kehekehé kae ʻoua pē kuo lava ʻene taumuʻá. Ko e ngaahi meʻa ko ʻení ko ha niʻihi e ngaahi kave ʻo e tokotaha angakoví ne fakataumuʻa ke tau maumauʻi ai ʻa e tuʻunga moʻui angamaʻa ʻa e ʻOtuá.

Ponokalafí

ʻOku finangalo e ʻOtuá ke ʻoua naʻa sio ʻEne fānaú ha faiva pe TV ʻoku fakaʻaliʻali ai, ʻalu ki ha uepisaiti pe mamata ʻi ha makasini ʻoku ponokalafi ʻi ha faʻahinga founga pē. Ko e ponokalafí ko ha fakatātā pe ha fakamatala ke tafunaki ʻa e tangata fakakakanó. ʻOku fakaliliʻa ia ki he Laumālie ʻo e ʻEikí.

He ʻikai lava ha taha ʻo pehē he ʻikai ke kākaaʻi ia ʻe he nunuʻa ʻo e ponokalafí, pe tui ʻoku ʻikai hano kovi ke fai pē ha kiʻi sio ki ai. Ko ha ngata kona, huhu, ʻoku ʻikai toe fakamolemoleʻi he ʻoku huhu pē he fuofua taimi hoʻo sió pea hokohoko atu ʻene huhu kakato mai e koná he foʻi sio kotoa kimui aí.

Kapau ʻokú ke moʻua ʻi he ngaahi kovi ko ʻení, ʻoku fie maʻu ke ke fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻi ho mālohí ke ikunaʻi ia. ʻE fie maʻu ke vete hia, lotu lahi, ʻaukaí, ko e fakaʻulumauku he lau folofolá, fetongi ʻa e nofo noá ʻaki hono fakaʻaongaʻi ʻo e taimí, mo hono ʻai e fakangatangata ki hono ngāue ʻaki ʻo e ʻinitanetí, faleʻi fakapalofesinale, mo ha alā meʻa pehē, ka te ke lava ʻo ikunaʻi ia. ʻI ha taimi ʻe niʻihi ʻe hoko ʻe mālohí ke taʻofí ha konga mahuʻinga—he ʻoku ʻikai lava ke fakaleleiʻi ʻa e maʻunimā kotoa pē ʻe ha foʻi ʻakau ha founga faleʻi.

Teunga taʻetāú

ʻOku ʻikai ngata pē hono uesia ʻe hotau valá ʻetau ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi ngāué ka ʻoku toe kau ai foki mo e fakakaukau mo e tōʻongá ʻa e niʻihi kehé. Ko ia ai, naʻe faleʻi ʻe Paula ko e ʻaposetoló ‘ko e kau finemuí [ke] teuteuʻi ʻaki kinautolu ʻi he teunga ʻoku tāú’ (1 Tīmote 2:9).

ʻOku tākiekina mālohi ʻe he kofu ʻo ha fefine e ʻatamaí mo e ngaahi holi fakakakano ʻa e tangatá. Kapau ʻoku fuʻu tōlalo pe fuʻu tātāʻolunga pe fuʻu mahaʻihaʻi, ʻe lava ke ne ueʻi ha ngaahi fakakaukau taʻefeʻunga, ʻo aʻu pē ki he ʻatamai ʻo ha talavou ʻoku fāifeinga ke maʻa.4

ʻE lava ke ʻasi māsila pea mo fakahāhā ʻa e kakai tangatá mo fafiné ka ʻoku lava foki ke nau teunga taau. ʻE lava ʻe he teunga taau e houʻeiki fafiné ke tokoni ki heʻenau fakaʻapaʻapaʻi kitá pea mo e moʻui maʻa ʻa e kakai tangatá. ʻI hono fakaʻosingá, ʻoku maʻu ai ʻe he kakai fefiné e faʻahinga tangatá ʻoku tatau ai mo ʻenau teuteú.

