Laipelí
Lēsoni 5: Ko Hono Fakafoki Mai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí


Lēsoni 5

Ko Hono Fakafoki Mai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí

Talateú

ʻI he ʻaho 15 ʻo Mē 1829, naʻe hā mai ai ʻa Sione Papitaiso kia Siosefa Sāmita mo ʻŌliva Kautele ʻo fakafoki mai ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné. Hili ha taimi nounou mei ai, naʻe hā mai mo e kau ʻAposetolo ʻo e kuonga muʻá ʻa Pita, Sēmisi, mo Sione kia Siosefa mo ʻŌliva ʻo fakafoki mai ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. ʻOku maʻu ʻe he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻa e mafai kotoa ʻo e ngaahi lakanga ʻi he Siasí pea mo ngāue ʻi he ngaahi meʻa fakalaumālie kotoa pē. ʻE tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino ki he kau akó a e founga ngāue ʻa e Siasí ʻi he tataki ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.

Laukonga ki Hono Puipuituʻá

  • Thomas S. Monson, “Ko e Lakanga Fakataulaʻeikí—Ko ha Meʻaʻofa Toputapu,” Ensign pe Liahona, Mē 2007, 57–60.

  • Dallin H. Oaks, “Ko e Ngaahi Kī mo e Mafai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,”Ensign pe Liahona, Mē 2014, 49--52.

  • Larry C. Porter, “The Restoration of the Aaronic and Melchizedek Priesthood,” Ensign, Dec. 1996, 30–47.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:68–71; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 13:1

Ko Hono Fakafoki Mai ʻe Sione Papitaiso ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné

ʻĪmisi
baptism
ʻĪmisi
blessing of the sacrament

Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha papitaiso (vakai, Talavou Ne Papitaiso [Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí (2009), fika 103; vakai foki, LDS.org]) mo ha fakatātā ʻo hono fakahoko ʻo e sākalamēnití (vakai, Tāpuakiʻi ʻo e Sākalamēnití [Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 107; vakai foki, LDS.org]). Kole ki he kau akó ke nau fakamatalaʻi pe naʻe mei kehe fēfē ʻenau moʻuí kapau naʻe ʻikai ke nau maʻu ʻa e ngaahi ouau toputapu ko ʻení. Fakamanatu ki he kau akó ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi ouau ko ʻení ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻu koeʻuhí ko hono fakafoki mai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:68. Kole ki he kalasí ke nau muimui pē, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe fai ʻe Siosefa mo ʻŌliva Kautele naʻe iku ʻo na fehuʻi ai ki he ʻEikí kau ki he papitaisó. Kole ange ke nau lipooti ʻa e meʻa naʻa nau maʻú.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:69. Fakamahinoʻi ange ko e ngaahi lea ʻa e talafekaú, ʻa ia ko Sione Papitaisó, naʻe toe hiki ia ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 13. Fehuʻi ange ki he kalasí:

  • Ko e hā naʻe fie maʻu ai ke maʻu ʻe Siosefa Sāmita mo ʻŌliva Kautele ʻa e lakanga fakataulaʻeikí mei ha talafekau fakalangí? (Naʻe ʻikai ha taha ia ʻi he māmaní ʻi he taimi ko iá naʻá ne maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí [vakai, Ngaahi Tefito ʻo e Tuí 1:5].)

