2020
Fānaú mo e Toʻu Tupú: Kamataʻanga Mālohi
Sānuali 2020


Fānaú mo e Toʻu Tupú: Kamataʻanga Mālohi

ʻOku vahevahe ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻa e founga ʻe lava ai ʻe he mātuʻá mo e ngaahi uōtí ke tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau hoko ʻo hangē ko e Fakamoʻuí.

ʻĪmisi
father and daughter

Neongo pe ʻokú ke fiefia pe kiʻi loto-hohaʻa ki he polokalama foʻou ʻa e Siasí—Fānaú mo e Toʻu Tupú—mahalo pē ʻokú ke maʻu ʻa e ngaahi fehuʻi: “ʻE tokoni fēfē nai ʻeni ki heʻeku fānaú?” “Te tau fakahoko fēfē nai ʻeni?” “Ko e hā hoku fatongia ʻi aí?”

ʻOku ʻomi ʻe he kau taki ʻo e Siasí ha ngaahi tali.

Ko e hā hono ʻuhinga ʻoku fakahoko ai ʻe he Siasí ʻa e liliu ko ʻení?

Sisitā Poni H. Kōtoni: Hangē ko ia kuo akoʻi mai ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní, ʻoku fie maʻu ke tau fakalahi ʻetau malava ko ia ke maʻu ha fakahaá.1 ʻOku fokotuʻu ʻa e Fānaú mo e Toʻu Tupú ke fakaafeʻi ʻa e fakafoʻituituí mo e ngaahi fāmilí ke nau fekumi ki ha ueʻi mei he Laumālié ki he founga ke nau fakalakalaka aí mo maʻu ʻa e fiefia ʻi he hala ʻo e fuakavá. Ko ha fakatātā fakaʻofoʻofa ia ʻo e meʻa ʻoku sioloto ki ai ʻa e palōfitá maʻatautolú.

Misa Sitīveni W. ʻOueni: ʻOku toe akoʻi mai foki ʻe Palesiteni Nalesoni ko ha Siasi kitautolu ʻoku fakatefito ʻi ʻapi neongo pe ko e hā e tūkunga hotau ʻapí.2 ʻOku ʻikai ko ha Siasi kitautolu ʻoku fakatefito ʻi he ngaahi polokalamá. ʻOku malava ʻe he kau taki ʻo e Siasí mo e kau faiakó ʻo tokoniʻi ʻetau fānaú ke nau ako mo moʻui ʻaki ʻa e tokāteliné, ka ʻoku kamata ʻa e fatongia ko iá ʻi ʻapi, pea ko ha fatongia fakaʻaho ia.

Hangē ko ia kuo akonaki mai ʻe he palōfitá, ʻoku fie maʻu ke tau fekumi ki he fakahaá pea muimui ki he Laumālié, pea ʻe tokoni ʻa e polokalama Fānaú mo e Toʻu Tupú ke tau fakahoko ia—koeʻuhí pē ʻoku toe faingofua ange ia. ʻI he kuohilí, ne laungeau e ngaahi tuʻutuʻuni ne fie maʻu ai e mātuʻá ke nau muimuiʻi mo maʻu ha mahino ki he Fakalakalaka Fakatāutahá, Fatongia ki he ʻOtuá, Tui ki he ʻOtuá, mo e ngaahi polokalama kehe ʻa e Siasí ʻi he lolotonga ia hono foua heʻenau fānaú ʻa e toʻu hongofulu tupú. ʻOku fakaafeʻi ʻe he founga foʻou ko ʻení ʻa e toʻu tupú mo e fānaú ke nau fekumi ki ha ueʻi fakalaumālie ʻi heʻenau fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa ʻo fakatatau ki heʻenau ngaahi fie maʻú mo e manakó.

