Eb’ li hu ut li tzolok
Chʼol 39: Li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej

Chʼol 39

Li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej

Jalam-uuch
Holding hands of a newly married couple.

Jun aatin choqʼ re li naʼbʼej yuwaʼbʼej

Saʼ li jun chʼol aʼin wan junjunq raqal li majiʼ xqʼehil naq teʼxkʼul li kokʼ saajebʼ xyuʼam. Us naq taawoybʼeni naq ebʼ li kokʼal tzʼaqalebʼ xchihabʼ re teʼxtaw ru chan ru naq nekeʼwan li winq rikʼin li ixq ut chan ru li yoʼobʼtesink kʼulahal xbʼeen wa chiru naq taakʼut chiruhebʼ li jar raqal aʼan re li jun chʼol aʼin. Ebʼ laj jolominel saʼ li Iglees xeʼxye qe naq tento saʼ xbʼeenebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej xtzolbʼalebʼ li ralal xkʼajol chirix li alank kʼulahal. Ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej tento ajwiʼ teʼxkʼut chiruhebʼ li chaqʼrabʼ re li saq ru chʼoolej, li wan chi chʼolobʼanbʼil xyaalal saʼ li jun chʼol aʼin.

Ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej naru teʼxtikibʼ xkʼutbʼal chiruhebʼ li ralal xkʼajol naq teʼroxloqʼi lix tzʼejwalebʼ naq toj kaʼchʼinebʼ xyuʼam. Wi naqaatinahebʼ li qakokʼal chi tiik ut rikʼin oxloqʼink, ut naqaye tzʼaqal xkʼabʼaʼebʼ li jar chaʼal re li tzʼejwalej ut kʼaʼru xkʼanjelebʼ, teʼnimanq chi maakʼaʼ xxutaanebʼ chirix lix tibʼelebʼ.

Ak rehebʼ li kokʼal naq yalaq kʼaʼru nekeʼraj xnawbʼal. Nekeʼraj xnawbʼal chan ru nakʼanjelak lix tibʼelebʼ. Nekeʼraj xnawbʼal bʼar nekeʼchal chaq li kʼulahal. Wi ebʼ li naʼbʼej ut yuwaʼbʼej inkʼaʼ nekeʼxbʼay xsumenkil li patzʼom aʼin, ut wi nekeʼxsume chi saqen li ru re naq ebʼ li kokʼal teʼxtaw ru, ebʼ li kokʼal toj teʼraj xpatzʼbʼal li naʼlebʼ rikʼinebʼ lix naʼ xyuwaʼ. Wi bʼan ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej rikʼin xsumenkil li patzʼom nekeʼxkʼehebʼ lix kokʼal chireekʼankil naq xutaanal, malaj naq tzʼeqtaananbʼilebʼ malaj bʼalaqʼinbʼilebʼ, naru teʼxik rikʼin jalan re xpatzʼbʼal xnaʼlebʼebʼ, ut maare teʼbʼalaqʼiiq ut teʼtakchiʼiiq rikʼin li maaʼus aj naʼlebʼ.

Aʼbʼanan moko us ta, ut maawaʼ xchaabʼilal li naʼlebʼ, xyeebʼal chixjunil rehebʼ li kokʼal chi jun xikik. Ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej kaʼajwiʼ naʼajeʼ naq teʼxkʼe rehebʼ li naʼlebʼ li patzʼbʼil xbʼaanebʼ, ut li nekeʼru chixtawbʼal ru. Saʼ xsumenkil li patzʼom aʼin, ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej nekeʼru chixkʼutʼbʼal chiruhebʼ li kokʼal naq aajel ru roxloqʼinkil lix tzʼejwal ut lix tzʼejwalebʼ jalan. Saʼ li junkabʼal tento xtzolbʼalebʼ li kokʼal re teʼxtiqibʼ ribʼ chi tiik. Tento xtenqʼankilebʼ chixtzʼeqtaanankil li bʼalaqʼil naʼlebʼ ut li yibʼ ruhil aatin nekeʼxtzol li kokʼal rikʼin li abʼl aj kristiaan.

