Laipelí
Lēsoni 9: Muimui ʻi he Palōfita Moʻuí


Lēsoni 9

Muimui ʻi he Palōfita Moʻuí

Talateú

Naʻe talaʻofa ʻe he ʻEikí ʻi he ʻaho naʻe fokotuʻu ai ʻa e Siasí ha malu fakalaumālie kiate kinautolu te nau talangofua ki he ngaahi lea ʻa e palōfitá (vakai, T&F 21:4–6). Hili ha taimi nounou mei ai, kuo toe fakahā ʻe he ʻEikí ko e palōfitá pē taha ʻoku fakamafaiʻi ke ne maʻu fakahā maʻá e Siasí fakakātoa, ke tokoniʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e Siasí ke nau hao mei hono kākaaʻí. (vakai, T&F 28:1–7). ʻOku toe maʻu foki ʻe he palōfitá ʻa e mafai ke fakamaʻalaʻala ʻa e folofolá. ʻOku ʻomi ʻe he mahino ʻo e ngaahi moʻoni ko ʻení ha malu fakalaumālie makehe ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní.

Laukonga ki Hono Puipuituʻá

  • Russell M. Nelson, “Ko Hono Poupouʻi ʻo e Kau Palōfitá,”Ensign pe Liahona, Nōvema 2014, 74–77

  • Ezra Taft Benson, “Fourteen Fundamentals in Following the Prophet” [Brigham Young University devotional, Feb. 26, 1980], speeches.byu.edu; toe vakai, Tambuli, June 1981, 1–8.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 21:1–6

Tokanga ki he ngaahi lea ʻa e palōfitá

ʻEke ki he kau akó pe ko e hā e ngaahi hingoa ʻoku tau faʻa ui ʻaki ʻa e Palesiteni ʻo e Siasí. Hiki e tali ʻa e kau akó ʻi he palakipoé. Hili ia pea kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 21:1 kae muimui pē ʻa e kalasí. Hiki mo ha toe ngaahi hingoa kehe ʻi he palakipoé. Hili ia pea fehuʻi ange

  • ʻOku fakamatalaʻi fēfē ʻe he ngaahi hingoa takitaha ʻi he veesi ko ʻení ʻa e ngāue ʻa e Palesiteni ʻo e Siasí?

Tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e ʻuhinga ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2 ʻaki hano fakamatalaʻi ange ko e fakahā ʻoku hiki hení naʻe fakahā ia ʻi he ʻaho naʻe fokotuʻu ai ʻa e Siasí. (Fakatokangaʻi ange: Ko e taimi ʻoku ako ai kau akó ke mahino ʻa e ʻuhinga ʻo ha potufolofola, ʻoku ngalingali ʻe mahino lahi ange leva ʻa e ʻuhinga mo hono mahuʻinga ʻo e meʻa ʻoku nau laú.) Hili ia pea fehuʻi ange:

  • Ko e hā naʻe mahuʻinga ai ki he kau mēmipa he kamata mai ʻa e Siasí ke nau ʻiloʻi ko hono ui ʻo Siosefa Sāmita ko e palōfitá naʻe kehe ʻaupito ia mei he fatongia ʻo e kau taki ʻo e ngaahi siasi kehé?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 21:4–5, kae kole ki he kalasí ke nau muimui pē. Hili ia pea aleaʻi ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā nai ʻoku fie maʻu ai ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻa e kātakí mo e tuí ke talangofua ki he ngaahi enginaki ʻa ha palōfita?

ʻO ka fie maʻu, fakakaukau ke vahevahe mo e kau akó ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Hāloti B. Lī (1899–1973):

ʻĪmisi
President Harold B. Lee

“Kuo pau ke tau ako ke talangofua ki he ngaahi folofola mo e fekau ʻoku ʻomai ʻe he ʻEikí ʻi Heʻene palōfitá. … Mahalo he ʻikai te ke saiʻia koe ʻi he meʻa ʻoku ʻomai mei he maʻu mafai ʻo e Siasí. Mahalo ʻe fepaki ia mo hoʻomou ngaahi fakakaukau fakapolitikalé. Mahalo ʻe fepaki ia mo hoʻomou ngaahi fakakaukau fakasōsialé. Mahalo te ne uesia ha konga hoʻomou moʻui fakasōsialé. Ka ʻo kapau te mou fakafanongo ki he ngaahi meʻa ko ʻení ʻi he faʻa kātaki mo e tui ʻo hangē pē ko ha lea ia mei he fofonga ʻo e ʻEikí, ʻoku ʻi ai ʻa e talaʻofa ‘‘e ʻikai ke ikuna ʻa kimoutolu ʻe he ngaahi matapā ʻo helí; ʻio, pea ʻe fakamovetevetea atu ʻe he ʻEiki ko e ʻOtuá ʻa e ngaahi mālohi ʻo e fakapoʻulí ki muʻa ʻiate kimoutolu, pea pule ke ngalulululu ʻa e ngaahi langí koeʻuhi ko hoʻomou leleí, pea mo e lāngilangi ʻo hono huafá’ (T&F 21:6)” (Ko e Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Hāloti B. Lī [2000], 100; vakai foki, Doctrine and Covenants Student Manual 2nd ed. [tohi lēsoni ʻa e Potungāue Ako ʻa e Siasí, 2001], 45).