Sisitā Soi D. Sōnasi: Ko ha faingamālie fakafiefia ʻeni maʻa ʻetau fānaú mo e toʻu tupú, ko e toʻu tangata kei tupu haké, ke fakamālohia ai ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí. ʻI heʻenau ako ke fekumi mo tali ʻa e tataki ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻe mahino lelei ange kiate kinautolu honau tuʻunga mo e taumuʻa taʻengatá pea mo e founga ʻe lava ke nau fakalakalaka ai mo ongoʻi ʻa e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní kiate kinautolú. ʻOku malava ke faitāpuekina mo fakamālohia ʻe he tefito ʻa e Fānaú mo e Toʻu Tupú ʻa ʻetau toʻu tupú mo honau ngaahi fāmilí ʻi hono fokotuʻu mo lehilehiʻi ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki ʻi honau ngaahi ʻapí, ʻi he lotú, pea mo ʻenau Tamai Hēvaní.

Ko e hā ʻa e ngaahi ʻuuni meʻa ʻe lava ke fai ʻe he ngaahi fāmilí ke nau kamata ngāue ʻaki ai ʻa e Fānaú mo e Toʻu Tupú?

Sisitā Sōnasi: Lotu fakataha ke maʻu e tataki ʻa e Laumālié. ʻE malava ke kamata ʻaki ʻe he mātuʻa ʻenau talanoa mo honau fāmilí fekauʻaki mo e ngaahi ʻēlia ʻe tolu ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e Fānaú mo e Toʻu Tupú: ako e ongoongoleleí, ngāue tokoní mo e ngaahi ʻekitivitií, pea mo e fakalakalaka fakafoʻituituí. Ko e hā e meʻa ʻoku nau lolotonga faí? ʻE lava fēfē nai ke nau tupulaki fakafoʻituitui mo fakafāmili ʻi he ngaahi ʻēlia ʻe tolu ko ʻení? ʻE tokoni fēfē ʻenau fakatefito ʻi he Luke 2:52, ke takiekina ʻenau ngaahi palani mo e fokotuʻu taumuʻa ke manatu mo muimui ki he Fakamoʻuí? Ko ha faingamālie fakaʻofoʻofa ia ke fakamālohia ʻa e toʻu tupú, ʻapí, mo e fāmilí ʻi ha ngaahi founga faingofua, hokohoko, mo ʻuhingamālie.

Sisitā Kōtoni: ʻOku tau kamata māmalie pē. Ko e ʻaʻeva moʻoni ʻi he hala ʻo e fuakavá ko ha fakalakalaka fakakongokonga kae hokohoko maʻu pē ia. Fokotuʻu ha taumuʻa ʻe taha. Kamata lelei pē. ʻE ʻomi ʻe he ʻū tohi fakahinohino ki he toʻu tupú mo e fānaú ha sīpinga fakaʻofoʻofa ke tau muimui ki ai.

Misa ʻOueni: ʻOku ʻikai totonu ke tau ʻai ʻeni ke fuʻu faingataʻa. ʻOku faingofua pē ʻa e meʻá ni. Lau ʻa e Luke 2:52. Kamata heni. ʻE malava leva ke nofo hifo ʻa e mātuʻá mo ʻenau fānaú pe toʻu tupú ʻi ʻapi ʻo talanoaʻi ia. “ʻE founga fēfē haʻama tokoniʻi koe ke ke tupulaki ʻi he poto mo e lahi pea ʻofeina koe ʻe he ʻOtuá mo e tangatá?” “Ko e hā ha meʻa te tau lava ʻo ako pe fakahoko fakataha?” “Ko e hā ha ngaahi taumuʻa te ke lava ʻo fokotuʻu?” ʻAi ke faingofua pē.

ʻĪmisi
boy holding scriptures

Kapau ne ʻi ai ha meʻa pē ʻe taha naʻá ke fakaʻamu ke ʻiloʻi ʻe he fānaú mo e toʻu tupú ʻi he kamataʻanga ʻa hono fakaʻaongaʻi ʻa e meʻá ni, ko e hā nai ʻa e meʻa ko iá?

