General Conference
Stima Bo Enemigunan
konferensia general òktober 2020


Stima Bo Enemigunan

Sa ku nos tur ta yunan di Dios ta duna nos un vishon dibino di e balor di otro i e abiliidat pa lanta riba prehuisio.

Señor Su enseñansanan ta pa eternidat i pa tur Dios su yunan. Den e mensahe aki lo mi duna algun ehèmpel for di Merka, pero prinsipionan ku mi ta siña ta aplikabel tur kaminda.

Nos ta biba den un tempu di rabai i odio den relashonnan polítiko, i maneho. Nos a sinti esaki [den] e verano aki kaminda algun hende a bai mas leu ku protestanan pasífiko i a involukrá nan mes den komportashon destruktivo. Nos ta sinti esaki den kampañanan aktual pa funshonnan públiko. Desafortunadamente, algun di esaki a asta pasa bai den deklarashonnan polítiko i referensianan antipátiko den nos reunionnan di Iglesia.

Den un gobièrnu demokrátiko semper nos lo tin diferensianan tokante kandidatonan proponé i manehonan. Sinembargo, komo siguidónan di Cristu nos mester renunsiá e rabia i odio ku kual eskohonan polítiko ta wòrdu debatí òf denunsiá den kualke sirkunstansia.

Imagen
Sermon riba e Seru

Aki ta un si e Salbador Su enseñansa, ku probablemente nos sa pero poko biaha ta praktiká.

“Boso a tende ku a bisa: “Stima bo próhimo i odia bo enemigu.”

“Mi ta bisa boso, stima boso enemigunan, bendishoná esnan ku ta maldishoná boso, hasi bon ku esnan ku ta odia boso, i resá pa esnan ku ta usa boso ku maldat, i ta pèrsigui boso;” (Mateo 5:43–44). 1

Pa hopi generashon hudiunan a wòrdu siña pa odia nan enemigunan, i nan tabata sufri bou di e dominio i krueldat di okupashon Romano. Tòg Jesus a siña nan, “Stima bo enemigunan” i“ “hasi bon na esnan ku … ta usa bo ku despresio.”

Imagen
JesuCristu ta siña na Merka

Ki enseñansa mas revolushonario pa relashonnan personal i polítiko. Pero esei ta ketu bai loke e Salbador ta manda. Den Buki di Mormon nos ta lesa, “Pasó di bèrdat, di bèrdat mi ta bisa boso, esun ku tin e spiritu di kontenshon no ta di mi, pero ta di diabel, kende ta e tata di kontenshon, i ta iafitá e kurasonnan di hende pa kontendé ku rabia, un ku otro” (3 Nefi 11:29

Stima nos enemigunan i nos atversarionan no ta fasil. “Mayoria di nos no a yega e nivel ei di … stima i pordona,” Presidente Gordon B. Hinckley a opservá, agregando, “E ta rekerí un outo disiplina kasi mas grandi ku nos ta kapas di logra.” 2 Pero e mester ta esensial, pasó e ta parti e Salbador Su gran mandamentunan pa “stima Señor boso Dios” i pa “stima bo prohímo manera bo mes” (Mateo 22:37, 39 I lo e mester ta posibel, pasó El a siña tambe, “Pidi, i boso lo risibí; buska i boso lo haña” (Mateo 7:7). 3

Kon nos ta warda e mandamentunan dibino aki den un mundu kaminda nos ta suhetá na e leinan di hende? Afortunadamente, nos tin e ehèmpel di e Salbador di kon pa balansá Su leinan eterno ku partikularidatnan di leinan trahá pa hende. Ora atversarionan a buska pa gar’E den trampa ku un pregunta tokante si e hudiunan lo mester paga impuesto na Roma, El a mustra na e imágen di emperador riba nan monedanan i a deklará: “Wèl duna emperador loke ta di emperador, i duna Dios loke ta di Dios” (Lukas 20:25). 4

Imagen
Duna na Cesar

P‘esei, nos, tin ku sigui e leinan di hende (duna na emperador) pa biba na pas bou di outoridat sivil, i nos ta sigui e leinan di Dios pa sigui dilanti pa nos destinashon eterno. Pero kon nos ta hasi esaki—spesialmente kon nos ta siña pa stima nos atversarionan i nos enemigunan?