Naq xeʼwinqiloʼ ut xeʼixqiloʼ li kokʼal, tento raj naq ak tzolbʼilaqebʼ xbʼaanebʼ lix naʼ xyuwaʼ chi chʼolchʼo ru chirix li yoʼobʼtesink kʼulahal. Tento teʼxtaw ru li kokʼal naq chaabʼil li wankilal aʼin, ut kʼeebʼil qe xbʼaan li Qaawaʼ. Aʼan naraj naq taqoksi li wankilal aʼan chi tiik, toj bʼar naru roksinkil joʼ xaqabʼanbʼil xbʼaan aʼan.

Ebʼ li kokʼal nekeʼchal saʼ li ruchichʼochʼ chi saqen ru ut chi maakʼaʼebʼ xmaak, chalen chaq rikʼin lix Choxahil Yuwaʼ. Wi ebʼ li naʼbʼej ut yuwaʼbʼej nekeʼtijok re xkʼulbʼal xbʼeresinkil, li Qaawaʼ tixmusiqʼahebʼ re teʼxkʼe xtzolbʼalebʼ li kokʼal joʼqʼe ut chan ru naʼajman ru.

Li wankilal re yoʼobʼtesink kʼulahal

  • Kʼaʼut naq ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej tento teʼxtzolebʼ lix kokʼal chirix li alank kʼulahal ut li saq ru chʼoolej? Chan ru naru teʼxbʼaanu aʼin chi tiik?

Li Dios kixtaqla li junjunq li kʼaʼru yoʼobʼtesinbʼil naq taakʼihanq aʼ yaal joʼ kʼaʼ payil (chiʼilmanq Genesis 1:22). Li alank aʼan jun raqal lix kʼuubʼanbʼil naʼlebʼ, re naq chixjunil li jar paay li kʼaʼru yoʼyo taaruuq taakanaaq riyajil saʼ li ruchichʼochʼ.

Tojaʼ naq kixkʼojobʼ laj Adan ut li xEva saʼ li ruchichʼochʼ. Ebʼ aʼan jalanebʼ wiʼ rikʼin jar paay chik li yoʼobʼtesinbʼil xbʼaan aʼan, xbʼaan naq aʼanebʼ li ralal xkʼajol saʼ musiqʼej. Saʼ li awimq Eden, Aʼan kixjunaji laj Adan ut li xEva rikʼin li sumlaak, ut kixtaqlahebʼ chi kʼihank ut chixnujobʼresinkil li ruchichʼochʼ (chiʼilmanq Genesis 1:28). Aʼbʼanan saʼ lix yuʼamebʼ aʼan, teʼwanq chi bʼeresinbʼil xbʼaan li chaqʼrabʼ, moko xbʼaan ta li naraj li tzʼejwalej joʼebʼ li xul.

Li Dios kiraj naq ebʼ li ralal xkʼajol saʼ musiqʼej toj teʼyoʼlaaq saʼebʼ li junkabʼal re naq teʼwanq chi chʼolaninbʼil ut chi tzolbʼil. Laaʼo, joʼ laj Adan ut li xEva, tento taqakʼehebʼ xtzʼejwalebʼ li musiqʼejil alal kʼajolbʼej aʼin. Li Xbʼeenil Awaʼbʼejil ut lix Molamebʼ li Kabʼlaju chi Apostol xeʼxye: “Naqachʼolobʼ naq li nabʼaanuman re taatiklaaq li yuʼamej saʼ li ruchichʼochʼ, aʼan kʼojobʼanbʼil xbʼaan li Dios” (“La familia: Una proclamación para el mundo,” Liahona, octubre 1998, perel 24). Li Dios kiraj naq kaʼajwiʼ saʼ li sumlaak wan wiʼ jun winq rikʼin jun ixq naru naʼux li sumenk-ibʼ. Li chaqʼrabʼ aʼin, aʼan li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej yeebʼil re.

Li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej

  • Kʼaʼru li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej?

Kaʼajwiʼ naru naqasume raatinankil li qabʼeelom malaj li qixaqil li sumsuuko wiʼ chiru xchaqʼrabʼ li tenamit. Tento naq maajun winq chi moko ixq tixbʼaanu li sumenk-ibʼ wi majiʼ nasumla. Chirix li sumlaak, kaʼajwiʼ naru naʼux xsumenkil ribʼ rikʼin rixaqil malaj xbʼeelom.