ʻO ka ueʻi ʻe he Laumālié, te ke ala fakamatalaʻi ʻa e meʻa ko ʻení:

  1. ʻI heʻetau hoko ko e Kāingalotú, ʻoku ʻikai ke tau tui ko ha kau tangata haohaoa ʻa e kau palōfitá. Neongo ia, he ʻikai ke teitei fakangofua ʻe he ʻEikí ke nau takihalaʻi ʻa e Siasí (vakai, Fanongonongo Fakamafaiʻi 1, “Excerpts from Three Addresses by President Wilford Woodruff Regarding the Manifesto”).

  2. ʻOku tau tui mo fiefia ʻi he kei hokohoko mai ʻa e fakahaá. Kuo ʻosi hoko ʻi he hisitōlia ʻo e Siasí hano hanga ʻe ha palōfita ʻe taha ʻo fakamaʻalaʻala mai ha faleʻi fakapalōfita kimuʻa pe fakamahinoʻi ha ngaahi akonaki pe ngaahi founga ngāue naʻe ʻosi tali kimuʻa ka naʻe fie maʻu ke fai ki ai ha liliu kimui. Hangē ko ʻení, ʻi he ngaahi taʻu ʻo e kamata mai ʻa e Siasí, naʻe poupouʻi ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ke nau tānaki ki ha feituʻu pau, hangē ko Ketilani ʻi ʻŌhaioó, pe Vāhenga Siakisoní ʻi Misuli. Ko e ʻahó ni, ʻoku poupouʻi ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ke nau tānaki pē ki honau siteiki pe vahefonua fakalotofonuá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 21:6. Kole ki he kalasí ke nau muimui pē mo kumi ʻa e ngaahi talaʻofa naʻe foaki kiate kinautolu ʻoku nau talangofua ki he ngaahi lea ʻa e palōfitá? Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e meʻa ʻoku nau maʻú. Hili ia pea fehuʻi ange:

  • Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē ʻa e ngaahi talaʻofa naʻe foaki kiate kinautolu ʻoku nau tokanga ki he ngaahi lea ʻa e palōfitá? (Neongo te nau ala ngāue ʻaki ha fakalea kehe, kaʻoku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa etefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau tokanga ki he ngaahi lea ʻa e palōfitá, ʻe maluʻi kitautolu mei he filí. (Te ke fie fakamatalaʻi ange, ʻi he tali ʻa e kau akó, ko e ʻuhinga ʻe taha ʻo e ngalulú ko e siʻaki pe tukuange ha meʻa mei ha poupou pe ha faʻoʻanga meʻa. ʻI heʻene peheé, ko e fakaʻuhinga ʻe taha ki he veesi 6 ko e taimi naʻe ngalulu ai ʻa e ngaahi langí “ki he [ʻetau] leleí,” ʻoku “tukuange” mo lilingi hifo ʻa e ngaahi fakahaá mo e tāpuakí kiate kitautolu.)

Fakaʻaliʻali ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí, pea kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ia:

ʻĪmisi
Palesiteni Henry B. Eyring

“ʻOku ʻuhinga mālie kiate kinautolu ʻoku tui mālohí ʻa e fekumi ki he hala ʻoku malú, ʻi he enginaki ʻa e kau palōfitá. ʻI he taimi ʻoku lea ai ha palōfita, ko kinautolu ʻoku siʻi ʻenau tuí, te nau fakakaukau ʻoku nau fanongo pē ki ha enginaki lelei ʻa ha tangata poto. …

“… Ka ko e filí, ke ʻoua naʻa liliu ʻe akonaki fakapalōfitá ki he meʻa ʻoku tau loto ki aí. ʻOku fakatuʻutāmaki ange ia. ʻOku holoki hotau mālohi ke tali ʻa e faleʻi fakalaumālie ʻi he kahaʻú ʻi he ʻikai ke tau tokanga ki he enginaki fakapalōfitá” (“Finding Safety in Counsel,” Ensign, May 1997, 25).