Ngaahi Fakakaukau Taʻemaʻá

Kuo pehē, “Te ke lava ke mamata he puna ʻa e fanga manupuná; kae ʻoua naʻa tuku ke nau langa ha pununga ho ʻulú.” ʻOku ʻikai hala hono fakatokangaʻi e kiʻi finemui hoihoifua pe kau talavoú ʻi heʻenau lue haké—ʻoku lelei pē ia. Ka ʻo kapau ʻe tafoki ʻa e ngaahi fakakaukau ko iá ki he holi koví, pea ʻoku faʻu leva e punungá.

He ʻikai lava ke tau fakaʻehiʻehi mei he sio ki he tuʻuaki taʻefeʻunga kotoa pē pe ha taha ʻoku teunga taʻetaau, ka ʻe lava ke tau tekeʻi atu e fakakaukau hala ʻi he taimi pē ʻoku hokó. ʻOku ʻikai ko e angahalá ʻa e mamata taʻeloto ki ha meʻa halá; ka ʻi hono tukulotoʻi ʻa e fakakaukau ko iá ʻi heʻene hoko maí. ʻOku talamai ʻe he folofolá kiate kitautolu, “He ko e ngaahi mahalo ʻo hono loto, ko ia ai pē ia” (Lea Fakatātā 23:7).

Ko hono moʻoní, ʻoku hoko ko ʻetau ngaahi fakakaukaú ʻa e ngaahi tengaʻi ʻakaú ʻo ʻetau ngaahi ngāué. ʻOku tau maʻu ʻa e mālohi ʻi loto ʻiate kitautolu ke mapuleʻi ʻetau moʻuí mo ʻetau ngaahi fakakaukaú. He ʻikai lava ke fenāpasi e ngaahi fakakaukau leleí mo e koví ʻi hotau ʻatamaí ʻo hangē ko e māmá mo e fakapoʻulí ke na ʻi he taimi tatau pē pea ʻi he feituʻu tatau. ʻI he taimi ʻe niʻihi kuo pau ke tau fili e tokotaha te tau fakaafeʻi maí.

Kapau ʻoku tau fie maʻu ia, te tau lava ʻo tekeʻi ʻa e fakakaukau kovi kotoa pē pea fetongi ʻaki ia mo ha foʻi hiva pe foʻi maau pe folofolá ʻoku langaki moʻui. Hangē ko e hola ʻa e fakapoʻulí ʻi he ʻao ʻo e māmá, ʻoku pehē e hola ʻa e koví ʻi he ʻao ʻo e leleí.

Fakataimitēpile e Ngaahi Feituʻu mo Fakataueleʻi ʻo e Kaungāmeʻá

ʻOku tau maʻu ʻi ha taimi mo e ngaahi potu, ʻo tatau ai pē pe ko e hā hotau mālohi, ʻa e fakafepaki siʻisiʻi ange. Ko e tō ha niʻihi ʻo e kakai tangata mo fafine lelei taha ʻi he tuʻunga kovi tahá. Naʻe hoko ia ki he Tuʻi ko Tēvitá ʻi heʻene sio kia Patisepa ʻi he taimi poʻulí, ʻuluaki sio mei he mamaʻó ʻo ngali malu pē (vakai, 2 Samuela 11:2–4). ʻOku ʻikai totonu ke tau fakakaukau ha taha ʻiate kitautolu ʻoku tau fuʻu mālohi pe ʻikai lava ke tukulolo. ʻOku maʻu ʻe he feituʻu lingolingoá, fuoloa e poʻulí mo e kaungāmeʻa ʻa e mālohi lahi ke tohoakiʻi kitautolu ki he maʻunimā angaʻuli ʻa Sētané.

Ko e kumi ʻuhinga

ʻO toutou ngāue ʻaki ʻa e fakaʻuhingá ke poupouʻi ʻa e maumau-fono fakaeangamaʻá. Ko e ʻuluakí ko e “ʻOku ou ʻofa ʻiate ia.” Ko Sētane ʻa e tokotaha kākā lahi tahá. ʻOkú ne feinga ke lau ʻa e holi koví ko e ʻofá. ʻOku ʻi ai ha fanga kiʻi sivi faingofua ke ʻiloʻi ai e faikehekehe. ʻOku fakatupu ʻa e ʻofá ʻi hono mapuleʻi kitá, talangofua ki he ngaahi fono ʻo e moʻui maʻa ʻa e ʻOtuá, ko e fakaʻapaʻapa ki he niʻihi kehé, mo e taʻesiokitá. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻoku fakatupu ʻa e holi koví ʻe he talangataʻá, fakahōhōlotó, mo e ʻikai mapuleʻí.