E Salbador si siñansa pa no “kontendé ku rabia” ta un promé paso. E diabel ta e tata di kontenshon, i e ta esun ku ta tenta hende pa kontendé ku rabia. E ta promové enemistat i relashonnan di odio entre personanan i den grupo. Presidente Thomas á ta pa sede na e influensia di Satanas. Ningun hende no por pone nos rabia. Ta nos skohensia.” 5 Rabia ta e kaminda pa divishon i enemistat. Nos ta avansá stimando nos atversarionan ora nos ta evitá rabia i hostelidat pa ku esnan ku kua nos no ta di akuerdo. Ta yuda tambe si nos asta dispuesto pa siña for di nan.

Entre otro manera pa desaroyá e poder pa stima otronan tin e método simpel deskribí den un obra musikal di hopi tempu pasá. Ora nos ta purba di komprondé kultura, nos mester purba komprondé nan, DEn inkontabel sirkunstanshanan sospecho di ekstranherro òf asta hostilidat ta entregá na amistat ‼f asta amor ora kontaktonan personal ta produsí komprenshon i rèspèt muto. 6

Un ayudo ainda mas grandi pa stima nos atversarionan i nos enemigunan ta buska pa komprondé e poder di amor. Aki tin tres di hopi enseñansanan profétiko tokante esaki.

E Profeta José Smith a Siña ku “ta un dicho bieu ku amor ta atraé mas amor. Laga nos drama amor—mustra nos bondat na henter humanidat.” 7

Presidente Howard W. Hunter: “E mundu den kua nos ta bia lo benefisiá grandemente si hòmber- i muhénan tur kaminda por ehersé e amor puru di Cristu, ku ta mansu i humilde. E ta sin envidia òf orguyo. … E no ta buska nada a kambio. … E no tin lugá pa intoleransia, odio, òf violensia. … E ta kurashá diferente hende pa biba huntu den amor Cristian independientemente di kreensia religioso, rasa,nashonalidat, estado finansiero, edukashon, òf kultura.” 8

Presidente Russell M. Nelson a puntra nos “pa ekspandé nos sírkulo di amor pa famia humano.” 9

Un parti esensial di stima nos enemigunan ta pa duna emperador dor di kumpli ku e leinan di nos vários paisnan. Maskke Jesus Su enseñansanan tabata revolushonario, E no a siña revolushon òf pa kibra lei. El a siña un mihó manera. Revelashon moderno ta siÇa meskos.

“Ningun no kibra e leinan di e pais, pasó esun ku ta warda e leinan di Dios no tin nesesidat pa no kumpli ku e leinan di e pais.

P‘esei, sea suheto na e podernan ku tin” (Doctrina y Convenios 58:21–22).

I nos artíkulonan di fe, skibí pa e Profeta José Smith despues ku e antiguo Santunan a sufri persekushon severo di e funhonarionan di Missouri, ta deklará:“Nos ta kere den ta suheto na e reinan, presidentenan, mandatarionan i mahistradonan; den obedesé, honra, i sostené e lei.” (E Artíkulonan di Fe 1:12).

Esaki no ta nifiká ku nos ta di akuerdo ku tur kos ku ta wòrdu hasí ku forsa di lei. E ta nifiká ku nos ta obedesé e lei aktual i usa medionan pasífiko pa kambia nan. E ta nifiká tambe ku nos ta aseptá e resultadonan di elekshonnan pasífikamente. Nos lo no partisipá den e violensia menasá pa esnan desapuntá ku e resultado. 10 Den un sosiedat demokrátiko semper nos tin e oportunidat i e deber pa persistí pasífikamante te e siguiente elekshon.

