Eb’ li hu ut li tzolok
Chʼol 42: Xchʼutubʼankil lix junkabʼal laj Israel


Chʼol 42

Xchʼutubʼankil lix junkabʼal laj Israel

Jalam-uuch
The Old Testament prophet Israel (Jacob) with his sons gathered around him. One of the sons (Joseph) is kneeling before his father. Israel has his hand on the son's head as he prepares to give him a priesthood blessing.

Lix junkabʼal laj Israel aʼanebʼ lix tenamit li Dios re li sumwank

  • Kʼaʼru lix tenebʼankil lix tenamit li Dios re li sumwank choqʼ rehebʼ li jar tenamit re li ruchichʼochʼ?

Laj Jakob aʼan jun xnimal ru profeet li kiwan kʼiila cient chihabʼ naq majiʼ naʼok lix kutankil li Kristo. Xbʼaan naq laj Jakob tiik chi paabʼank, li Qaawaʼ kixkʼe re li kʼabʼaʼej Israel, aʼan naraj naxye “jun li nanumta rikʼin li Dios” malaj “chinumtaaq li Dios” (Bible Dictionary, “Israel,” 708). Laj Jakob kiwan kabʼlaju li ralal. Ebʼ li alalbʼej aʼin ut ebʼ lix junkabʼalebʼ keʼok chi nawmank ru joʼ li kabʼlaju xteepal laj Israel, malaj ebʼ laj Israelita (chiʼilmanq Genesis 49:28).

Laj Jakob aʼan xik xmam laj Abrahan. Li Qaawaʼ kiʼok saʼ jun junelikil sumwank rikʼin laj Abrahan li kiʼakʼobʼresiik rikʼin laj Isaak ut rikʼin laj Jakob ut ebʼ li ralal xkʼajol (chiʼilmanq li chʼol 15 saʼ li hu aʼin; chiʼilmanq ajwiʼ li jalam-uuch saʼ li jun chʼol aʼin, wan wiʼ laj Jakob naq kirosobʼtesihebʼ li ralal). Li Dios kixye naq ebʼ laj Israelita teʼwanq choqʼ lix tenamit re li sumwank aʼ yaal joʼ najtil teʼabʼinq chiruhebʼ lix taqlahom (chiʼilmanq Deuteronomio 28:9–10). Ebʼ aʼan teʼwanq choqʼ osobʼtesink chiru chixjunilebʼ li jar tenamit re li ruchichʼochʼ rikʼin xkʼambʼal li evangelio ut li tijonelil rikʼinebʼ (chiʼilmanq Abrahan 2:9–11). Chi joʼkan, ebʼ aʼan teʼxpaabʼ lix sumwank rikʼin li Qaawaʼ ut Aʼan tixpaabʼ lix sumwank rikʼinebʼ aʼan.

Kijekʼiman lix junkabʼal laj Israel

Kʼiila sut ebʼ lix profeet li Qaawaʼ keʼxtij lix junkabʼal laj Israel chirix kʼaʼru teʼxkʼul wi teʼxbʼaanu li maaʼusilal. Laj Moises kixye joʼ profeet: “Li Qaawaʼ tatxchaʼchaʼi yalaq bʼar saʼ chixjunilebʼ li tenamit, chalen chaq saʼ jun xmaril li ruchichʼochʼ toj saʼ xraqik junpakʼal” (Deuteronomio 28:64).

Us ta keʼtijeʼ chi joʼkan, ebʼ laj Israelita rajlal keʼxqʼet lix taqlahom li Dios. Ebʼ aʼan keʼxpleeti ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ ut keʼxjach ribʼ saʼ wibʼ chi awaʼbʼejihom: li awaʼbʼejihom saʼ xnim li saqʼe, aʼan li awaʼbʼejihom re Israel, ut li awaʼbʼejihom saʼ xtzʼe li saqʼe, aʼan li awaʼbʼejihom re Juda. Lajeebʼ rehebʼ li kabʼlaju xteepal laj Israel keʼwan saʼ li awaʼbʼejihom saʼ xnim li saqʼe. Saʼ jun pleet keʼqʼaxeʼ ru xbʼaanebʼ li xikʼ nekeʼilok rehebʼ ut keʼkʼameʼ chi preexil. Moqon junjunq rehebʼ keʼeelelik toj saʼebʼ li chʼochʼ saʼ xnim li saqʼe ut sachso keʼkana choqʼ re xkomonebʼ chik lix tenamit li ruchichʼochʼ.