Ko e kumi ʻuhinga hono uá ko e “He ʻikai ʻilo ki ai ha taha.” Kuo tā tuʻo lahi hono fakataʻeʻaongaʻi ʻe he ʻEikí e talatupuʻa ko iá. Naʻá Ne pehē, “ʻE huhuhuhuʻi ʻa e kau angatuʻú ʻaki ʻa e mamahi lahi, he ʻe leaʻaki ʻenau ngaahi hiá ʻi he tumutumu ʻo e ngaahi falé pea ʻe fakahā ʻa ʻenau ngaahi ngāue fufuú (T&F 1:3; tānaki atu hono fakamamafaʻí).

ʻOku ʻikai ha feituʻu fakapoʻuli pe tuliki fuʻu fakapulipuli ʻe taʻe ʻilo ki ai ha taha. ʻE ʻafioʻi ia ʻe he ʻOtuá, pea te ke ʻilo kapau ʻokú ke maumauʻi ʻene fono ʻo e angamaʻá.

Fakatomalá

Kapau kuo tau fai ʻa e ngaahi fehalaaki ʻo e angamaʻá ʻi heʻetau moʻuí, te tau lava ʻo fakatomala koeʻuhí ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Ko e sitepu ʻuluakí mo e fakavaʻe ki hono moʻui ʻaki ha moʻui maʻa fakaeangamaʻa ki he kahaʻú ko hono fakatomalaʻi e ngaahi maumaufono he kuohilí, ke fetongi ha fakavaʻe ʻo e ʻoneʻoné, ki ha fakavaʻe ʻo e maká. ʻOku faʻa kamata ʻaki e vete hia.

Neongo ia, ko e fakatomalá ʻoku ʻikai ko e taimi pē, pe ko hono siʻaki pē ʻo e angahalá pe ko hono vete pē. Ka ko e mahuʻinga tahá, ko e fakatomalá ko ha liliu moʻoni ʻo e lotó ko ha fakapapauʻi moʻoni ke moʻui angamaʻa—ʻikai koeʻuhí he kuo pau ke tau fai ia ka koeʻuhí he ʻoku tau loto ke fai ia.

ʻOku fakamahino mai he ʻikai lava ke tau maumauʻi ʻa ʻEne ngaahi tuʻunga moʻuí taʻe ʻi ai ha faingataʻaʻia ʻa e ngaahi nunuʻa ko iá, ka koeʻuhí he ʻokú Ne ʻofa mo manavaʻofa lahi fau, ʻokú Ne foaki mai maʻatautolu ha ʻamanaki lelei nāunauʻia ko ʻení:

“He ko au ko e ʻEikí ʻoku ʻikai te u lava ke mamata ki he angahalá ʻo momoʻi fakaʻatuʻi ia;

Ka neongo iá, ʻilonga ia ʻoku fakatomala pea fai ki he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí ʻe fakamolemoleʻi ia” (T&F 1:31–32; tānaki atu hono fakamamafaʻí).

Ki he kotoa e kau loto faitotonu ʻoku liliu honau lotó pea liʻaki ʻenau ngaahi angahalá, kuó Ne talaʻofa, “Neongo ʻa e tatau hoʻomou angahalá mo e kula ʻahoʻaho, ʻe hoko ia ke hinehina” (ʻĪsaia 1:18).