E Salbador Su enseñansa pa stima nos enemigunan ta basá riba e realidat ku tur mortal ta yunan stimá di Dios. E prinsipio eterno aki i algun prinsipio básiko di lei resientemente a wòrdu di tèst den hopi suidat Merikano.

Imagen
Protesta pasífiko

Na un ekstremo, algun ta parse di a lúbidá ku e Promé Enmienda di e konstitushon di Estados Unídos ta garantisá e “derecho di e pueblo pa reuní pasífikamente i pa solisitá e Gobernashon pa un reparashon pa dañonan.” Esei ta e manera outorisá pa lanta konsenshi públiko i enfoká riba inhustisia den e kontenido òf atministrashon di e leinan. I tabatin inhustisia. Den akshonnan públiko i aktitutnan personal, nos tabatin rasismo i dañonan relashoná ku esaki. Den un ensayo personal persuasivo, e Reverendo Theresa A. Dear di e Asosiashon Nashonal pa e Avanse di Hende di Koló (NAACP) a kòrda nos ku “rasismo ta alimentá su mes ku odio, opreshon, komplòt, pasividat, indiferemsia i silensio.” 11 Komo suidadano i komo miembrodi E Iglesia di JesuCristu di e Santunan di e Delaster Dianan, nos mester hasi mihó pa yuda eliminá rasismo.

Imagen
Protesta ilegal

Na e otro ekstremo, un minoria di partisipante i simpatisante di e protestanan i e aktonan ilegaal ku a sigui nan a parse di a lubidá ku e protestanan protehá pa e Konstitushon ta protestana pasífiko. Protestantenan no tin derecho pa destruí, desfigurá, òf hòrta propiedat òf pa mina e podernan polisial lgitimo di gobiernu. E Konstitushon no ta kontené invitashon pa revolushon òf anarkia. Nos tur—polis, protestantenan, simpatisantenen, i mirónes—mester komproné e límitenan di nos derechonan i e importansia di nos debernan pa keda den e limitenan di e lei eksistente. Abraham Lincoln tabatin rason ora el a bisé: “No tin ningun daño ku ta opheto di reparashon pa e lei di mafia.” 12 Reparashon di daño pa mafia ta reparashon ku métodonan ilegal. Esei ta anarkia, un kondishon ku no tin gobìernu efektivo ni polis formal, ku ta mina derechonan individual mas ku e ta protehé nan.

Un di e motibunan kue protestanan resiente na Merka tabata impaktante pa asina tantu tabata ku e hostilidat i ilegalidat sintí entre e diferente gruponan étniko i otro otro nashonnan no mester wòrdu sintí na Merka. E pais aki mester ta mihó den eliminanentu rdi asismo no solamente kontra merikanonan pretu, ku tabata mas visibel den e protestanan resien, pero tambe kontra latinonan, asiátikonan, i otro gruponan. E nashon aki su historia di rasismo no ta pa ta un felis, i nos mester hasi mihó.

Imagen
Ellis Island
Imagen
Imigrantenan

Estado Unidos a wòrdu fundá pa imigrantenan di diferente nashonalidat i diferente grupo étniko. Su propósito pa uni no tabata pa establesé un religion partikular òf pa perpetuá kualke di e diferente kulturanan òf lealtat di tribu di e paisnan antiguo. Nos generashon fundadó a buska pa ta uní pa un konstitushon nobo i leinan. Esei no ke bisa ku nos dokumentunan unifikadó òf e komprendementu di e tempu ei di nan nifikashon tabata perfekto. E historia di e dos siglonan di Merka a mustra e nesesidat pa hopi refinashon, manera derecho di vota pa hende muhé i, partikularmente, e abolishon di sklabitut, inkluyendo e leinan pa sigurá ku esnan ku a wòrdu esklavisá lo tin e tur e kondishonnan di libertat.