Jun cient chihabʼ chirix naq keʼkʼameʼ chi preexil li awaʼbʼej saʼ xnim li saqʼe, kiqʼaxeʼ ru li awaʼbʼejihom saʼ xtzʼe li saqʼe saʼ jun li pleet. Li jolomil tenamit Jerusalen kisacheʼ saʼ 586 chihabʼ naq toj majiʼaq xkutankil li Kristo, ut naabʼal rehebʼ li wibʼ teepal chik re laj Israel keʼkʼameʼ chi preexil. Moqon, junjunq rehebʼ lix komonebʼ li wibʼ teepal aʼin keʼsutqʼi ut keʼxyiibʼ wiʼchik Jerusalen. Kaʼchʼinaq rubʼelaq lix sachlijik Jerusalen, laj Lehi ut lix junkabʼal, aʼanebʼ xkomonebʼ lix junkabʼal laj Israel, keʼel chaq saʼ li tenamit ut keʼwulak saʼ li nimla chʼochʼ America.

Chirix lix kutankil li Kristo, kisacheʼ wiʼchik Jerusalen, xbʼaanebʼ laj pleet aj Romano. Ebʼ laj Judio keʼjekʼiman chiru naabʼal li naʼajej saʼ li ruchichʼochʼ. Anajwan nekeʼtawman laj Israelita saʼ chixjunilebʼ li jar tenamit re li ruchichʼochʼ. Naabʼal rehebʼ li tenamit aʼin inkʼaʼ nekeʼxnaw naq aʼanebʼ ralal xkʼajol lix najteril junkabʼal laj Israel.

  • Kʼaʼruhebʼ li usilal li xeʼchal rikʼinebʼ li ralal xkʼajol li Dios rikʼin naq ebʼ lix tenamit re li sumwank xeʼjekʼiman chiru chixjunil li ruchichʼochʼ?

Tento taachʼutubʼamanq lix junkabʼal laj Israel

  • Kʼaʼut naraj li Qaawaʼ naq teʼchʼutubʼamanq lix tenamit?

  • Chan ru naq taachʼutubʼaaq lix junkabʼal laj Israel?

Li Qaawaʼ kixye naq saʼ junaq kutan teʼchʼutubʼaaq lix tenamit re li sumwank: “Laaʼin tinkʼamebʼ chaq lin karneer bʼar wiʼ xwalinasihebʼ, tinchʼutubʼebʼ ut tebʼinkʼam chaq wiʼchik saʼ lix naʼajebʼ, re naq teʼkʼiiq ut teʼkʼihanq” (Jeremias 23:3).

Li Dios naxchʼutubʼebʼ li ralal xkʼajol rikʼin li kʼanjel re xjultikankil li evangelio. Naq ebʼ li tenamit nekeʼkʼameʼ chixnawbʼal chirix li Jesukristo, chixkʼulbʼalebʼ li kʼojobʼanbʼil kʼanjel re li kolbʼa-ibʼ, ut chixpaabʼankilebʼ li sumwank, nekeʼok choqʼ “li ralal xkʼajol li sumwank” (3 Nefi 20:26). Wan xʼaajelil ru naq li Dios naraj xchʼutubʼankilebʼ li ralal xkʼajol. Aʼan naxchʼutubʼebʼ re teʼruuq chixtzolbʼal li jar paay chi naʼlebʼ re li evangelio ut chixkawresinkil ribʼ re xkʼulbʼal li Kolonel naq taachalq wiʼchik. Aʼan naxchʼutubʼebʼ re teʼxkabʼla li santil ochoch ut teʼxbʼaanu li loqʼlaj kʼojobʼanbʼil kʼanjel choqʼ rehebʼ lix xeʼtoonilebʼ li xeʼkam chi inkʼaʼ xeʼru chixbʼaanunkil. Naxchʼutubʼebʼ re teʼruuq chixkawobʼresinkil ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ ut chi wank saʼ junajil saʼ li evangelio, re teʼxkol ribʼ chiru li maaʼus aj naʼlebʼ saʼ li ruchichʼochʼ. Naxchʼutubʼebʼ ajwiʼ re naq teʼruuq chixkawresinkil ribʼ re xkʼutbʼal li evangelio chiruhebʼ li ras riitzʼin.

Kikʼeheʼ re laj Jose Smith li wankilal chixbʼeresinkil li kʼanjel re xchʼutubʼankil lix junkabʼal laj Israel xbʼaan li profeet aj Moises, li kixkʼut ribʼ saʼ 1836 saʼ li santil ochoch re Kirtland (chiʼilmanq Tz. ut S. 110:11). Chalen chaq saʼ li kutan aʼan, li junjunq chi profeet xkʼamok re xlawil li xchʼutubʼankil lix junkabʼal laj Israel, ut li chʼutubʼank aʼin aʼan jun raqal nim xwankil re lix kʼanjel li Iglees. Ebʼ lix tenamit li sumwank yookebʼ chi chʼutubʼamank naq nekeʼxkʼulubʼa li evangelio li kʼojobʼanbʼil wiʼchik ut nekeʼkʼanjelak chiru lix Dios laj Abrahan, laj Isaak, ut laj Jakob (chiʼilmanq Deuteronomio 30:1–5).

Ebʼ laj Israelita tento naq teʼchʼutubʼaaq saʼ musiqʼej xbʼeen wa ut chirix aʼan saʼ tzʼejwalej. Nekeʼchʼutubʼaak saʼ musiqʼej naq nekeʼxjunaji ribʼ rikʼin Lix Iglees li Jesukristo rehebʼ laj Santil Paabʼanel saʼ Rosoʼjikebʼ li Kutan, ut naq nekeʼxkʼuubʼ li loqʼlaj sumwank ut nekeʼxpaabʼ li sumwank aʼan. Kitikla li musiqʼejil chʼutubʼaak saʼ xkutankil li Profeet aj Jose Smith, ut toj yoo chi bʼaanumank saʼ li kutan aʼin chiru chixjunil li ruchichʼochʼ. Ebʼ li jalbʼilebʼ xchʼool li nekeʼok saʼ li Iglees aʼanebʼ aj Israelita xbʼaan xyoʼlajikebʼ, malaj xbʼaan naq nekeʼkʼuleʼ choqʼ alal kʼajolbʼej. Ebʼ aʼan nekeʼwan choqʼ xkomonebʼ lix junkabʼal laj Abrahan ut laj Jakob (chiʼilmanq Abrahan 2:9–11; Galatas 3:26–29).

Li Awaʼbʼej Joseph Fielding Smith kixye: “Wankebʼ kʼiila tenamit li nekeʼtzʼaqon saʼ li Iglees. … Ebʼ aʼan xeʼchal xbʼaan naq lix Musiqʼ li Qaawaʼ kihilan saʼ xbʼeeneb; … rikʼin xkʼulbʼal li musiqʼej re chʼutubʼank, keʼxkanabʼ chixjunil choqʼ re li evangelio” (Doctrina de Salvación, kʼuubʼanbʼil xbʼaan laj Bruce R. McConkie, 3 tasal li hu 1954–56, 3:241; ak kʼeebʼil xkawil li aatin saʼ li hu).

Lix chʼutubʼankil Israel re tzʼejwalej naraj naxye naq li tenamit re li sumwank “teʼchʼutubʼaaq wiʼchik saʼebʼ lix chʼochʼil li reechanihomebʼ, ut teʼxaqabʼaaq saʼ chixjunilebʼ lix chʼochʼ li yeechiʼinbʼil” (2 Nefi 9:2). Ebʼ lix teepal laj Efrain ut laj Manases teʼchʼutubʼaak saʼebʼ li nimla chʼochʼ America. Lix teepal laj Juda taasutqʼiiq saʼ li tenamit Jerusalen ut saʼ li naʼajej saʼ xsutam. Ebʼ li lajeebʼ chi teepal sachenaq teʼxkʼul rikʼin xteepal laj Efrain li osobʼtesink li yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ (chiʼilmanq Tz. ut S. 133:26–34).