Rehebʼ laj Israelita li Qaawaʼ kixye: “Matmuxuk sumlaak” (Exodo 20:14). Kikʼeeman li nimla tojbʼa-maak saʼ xbʼeenebʼ laj Israelita li keʼqʼetok re li chaqʼrabʼ aʼin. Li Qaawaʼ xkʼe wiʼchik li taqlahom aʼin saʼ rosoʼjikebʼ li kutan (chiʼilmanq Tz. ut S. 42:24).

Xkʼutman chiqu naq li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej inkʼaʼ kaʼajwiʼ naʼaatinak chirix xsumenkil qibʼ rikʼin anihaq. Li Xbʼeenil Awaʼbʼejil xeʼxtijebʼ li saaj winq ut ixq chirix xkomon chik li maak re li tzʼejwalej:

“Naq majiʼ nakatsumla, maakʼaʼ taabʼaanu re xwaklesinkil li kawil atawom li kaʼajwiʼ tento taaʼoksimanq saʼ li sumlaak. Mat-ok saʼ li tzʼubʼink-u, li yoklaak saʼ xbʼeen jalan, malaj xchʼeʼbʼal li jar chaʼal loqʼ re lix tibʼel jalan, ma chi tiqto malaj chi isinbʼil xtzʼapbʼal. Maakanabʼ anihaq chixbʼaanunkil aawe laaʼat. Maawaklesi li atawom aʼan saʼ laa tibʼel” (Para la Fortaleza de la Juventud [chʼina hu, 2001], 27).

Joʼ li jun chʼol chik chi maak chirix li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej, li sumenk raatinankil rech winqilal rech ixqilal aʼan ajwiʼ nimla maak. Ebʼ li profeet saʼ rosoʼjikebʼ li kutan ak xeʼaatinak chirix li ra nachal rikʼin raatinankil rech winqilal rech ixqilal, ut chan ru naq li Iglees naraj xtenqʼankilebʼ li ani nekeʼeekʼank re li atawom aʼin. Li Awaʼbʼej Gordon B. Hinckley kixye:

“Xbʼeen wa, naqapaabʼ naq li sumlaak wan wiʼ jun winq ut jun ixq kʼojobʼanbʼil xbʼaan li Dios. Naqapaabʼ naq li sumlaak naru taawanq chi junelik wi kʼanjelanbʼil xbʼaan lix wankil li junelikil tijonelil saʼ rochoch li Qaawaʼ.

“Wankebʼ li nekeʼpatzʼok chirix li nakana wiʼ li qanaʼlebʼ chirixebʼ li nekeʼxye ribʼ naq eekʼasinbʼilebʼ xbʼaan rech winqilal malaj rech ixqilal. Ninsume naq naqarahebʼ joʼ ralal ut xrabʼin li Dios. Mare wan li atawom rikʼinebʼ li kaw ut li chʼaʼaj xrambʼal. Lix kʼihalebʼ li kristiaan wan junaq paay chi atawom naxkʼul chi joʼqʼehaq. Wi inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ ribʼ chixbʼaanunkil li kʼaʼru aalenbʼilebʼ wiʼ, naru nekeʼxik chi uubʼej joʼ chixjunilebʼ chik li komon saʼ li Iglees. Wi nekeʼxqʼet li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej ut li jar chaqʼrabʼ re li Iglees chirix li tzʼejwalej, naru nekeʼkʼeheʼ xtojbʼa-maak xbʼaan li Iglees, joʼ chanru ajwiʼ anihaq chik.

