Bước 4: Lập bản đánh giá đạo đức của bản thân một cách can đảm và thấu đáo.

Nguyên Tắc Chính: Lẽ Thật

Mục đích của bước 4 là nhìn lại quá khứ của chúng ta để hiểu rõ hơn những yếu kém của mình và nhận ra điều gì đang ngăn cản chúng ta trở nên giống như Đấng Cứu Rỗi và trong việc phục vụ người khác. Ví dụ như nỗi sợ hãi, sự biện minh và phủ nhận khiến chúng ta không thể nhìn nhận mọi thứ rõ ràng. Nhưng chúng ta không thể thay đổi một điều nào đó nếu không nhận thức đầy đủ về điều đó. Bản đánh giá giúp chúng ta hiểu tất cả những điều đang cản trở quá trình hồi phục của mình. Việc lập bản đánh giá đòi hỏi chúng ta phải thành thật với bản thân về việc chúng ta là ai và chúng ta đã trải qua những gì để sau đó chúng ta có thể cầu xin Thượng Đế giúp chúng ta thay đổi, trở nên tốt hơn và chữa lành.

Tất cả chúng ta đều đã trải qua những điều rất khó khăn. Cõi lòng tan nát và chúng ta mang những vết sẹo cảm xúc đầy đau đớn. Chúng ta tìm đến các chất gây nghiện và hành vi nghiện ngập để quên đi nỗi đau và rồi chúng ta lựa chọn tiếp tục tìm kiếm sự khuây khỏa tạm thời này. Những hành vi này thậm chí gây ra nhiều đau đớn hơn, khiến chúng ta có thêm cái cớ để sử dụng thói nghiện làm cách đối phó. Những nỗi đau trong cuộc sống và hành vi nghiện ngập trở thành sự xấu hổ rất lớn mà chúng ta cố gắng che giấu, quên đi hoặc phủ nhận.

Những thói nghiện, nỗi sợ hãi và sự phủ nhận làm chúng ta mất khả năng suy ngẫm một cách thành thật về cuộc sống của mình. Chúng ta phủ nhận hoặc không hiểu được những tổn hại và sự hủy hoại mà thói nghiện gây ra cho các mối quan hệ của mình. Vì vậy, chúng ta đã làm tất cả những gì có thể để quên đi, biện minh hoặc lừa dối bản thân nhằm đối phó với nỗi đau của mình. Do đó, chúng ta không thể nhận ra nhiều lỗi lầm của mình hoặc cố gắng quên chúng đi. Chúng tôi đã tự lừa dối bản thân một cách đầy thuyết phục đến nỗi chúng tôi không thể nhìn nhận rõ ràng hầu hết mọi việc trong quá khứ của mình. Những người đảm trách của chúng ta và những người khác trong các nhóm khắc phục đã yêu cầu chúng ta làm phần khó khăn và thừa nhận với chính mình những gì chúng ta có thể đã lãng quên hoặc không sẵn lòng nhìn nhận. Chỉ khi đó chúng ta mới có thể hiểu rằng chúng ta cần Đấng Cứu Rỗi chữa lành cho mình.

Viễn cảnh về việc xem lại quá khứ của chúng ta, rồi viết nó ra dường như quá sức và đôi khi là không thể thực hiện được. Phải mất rất nhiều nỗ lực và công sức để làm điều này. Chúng ta phải lục tìm trong tấm lòng và tâm trí mình để nhớ lại những kinh nghiệm trong quá khứ, và rất khó để chúng ta viết những kinh nghiệm này ra. Điều quan trọng là ngồi xuống và bắt đầu viết. Việc này buộc chúng ta phải thực hành sự tin cậy nơi Thượng Đế mới được củng cố. Niềm hy vọng rằng chúng ta có thể được chữa lành, được tha thứ và được giải thoát khỏi sự lệ thuộc, đã cho chúng ta can đảm để cố gắng. Chúng ta cầu xin Thượng Đế giúp chúng ta vượt qua nỗi sợ hãi của mình. Chúng ta cầu xin Ngài giúp chúng ta ghi nhớ và đối mặt với những lỗi lầm và nỗi đau đớn của mình bằng lòng can đảm. Ngài đã nghe chúng ta và ở đó để giúp đỡ chúng ta.

