2011
Ngaahi Fehuʻi mo e Talí
Fēpueli 2011


Ngaahi Fehuʻi mo e Talí

“ ʻOku ou ongoʻi mātuʻaki taʻelata he lotú. Teu ako fēfē ke u ongoʻi ʻoku fakakau au?”

ʻI hoʻo feinga ʻi he faʻa lotu ke maʻu ʻa e tali ki hoʻo fehuʻí, manatu ki he akonaki ko ʻeni mei he folofolá: ʻi heʻetau kau ki he Siasí, “ ʻoku ʻikai ai ko e kau muli mo e kau ʻaunofo ʻa kimoutolu, ka ko e kaungā kolo mo e kāinga māʻoniʻoni” (ʻEfesō 2:19). ʻOku ʻuhinga ʻeni ʻoku totonu ke tau anga fakakaumeʻa ki he tokotaha kotoa he lotú. Ko e fānau kotoa kitautolu ʻa e ʻOtuá ʻa ia ʻoku tau feinga ke hū kiate Ia ʻi he ʻofa mo e uouangataha.

Ko e niʻihi ʻeni ʻo e ngaahi founga ke te ongoʻi ʻoku fakakau kitá:

ʻAi ke ke maheni mo e kakai ʻo e toʻu kotoa pē. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke ke tangutu he houalotu sākalamēnití mo ha faʻē tāutaha ʻoku ʻi ai haʻane kiʻi fānau. Mahalo naʻa houngaʻia ʻi hoʻo tokoní. Pe te ke lava ʻo talitali lelei ʻa e kau mēmipa ʻoku hiki foʻou mai ki ho uōtí pe koló. ʻI he hiki hake ʻa e kau taʻu 12 ki he Kau Talavoú pe Kau Finemuí, tangutu mo kinautolu. ʻOku fakalata ʻa e ʻi ai hoto ngaahi kaungāmeʻa ʻi hoto toʻú, ka ʻo kapau te ke fakafeohi kiate kinautolu ʻi he ngaahi toʻu kehé pe kehe honau ngaahi manakó, ʻe lahi ange ho faingamālie ke fakatupulaki ʻa e ngaahi feohi fakakaungāmeʻá.

ʻAlu ki he ngaahi ʻekitivitī ho uōtí pe koló. ʻOku faingataʻa ʻa e ʻalu toko tahá, ka ʻe maʻu ho ngaahi kaungāmeʻa kapau te ke ʻalu. Tangutu mo ha taha ʻoku tangutu toko taha. Fakalea ki ai peá ke ʻeke ange pe ko e hā ʻa e ngaahi meʻa ʻoku saiʻia aí. Mahalo ko ha meʻa ia te ne kamataʻi ha kaungāmeʻa lelei.

ʻAi ke ke Kau

ʻI he ngaahi māhina lahi kuo hilí naʻá ku folau mei hoku fonuá ki ha fonua ʻe taha pea ko hoku taʻoketé pē mo hono kaumeʻá naʻá ku ʻilo aí. Naʻá ku ongoʻi ko e sola au ʻi he lotú. Ne ʻosi atu ha māhina ʻe ua pe tolu mo ʻeku kei ongoʻi taʻelata pē ʻo aʻu ki he taimi naʻá ku fakakaukau ai ke u malimali ki he niʻihi kehé mo ʻeke ange, “ ʻOkú ke fēfē hake?” ʻI he osi atu ʻa e Sāpate mo e Sāpate, ne fakaʻau ʻo lahi ange ʻa e meʻa naʻa nau lea mai ʻakí ʻi he “ ʻoku ou sai peé.” Naʻe ʻaonga foki ʻeku kau atu ki he seminelí mo e Mutualé mo e ngāue ʻi he tohi Fakalakalaka Fakatāutahá mo e kau finemui kehé. Ko e taimi ní ʻoku ou fiemālie ʻi he uōtí, ʻo hangē pē ʻoku ou ʻi ʻapí.

Vanesa B., taʻu 17, La Veika, Lepupelika Tominikeni

Fakamaheni ki he Niʻihi Kehé

Naʻá ku fehangahangai mo e palopalema tatau ʻi he ngaahi taʻu kuo hilí. Peá u fakakaukau leva ke u feinga ke kau he ngaahi meʻa naʻe faí mo fakahā tonu au ki he kakaí. ʻI he kamata pē ke u fakamaheni ki he niʻihi kehé, naʻe kamata ke nau fakamaheni mai, ʻo fakatupu ai ha feohi fakakaumeʻa mālohi ʻiate kimautolu kotoa ʻi heʻeku kōlomú.

Makoi S., taʻu 17, ʻIutā, ʻAmelika

Tokoni ki he Niʻihi Kehé

Manatuʻi ko e kakai kotoa pē ko e fānau ʻa e Tamai Hēvaní. Feinga ke ke malimali mo anga fakakaumeʻa ki he kakai kotoa pē. Tokoni ki he niʻihi kehé. Ala atu ʻo tokoni ki he niʻihi ʻoku ongoʻi tuēnoá. ʻOku mātuʻaki fie maʻu ke ke ʻalu ki he seminelí pe ʻinisititiutí. ʻOku tau ongoʻi māfaná mo e leleí ʻi ai. ʻOua te ke ilifia ke vahevahe hoʻo ngaahi palopalemá pe loto-hohaʻá. Ko e ngaahi tokoua mo e tuofāfine kotoa kitautolu, pea ʻoku tatau ʻetau ngaahi palopalemá mo e ngaahi ʻahiʻahí.