“Naqaj xtenqʼankilebʼ li komon aʼin, xkawobʼresinkilebʼ, xkʼeebʼal xtenqʼankilebʼ rikʼin lix chʼaʼajkilebʼ ut naq yalbʼilebʼ rix. Aʼbʼan inkʼaʼ naru naq maakʼaʼ taqabʼaanu wi nekeʼxkanabʼ ribʼ chixbʼaanunkil li tzʼejwalejil maak, malaj wi nekeʼxyal xwaklesinkil ut xxaqabʼankil ut wank saʼ junaq sumlaak re rech winqilal malaj rech ixqilal, joʼ wan li nekeʼxye re. Xkanabʼankil chi bʼaanumank aʼan, aʼanaq raj xchapbʼal chi qʼun li tiik ruhil ut loqʼlaj kʼojlebʼaal re li sumlaak kʼeebʼil xbʼaan li Dios, ut tzʼaqal li ajom li kʼeebʼil wiʼ, aʼan xkʼiresinkilebʼ li junkabʼal” (Liahona, enero 1999, perel 83).

Laj Satanas taraj naq taqaqʼet li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej

  • Chan ru naq laj Satanas naraalehebʼ li winq ut ixq chixqʼetbʼal li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej?

Lix kʼuubʼanbʼill naʼlebʼ laj Satanas aʼan xbʼalaqʼinkil joʼ kʼihal qe naru chiru, re toorameʼq chi wank wiʼchik rikʼin li qaChoxahil Yuwaʼ. Aʼan qʼaxal naq naru chiqarahobʼtesinkil wi naxqʼunbʼesi li qachʼool chixqʼetbʼal li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej. Aʼan seebʼ xbʼalaqʼ ut kʼaʼjoʼ xwankil. Aʼan taraj naq taqakʼoxla naq moko maak ta xqʼetbʼal li chaqʼrabʼ aʼin. Wankebʼ naabʼal li xeʼbʼalaqʼiik xbʼaan. Tento taqakol qibʼ chiru lix wankil li maaʼusilal.

Laj Satanas naxyal xsachbʼal li roxloqʼinkil li tzʼejwalej. Aʼan naraj naq taqakʼoxla naq chʼina us li tzʼejwalej, naq us xkʼutinkil li tzʼejwalej chi inkʼaʼ tzʼapbʼil ru. Li qaChoxahil Yuwaʼ naraj naq taqamuq chi chaabʼil li qatibʼel, re naq inkʼaʼ taqawaklesi li atawom saʼ xkʼaʼuxlebʼ li qas qiitzʼin.

Laj Satanas inkʼaʼ kaʼajwiʼ naraj naq tootiqlaaq chi kʼutkʼu li qatzʼejwal, naraj ajwiʼ naq taqakʼoxla li yibʼ ruhil naʼlebʼ li moko us ta. Naxbʼaanu aʼin rikʼinebʼ li jalam-uuch, li kaxlan mu, li chʼuchʼ, li bʼich, ut li xajok li nekeʼxkʼut li tzʼaj ruhil bʼaanuhom. Li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej narelaji naq saqaq ru li naqakʼoxla joʼ ajwiʼ li naqabʼaanu. Li profeet aj Alma kixkʼut naq joʼqʼe taaraqeʼq aatin chiqix xbʼaan li Dios, “joʼkan ajwiʼ li qakʼoxlahom tixkʼe maak saʼ qabʼeen; ut saʼ li qaxuwajel wanjik aʼin moko taawanq ta qachʼool chixtaqsinkil li qilobʼaal re li qaDios” (Alma 12:14).

Li Jesus kixye: “Eerabʼihom resil naq kiyeemank: Matmuxuk sumlaak.

“Aʼut laaʼin ninye eere naq chixjunil li tixkaʼya junaq ixq ut tixrahi ru, ak xmux aʼan saʼ xchʼool” (Mateo 5:27–28).

