2011
Ko Hano Toe Fakafoki Mai ʻo e Ngaahi Meʻa Kotoa Pē
Fēpueli 2011


Pōpoaki ʻa e Faiako ʻAʻahí

Ko Hano Toe Fakafoki Mai ʻo e Ngaahi Meʻa Kotoa Pē

Ako ʻa e fakamatala ko ʻení, pea ka feʻunga, aleaʻi ia mo e houʻeiki fafine ʻokú ke ʻaʻahi ki aí. Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fehuʻí ke tokoni ʻi hoʻo fakamālohia ʻa e kau fafiné pea ʻai ke hoko ʻa e Fineʻofá ko e konga maʻu pē ia hoʻo moʻuí.

ʻĪmisi
Relief Society seal

Tuí • Fāmilí • Fakafiemālié

ʻĪmisi
Relief Society seal

Ne fokotuʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e Fineʻofá ko ha konga mahuʻinga ʻo e Siasí. ʻI heʻemau hoko ko e kau palesitenisií, ʻoku mau ʻamanaki te mau lava, ʻo tokoni ke mahino atu ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e Fineʻofá ʻi hoʻomou moʻuí.

ʻOku tau ʻilo naʻe fakahā ʻe he kau fafine ʻi he Fuakava Foʻoú ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí mo kau ʻi hono fakahoko ʻEne ngāué. ʻOku fakamatala ʻa e Luke 10:39 kia Mele, ʻa ia “naʻe nofo foki ia ʻi he vaʻe ʻo Sīsuú, ʻo fanongo ki heʻene leá.” ʻI he Sione 11:27 ʻoku fakamoʻoni ʻa Maʻata kia Kalaisi: “Peá ne pehē kiate ia, ʻIo, ʻEiki: ʻoku ou tui ko e Kalaisí ʻa koe, ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá, ʻa ia naʻe totonu ke haʻu ki māmaní.” ʻOku fakamatala ʻa e Ngāue 9:36, 39 ki ha “ākonga ʻe taha naʻe hingoa ko Tapaita, …naʻe faʻa fai … ʻa e ngaahi ngāue lelei. … Pea naʻe tutuʻu … ʻa e kau fafine kotoa pē kuo mate honau ʻunohó ʻo nau fakahā ʻa e ngaahi kofu tuʻa mo e kofu kehekehe naʻe ngaohi ʻe [ia].” Ko Fīpē ʻi he Loma 16:1–2, naʻe hoko “ko e tauhi ʻi he siasí” mo “ne tokoniʻi ʻa e tokolahi.”

Ne hokohoko atu ʻi he Siasí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní ʻa e ngaahi sīpinga ko ʻeni ʻo e tuí, fakamoʻoní mo e ngāue tokoní pea fokotuʻu ai ʻa e kautaha ʻo e Fineʻofá. Naʻe akonaki ʻa e palesiteni lahi ʻo e Fineʻofá, Suli B. Peeki ʻo pehē: “Hangē ko e fakaafe naʻe fai ʻe he Fakamoʻuí kia Mele mo Maʻata ʻi he kuonga ʻo e Fuakava Foʻoú ke na kau ʻi Heʻene ngāué, ʻoku maʻu ʻe he kau fafine ʻi he kuonga [fakakosipelí ni] ha tufakanga ke kau atu ki he ngāue ʻa e ʻEikí. … Naʻe hanga ʻe hono fokotuʻu ʻo e Fineʻofá ʻi he 1842, ʻo fakatahaʻi e mālohi ʻo e kau fafiné pea mo honau ngaahi fatongia takitaha, ke langa hake e puleʻanga ʻo e ʻEikí.”1

ʻOku tau fakahoko ʻetau ngāué ʻi heʻetau tokanga taha ki he ngaahi taumuʻa ʻo e Fineʻofá: ke fakatupulaki ʻa e tuí mo e moʻui angatonu fakatāutahá, fakamālohia ʻa e ngaahi fāmilí mo e ʻapí, pea fekumi mo tokoni ki he niʻihi ʻoku faingataʻaʻiá.

ʻOku ou fakamoʻoni naʻe fokotuʻutuʻu fakalangi ʻa e kautaha Fineʻofá ke tokoni ʻi he ngāue fai fakamoʻuí. ʻOku ʻi ai ʻa e fatongia mahuʻinga ke fai ʻe he Fineʻofa takitaha ʻi hono fakahoko ʻa e ngāue toputapú ni.

Silvia H. Allred, tokoni ʻuluaki ʻi he kau palesitenisī lahi ʻo e Fineʻofá.

Mei he Folofolá

Sioeli 2:28–29; Luke 10:38–42; ʻEfesō 1:10

Mei Hotau Hisitōliá

Kuo akonaki ʻa Sisitā Suli B. Peeki “naʻe fakafou mai he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa ʻetau ʻilo ko e Fineʻofá ko ha konga pau ia ʻo e ongoongolelei kuo toe fakafoki maí.”2 Naʻe kamata ʻa hono toe fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí ʻi he ʻUluaki Mata-Meʻa-Hā-Mai ʻi he 1820 pea hokohoko atu ʻi he “ ʻotu lea ki he ʻotu lea, ʻa e akonaki ki he akonaki” (T&F 98:12). ʻI hono fokotuʻu ʻo e Fineʻofá ʻi he ʻaho 17 ʻo Māʻasi 1842, ne akoʻi ʻe he Palōfitá ʻa e kau fafiné fekauʻaki mo honau fatongia mahuʻinga ʻi he Siasi kuo toe fakafoki maí. Naʻá ne pehē, “Naʻe teʻeki ai fokotuʻutuʻu lelei pehē ʻa e Siasí kae tālunga hono fokotuʻutuʻu ko ʻeni ʻo e kakai fefiné.”3

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Julie B. Beck, “Ko Hono Fakakakato e Taumuʻa ʻo e Fineʻofá,” Liahona, Nōvema 2008, 108.

  2. Julie B. Beck, “Ko Hono Fakakakato e Taumuʻa ʻo e Fineʻofá,” 108.

  3. Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2007), 522

Sīsū ʻi he ʻApi ʻo Mele mo Maʻatá, tā ʻe Minerva K. Teichert, ʻi he angalelei ʻa e Musiume ʻAati ʻa e ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongí