Qarauna na Qara
Na qara sa rawa me vakananumi keda ki na sala meda vinaka cake kina se, ke vakawaleni, ena rawa me ivakatatao ni noda bula.
Ena vica na yabaki sa oti au a laki sikova eso na itokani lomani e Lodoni, Igiladi. Ena veisiko oqo au a laki vodo sitima—oqo e dua na sala ni sitima ni vanua era dau vodo vakalevu kina na tamata mai na dua na vanua ki na dua tale. Ena veisiteseni yadudua e ra oqo, era tu kina na ivakatakilakila ni qaqarauni me baleta na veika rerevaki e rawa ni sotavi e kea. Era waqa boko na cina me ra vakasalataki kina na tamata ni sa tadu tiko mai e dua na sitima ni vanua ka dodonu me ra toso ki muri. E tiko talega kina e dua na ivakatakilakila vei ira na tamata ni tiko kina e dua na ka rerevaki—e dua na qara e tiko ena kedrau maliwa na sitima ni vanua kei na buturara ni siteseni. Na ivakatakilakila e tukuna, “Qarauna na Qara.” Oqo me ra qarauna na tamata me kakua ni vasiri na yavadra ka tao ena qara se me ra kakua ni vakalutuka e dua na ka ena qara ni na lutu ena botoni sitima ka yali yani. Sa gadrevi sara na ivakatakilakila me ra vakasalataki kina na tamata ena ka rerevaki dina oqo. Ni gadrevi na taqomaki ni bula, me ra “qarauna na qara” o ira na tamata.
E vuqa vei keda e tu na qara ena noda bula. Eso na gauna sai koya na duidui ni veika eda kila kei na veika dina eda cakava se na qara e tiko ena tadrua ni noda inakinaki kei na veika eda rawata. Na qara vakaoqo sa rawa me vakananumi keda ki na sala meda vinaka cake kina se, ke vakawaleni, ena rawa me ivakatatao ni noda bula.
Au gadreva meu vakamacalatala mada e vica na qara au sa raica rawa ena noqu bula se ena nodra bula na tani. Oqo na kena au na vosa tiko kina ena bogi nikua:
iMatai, na qara ena tadrua ni nomu vakabauta tiko ni ko luvena yalewa na Kalou ka kila e yalomu kei na lomamu ni ko luvena yalewa taleitaki, lomani ni Kalou.
iKarua, na qara e tiko ena tadrua ni kena vakacavari na parokaramu ni Goneyalewa kei na lewe ni iSoqosoqo ni Veivukei vakaitavi tudei—“na mataisoqosoqo ni marama nona na Turaga.”1
iKatolu, na qara ena tadrua ni vakabauti Jisu Karisito kei na yaloqaqa ena ivakadinadina i Jisu Karisito.
Kena imatai, na qara ena tadrua ni vakabauta ka kila ni ko sa luvena yalewa taleitaki, ka lomani ni Kalou.
E vuqa vei keda era se qai lewena walega oqo na Lotu era sa lagata rawa na sere “Au Luve ni Kalou.”2 Au se lagata tu mai na sere oqo niu se gone lailai kau sa vakabauta sara tu mai. E dina ga ni vuqa vei keda eda vakabauta oqo, ia eso na gauna e dau yaco mai kina na veigauna voravora se dredre sa vaka meda vakatitiqataka se guilecava sara na dina oqo.
Eso era dau kaya na ka oqo, “Ke lomani au dina na Kalou, ena sega ni vakatara me mai tauvimate tu vakaoqo na luvequ.” “Ke lomani au na Kalou, ena vukei au o Koya meu kunea e dua na watiqu vinaka sara me keirau laki vakamau ka vauci vata ena valetabu vakalou.” “Ke lomani au na Kalou, ena vakalevutaki mai na neitou ilavo me voli kina na neitou vale vakamatavuvale.” Se, “Au sa ivalavala ca ka na sega ni lomani au tale na Kalou.”