Li Awaʼbʼej Gordon B. Hinckley kixye: “Laaʼex nekexwan saʼ jun ruchichʼochʼ wan wiʼ xuwajel aaleek. Li kʼutuk tzʼejwalej, rikʼin xnimal lix tzʼajnil, nanumeʼ chiru chixjunil li chʼochʼ chanchan jun li xikʼobʼaal bʼuutʼihaʼ. Aʼan jun may nakamsin. Maawil, chi kʼutbʼil chi moko chi tzʼiibʼanbʼil. Tatxsach wi nakabʼaanu. Tixsach roxloqʼinkil aawibʼ. Tixmaqʼ chawu xkʼeebʼal reetal lix chaqʼal ru li yuʼam. Tatxtʼan chaq, ut tatxkelo chiru xsululil li maaʼus aj kʼoxlahom, ut maare ajwiʼ li maaʼus aj bʼaanuhom. Najtobʼresi aawibʼ rikʼin. Eelelin chiru, joʼ tat-eeleliq raj chiru junaq rahil yajel, xbʼaan naq xuwajel joʼ chanru ajwiʼ aʼan. Saqaq ru laa yuʼam saʼ laa kʼoxlahom ut saʼ laa bʼaanuhom. Li Dios kiraw eerikʼin, choqʼ re jun chaabʼil ajom, jun choxahil atawom li chi seebʼ naru napoʼeʼ re taakʼanjelaq choqʼ re li maaʼusilal ut li sachok. Naq saajat, maasikʼ junaq aamukuy. Naq taawulaq tzʼaqal aachihabʼ re taakʼoxla li sumlaak, tojaʼ aran naru xbʼaanunkil. Aʼbʼanan ex saaj winq li wankex saʼ li secundaria inkʼaʼ nekeraj ru aʼin, chi moko ebʼ li saj ixq” (chiʼilmanq Liahona, enero 1998, perel 64).

Wan naq laj Satanas nokoraale rikʼin li kʼaʼru naqeekʼa saʼ qachʼool. Aʼan naxnaw joʼqʼe wanko saʼ junaatal, malaj chi sachso qanaʼlebʼ, malaj chi ra qachʼool. Aʼan nachal saʼ xhoonal lix qʼunal qu re qaalenkil chixqʼetbʼal li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej. Li qaChoxahil Yuwaʼ naru chixkʼeebʼal xkawil qametzʼew chixnumsinkil li yalok ix aʼin chi moko rahobʼtesinbʼilo ta.

Saʼebʼ li loqʼlaj hu naxye resil jun li saaj winq tiik xchʼool, aj Jose xkʼabʼaʼ, li qʼaxal chaabʼil li kʼoxlanbʼil chirix xbʼaan lix patron, aj Putifar. Laj Putifar kixkʼe re laj Jose wankilal saʼ xbʼeen joʼ kʼihal li wan re. Li rixaqil laj Putifar kixra ru laj Jose, ut kiraale re taamuxuq sumsu rikʼin aʼan. Aʼbʼan laj Jose inkʼaʼ kixkanabʼ, ut kiʼeelelik chiru. (Chiʼilmanq Genesis 39:1–18.)

Laj Pablo kixye: “Majiʼ nachalk saʼ eebʼeen junaq aaleek qʼaxal nim chiru li nekeʼxkʼul chixjunilebʼ. Li Dios naxbʼaanu li xyeechiʼi, ut inkʼaʼ texxkanabʼ chi aaleek joʼ inkʼaʼ truuq teekuy. Rikʼin li aaleek, li Dios tixkʼe ajwiʼ eere chanru teekuy re naq us texʼelq” (1 Korintios 10:13). Laj Alma kixye naq “inkʼaʼ texʼaaleeq chi numtajenaq chiru li nekexru chixkuybʼal” wi “teetuulanobʼresi … eeribʼ chiru li Qaawaʼ, ut teepatzʼ lix santil kʼabʼaʼ, ut rajlal yookex chi yoʼlek ut chi tijok” (Alma 13:28).

  • Chan ru naq li chaabʼil yuʼamej wan saʼ wibʼal rikʼin li saq ru chʼoolej? Chan ru naq ebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej nekeʼru chixtzolbʼalebʼ lix kokʼal re naq saqaq ru lix yuʼamebʼ rikʼin li aqʼej, li aatin, ut li bʼaanuhom?

  • Chan ru naru taqaram xpuktesinkil li kʼutuk tzʼejwalej, ut li maaʼusilal li naʼux xbʼaan?

  • Kʼaʼru xyeechiʼi li Qaawaʼ qe re qatenqʼankil chi numtaak saʼ xbʼeen li aaleek xbʼaan laj Satanas?