Dos akadémiko di Universidat di Yale resientemente a rekòrdá nos: nos:

“Apesar di tur su defektonan, Estados Unidos ta ekipá di manera úniko pa uni un sosiedat diverso i dividí. …

“. …Su suidadanonan no tin ku skohe entre un identidat nashonal i multikulturalismo. Merikanonan por tin tur dos. Pero e yabi ta e ptriotismo konstitushonal. Nos tin ku keda un pa i dor di e Konstitushon, independientemente di nos desakuerdonan ideológiko.” 13

Hopi aña pasá, un sekretario britániko di relashonnan eksterior a duna su gran konseho den un debate den House of Commons: “Nos no tin aliadonan eterno i nos no tin enemigunan perpetuo. Nos interesnan ta eterno i perpetuo, i ta nos deber pa sigui e interesnan aki.” 14

Esei ta un bon motibu sekular pa sigui interesnan “eterno i perpetuo” den asuntunan polítiko. Ademas, e doktrina di Señor Su Iglesia ta siña nos ku e interesnan eterno pa guia nos; enseñansanan di nos Salbador, ku a inspirá e Konstitushon di Estados Unidos i e leinan básiko pa hopi di nos paisnan. Lealtat pa establesé lei na lugá di “aliansanan” temporal ta e mihó manera pa stims nos atversarionan i nos enemigunan ora nos ta buska unidat den diversidat.

Sa ku nos tur ta yunan di Dios ta duna nos un vishon dibino di e dignidat di tur otro i e disposishon i kapasidat pa lanta riba prehuisio i rasismo. Pasó mi a biba pa hopi aña den diferente lugá den e nashon aki Señor a siña mi ku ta posibel pa obedesé i buska pa mehorá e leinan di nos nashon i pa stima nos atversarionan i nos enemigunan. Maske ku esaki no ta fasil, e ta posibel ku e yudansa di nos Señor, JesuCristu. El a duna e mandamentu pa stima, i El a primintí Su ayudo ora nos ta buska pa obedesé. i ta testifiká ku nos ta stimá u lo wòrdu yudá dor di Tata Selestial i Su Yu JesuCristu. Den e nòmber di JesuCristu, amèn.

Notanan

  1. Wak tambe Lukas 6:27 -28, 30.

  2. Gordon B. Hinckley, “The Healing Power of Christ,” Ensign, Nov. 1988, 59; see also Teachings of Gordon B. Hinckley 1997), 230.

  3. Wak tambe Doctrina y Convenios 6:5.

  4. Wak tambe Mateo 22:21; Marko 12:17.

  5. Thomas S. Monson, “School Thy Feelings, O My Brother,” Liahona, Nov. 2009, 68.

  6. Wak Becky and Bennett Borden, “Moving Closer: Loving as the Savior Did,” Ensign, Sept. 2020, 24–27.

  7. José Smith, den History of the Church, 5:517. Similarly, Martin Luther King Jr. (1929–18) a bisa: “Violensha pa violensha ta multipliká violensha, agregando mas skoridat na un nchi sin strea. Skuridat no por kuri ku skuridat: solamente lus por hasi esei. Odio no por kuri ku odio:solamente amor por hasi esei” (Where Do We Go from Here: Chaos or Community? [2010], 64–65).

  8. Teachings of the Presidents of the Church: Howard W. Hunter (2015), 263.

  9. Russell M. Nelson, “Blessed Are the Peacemakers,” Liahona, Nov. 2002; wak tambe Teachings of Russell M. Nelson (2018), 83.

  10. Wak “A House Divided,” Economist, Sept. 5, 2020, 17–20.

  11. Theresa A. Dear, “America’s Tipping Point: 7 Ways to Dismantle Racism,” Deseret News, June 7, 2020, A1.

  12. Abraham Lincoln, address at the Young Men’s Lyceum, Springfield, Illinois, Jan. 27, 1838, in John Bartlett,Bartlett’s Familiar Quotations, 18th ed. (2012), 444.

  13. Amy Chua and Jed Rubenfeld, “The Threat of Tribalism,”Atlantic, Oct. 2018, 81, theatlantic.com.

  14. Henry John Temple, Viscount Palmerston, remarks in the House of Commons, Mar. 1, 1848; in Bartlett,Bartlett’s Familiar Quotations, 392; emphasis added.