Sisitā Kōtoni: Ko ha faingamālie fakaofo ʻeni ke tupulaki ai ʻo hangē ko e Fakamoʻuí! Kapau ʻoku tau fifili, “Ko e hā nai e meʻa ʻoku tukutaha ki ai ʻeku tokangá?” ʻe malava ke tau manatuʻi ʻoku lahi pē ngaahi meʻa ʻoku tau lolotonga fakahoko ke tau hoko ai ʻo hangē ko Iá. ʻOku lolotonga ako pē ʻa e ongoongoleleí ʻi he tukui ʻapi tokolahi pea ʻi he lotú. ʻOku tau lolotonga ngāue tokoni pē mo kau ki he ngaahi ʻekitivitií. Ko e polokalama foʻou ko ʻení ko ha founga ia maʻatautolu ke tau tokanga mo haʻisia ai ke ngāueʻi ʻa e meʻa ʻoku tau akó—pea mo fakatefito ʻa e tupulaki ko iá ʻi he ngaahi ʻēlia ʻe fā naʻe tupulaki ai ʻa e Fakamoʻuí: fakalaumālie, fakasōsiale, fakatuʻasino, mo e fakaʻatamai (vakai, Luke 2:52). Te tau maʻu kotoa pē heni ʻa e nēkeneká, nongá, mo e fiefia tuʻuloa ʻi heʻetau muimui ki he Fakamoʻuí!

Sisitā Sōnasi: ʻOku nofo taha ʻa e fakalakalaká ʻi he Fakamoʻuí, fakatefito ʻi he fāmilí, pea poupouʻi ʻe he Siasí. Ko hono ʻai ʻeni ke faingofua mo fakafoʻituitui angé ʻi heʻetau taʻofi hono fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi polokalama he kuohilí. ʻE hoko fakafoʻituitui mai ʻa e tupulakí. ʻOku ou fakatauange ʻe mahino ki he fānaú, toʻu tupú, kau takí, mo honau ngaahi fāmilí ko ha founga mapuleʻingofua mo feangainga-ngofua ʻeni maʻá e fānau kotoa ʻa e Tamai Hēvaní ʻi māmani fulipeé ke nau tupulaki fakataha mo aʻusia ai ha fiefia taʻengata ʻi he hala ʻo e fuakavá. He ʻikai hoko ʻeni ko ha liliu lahi pe ko ha meʻa faingataʻa ke ako. Ko hono fakahoko ia ke lahi ange ʻa e meʻa ʻoku tau lolotonga faí, ʻi hono tataki kitautolu ʻe he Laumālié, koeʻuhí kae lava ʻe heʻetau feinga fakamātoató ʻo fakalahi ʻa ʻetau malava ko ia ke muimui lelei pea ʻi he loto-ʻofa ki he Fakamoʻuí.

Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki he toʻu tupú mo e fānaú ke nau fakalakalaka ʻo hangē ko e Fakamoʻuí?

Sisitā Sōnasi: Ko e ʻuluakí mo e mahuʻinga tahá, kuo nau fai ha ngaahi fuakava ke muimui maʻu pē kiate Ia. Kuo nau fai ha ngaahi fuakava ke “tuʻu ko e kau fakamoʻoni ʻo e ʻOtuá ʻi he taimi kotoa pē pea ʻi he meʻa kotoa pē, pea ʻi he feituʻu kotoa pē” (Mōsaia 18:9). Ko hono ʻuhinga ia ʻoku fie maʻu ai ke nau fakalakalaka ʻo hangē pē ko Iá: fakalaumālie, fakasōsiale, fakatuʻasino, fakaʻatamai. ʻOku ʻikai ko ʻenau ngaahi fuakavá pē ʻa e ʻuhinga ʻoku totonu ke nau fai ai iá, ka ʻoku ʻomi foki [ʻe he ngaahi fuakavá] ʻa e ivi malava ke tokoniʻi kinautolu ke nau aʻusia ʻenau ngaahi taumuʻá.

Misa ʻOueni: Ko ʻetau taumuʻa kakato ʻi he moʻuí ke tau muimui pea hoko ʻo hangē ko ʻetau Tamai Hēvaní pea mo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí. ʻOku tau fie hoko ʻo tatau mo Kinaua. ʻOku kamata ke tau fakaangaanga ʻeni ʻi heʻetau kei siʻí, koeʻuhí ke tau maʻu ha sīpinga ki he toenga ʻo ʻetau moʻuí. Pea ʻoku tau muimui moʻoni ʻi he Fakamoʻuí ʻi he taimi ʻoku tau fai ai ʻa e ngaahi meʻa naʻá Ne fakahokó.