Qʼaxal nimla maak xqʼetbʼal li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej

Li profeet aj Alma kirahoʼ xchʼool xbʼaan naq jun rehebʼ li ralal kixqʼet li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej. Laj Alma kixye re laj Korianton li ralal: “Ma inkʼaʼ tabʼiʼ nakanaw, at walal, naq li kʼaʼaq re ru aʼin tzʼeqbʼeetal saʼ rilobʼaal li Qaawaʼ; relik chi yaal, qʼaxal wiʼchik yibʼobʼaal ru chiru chixjunil li maak, kaʼajwiʼ xhoybʼal li kikʼ li maakʼaʼ xmaak, malaj xtzʼeqtaanankil xyaalal li Santil Musiqʼej inkʼaʼ?” (Alma 39:5). Kaʼajwiʼ li kamsink naqʼaxok re xqʼetbʼal li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej joʼ nimla maak.

Naq jun winq ut jun ixq nekeʼxqʼet li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej ut nakana li ixq saʼ yajel, naru nekeʼaaleek chixbʼaanunkil jun chik li nimla maak, aʼan xtzʼeqbʼal li kʼulahal naq majiʼ nayoʼla. Moko kʼi ta li naru wiʼ xtzʼeqbʼal jun li kʼulahal chi kʼoxlanbʼil saʼ tiikilal. Ebʼ laj jolominel re li Iglees xeʼxye naq wan naq naru naʼux xtzʼeqbʼal jun li kʼulahal, joʼ naq xkana li ixq saʼ yajel chi maakoninbʼil malaj chi minbʼil ru, malaj naq laj bʼanonel naxye naq naʼajman re xkolbʼal xyuʼam li naʼbʼej, malaj wi nanawman naq li kʼulahal wan jun xyajel li inkʼaʼ wiʼ taaruuq taakanaaq chi yoʼyo chirix xyoʼlajik. Us ta taawanq chi joʼkan, moko chʼolchʼo ta ru naq naru xtzʼeqbʼal li kʼulahal. Ebʼ li wankebʼ chi joʼkan kaʼajwiʼ naru nekeʼxkʼoxla xtzʼeqbʼal li kʼulahal chirix aatinak rikʼinebʼ lix jolominel saʼ li Iglees ut xkʼulbʼal xnaʼlebʼ rikʼin tijok chi anchalebʼ xchʼool.

“Naq nasiyaak jun li kʼulahal chi moko sumsuukebʼ ta li ixq ut li winq, tento li yalok qʼe re xkʼeebʼalebʼ xnaʼlebʼ naq teʼsumlaaq. Naq chaʼajaq raj choqʼ re junaq li sumal naq teʼusaaq saʼ lix sumlajik xbʼaan lix sajilalebʼ malaj kʼaʼaq chik re ru, aajel ru naq taakʼeheʼq xnaʼlebʼ li naʼbʼej ut yuwaʼbʼej li moko sumsukebʼ ta naq teʼxqʼaxtesi li kʼulahal re taakʼuleʼq choqʼ alalbʼej xbʼaan junaq naʼbʼej ut yuwaʼbʼej li kʼulubʼejebʼ chi ok saʼ li santil ochoch” (Taqlanbʼil hu re li Xbʼeenil Awaʼbʼejil, 26 Junio 2002, ut 19 Julio 2002).

Qʼaxal aajel ru choqʼ re li qaChoxahil Yuwaʼ naq ebʼ li ralal xkʼajol teʼxpaabʼ li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej. Ebʼ li komon saʼ li Iglees li nekeʼqʼetok re li chaqʼrabʼ aʼin, malaj nekeʼxtochʼ xchʼool jalan chik chixbʼaanunkil, wan li tojbʼa-maak naru naxkʼe li Iglees saʼ xbʼeenebʼ.

Ebʼ li nekeʼqʼetok re li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej nekeʼru chi kuyeʼk xmaak

Naru nachal wiʼchik li tuqtuukilal rikʼinebʼ li ani xeʼqʼetok re li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej. Li Qaawaʼ kixye qe: “Wi ut li inkʼaʼ us xnaʼlebʼ tixkanabʼ xbʼaanunkil li maak ut tixpaabʼ chixjunilebʼ li waatin, … maajun rehebʼ li maak xbʼaanuhom chaq taajultikamanq chik” (Esekiel 18:21–22). Li tuqtuukilal kaʼajwiʼ nachal naq kuybʼil li qamaak.