E ka ni rarawa, sa dau vakawasoma meda rogoca na veika oqori. E gadrevi mo ni kila tiko ni sega ni dua na ka ena rawa me “na tawasei [iko] mai na loloma i Karisito.”3 E vakamatatataka tu vei keda na ivolanikalou ni sega ni rawa ki na veivakatovolei, lomaocaoca, veivakacacani, kaukauwa, se dua tani na ka me tawasei keda mai na loloma ni Kalou.3
Sa lomani keda vakalevu sara na Tamada Vakalomalagi sa solia mai kina na Luvena e Duabau Ga me mai sorovaka na noda ivalavala ca. E sega walega ni a mate na iVakabula ena vuku ni ivalavala ca yadudua, ia a sotava talega na mosi ni yago, yaluma, rarawa, galili kei na luluqa e levu cake sara mai na kena eda sotava. E sega beka ni loloma cecere oqo? E kaya o Peresitedi Henry B. Eyring, “Na Yalo Tabu e vakadinadinataka ni sa bula dina tiko na Kalou ka laiva me da vakila na marautaki ni Nona loloma.”4
E gadrevi meda ciqoma na Nona loloma, lomani keda vakaikeda, ka lomani ira na tani. Me nanumi tiko ni tamata yadudua e tiko ena vuravura oqo sa luvena talega na Kalou. Meda veimaliwai ga ena loloma kei na caka vinaka ni sa kilikili vua e dua na luve ni Kalou.
E vuqa vei kemuni o ni cakacakataka vakaukauwa na nomuni ilesilesi, me maroroi na vunau, ka talairawarawa vua na Turaga. E gadrevi mo ni kila ni sa vakadonuya mai na Kalou. E gadrevi mo ni kila ni sa yalovinaka sara na Turaga ka sa ciqoma na nomuni vakacacabo.5
Mo ni qarauna tiko na qara oqo ka me kakua ni golevi kemuni na vakatitiqa kei na veilecayaki. Mo ni vakadeitaka ni Kalou e lomani kemuni ka sai kemuni na Luvena taleitaki.
Tarava, na qara ena tadrua ni kena vakacavari na parokaramu ni Goneyalewa ka laki lewe ni iSoqosoqo ni Veivukei vakaitavi tudei—na mataisoqosoqo ni marama nona na Turaga.
Ena vuqa na veimatanitu, ni sa yabaki 18 e dua na goneyalewa sa okati me sa marama. E vuqa vei ira, oqo na gauna taleitaki dina ni da vakila kina ni da sa qase cake ka tu vakarau mo bolea na vuravura ka valuta. Me baleti ira na goneyalewa ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, oqo talega na gauna meda na vakacavara kina na noda inakinaki ni Torocake Yadudua, lewena na iSoqosoqo ni Veivukei, ka ciqoma na veikacivi ni veiqaravi ena loma ni Lotu. Na noda ivakadinadina sa mai vaqaqacotaki vei ira na Goneyalewa, ka da sa tuvanaka e dua na ivakarau ni inakinaki ka na muataki keda ki na vakamau ena valetabu kei na noda dui matavuvale tawamudu.
E ka ni rarawa, ni so vei ira na noda goneyalewa era se “gade” ka sega ni vakaitavi ena kosipeli kei na iSoqosoqo ni Veivukei. Eso era dau kaya “Au na qai laki lewena na iSoqosoqo ni Veivukei niu sa vakamau se niu sa qase cake se niu sa galala.”
Ni oti na noqu vuli torocake au sa nanuma meu gole ki na koliji me vica toka na yabaki, vakamau kei na dua na cauravou totoka, ka me va na luvequ totoka sara (rua na cauravou ka rua na yalewa). Me tamata isau levu o watiqu meu kakua kina ni laki cakacaka, kau sa mani tuvanaka meu veiqaravi ena Lotu ka vakakina ena itikotiko raraba. Au vakavinavinaka, ni dua vei ira na noqu inaki oqo o ya meu lewe ni Lotu yalodina ka gugumatua.