Neongo ia, ʻoku lelei ange maʻu pē ke moʻui maʻá ʻi he faiangahala pea toki fakatomala mei aí. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí he ʻe lava ke kei maʻu pē ha ngaahi nunuʻa fakamamahi pau ʻo e angahalá hili ʻa e fakatomalá, hangē ko e mahakí pe faʻeleʻi tuʻutāmaki ha fānau pe ko e maumau hotau ongoongó. ʻOku ʻikai ngata pē ʻa ʻetau taumuʻá ke moʻuí maʻá ka ke haohaoa foki. ʻOku tupulekina vave ʻa e fekumi ki he haohaoá ʻi he taimi ʻoku tau maʻa aí, ka ʻoku fakafeʻātungiaʻi ia ʻi he taimi ʻoku ʻikai ke tau maʻa aí.

Naʻe akoʻi ʻe ʻAlamaá, “Kuo teʻeki ai hoko ʻa e faiangahalá ko e fiefia” (ʻAlamā 41:10). He ʻikai lava ke tau maumauʻi e fono fakaeangamaʻa ʻa e ʻOtuá ʻi he ʻiloʻilo pau pea fiefia koeʻuhí he ʻoku tuku mai ʻe he ʻOtuá, ʻa ia naʻá Ne fakatupu kitautolú, ʻi hotau lotó ha kāpasa fakaeangamaʻa ʻoku ʻiloa ko hotau konisēnisí. Ko e taimi kotoa pē ʻoku tau maumauʻi ai ʻa e tuʻunga moʻui ʻa e ʻOtuá ki he angamaʻá, ʻoku ngāue e konisēnisi ko iá—ʻokú ne fakahohaʻasi kitautolu, ʻokú ne fakatupu ha ongoʻi halaia mo e loto lavea, pea hoko ko ha fakamoʻoni fakalangi ki hono moʻoni ʻo e tuʻunga moʻui ko iá.

ʻE lava ke tau feinga ke tukunoaʻi pē ia pea ʻe lava ke tau feinga ke ikunaʻi ia, ka he ʻikai lava ke tau hao mei ai. He ʻikai lava ke tukunoaʻi e tuʻunga moʻui ʻa e ʻOtuá ki he angamaʻá; he ʻikai lava ke holoki pe fetongi; ʻoku lava pē ke talangofua pe talangataʻa ki ai. ʻE faifai pē pea tau fakafepakiʻi pe tali ia. Ko e lahi taha ʻo ʻetau filí te ne fakapapauʻi ʻetau fiefia ʻi he moʻuí.

Ko e Ngaahi Tāpuaki ʻo e Moʻui Angamaʻá

ʻOku lōmekina ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e moʻui maʻa mo angamaʻá. ʻE ʻomi ʻe he moʻui peheé ha moʻui loto falala mo e ongoʻi mahuʻingaʻia ʻiate kitá. Ko hono olá ko ha konisēnisi tauʻatāina. Te ne ʻai ke tau feʻunga ai mo ha mali ʻo tatau mo e haohaoa ko iá pea te ne ngaohi hono fakahaaʻi ʻo e mālohi ʻo e fakatupú ʻi he vā fetuʻutaki ʻo e nofomalí ke fakafiefia mo faitāpuekina lahi ange koeʻuhí kuo tau fakatatali ia ki he taimi ne tuʻutuʻuni ʻe he ʻEikí Tonu.

Koeʻuhí ʻoku ʻofa lahi ʻa e ʻEikí ʻiate kitautolu pea finangalo ke tau fiefia, naʻá Ne fanongonongo ʻa Hono finangalo ki Heʻene fānaú ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní: “He te u fokotuʻu hake kiate au ha kakai haohaoa, ʻa ia ʻe tauhi kiate au ʻi he māʻoniʻoni” (T&F 100:16).

Fakatauange ke tau takitaha hoko ko ha konga ʻo e toʻu tangata haohaoa ko iá pea tali ʻa e tuʻunga moʻui ʻa e ʻEikí ki he angamaʻá.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Vakai, Richard G. Scott, “The Power of Righteousness,” Liahona, Jan. 1999, 81.

  2. Boyd K. Packer, Ki he Kau Talavoú Pē (1976), 4, 5.

  3. Vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2: Ko Hono Puleʻi ʻo e Siasí (2010), 21.4.6.

  4. Vakai, Dallin H. Oaks, “Pornography,” Liahona, May 2005, 90.