Li Awaʼbʼej Kimball kixye: “Rajlal naq nakuymank li maak wan li kʼaʼru patzʼbʼil. … Li kuyuk saʼ, li tijok, li tuulanil chʼoolej tento naq juntaqʼeetaq xnimal malaj nimaq wiʼchik chiru li maak. Tento taawanq xyotʼbʼal li qachʼool ut xtuulanil li qamusiqʼ. … Tento naq taawanq xyaʼal li qu ut xjalajik li qachʼool chi yaal. Tento taaʼuxq xkʼeebʼal reetal naq maak li xqabʼaanu, xkanabʼankil li maaʼusilal, ut xchʼolobʼankil li maak chiru li ani xaqabʼanbʼilebʼ chi jolomink xbʼaan li Qaawaʼ” (El Milagro Del Perdón 2000, perel 361).

Choqʼ re naabʼalebʼ li komon, xchʼolobʼankil li maak aʼan li jun raqal qʼaxal chʼaʼaj re li jalbʼa-kʼaʼuxlej. Tento taqachʼolobʼ li qamaak moko kaʼaj ta wiʼ re li Qaawaʼ, re ajbʼan wiʼ li ani rahobʼtesinbʼil qabʼaan, joʼ li qixaqil malaj li qabʼeelom, ut re li ani saʼ li tijonelil li wan chi jolomink. Laj jolomel aʼan saʼ li tijonelil (li obiisp malaj awaʼbʼej saʼ li oqech) tixraq aatin chirix li qawanjik saʼ li Iglees. Li Qaawaʼ kixye re laj Alma: “Ani naqʼetok aatin chiwu … wi naxchʼolobʼ lix maak chawu ut chiwu laaʼin, ut naxjal xkʼaʼuxl saʼ xʼanchalil xchʼool, aʼan kuybʼilaq xmaak eebʼaan, ut laaʼin ajwiʼ tinkuy xmaak” (Mosiah 26:29).

Aʼut li Awaʼbʼej Kimball kixye: “Us ta yeechiʼinbʼil lix kuybʼal li maak chi numtajenaq, moko yeechiʼinbʼil ta chi moko yeebʼil naq taawanq xkuybʼal xmaak li ani inkʼaʼ naxjal xkʼaʼuxl chi tzʼaqal. … Maakaʼchʼin naq naʼajman xkawil li qachʼool saʼ xjultikankil rehebʼ li tenamit naq inkʼaʼ taaruuq teʼmaakobʼq ut taakuymanq xmaakebʼ, tojaʼ ut naq teʼmaakobʼq ut teʼmaakobʼq wiʼchik, ut teʼroybʼeni naq taakuymanq wiʼchik xmaakebʼ” (El Milagro Del Perdón, perel 361, 368). Ebʼ li nekeʼkʼuluk re xkuybʼal lix maak ut nekeʼmaakobʼ wiʼchik nekeʼxkʼul wiʼchik saʼ xbʼeenebʼ li maak xeʼxbʼaanu chaq junxil. (chiʼilmanq Tz. ut S. 82:7; Eter 2:15).

Qʼaxal nekeʼosobʼtesiik li ani nekeʼpaabʼank re li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej

  • Kʼaʼru li osobʼtesink naqakʼul rikʼin xpaabʼankil li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej?

Wi naqapaabʼ li chaqʼrabʼ re saq ru chʼoolej, naru nokowan chi maakʼaʼ li qaxutaan ut chi maakʼaʼ li maak saʼ qabʼeen. Naʼosobʼtesiik li qayuʼam ut lix yuʼamebʼ li qalal qakʼajol naq naqakʼuula qibʼ chi saqen ru ut chi maakʼaʼ qatzʼajnil chiru li Qaawaʼ. Ebʼ li kokʼal nekeʼru chiqilbʼal ut chixbʼaanunkil li qabʼaanuhom.

Ebʼ li loqʼlaj hu