Ikoa P., taʻu 19, Kievi, ʻIukuleini

Kamataʻi ʻa e Pōtalanoá

ʻI he taʻu ʻe ua kuo hilí ne u hiki mo hoku fāmilí. Naʻá ku ongoʻi taʻelata ʻi he ngaahi ʻuluaki uike ʻo ʻeku maʻu lotú mo e Mutualé. Ka naʻá ku lotu ʻi he ʻaho kotoa pē ke u lava ʻo maʻu ha ngaahi kaungāmeʻa foʻou, mo ongoʻi ko e konga au ʻo e uooti foʻoú. Kuo fakaʻau ʻeni ke u ʻofa mo houngaʻia ʻi he uooti ko ʻení. Ko au naʻe fie maʻu ke kamata ai e feohí. Ko au naʻe fie maʻu ke u kamataʻi ʻa e pōtalanoá. Ko au naʻe fie maʻu ke u kau kakato ki he kalasí mo fanongo ki he vahevahe ʻa e niʻihi kehé. ʻI he tokoni ʻa e Tamai Hēvaní, kuó u maʻu ai ʻa e feohi vāofi mo e kakai naʻe ʻikai ʻaupito te u ʻamanaki te u kaungāmeʻa mo kinautolú.

Lia V., taʻu 16, Kololato, ʻAmelika

Kumi ha Ngaahi Kaungāmeʻa ʻi he Toʻu Kehé

Kuó u kaungāmeʻa lelei ange mo e fānau toʻu iiki angé mo ʻenau kau takí ʻi he niʻihi ʻi hoku toʻú. ʻOku ou ʻilo ʻe ʻi ai ʻa e ʻaho te ke kaungāmeʻa ai mo kinautolu ʻi he Siasí, pea ka ʻikai, ʻe sai pē koeʻuhí he te ke kei ako pē ʻa e nāunau ʻa e Siasí.

Sūsana Z., taʻu 18, Kalefōnia, ʻAmelika

Fakakaungāmeʻa ki Hoʻo Kau Takí

Naʻá ku ongoʻi tuēnoa ʻi he lotú ʻi ha ngaahi māhina lahi. Naʻá ku saiʻia ʻi he ngaahi fakatahaʻangá mo e ngaahi ʻekitivitií, ka naʻe ʻikai pē ke u ongoʻi ʻoku ou fetaulaki mo e kau finemui kehé. Ne kamata leva ke u talanoa ki heʻeku kau takí ʻo lahi ange ʻi he tuʻo lahi angamahení. ʻOku fakaoli hoku kau takí. ʻI he kamata pē ke u talanoa mo kinautolú, naʻá ku ongoʻi ko e konga au ʻo e polokalamá pea ʻi ai mo hoku ngaahi kaungāmeʻa ʻi he Mutualé.

Kimipeli G., taʻu 14, ʻAlesona, ʻAmelika

Lotu ke Maʻu ha Kaungāmeʻa Lelei

ʻI he ngaahi ʻekitivitī ʻa e Siasí ʻoku ou fehuʻi kiate au pē, “Ko e hā ʻoku ʻikai ke ʻi ai haku kaungāmeʻá?” Naʻá ku loto-mamahi mo tuēnoa peá u tafoki ki he ʻOtuá ʻi he lotu. Ne u kole ki heʻeku Tamai Hēvaní ke ʻomi haku ngaahi kaungāmeʻa lelei. ʻOku ʻikai ke u toe ilifia he talanoá mo e kau atu ki he ngaahi kulupu ʻa e tamaiki fefiné. Naʻá ku ʻiloʻi ʻoku tali ʻe he Tamai Hēvaní ʻeku ngaahi lotú pea ʻoku ʻikai ʻaupito ke u tuēnoa.

Taiana I., taʻu 16, Kolienitesi, ʻĀsenitina

Fekumi Ki Ha Niʻihi ke Mou Feohi

Naʻá ku ongoʻi taʻelata ʻi heʻeku fuofua kau ki he Kau Finemuí koeʻuhí he naʻe nofo hoku ngaahi kaungāmeʻá ʻi he kalasi Lototoʻá. Ka neongo ia, naʻá ku feinga pē ke poupou ki he kau finemuí, pea nau poupou mai foki kiate au, pea naʻe lava leva ke ʻi ai hoku ngaahi kaungāmeʻa foʻou peá u feohi mo kinautolu. Naʻe ʻikai ke u toe taʻelata, pea naʻá ku fiefia ai. ʻOku ou hoko he taimí ni ko e palesiteni ʻo e Punungahoné, pea kapau te u sio ki ha finemui foʻou ʻoku ʻikai ke fuʻu lata he feohi mo kimautolú, ʻoku ou talanoa ki ai, fakamatala ki ai ʻa e meʻa ʻoku fakahoko ʻi he kalasí, mo ʻai ke ne ongoʻi ko e konga ia ʻo kimautolu.

Keleti G., taʻu 14, Lima, Pelū