Naq kixaqabʼaman xbʼeen wa li Iglees, kiyeheʼ rehebʼ laj Santil Paabʼanel naq teʼxchʼutubʼ ribʼ saʼ Ohio, ut chirix aʼan saʼ Missouri, ut chirix aʼan saʼ li ru taqʼa Lago Salado. Abʼanan anajwan, ebʼ li profeet saʼ rosoʼjikebʼ li kutan xeʼxye naq ebʼ li komon saʼ li Iglees tento teʼxwaklesi lix awaʼbʼejihom li Dios saʼ tzʼaqal lix chʼochʼebʼ. Li Elder Russell M. Nelson kixye: “Naq nasikʼman ru chalk rikʼin li Kristo, aʼan inkʼaʼ naraj naxye chalk saʼ junaq naʼajej; naraj naxye bʼan xqʼaxtesinkil li qachʼool. Ebʼ li tenamit naru naq «teʼkʼameʼq chixnawbʼal chirix li Qaawaʼ» (3 Nefi 20:13) chi inkʼaʼ nekeʼel chaq saʼ lix chʼochʼebʼ. Yaal ajwiʼ naq saʼebʼ lix kutan lix tiklajik chaq li Iglees, naq xeʼjaleʼ xchʼool kiʼajeʼ ajwiʼ naq teʼqʼaxonq saʼ jun akʼ chʼochʼ. Aʼbʼanan anajwan naʼux li chʼutubʼaak saʼ li junjunq chi tenamit. … Li naʼajej teʼchʼutubʼaaq wiʼ laj Brazil, aʼan Brazil; li naʼajej teʼchʼutubʼaaq wiʼ laj Nigeria, aʼan Nigeria; li naʼajej teʼchʼutubʼaaq wiʼ laj Korea aʼan Korea, ut joʼkan chixjunil. Sion aʼan li «saqebʼ ru xchʼool » (D&C 97:21) Nawan li Sion yalaq bʼar wankebʼ wiʼ laj Santil Paabʼanel li tiikebʼ xchʼool” (saʼ Conference Report, Oct. 2006, perel 85; malaj Liahona, Nov. 2006, perel 81).

Lix chʼutubʼankil Israel saʼ li tzʼejwalej inkʼaʼ taatzʼaqloq ru toj reetal li Xkabʼ Xkʼulunik li Kolonel, ut chiru ajwiʼ li Jun Mil Chihabʼ (chiʼilmanq Jose Smith—Mateo 1:37). Tojaʼ naq taatzʼaqloq ru li kʼaʼru kixyeechiʼi li Qaawaʼ:

“Chalk re xkutankil naq inkʼaʼ chik taayeemanq: «Loqʼoninbʼilaq li Qaawaʼ li kiʼisink chaq rehebʼ laj Israel saʼ li tenamit Egipto»;

“teʼxye bʼan chik: «Loqʼoninbʼilaq li Qaawaʼ li xkʼamok re laj Israel saʼ li tenamit wan chaq saʼ xjayal relebʼ iqʼ ut saʼ chixjunilebʼ li naʼajej bʼar wiʼ kixchaʼchaʼihebʼ». Laaʼin tebʼinkʼam chaq wiʼchik saʼ li chʼochʼ inkʼehom rehebʼ lix xeʼtoonil yuwaʼebʼ” (Jeremias 16:14–15).

  • Chan ru naq xatchʼutubʼaak laaʼat saʼ musiqʼej joʼ jun komon saʼ lix tenamit li Qaawaʼ re li sumwank?

  • Chan ru naq xattenqʼan chixchʼutubʼankilebʼ laa was aawiitzʼin?

Ebʼ li loqʼlaj hu