  • Ko e hā ka ʻ“fakatuʻutāmaki ange ai” ʻa e ʻfai ki he meʻa ʻoku tau loto ki aíʻ kapau te tau fakafisingaʻi ʻa e enginaki ʻa e kau palōfitá? Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻoku hā ai ʻoku moʻoni ʻa e meʻá ni?

  • Ko e fē ha taimi kuo tāpuekina ai koe pe ko ha taha ʻokú ke ʻiloʻi ʻe he tokanga ki he enginaki ʻa e palōfita moʻuí?

  • ʻE founga fēfē ha lava ke fakaʻaongaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e talangofua ki he enginaki fakapalōfitá ʻi he ngaahi fehuʻi fakalotú, fakaeanga maʻá, mo e fakasōsiale ʻi hotau kuongá?

Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he meʻa te nau fai ke maʻu ai ʻa e ngaahi tāpuaki naʻe talaʻofa mai ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 21:6. Fakapapauʻi ange kiate kinautolu ko e taimi te nau tokanga fakamātoato ai ki he ngaahi lea ʻa e kau palōfita moʻuí, te nau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga ʻi he taimí ni pea ʻi he taʻengatá. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻikai ʻuhinga ʻa e tokanga ia ki he enginaki ʻa e kau palōfitá ʻoku tau talangofua kui pē ki heʻenau ngaahi leá.

Lau ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Hāloti B. Lií:

ʻĪmisi
Palesiteni Harold B. Lee

“ʻOku ʻikai ke feʻunga pē kiate kitautolu ko e Kāingalotú ke muimui ki hotau kau takí mo tali ʻenau enginakí, ka ʻoku ʻi ai hotau fatongia lahi ange ke tau maʻu ha fakamoʻoni taʻe-ueʻia ki hono fakaʻotua ʻo e ui ʻo e kau tangatá ni mo ha fakamoʻoni ko e meʻa ʻoku nau talamaí ko e finangalo ia ʻo ʻetau Tamai Hēvaní” (Teachings: Harold B. Lee, 45).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 28:2, 6–7; 43:1–7

ʻOku ʻomi ʻe he ʻEikí ʻa e fakahaá ʻi ha founga maau

Fakamatalaʻi ange naʻe taimi nounou pē mei hono fokotuʻu ʻo e Siasí, kuo kākaaʻi ha kāingalotu ʻe niʻihi ʻo e Siasí ʻi he feinga ʻa e filí ke fai ha fakahinohino fakapalōfita loi. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e ʻuluʻi vahe ʻo e vahe 28 ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá kae muimui pē ʻa e kalasí (vakai foki, Jeffrey G. Cannon, “All Things Must Be Done in Order: D&C 28, 43,” Revelations in Context series, Apr. 4, 2013, history.lds.org). Hili ia pea fehuʻi ange:

  • Kapau naʻe kei hokohoko atu ai pē ʻa e tui ʻa e kau mēmipa ʻo e Siasí ki he fakahā naʻe pehē naʻe maʻu ʻe Hailame Peisí, ko e hā ʻa e ngaahi palopalema naʻe mei hokó?

ʻOange ha kiʻi taimi ki he kau akó ke nau ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 28:2,6-7. Hili ia pea fehuʻi ange:

  • ʻOku fakamahinoʻi fēfē ʻe he pōpoaki ko ʻeni mei he ʻEikí ʻa e fatongia ʻo e Palesiteni ʻo e Siasí? (ʻOku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa e tokāteline ko ʻení: Ko e Palesiteni pē ʻo e Siasí ʻokú ne maʻu e ngaahi kī ke ne maʻu ha fakahā maʻá e Siasí fakakātoa.

Koeʻuhí ke tokoni ki he kau akó ki hono fakaloloto ʻenau mahino ki he tokāteline ko ʻení, kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e puipuituʻa fakahisitōlia ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43:

Fakamatalaʻi ange naʻe ōmai fakataha ha fefine ko hono hingoá ko Mīsisi Hapolo ʻi Fēpueli 1831, mo e Kāingalotu ʻi Ketilani, ʻŌhaioó. Naʻá ne pehē ko ha palōfita fefine ia, naʻá ne maʻu ʻa e ngaahi fakahā maʻá e Siasí, naʻá ne ʻiloʻi ʻoku moʻoni ʻa e Tohi ʻa Molomoná, pea ʻoku totonu ke ne hoko ko ha faiako ʻi he Siasí. Naʻe lava ke ne kākaaʻi ha niʻihi ʻo e Kaingalotú. Naʻe hohaʻa ʻa Siosefa Sāmita mo ha niʻihi kehe fekauʻaki mo hono ivi tākiekiná pea mo ha ngaahi fakahā loi kehe ki he Kaingalotú. Naʻe loto ʻa e Palōfitá ke ʻeke ki he ʻEikí ʻa e meʻa ʻoku totonu ke faí, peá ne maʻu ai ha fakahā, ʻoku lekooti he taimí ni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43 (vakai, Documents, Volume 1: July 1828–June 1831, vol. 1 of the Documents series of The Joseph Smith Papers [2013], 257).

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43:1–7, mo kumi ʻa engaahi tokāteline naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí he taimi ko iá. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e meʻa ʻoku nau maʻú. Te ke lava foki ʻo fokotuʻu ange ke nau fakafekauʻaki ʻa e ngaahi veesi ko ʻení mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 28:2. Fakamahinoʻi ange ko e fakahā naʻe lekooti ʻi he vahe 28 naʻe fakahangatonu ia ki he Kāingalotu ʻi Niu ʻIoké, pea ko e fakahā naʻe lekooti ʻi he vahe 43 ne fakataumuʻa ia ki he Kāingalotu ʻi Ketilaní. Hili ia pea fehuʻi ange:

  • Ko e taimi naʻe ʻomai ai ʻa e fakahā naʻe lekooti ʻi heTokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43, ko hai naʻe fokotuʻu ke ne maʻu ʻa e ngaahi fekau mo e fakahā maʻá e Siasí fakakātoá?

  • Ko e hā ʻa e ngaahi tokāteline te tau lava ʻo ako mei he ngaahi veesi ko ʻení? (Mahalo ʻe ngāue ʻaki ʻe he kau akó ha ngaahi fakaleakehekehe, ka ʻoku totonu ke nau ʻiloʻi ʻa e ngaahi tokāteline ko ʻení: ʻOku taha pē ʻa e tokotaha kuo fokotuʻu ke ne maʻu fakahā ʻi ha taimi maʻá e Siasí fakakātoa. Ko kinautolu ʻoku talangofua ki he Palesiteni ʻo e Siasí he ʻikai ke kākaaʻi kinautolu.)

Fakakaukau ke vahevahe ange ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā L. Tomu Peuli ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā L. Tom Perry

“ʻOku maau e founga ʻoku fakahā ai ʻe he ʻEikí Hono finangaló ki he faʻahinga ʻo e tangatá. ʻOku tau maʻu kotoa ʻa e totonu ke kole ki he ʻEikí mo maʻu ha tataki fakalaumālie ʻi Hono Laumālié ʻo fakatatau pē ki hotau tuʻunga fakatauhí. ʻE lava ke maʻu ʻe he mātuʻá ha fakahā maʻa honau fāmilí, ko e pīsopé maʻa hono kāingalotú, pea ko e Kau Palesitenisī ʻUluakí maʻá e Siasí fakakātoa. Naʻe pehē ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá:

“ʻOku fepaki ia mo e founga fakapotopoto ʻa e ʻOtuá ke maʻu ʻe ha mēmipa ʻo e Siasí pe ko ha toe taha, ha fakahinohino maʻanautolu ʻoku nau maʻu ʻa e mafaí, ʻa ē ʻoku māʻolunga ange ʻiate kinautolú” (Ko e Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 226).(“ʻOku Mau Tui ki he Meʻa Kotoa Kuo Fakahā ʻe he ʻOtuá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2003, 85–86).

  • ʻOku tokoniʻi fēfē koe ʻe hoʻo ʻilo ʻoku haʻu maʻu pē ʻa e fakahā mei he ʻOtuá ʻi ha founga lakanga fakataulaʻeiki pau ke ke hao ai mei hano kākāʻí? ʻOku ʻomi fēfē ʻe he ʻilo ko ʻení ha nonga ki hoʻo moʻuí?

  • ʻOku tauhi fēfē ʻe he sīpinga ʻa e ʻEikí ʻo e fakahaá ʻa e māú ʻi he Siasí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90:1–6

Naʻe fokotuʻu ʻe he ʻEikí ʻa e māú ʻi he Siasí

Fakamatalaʻi ange naʻe fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki hono fokotuʻutuʻu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e kāingalotú ʻi he Siasí ʻi he kamata ke tupu ʻa e Siasí.