Sisitā Kōtoni: Ko e Fakamoʻuí ko hotau faʻifaʻitakiʻanga Ia ʻi he meʻa kotoa pē. ʻOku tau ako ʻEne moʻuí mo e ngāué mo e ngaahi akonakí he ʻoku tau holi ke tau hoko ʻo tatau pē mo Iá. Ka koeʻuhí ʻoku makehe ʻa e tokotaha kotoa pē, ʻoku tau takitaha maʻu ai ʻa e ngaahi ʻulungaanga mo e taukei ʻoku fie maʻu ke tau fakatupulaki ke tau hoko ai ʻo hangē ko Iá. ʻOku ʻomi ʻe he founga foʻou ko ʻení ki he fānaú mo e toʻu tupú ha faingamālie pau ke nau tupulaki ai ʻi he ngaahi founga makehe ko iá, ke fakalakalaka ʻenau ngaahi meʻafoaki fakafoʻituituí, pea mo fakahaaʻi ʻa e ngaahi meʻa ko ia ʻoku ueʻi kinautolu ke nau fai ke nau hoko ai ʻo hangē ko e Fakamoʻuí. Ko e meʻa ia ʻokú ne ngaohi ai ʻeni ke mātuʻaki fakafoʻituituí. ʻOku ʻikai ke ʻi ai ha lisi vakaiʻi tuʻu pau ia. ʻE kehekehe ʻa e ngaahi taumuʻa te tau takitaha fokotuʻu ke ʻunu ki ai ʻi he hala ʻo e fuakavá, ka te tau kau fakataha ʻi he ako mo e tupulaki mo e ʻunu ke ofi ange ki heʻetau Fakamoʻuí.

Ko e hā ʻa e meʻa ʻokú ke fakaʻamu ʻe ongoʻi ʻe he fānaú mo e toʻu tupú ʻi he taimi te nau kau mai aí?

Sisitā Kōtoni: ʻOku ou fakatauange te nau maʻu ha mahino lahi ange ki honau tuʻunga taʻengatá pea ke nau ongoʻi ʻoku fakakau kinautolu. Ko e taimi ʻoku tau ʻiloʻi ai pe ko hai kitautolú pea Ko Hai kuo tau fuakava mo iá, ʻoku kehe leva ʻetau fakafōtungá. Te nau ako ke ʻiloʻi ko e meʻa ʻoku lea ʻaki ʻe he mītia fakasōsialé ʻoku ʻikai moʻoni ia, he koeʻuhí kuo nau aʻusia ʻa e founga ʻoku lea ai ʻa e Laumālié kiate kinautolú. Te nau maʻu ha loto-falala kiate kinautolu pē pea ki honau tuʻunga fakalangi ko e ngaahi ʻofefine mo e ngaahi foha ʻo e ʻOtuá.

Sisitā Sōnasi: ʻOku mau fakaʻamu ke nau ongoʻi ʻa e tui mo e ʻamanaki lelei kia Sīsū Kalaisí, ke nau ongoʻi ʻa e nonga ʻi hono tauhi ʻo e ngaahi fekaú, ke nau aʻusia ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki ʻoku leleí, ke nau ako ʻa e loto-vilitakí, ke nau ongoʻi ʻa e nēkeneka ʻi he tokoni ki he niʻihi kehé, pea mo nau ongoʻi ʻa e fiefia mo e fiemālie ʻi he kau ki he ngāue ʻo e fakamoʻuí.

Misa ʻOueni: ʻOku ou fakaʻamu ange ʻe mahino ʻa e ongoongoleleí ki he fānaú ʻi ha founga ʻe malava ke nau ongoʻi ai ia ʻi honau lotó. ʻOku ʻikai fekauʻaki ʻeni ia mo hono fakahoko ha ngaahi ngāué. Ko ha founga ʻeni ʻo e akó pea mo e hoko ʻo hangē ko e Fakamoʻuí. ʻOku ou fakaʻamu moʻoni ʻe ongoʻi heʻetau fānaú pea mo kinautolu ʻoku tau ngāue fakaetauhi ki aí ʻoku nau loto-falala feʻunga ki heʻenau mahino ki he ongoongoleleí ke nau akoʻi ia ki he niʻihi kehé. Hangē ko ʻení, ʻoku ou fakaʻamu ange te tau ʻeke ki heʻetau fānaú ha fehuʻi fekauʻaki mo e ongoongoleleí pea te tau fanongo ki ha tali mohu fakakaukau koeʻuhí he ne nau ako ki ai pea ko e konga ia ʻo e meʻa kuo nau aʻusiá.