Người đảm trách của chúng ta đóng vai trò thiết yếu trong việc giúp chúng ta dũng cảm tiến lên phía trước qua bước này. Bởi vì chính họ đã thực hiện bước này nên họ có thể động viên và giúp chúng ta nhìn rõ quá khứ của mình. Chúng ta không có quá khứ hoàn hảo, nhưng chúng ta đã cố gắng hết sức. Và rốt cuộc thì như vậy là đủ rồi. Khi nhận thấy và tìm ra các yếu tố hủy hoại cuộc sống của mình là chúng ta đã thực hiện một bước cần thiết trong việc sửa đổi các yếu tố đó. Chúng ta cũng thấy hữu ích khi nhận ra những điều tốt đẹp trong quá khứ và đưa vào bản đánh giá những điều tích cực mà chúng ta đã làm và những điểm mạnh mà chúng ta đã phát triển. Bước 4 giúp chúng ta kể cho Thượng Đế một cách thành thật về việc chúng ta là ai, gồm cả những yếu kém và điểm mạnh của chúng ta.

Những bản liệt kê này viết về nỗi phẫn uất, sợ hãi, tổn hại và cả điểm mạnh của chúng ta trở thành một công cụ hết sức quan trọng trong hành trình hồi phục của chúng ta. Cuối cùng khi chúng ta tiến tới bước 6 và 7, chúng ta sẽ sử dụng bản đánh giá của mình để xem xét những yếu kém mà khiến chúng ta luôn bị mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn đầy hủy hoại. Ví dụ như chính tính kiêu ngạo và sợ hãi đã ngăn cản chúng ta chịu trách nhiệm về lỗi lầm của mình, khiến chúng ta làm tổn hại đến các mối quan hệ và lòng tin cậy. Sau đó, khi chúng ta chuyển sang các bước 8 và 9, những người xuất hiện trong bản đánh giá của chúng ta là những người mà chúng ta sẽ có cơ hội tha thứ và chuộc lại lỗi lầm.

Bước Hành Động

Đây là chương trình hành động. Sự tiến triển của chúng ta phụ thuộc vào việc kiên định áp dụng các bước này trong cuộc sống hằng ngày của mình. Điều này được gọi là “thực hiện các bước”. Những hành động sau đây giúp chúng ta đến cùng Đấng Ky Tô và nhận được sự chỉ dẫn cùng quyền năng cần thiết để thực hiện bước tiếp theo trong hành trình hồi phục của mình.

Viết bản đánh giá với sự giúp đỡ của người đảm trách

Trong bước này, chúng ta bắt đầu thực hành đức tin qua những việc làm của mình (xin xem Gia Cơ 2:17–18). Đối với nhiều người trong chúng ta, đây là bước khó nhất. Bước này có thể đầy thử thách, đau đớn và quá sức chịu đựng, và chúng ta có thể cảm thấy cần phải giải thích mọi điều trong quá khứ của mình. Tuy nhiên, việc viết bản đánh giá không nhất thiết phải là một nhiệm vụ không thể vượt qua. Chúng ta có thể ngồi xuống, cầu nguyện và bắt đầu viết, cho dù mỗi lần chúng ta chỉ viết về một câu hỏi hoặc một sự kiện.

Xin xem lại các ví dụ và nguyên tắc trong phần phụ lục (ví dụ như phần trang tính/bảng biểu). Chúng ta có thể sử dụng một trong những ví dụ này làm mẫu để bắt đầu. Nếu chúng ta làm quá trình này trở nên quá phức tạp, thì chúng ta sẽ rất khó để bắt đầu hoặc tiến bộ. Vì vậy, khi viết bản đánh giá đầu tiên, tốt nhất là chúng ta giữ cho mọi thứ được đơn giản. Chúng ta luôn có thể quay lại bản đánh giá này khi tiếp tục thực hiện các bước. Xin làm việc với người đảm trách của anh chị em khi viết bản đánh giá của mình. Thượng Đế ban phước cho chúng ta khi chúng ta làm công việc này và chúng ta sẽ không bao giờ hối tiếc.

Học Tập và Hiểu Biết

Các câu thánh thư và lời phát biểu sau đây của các vị lãnh đạo Giáo Hội có thể giúp chúng ta khắc phục thói nghiện. Chúng ta có thể sử dụng những câu này để suy ngẫm, học tập và viết nhật ký. Chúng ta phải nhớ viết một cách thành thật và chi tiết để đạt được nhiều lợi ích nhất từ đó.

Thói nghiện là một triệu chứng

“Vì hắn tưởng trong lòng thể nào, thì hắn quả thể ấy” (Châm Ngôn 23:7).