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lau ʻa e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:70–71. Fakamatalaʻi ange ʻoku fakamahinoʻi ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ko e Palōfita pē ko Siosefa Sāmitá naʻá ne fuofua ngāue ʻaki ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he kuonga fakakosipeli ko ʻení. ʻE fifili ha kakai ʻe niʻihi pe ko e hā naʻe ʻikai ke papitaiso ai ʻe Sione Papitaiso ʻa Siosefa Sāmita mo ʻŌliva Kautelé pea mo e ʻuhinga naʻe fekauʻi ai ke na fefoakiʻaki ʻa e lakanga fakataulaʻeikí. Mahalo te ke loto ke fakamatalaʻi ange neongo naʻe fie maʻu ha talafekau fakalangi ʻokú ne maʻu ʻa e mafai totonú ke fakafoki mai ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he māmaní ʻi ha kuonga foʻou, ko ʻene ʻosi pē hono fakafoki mai ʻo e mafai ko iá, , ko hono kotoa ʻo e ngaahi ouau ʻi he māmaní hangē ko e papitaisó mo e fakanofó naʻe pau ke fakahoko ia ʻe he kakai matelie. Makehe mei aí, ʻoku hanga ʻe he fakahinohino ʻa Sione Papitaiso kia Siosefa mo ʻŌliva ke na fefoakiʻaki ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ʻo ʻai ʻa e “fakanofó mo e papitaisó ki hono tūkunga totonú [pe ko hono hokohoko totonú]” (Joseph Fielding Smith, Doctrines of Salvation, comp. Bruce R. McConkie, 3 vols. [1954–56], 3:91).

Hiki ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé:

ʻOku tokoni fēfē ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ke tau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí?

Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau fakakaukau ki he fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau lau leʻo lahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā Dallin H. Oaks

“ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e maʻu ʻe he Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ‘ʻa e kī ʻo e tauhi mai ʻa e kau ʻāngeló’ mo e ‘ongoongolelei ʻo e fakatomalá pea mo e papitaisó, pea mo e fakamolemole ʻo e ngaahi angahalá’? ʻOku maʻu hono ʻuhingá ʻi he ouau ʻo e papitaisó pea ʻi he sākalamēnití. Ko e papitaisó ki he fakamolemole ʻo e ngaahi angahalá, pea mo e sākalamēnití, ko ha fakafoʻou ia ʻo e ngaahi fuakava mo e ngaahi tāpuaki ʻo e papitaisó. ʻOku totonu ke muʻomuʻa fakatouʻosi ai ʻa e fakatomalá. …

“ʻOku teʻeki ai ha taha ʻiate [kitautolu] kuo moʻui taʻe ʻi ai ha angahala talu mei [hotau] papitaisó. Ka ne ʻikai ʻi ai ha founga ke toe fakamaʻa ai kitautolu ʻi he hili ʻa e papitaisó, ʻe mole meiate kitautolu takitaha ʻa e ngaahi meʻa fakalaumālié. …

“ʻOku fekauʻi kitautolu ke fakatomala mei heʻetau ngaahi angahalá pea ke haʻu ki he ʻEikí ʻaki ha loto mafesifesi mo ha laumālie fakatomala pea maʻu ʻa e sākalamēnití ʻo fakatatau mo hono ngaahi fuakavá. ʻI heʻetau fakafoʻou ʻetau ngaahi fuakava ʻo e papitaisó ʻi he founga ko ʻení, ʻoku toe fakafoʻou leva ʻe he ʻEikí ʻa e mālohi fakamaʻa ʻo hotau papitaisó. …

“ʻOku ʻikai lava ke fakamatalaʻi feʻunga hono mahuʻinga ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ʻi he meʻá ni. ʻOku fakahoko kotoa ʻa e ngaahi sitepu mahuʻinga ko ʻeni fekauʻaki mo e fakamolemole ʻo e ngaahi angahalá ʻo fakafou ʻi he ongo ouau fakamoʻui ʻo e papitaisó mo e ouau fakafoʻou ʻo e sākalamēnití”(“The Aaronic Priesthood and the Sacrament,” Ensign, Nov. 1998, 37–38).

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau vahevahe ʻenau ngaahi tali ki he fehuʻi ʻi he palakipoé. Fakamoʻoniʻi ʻoku malava ʻe he ngaahi ouau ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ʻo ʻomi ʻa e ngaahi tāpuaki lahi ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, kau ai ʻa e papitaiso ki hono fakamolemoleʻi ʻo e angahalá.

Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:72; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:19–22; 107:8, 18–19

Naʻe fakafoki mai ʻe Pita, Semisi mo Sione ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.

Fakaafeʻi ʻa e kalasí ke nau muimui pē ʻi he lolotonga hono lau leʻo lahi ʻe ha tokotaha ako ʻa e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:72. Koeʻuhí ke tokoni ke mahino lahi ange ki he kau akó ʻa e fakakaukau ʻo e veesi ko ʻení, fakamatalaʻi ange naʻe hili pē ha taimi nounou mei he ʻaʻahi mai ʻa Sione Papitaisó, naʻe maʻu leva ʻe Siosefa Sāmita mo ʻŌliva Kautele ʻa e Lakanga Taulaʻeiiki Faka-Melekisētekí meia Pita, Sēmisi, mo Sione. Naʻe hoko ʻeni ʻi Mē ʻo e 1829, ofi ki he Vaitafe Sesikuehaná (vakai, Larry C. Porter, “Ko hono Fakafoki Mai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Melekisētekí,” Ensign, Dec. 1996, 30–47). Naʻe maʻu ʻe he Palōfitá ʻi he hili hono fokotuʻu ʻo e Siasí, ha ngaahi fakahā kehe kau ki he tokāteline mo e taumuʻa ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Ko ha kaveinga angamaheni ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ʻi hono kotoa ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá.

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau ako fakalongolongo ʻa Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:19 mo e 107:8, 18–19, mo kumi ʻa e founga hono fakamatalaʻi ʻe he ngaahi vēsí ni ʻa e mafai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. Mahalo ʻe fie maʻu ke ke fokotuʻu ki he kau akó ke nau fakafehoanaki ʻa e ngaahi potu folofola ko ʻení. (Fakatokangaʻi ange: Ko ha meʻa ngāue ki he ako folofolá ʻa e fakafehokotakí, pea te ne lava ke ʻomi ha fakamatala lahi ange ki ai pea mo ha fakakaukau ki he fakamatala ʻoku lolotonga akó.) Ka hili ha taimi feʻunga, pea fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau vahevahe ʻa e meʻa kuo nau ako ʻo kau ki he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. Hiki ʻa e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení ʻi he palakipoé ʻi he lolotonga ʻenau talí:

Puleʻi ʻo e ongoongoleleí

Maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e ngaahi meʻa lilo ʻo e puleʻangá

Maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e ʻilo ki he ʻOtuá

Maʻu ʻa e ngaahi kī ki he ngaahi tāpuaki fakalaumālie ʻo e Siasí.

Maʻu ʻa e ngaahi kī ki hono maʻu ʻo e fakahaá

Maʻu ʻa e ngaahi kī ki he fetuʻutaki mo e kakai ʻo e langí pea nofo mo e Tamaí pea mo e ʻAló.

Te ke lava ke fakamatalaʻi nounou ʻa e ngaahi tali ʻi he palakipoé ʻaki hano fakamamafaʻi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení: ʻOku maʻu ʻe he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻa e ngaahi kī ki he ngaahi ouau mo e ngaahi tāpuaki fakalaumālie kotoa pē ʻo e Siasí. Koeʻuhí ke tokoni ke mahino lelei ange ki he kau akó ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení, fai ange ha niʻihi pe ko e kotoa ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi founga ʻoku hanga ai ʻe he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻo “puleʻi ʻa e ongoongoleleí”? (T&F 84:19). (ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi talí ʻa hono fakahoko ha ngaahi ouau pau mo puleʻi mo hono tataki ʻo e Siasí.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ʻoku maʻu ai ʻe he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻa e “kī ʻo e ngaahi meʻa lilo ʻo e puleʻangá”? (T&F 84:19). (Te ke lava ke fakamatalaʻi ko e “ngaahi meʻa lilo ʻa e ʻOtuá ko ha ngaahi moʻoni fakalaumālie ia ʻoku toki ʻilo pē ʻi he fakahā” [Guide to the Scriptures, “Mysteries of God,” scriptures.lds.org]. ʻI he ngaahi meʻa lilo kotoa, ʻoku lave heni ʻa e vēsí ni ki he ngaahi ouau fakatemipale ʻe vavé ni hano fakahā kia Siosefa Sāmitá pea mo e foʻi moʻoni kuo pau ke toki ngāue ʻaki pē ʻi he mafai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. ʻOku lava ʻa e kāingalotu taau ʻo e Siasí ʻo ako ʻi he temipalé ʻa e “ngaahi meʻa lilo ʻa e ʻOtuá” ʻi heʻenau kau ki he ngaahi ouau ʻoku fakahoko aí mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava ʻoku fekauʻaki mo iá.)