ʻĪmisi
young woman standing in class

ʻE ʻiloʻi fēfē nai ʻe he mātuʻá ʻoku lavameʻa ʻa e Fānaú mo e Toʻu Tupú ʻi honau ʻapí?

Misa ʻOueni: Te u fekumi ki he fua ʻo e Laumālié ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Kalētia 5, hangē ko e melino lahi ange ʻi ʻapí. ʻOku ou tui ʻe angalelei mo angaʻofa ange ʻenau fānaú. ʻE fie maʻu heʻenau fānaú ke nau feohi mo e fāmilí. ʻE meimei ke faʻa lotu [ʻa e fānaú] mo fekumi ki ha ngaahi tali. Te nau ʻiloʻi ha fakalakalaka ʻo ʻikai ngata pē ʻi he fakalaumālié ka ʻi he fakasōsialé, fakatuʻasinó, mo e fakaʻatamaí foki.

Sisitā Sōnasi: Te nau ʻiloʻi ʻoku lavameʻa ia ʻi he taimi ʻoku fakamālohia ai ʻa e ngaahi vā fetuʻutakí, ʻi he taimi ʻoku aʻusia ai ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí ha tupulaki moʻoni mo kei faifeinga pē neongo ʻenau faingataʻaʻiá, ʻi he taimi ʻoku nau fakahaaʻi ai ʻa e fepoupouakí mo e fetokoniʻakí, pea ʻi he taimi ʻoku nau fekumi ai ke maʻu e ivi tākiekina ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi honau ʻapí. Mahalo naʻa vakai e kau mēmipa ʻo e fāmilí ki ha fehokotaki mahino ange ʻi he meʻa ʻoku nau fai he ʻaho kotoá pea mo e moʻui ʻa Kalaisí. Mahalo ʻe ʻi ai ha houngaʻia lahi ange ʻi he tauʻatāina ke filí mo e fakatomalá, tupulaki ʻi he ʻulungāngá mo e loto-falalá, feinga ke tokoni ki he niʻihi kehé kae ʻikai siokitá, pea mo ha loto-houngaʻia ki he Fakamoʻuí, ko ʻEne moʻuí, ko ʻEne ngaahi akonakí, ko ʻEne tā sīpingá, pea mo ʻEne Fakaleleí mo e Toetuʻú.

Ko e hā ha faleʻi te ke fai ki he mātuʻa ʻoku nau kiʻi ongoʻi loto-hohaʻa ʻi hono taʻofi e ngaahi polokalama motuʻa ʻa e Siasí?

Sisitā Kōtoni: Ko e moʻoni kuo tau anga ʻi he ngaahi polokalama motuʻa ʻa e Siasí, he naʻa tau takitaha tupulaki mei ai pea naʻa tau maʻu ha faingamālie ke mamata ki he fakalakalaka ʻa e niʻihi kehé ʻi he ngaahi polokalama ko iá. Naʻe ueʻi fakalaumālie kinautolu ʻi honau taimí. Ka ʻoku ʻikai nai ke tau houngaʻia ʻi he hokohoko atu hono maʻu ʻo e fakahaá? ʻOku finangalo ʻa e ʻEikí ke hokohoko atu ʻetau fakalakalaká mo e liliú, pea ʻokú Ne finangalo ke fakalakalaka mo liliu ʻetau ngaahi polokalamá ke feau e ngaahi fie maʻu ʻa e kāingalotu ʻi māmani fulipeé. ʻOku tau faifeinga maʻu pē ke tupulaki pea hoko ko e Siasi mo e kakai ʻoku ʻafioʻi mo finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke tau aʻusiá.