Nhiều người trong chúng ta cho rằng thói nghiện là vấn đề thuộc về thể chất. Chúng ta đã rất ngạc nhiên khi biết rằng những ý nghĩ, cảm nhận và niềm tin của chúng ta là gốc rễ của hành vi nghiện ngập. Sự kết hợp khó khăn giữa bộ não, cơ thể và thái độ của chúng ta là điều dường như khiến chúng ta bị mắc kẹt. Chúng ta đã nhận thấy rằng hành vi nghiện ngập không phải là vấn đề chính của chúng ta, mà là giải pháp có hại cho các vấn đề thực sự.

• Làm thế nào mà quan điểm này về thói nghiện của tôi có thể giúp tôi tiến về phía trước trong việc viết bản đánh giá của mình?

Đánh giá

Trong thánh thư, chúng ta thấy có nhiều lời mời nhìn nhận cặn kẽ bản thân một cách thành thật. Chúng ta có thể tìm thấy một ví dụ tuyệt vời trong An Ma 5:14. Tiên tri An Ma đã đặt ra những câu hỏi đánh giá sau đây: “Các người đã được Thượng Đế sinh ra trong thể thuộc linh chưa? Các người đã thụ nhận được hình ảnh của Ngài trong sắc mặt mình chưa? Các người đã có nhận thấy sự thay đổi lớn lao này trong lòng mình chưa?” Chúng tôi đề nghị anh chị em nghiên cứu phần còn lại của chương 5 sách An Ma để có thêm ví dụ về các câu hỏi đánh giá mà chúng ta có thể tự hỏi chính mình.

Việc đánh giá xem hiện trạng của chúng ta có thể rất hữu ích. Ví dụ như một doanh nghiệp không thường xuyên kiểm kê tài sản và nợ phải trả thường không phát triển mạnh. Kiểm kê là cơ hội để chủ doanh nghiệp xác định một cách khách quan những gì có giá trị và nên giữ lại, cũng như những gì có hại và nên loại bỏ. Nếu chủ doanh nghiệp rơi vào cái bẫy của sự không thành thật và tự lừa dối mình về bản chất thực sự của việc kiểm kê, họ sẽ không thể đưa ra quyết định chính xác về giá trị hàng hóa của mình.

Tương tự như vậy, điều quan trọng là chúng ta phải nhìn nhận cuộc sống và tính cách của mình một cách thành thật.

• Khi tôi cầu nguyện và cầu xin Thượng Đế giúp tôi thành thật, Đức Thánh Linh dạy tôi điều gì về khuynh hướng phủ nhận thực tế tình trạng và hoàn cảnh của tôi?

• Tôi đã tự lừa dối mình về những yếu kém của bản thân như thế nào?

• Tôi không nhìn thấy được giá trị và sức mạnh thực sự của mình theo cách nào?

Đối mặt với quá khứ của chúng ta

“Và mỗi khi tôi muốn được hoan hỉ thì tim tôi lại rên rỉ vì những tội lỗi của tôi; tuy nhiên, tôi biết mình đã đặt lòng tin cậy nơi ai rồi” (2 Nê Phi 4:19).

Trong khi đánh giá, có những lúc lòng chúng ta rên rỉ vì tội lỗi và nỗi đau đớn mà chúng ta có thể phải đối mặt.

• Việc tin cậy Thượng Đế có thể giúp tôi ra sao khi tôi hoàn thành bản đánh giá của mình và đối mặt với tội lỗi cũng như nỗi đau đớn của mình?

Tin cậy rằng Ngài sẽ chữa lành chúng ta

“Hãy hết lòng tin cậy Đức Giê Hô Va, chớ nương cậy nơi sự thông sáng của con. Phàm trong các việc làm của con, khá nhận biết Ngài, thì Ngài sẽ chỉ dẫn các nẻo của con” (Châm Ngôn 3:5–6).

Bản đánh giá có thể giúp chúng ta có cái nhìn toàn cảnh. Điều này giúp chúng ta nhận thức được những suy nghĩ, cảm nhận và hành động của mình, cũng như lựa chọn của chúng ta ảnh hưởng tới những ai. Hai trong số các chủ đề phổ biến trong nhiều bản đánh giá của chúng ta là nỗi sợ hãi và sự phụ thuộc quá mức vào bản thân. Cam kết mà chúng ta đã đưa ra ở bước 3 là tin cậy Thượng Đế và tiến trình hồi phục này. Bản đánh giá của chúng ta là bước hồi phục tiếp theo và sẽ cung cấp cho chúng ta những ý tưởng cụ thể về cách tiến hành.