Ia, ko ni sa kila beka, ni vuqa vei ira na noqu inakinaki a sega ni yaco me vaka na ka au a nuitaka. Au biuta mai na koliji, laki kaulotu, cakacaka sara, ka tosoya tale na noqu vuli me dua na noqu koroi cecere, ka tomana tikoga na noqu cakacaka ena vuqa tale na yabaki. (Au a nanuma niu na vakamau ena 13 na yabaki sa oti ia au a laki tikica e dua na bisikete ni vakanuinui vinaka ka wilika kina, “O na vakamau ena loma ni dua na yabaki.”) Ia a sega na cauravou totoka, sega na vakamau, ka sega na gone. A sega ni yaco e dua na ka au a nakita tu mai vakavo ena dua ga na ka. Au a saga meu dua na lewe ni Lotu gugumatua ka yalodina. Ena ka oqo au sa mai vakamuduo sara kina vakalevu. E vakavuna tu mai na duatani ni noqu bula.
A yaco kina meu veiqaravi ena vuqa na yabaki ena Goneyalewa kau vakila ni a solia vei au na madigi meu veivakavulici ka vakadinadinataka vei ira na goneyalewa ka ra vaqaqacotaka tiko mai na nodra ivakadinadina ka saga tiko me ra tubu ena salatu sa vakadonuya na Kalou.
A noqu madigi talega meu veiqaravi ena vica na veikacivi ena iSoqosoqo ni Veivukei, ka vukea na noqu vulica meu qaravi ira na tani ka vakatorocaketaka na noqu vakabauta ka yaco meu vakila e yaloqu niu sa lomani. E dina ga niu sega ni vakamau ka sega na luvequ, au vakila ni sa vakaibalebale dina na noqu bula. Au a yalolailai ena so na gauna, ka so na gauna au dau vakataroga na ituvatuva.
E dua keirau cakacaka vata ka sega ni lewe ni Lotu a kaya vei au, “Na cava o laki lewena kina e dua na Lotu e sa rui vakabibitaka na vakamau kei na matavuvale?” A lekaleka walega na noqu sauma, “Baleta ni dina!” Sa rawa sara ga meu sega ni vakamau ka sega ni vakaluveni ena taudaku ni Lotu. Ia ni tiko na Lotu kei na kosipeli i Jisu Karisito ena noqu bula, au kune marau kina kau kila niu lako voli ena salatu e gadreva na Turaga meu muri kina. Au kune marau ka levu na madigi meu veiqaravi, loloma, ka tubu cake.
Mo nanuma, e sega walega ni o koya, na veika o rawata mai ena nomu gugumatua tiko ena vakaitavi ena iSoqosoqo ni Veivukei ia na veika talega o na solia ka cau kina.
Kemuni na taciqu lomani, vakabibi o kemuni na itabagone qase cake, au vakadinadinataka vei kemuni ni lomani kemuni na Kalou; e wanonovi kemuni tiko; e tuvanaki kemuni tiko o Koya. E gadrevi kemuni mo ni qaravi ira na Luvena. E gadrevi kemuni mo ni gugumatua tiko ka yalodina ka marama vakaitavi tudei ena Nona Lotu. E gadrevi kemuni o Koya me ra “vukei na oca, na malumalumu.”6
A vosa o Sister Eliza R. Snow, na ikarua ni peresitedi raraba ni iSoqosoqo ni Veivukei, ki na dua na ilawalawa levu ni marama—goneyalewa kei ira na marama uabula—era soqoni yani e Ogden, Utah, ena 1873. A vakasala vakaoqo o koya ka veiganiti ena gauna o ya ka vakakina ena siga nikua.
Ena nona vosa vei ira na goneyalewa, a kaya kina: “Kevaka mo ni na duavata [o ya o ira na marama kei na goneyalewa], ko ni na yalomatua cake, ko ni na vuku sara, ka yaco mo ni sega ni vakawelewele. Na Yalo ni Kalou ena vakasalataka na nomuni vakasama, ko ni na qai veiwaseitaka vakai kemuni. Au kaya kina, na Kalou sa vakalougatataki kemuni na taciqu goneyalewa. Mo ni kila sai kemuni na Yalododonu ni Kalou; ka sa tiko na nomuni itavi bibi mo ni vakayacora e Saioni.”