Sisitā Sōnasi: Kuo faitāpuekina kitautolu ʻe he ngaahi polokalama he kuohilí pea ʻoku malava ke tau houngaʻia ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē kuo tau ako mo aʻusiá. Ko ha kuonga fakaofo ʻeni, pea ko ha faingamālie ia ke tau fekumi ai ki he tataki ʻa e ʻEikí ke ako mo tupulaki ʻi ha ngaahi founga foʻou mo fakalaumālie.

ʻE lava fēfē ke tokoniʻi ʻe he kau takí ʻa e fānaú mo e toʻu tupú ke nau tupulaki ʻi he fakalakalaka fakafoʻituituí?

Misa ʻOueni: Ko e ʻuluaki meʻa ʻoku ou fakakaukau ki aí, ʻoku fie maʻu ia ke vakai ʻa e takimuʻá ki he fānaú pe talavoú pe finemuí ʻi he founga tatau ʻoku ʻafio mai ai ʻa e ʻOtuá kiate kinautolú, ko hono ʻuhingá ko e lavameʻa ʻe lava ke aʻusia ʻe he tokotaha ko iá, kae ʻikai ko hono tuʻunga he taimi ní. Kamata ʻaki haʻo fakakaukau ki he meʻa ʻokú ke fakaʻamu ke aʻusiá. Sio lōloa. ʻE fie maʻu ha taimi lahi ki hono fai ʻení. Vakai ki he meʻa ʻe malava ke aʻusia ʻe he fānaú mo e toʻu tupú. Fakatupulaki ha vā fetuʻutaki ʻoku feʻungá koeʻuhí ka hokosia ʻa e taimi ʻokú ke fie lea ai ki he toʻu tupú, ʻoku nau maʻu ha loto fakaʻapaʻapaʻi feʻunga ke nau fanongo kiate koe.

ʻIkai ngata aí, fakamaheni ki he mātuʻá. Feinga ke ke ʻiloʻi meiate kinautolu ʻa e founga te ke lava ai ʻo tokoní. Fakaʻapaʻapaʻi honau fatongia ko e mātuʻá.

Sisitā Sōnasi: ʻOku ʻikai maʻu ʻe he Palaimelí ʻa e faʻunga ʻo e kau palesitenisī fakakōlomu mo fakakalasi ʻoku maʻu ʻe he kau talavoú mo e kau finemuí. ʻOku tokoniʻi ʻe he kau taki mo e kau faiako ʻo e Palaimelí, kae pehē foki ki he kau tangata mo e kau fefine ʻoku ngāue fakaetauhí, ʻa e fānau ʻoku ʻikai ke poupouʻi e ongoongoleleí ʻi honau ʻapí. Ka ʻoku mahuʻinga ke tau fakaʻapaʻapaʻi maʻu pē ʻa e vā fetuʻutaki ʻoku maʻu ʻe he fānaú, toʻu tupú mo ʻenau mātuʻá, ʻo tatau ai pē pe ko e hā honau tūkunga ʻi ʻapí. ʻOku malava ʻe he Fānaú mo e Toʻu Tupú ke ʻomi ha founga ke fakaafeʻi mai ʻa e fāmilí kotoa ke nau haʻu ʻo mamata pea haʻu ʻo tokoni. ʻE lava ke hoko ia ko ha founga ke fakamālohia ai ʻa e fāmilí hono kotoa, neongo pe ko ha mēmipa kinautolu ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní pe ʻikai.

Sisitā Kōtoni: ʻOku tokolahi ʻetau fānau mo e toʻu tupu ʻoku ʻikai ke maʻulotu ʻenau mātuʻá he Sāpaté ka ʻoku nau kei maʻu pē ha ongomātuʻa ʻofa. Te u poupouʻi e kau takí ke nau fakamaheni ki he mātuʻá pea fekumi ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi fakaʻānaua mo e taumuʻa ʻoku nau maʻu ki heʻenau fānaú. Te tau lava ʻo tokoni. ʻI heʻetau ngāue fakataha mo e mātuʻá, te tau fakamālohia ai ʻa e tokotaha fakafoʻituituí pea mo honau ʻapí pea poupouʻi foki mo e fānaú mo e toʻu tupú ke nau fefakamālohiaʻaki honau ngaahi ʻapí.