• Cuộc sống và những lựa chọn của tôi sẽ khác biệt ra sao nếu tôi từ bỏ tính kiêu ngạo và thay vào đó chọn trông cậy và tin cậy Thượng Đế?

• Tôi cảm thấy ngần ngại như thế nào về việc tiếp tục cam kết của mình để phó thác cuộc sống và ý muốn của tôi cho Thượng Đế?

• Khi tôi cầu vấn Thượng Đế về việc Ngài có quan tâm đến tôi trong mỗi bước hồi phục hay không, câu trả lời mà tôi nhận được trong tấm lòng và tâm trí của mình qua Đức Thánh Linh là gì? Xin nhớ rằng cách Thượng Đế quan tâm đến chúng ta có thể khác với điều chúng ta tự chọn cho mình.

Căn bệnh thuộc linh

“Đôi khi căn bệnh thuộc linh đến bởi vì tội lỗi hoặc những vết thương cảm xúc. Đôi khi những sự suy sụp về phần thuộc linh đến từ từ đến đỗi chúng ta khó mà nhận ra được điều gì đang xảy ra. Như những tầng đá trầm tích, nỗi đau và sự buồn rầu thuộc linh có thể tích tụ theo thời gian, đè nặng lên linh hồn của chúng ta cho đến khi nó nặng đến mức khó lòng chịu nổi. …

“Nhưng chỉ vì những thử thách thuộc linh là có thật không có nghĩa rằng chúng không thể điều trị được.

“Chúng ta có thể được chữa lành phần thuộc linh.

“Thậm chí những vết thương thuộc linh sâu nhất—vâng, thậm chí những vết thương mà có thể dường như không thể điều trị được—có thể được chữa lành” (Dieter F. Uchtdorf, “Những Người Mang Ánh Sáng Thiên Thượng”, Liahona, tháng Mười Một năm 2017, trang 78).

Hãy cân nhắc ba điều tồi tệ nhất mà anh chị em đã làm trong cuộc sống của mình. Anh chị em có gần gũi với Đấng Cứu Rỗi và Thánh Linh của Ngài khi anh chị em làm những điều đó không? Nếu anh chị em giống như chúng tôi, thì anh chị em đã không cởi mở đón nhận Thánh Linh của Ngài. Nhiều người trong quá trình hồi phục gọi sự mất kết nối này là “bị bệnh về phần thuộc linh”.

• Tôi có bị bệnh về phần thuộc linh không, khi chìm đắm trong những hành vi nghiện ngập và sai trái? Tại sao có hoặc tại sao không?

Nỗi phẫn uất

Một phần lớn trong bản đánh giá của chúng ta là để ghi lại sự phẫn uất của mình. Sự phẫn uất bao gồm những mối hận thù của chúng ta đối với người khác, đối với các tổ chức và những điều khác mà chúng ta cảm thấy đã làm tổn hại hoặc đối xử bất công với chúng ta. Việc giữ nỗi phẫn uất trong lòng là một trong những yếu tố độc hại và có hại nhất thúc đẩy thói nghiện của chúng ta. Điều này khiến chúng ta chống lại những người khác và dẫn chúng ta đến việc cảm thấy chính đáng khi đưa ra những lựa chọn gây hại hoặc thờ ơ của chính mình.

Chúng ta tìm thấy sự giúp đỡ của thiên thượng để nhìn nhận người khác theo góc nhìn mới, đầy lòng bác ái khi chúng ta đưa ra lựa chọn có ý thức để cầu nguyện cho họ và cầu xin Thượng Đế ban cho họ mọi phước lành mà chúng ta sẽ tìm kiếm cho chính mình. “Việc cho thấy sự tha thứ có thể cần đến lòng can đảm và khiêm nhường lớn lao. Nó cũng có thể cần thời gian. Nó đòi hỏi chúng ta phải đặt đức tin và sự tin cậy của chúng ta nơi Chúa khi chúng ta nhận lấy trách nhiệm về tâm trạng của mình. Đây là ý nghĩa và sức mạnh của quyền tự quyết của chúng ta” (Amy A. Wright, “Đấng Ky Tô Hàn Gắn Những Gì Đổ Vỡ”, Liahona, tháng Năm năm 2022, trang 82).

• Tôi có thể chọn cách nhìn nhận mới về những người mà tôi thấy oán giận không? Có thể nào họ, giống như tôi, đã bị bệnh về phần thuộc linh và mất sự kết nối với Thượng Đế khi họ đối xử tệ với tôi không?

• Nếu tôi gặp khó khăn với điều này, làm thế nào tôi có thể thay đổi cách mình cầu nguyện cho những người này?