A tomana ka vakasalataki ira kece sara na marama: “A tukuna ena gauna makawa o Paula na iApositolo baleti ira na marama bula vakalou. Sa noda itavi yadudua meda sa marama bula vakalou. Me da kakavaka na veika cecere, kevaka eda marama bula vakalou. Eda na vakila ni da sa kacivi meda vakayacora na itavi bibi eso. Ena sega ni dua me vakuwai mai kina. E sega ni dua na marama me tu taudua ga, ka qiqo na nona cakacaka ni veivakauqeti ia na veika ga e cecere e cakava rawa ena vuku ni vakatorocaketaki na Matanitu ni Kalou e vuravura.”7
Ni yalovinaka ni qarauna na qara oqo, ka me kakua ni ko lutu ena dua na qara ni luluqa vakalotu ki na nomu bula ena ituvaki cava ga. O ni gadreva vakaidina na Lotu, ka gadrevi kemuni na Lotu.
Kena iotioti, na qara ena tadrua ni vakabauti Jisu Karisito kei na yaloqaqa ena ivakadinadina i Jisu Karisito.
E vuqa na tamata era vakabauti Jisu Karisito—ni a sucu mai vei Meri ena dua na vanua vakaloloma sara mai Peceliema ena vuqa na yabaki sa oti. E vuqa era vakabauta ni a tubu cake o Koya me dua na qasenivuli cecere, tamata vinaka ka vakaturaga. Eso era vakabauta ni a solia mai e dua na ivakarau ni ivakavuvuli kei na ivakaro talei ni kevaka eda na muria na veivakavuvuli oqo ka maroroya na ivakaro o ya eda na vakalougatataki kina.
Ia, vei keda na Yalododonu Edaidai, eda kila ni dodonu meda gugumatua cake ka sega ni vakabauti Karisito walega. E dodonu meda vakabauti Koya tikoga, veivutunitaka na noda caka cala, papitaiso ena Yacana, ka ciqoma na isolisoli ni Yalo Tabu, ka meda qai vosota ena yalodina me yacova na ivakataotioti.
Me da dau wasea yani na noda ivakadinadina vei ira na tani. Me da yalodina tiko ena maroroi ni noda veiyalayalati kei na Kalou. Eda kila ni veika kece ena vakatakilai mai ka soli vei ira era “sa gumatua ni muria na ivakavuvuli i Jisu Karisito.”8
Ni da sa saumaki mai, ena yaco vei keda na yalo meda wasea yani na kosipeli vei ira eda lomana. A saumaki mai o Liai ka gadreva sara me ratou votai talega na nona matavuvale ena kamikamica ni kosipeli.9 O Nifai a tukuni Karisito, ka rekitaki Karisito ka vunautaki Karisito me ra kila kina na nona kawa na sala me bokoci kina na nodra ivalavala ca se, dua tale na kena itukutukuni, na vanua me ra laki kune vakacegu ka marau kina.10
Ena gauna sa saumaki mai kina o Inosi ka bokoci na nona ivalavala ca, a saga o koya me vinaka na nodratou bula na tacina. A gadreva o koya me ratou ciqoma na veivakalougatataki a ciqoma o koya.11
Ena loma ni ivolanikalou taucoko eda wiliki ira kina na tagane kei na marama era a saumaki mai ka ra gadreva sara me ra “vakaukauwataki”
ira na tacidra kei na ganedra.12
Me rogo cake na domomuni vata kei ira na yalodina ena nomuni kaya ena doudou ni sa bula tiko o Koya,13 ni sa vakalesui tale mai na Nona Lotu, ka sa vakarautaki tu na ituvatuva ni bula marau vei keda kece.
Ni da qaqarauna tiko na veiqara oqo ena noda yadra tiko ka gole tani mai na ka rerevaki vakaoqo, eda na tekivu vakila kina na taucoko ni veivakalougatataki ni kosipeli i Jisu Karisito ena noda bula.
Au lomani kemuni na taciqu lomani. Au kila ni bula tiko na iVakabula. Au kila ni lomani keda vakayadudua sara o Koya. Au kila ni oqo na Nona Lotu dina. Au sa vakadinadinataka na ka oqo ena yaca i Jisu Karisito, emeni.