Lau leʻo lahi pe fakamatalaʻi fakanounou ʻa e lea ko ʻení:

“ʻI he kamata ke tupulaki e tokolahi ʻo e Siasí, naʻe kei hoko atu pē hono maʻu ʻe he Palōfitá ʻa e fakahā kau ki he ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Naʻá ne fokotuʻu, ʻi he fakahinohino ʻa e ʻEikí, ʻa e Kau Palesitenisī ʻUluakí, pea hoko ia ko e Palesiteni kae hoko ʻa Sitenei Likitoni mo Feletiliki G. Uiliamisi ko e ongo Tokoni. Naʻá ne toe fokotuʻu mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá pea mo e ʻUluaki Kōlomu ʻo e Kau Fitungofulú. Naʻá ne ui mo fakanofo ha kau pīsope mo honau kau tokoni, ha taulaʻeiki lahi, kau pēteliake, kau alēleaʻanga māʻolunga, kau fitungofulu, mo e kaumātuʻa.. Naʻá ne fokotuʻu ʻa e ngaahi fuofua siteiki ʻo e Siasí” (Ko Hotau Tukufakaholó: Ko ha Hisitōlia Nounouʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní [1996], 26).

Fakamatalaʻi ange ʻoku maʻu ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí ha fatongia makehe ʻi he Siasí. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90:1–6 mo kumi ʻa e ngaahi fatongia pau ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí. (ʻOku “pukepuke ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻa e ngaahi kī ʻo e puleʻangá” [veesi 2] pea ko e founga ia ʻoku “fakahoko mo ʻomi ai ʻa e ngaahi kikité” ki he Siasí [veesi 4]). Mahalo ʻe fie maʻu, ʻi he tali ʻa e kau akó, ke ke fakamatalaʻi ange ko e foʻi lea ko e “kikité” ʻoku ʻuhinga ia ki he ngaahi fakahā mei he ʻOtuá ʻoku fakafou mai ʻi Heʻene kau palōfitá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā D Tooti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Kole ki he kalasí ke nau fakafanongo ki ha founga kehekehe ʻe ua ʻoku fokotuʻu ai ʻae tokāteliné ʻi he Siasí.

ʻĪmisi
Elder D. Todd Christofferson

“Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni J. Lupeni Kalake ko e Siʻi, ko ha tokoni ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí, ʻi he 1954, ʻa e anga hono tuku atu ʻo e tokāteliné ʻi he Siasí pea mo e fatongia tuʻukimuʻa ʻo e Palesiteni ʻo e Siasí. Naʻá ne pehē ʻi heʻene lea ki he kau mēmipa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: “ʻOku totonu ke [tau] manatuʻi kuo vahe ha niʻihi ʻo e kau Taki Maʻolungá ki ha uiuiʻi makehe; ʻoku nau maʻu ha meʻafoaki makehe; ʻoku hikinimaʻi kinautolu ko e kau palōfita, kau tangata kikite, mo e kau tangata maʻu fakahā, ʻa ia ʻoku ʻoange ai kiate kinautolu ha fakakoloa fakalaumālie makehe fekauʻaki mo ʻenau akoʻi ʻa e kakaí. ʻOku nau maʻu ʻa e totonu, mālohi, mo e mafai ke talaki ʻa e fakakaukau mo e finangalo ʻo e ʻOtuá ki hono kakaí, ka ʻoku ʻi he malumalu kotoa pē ʻo e Palesiteni ʻo e Siasí.” …’

“… ʻE lava ke tala pe fakaʻuhingaʻi ʻe he Palesiteni ʻo e Siasí ʻa e ngahi tokāteliné ʻo fakatatau ki he fakahā kiate iá (vakai, hangē ko ʻení, T&F 138). ʻE lava ke toe fakamatalaʻi ʻa e tokāteliné mei he fakataha alēlea ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá (vakai, hangē ko ʻení, Fanongonongo Fakamafaiʻi 2)” (“Ko e Tokāteline ʻo Kalaisí,” Ensign pe Liahona, Mē 2012, 86–88).

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke manatuʻi ko hai ʻokú ne maʻu ʻa e mafai ke fakahā ʻa e “fakakaukau mo e finangalo ʻo e ʻOtuá” ki he māmaní?

Fakaʻosi ʻaki haʻo kole ki he kau akó ke nau fakakaukauʻi ʻa e meʻa naʻa nau ako mei he ngaahi pōpoaki ʻa e kau palōfita moʻuí mo e kau ʻaposetoló. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau vahevahe ʻenau fakamoʻoni ki he anga hono tāpuekina kinautolu ʻe he ngaahi pōpoakí ni.

Laukonga ʻa e Tokotaha Akó