  • ʻOku tokoni fēfē ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ke tau maʻu ʻa e “ʻiloʻi ʻo e ʻOtuá”? (T&F 84:19). (ʻOku tau maʻu ʻa e ʻilo ki he ʻOtuá ʻi heʻetau kau ki he ngaahi ouau ʻoku fakahokoʻaki ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.)

Koeʻuhí ke tokoniʻi ʻa e kau akó ke mahino ʻa e kupuʻi lea ko e “ʻiloʻi ʻo e ʻOtuá,” mahalo naʻa fie maʻu ke ke lau ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Sēmisi E. Fausi 1920–2007) ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí:

ʻĪmisi
Palesiteni James E. Faust

“Ko e hā ʻa e kī ki hono ʻilo ʻo e ʻOtuá, pea ʻe lava nai ke maʻu ia ʻe ha taha pē? Ka ʻikai ke maʻu ʻa e lakanga fakataulaʻeikí, he ʻikai ke lava ʻo maʻu ha ʻilo kakato ki he ʻOtuá. Naʻe pehē ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ko e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí … ʻoku vaka mai ai ʻa e ʻilo kotoa pē, tokāteliné, ko e palani ʻo e fakamoʻuí, pea mo fakahā mai ʻa e meʻa mahuʻingá mei he langí’ [Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2007), 108]” (“ Ko e Kī ki Hono ʻIloʻi ʻo e ʻOtuá,” Ensign, Nov. 2004, 52).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:20null22. Kole ki he kalasí ke nau muimui pē, ʻo kumi ha ngaahi founga ʻe lava ke fiefia ai ʻa e kāingalotu kotoa ʻo e Siasí mei he ngaahi tāpuaki fakalaumālié ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. Hili ia pea fai ange ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ha ngaahi ouau ʻe toki lava pē ʻo fakahoko ʻaki ʻa e mafai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí? (Hilifakinima, foaki ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí, ngaahi ouau fakatemipalé, tāpuakiʻi ʻo e pēpeé, faingāué, tāpuaki fakapēteliaké, vaheʻi ʻo ha taha ki ha fatongia.)

  • ʻE tokoni fēfē e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ki ha taha ke ne aʻusia “ʻa e mālohi ʻo e anga faka-ʻotuá,” ʻo ʻuhinga ko e mālohi ke hangē ko e ʻOtuá?

  • ʻOku teuteuʻi fēfē kitautolu ʻe he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ke tau mamata ki he fofonga ʻo e ʻOtuá?

  • Kuo tokoniʻi fēfē koe ʻe he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke ke tatau ange mo e ʻOtuá?

  • Ko e hā ha ngaahi aʻusia kehe ne tokoni ke ke fakahoungaʻi mo fakamoʻoniʻi ʻa e lakanga fakataulaʻeikí?

Fakakaukau ke vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau fakakaukau ki he meʻa te nau fai ke nau talangofua lahi ange ai ki he fakahinohino ʻa honau kau taki lakanga fakataulaʻeikí.

Laukonga ʻa e Tokotaha Akó