ʻĪmisi
young woman with parents

Ko e hā ha meʻa te ke talaange ki he ngaahi mātuʻa ʻoku lomekina kinautolu ʻe he manavahē naʻa ʻikai ke nau lava ʻo tokoniʻi ʻenau fānaú ke nau lavameʻa ʻi he Fānaú mo e Toʻu Tupú?

Sisitā Kōtoni: Ko e meʻa ʻoku sai aí he ʻoku tau lolotonga fakahoko pē ha konga lahi ʻo e meʻa ko iá. ʻOku lolotonga ako fakataha pē ʻe he ngaahi fāmilí ʻa e ongoongoleleí. ʻOku tau lolotonga fakahoko pē ʻa e ngāue tokoní mo e ngaahi ʻekitivitií. Kuo fuoloa pē ʻetau maʻu ʻa e ivi ke fakalakalaka fakafoʻituituí; ko e taimi ní ko ʻetau tokanga taha pē ki he ngaahi founga ne tupulaki ai ʻa Kalaisí.

ʻI heʻetau nofo hifo mo ʻetau fānaú, ʻoku ou tui te tau fakalataʻia moʻoni ai. Te ke lava ʻo fakafanongo ki he ngaahi fakaʻamu hoʻo fānaú ʻi ha founga angamaheni mo fakanatula. ʻOku finangalo ʻetau Tamai Hēvaní ke tupulaki hoʻo fānaú, maʻu e fiefiá, pea toe foki hake ke nofo fakataha mo Ia. Te ke ongoʻi ʻa hono tataki koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻomou feinga fakataha ke ʻai ʻa e ongoongoleleí mo hotau Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí ko ha konga ʻo e tapa kotoa pē hoʻo moʻuí.

Sisitā Sōnasi: Kamata ʻaki ʻa e founga ʻoku fenāpasi lelei mo hoʻo fāmilí. Falala te ke maʻu ʻa e tokoni ʻa e langí. Fekumi ki he tataki ʻa e Laumālié. ʻE hoko ʻa e Fānaú mo e Toʻu Tupú ko ha meʻangāue mahuʻinga ki he fatongia fakaemātuʻá. ʻOku lahi ʻa e ngaahi fie maʻu he ʻahó ni mei he mātuʻá ʻi heʻenau tataki mo lehilehiʻi honau ngaahi fāmilí. ʻOku faʻa faingofua he taimi ʻe niʻihi ke te ongoʻi mafasia. ʻE tokoni ʻa e Fānaú mo e Toʻu Tupú ki he mātuʻá ke nau tokanga taha ki he meʻa ʻoku ʻaongá mei he meʻa ʻoku mahuʻingá. ʻOku mahuʻinga kiate kitautolu hono kotoa ke tau tokoniʻi hotau ngaahi fāmilí ke nau ako e founga ke muimui ai ki he Fakamoʻuí ʻo fakafou ʻi he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní pea te tau maʻu ai ʻa e ʻofa mo e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻEikí.

Misa ʻOueni: ʻOku ou tui te ke lava moʻoni ʻo tokoniʻi hoʻo fānaú mo e toʻu tupú. ʻOku ʻikai fie maʻu ia ke ke fai ha meʻa maʻongoʻonga. Ko e meʻa mahuʻinga tahá ke ke faivelenga mo faʻa lotu mo fakatupu ha ngaahi tōʻonga mo ha ngāue angamaheni ʻoku māʻoniʻoní ʻi hoʻo fāmilí. Kamata ʻaki ʻa e ngaahi tōʻonga faingofua mo māʻoniʻoní pea te ke sio ʻe hoko ha ngaahi mana ʻi he moʻui hoʻo fānaú.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Vakai, Russell M. Nelson, “Fakahā maʻá e Siasí, Fakahā ki Heʻetau Moʻuí,” Liahona, Mē 2018, 93–96.

  2. Vakai, Russell M. Nelson, “Lea Fakafeʻiloakí,” Liahona, Nōvema 2018, 6–8.