2012
Ako Lahi Ange mei he Konifelenisi Lahí
ʻEpeleli 2012


Ako Lahi Ange mei he Konifelenisi Lahí

Neongo ʻetau pehē “ʻēmeni” he fakaʻosinga ʻo e fakataha fakaʻosi ʻo e konifelenisi lahí, ka ʻoku ʻikai ke ngata pē ai ʻa e keinanga fakalaumālié ia. ʻE lava ke kei hokohoko atu ia ʻi heʻetau ako mo fakaʻaongaʻi e ngaahi akonaki mei he konifelenisi ko iá. Kuo laui taʻu hono poupouʻi mai ʻe he kau palōfitá ke tau fai e meʻa ko iá. Hangē ko ʻení, ʻi he 1946 naʻe tala ʻe Palesiteni Hāloti B. Lī (1899–1973) ki he kāingalotú ke ʻai e ngaahi lea he konifelenisí “ke hoko ia ko e fai fakahinohino ki heʻenau tōʻongá mo e leá he māhina ʻe ono ka hokó.” Naʻá ne fakamatalaʻi, “Ko e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻeni ʻoku ʻafioʻi ʻe he ʻEikí ʻoku feʻunga ke fakahaaʻi ki he kakaí ni he ʻaho ní.”1

ʻI he 1988, naʻe toe fai mai ʻe Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoni (1899–1994) ʻa e enginaki tatau ʻi heʻene pehē, “ʻOku totonu ke hangē pē ʻa e ngaahi lea ʻo e konifelenisí ʻoku ʻi he Tūhulú ko hoʻo ngaahi folofola ʻoku ngāue ʻaki ʻe he Siasí pea toutou lau maʻu pē ia ʻi he māhina ʻe ono ka hokó.”2

ʻI he fakaʻosi ko ia ʻo e konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2008, naʻe toe fakapapauʻi mai ai ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni ʻa e mahuʻinga hono ako e ngaahi lea ʻo e konifelenisí. Naʻá ne pehē: “ʻOfa ke tau manatua fuoloa ʻa e meʻa kuo tau ongona ʻi he konifelenisi lahí ni. ʻE paaki atu e pōpoaki kotoa pē kuo fai hení, ʻi he ongo makasini Ensign mo e Liahona ʻo e māhina katuʻú. ʻOku ou tapou kiate kimoutolu ke mou ako ia mo fakalaulauloto ki hono ngaahi akonakí.”3

ʻI hoʻo ako mo fakalaulauloto ki he ngaahi pōpoaki ʻo e konifelenisí, ko e hā ha meʻa te ke lava ʻo fai ke nau toe mahuʻinga mālie ange ʻi hoʻo moʻuí? Ko e ngaahi fokotuʻu ʻeni ke tokoni ki hoʻo teuteu, maʻu, mo e fakaʻaongaʻi e ngaahi lea fakalaumālié:

Teuteu ke maʻu ha ueʻi fakalaumālie. ʻOku tatau ai pē pe ʻokú ke sio, fanongo, pe lau e ngaahi lea ʻo e konifelenisí, kuo pau ke fakaava ho lotó mo e ʻatamaí ki he ueʻi fakalaumālie fakalangí. Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻe tatau pē pe ʻe mālohi fēfē ha meʻa ʻoku akoʻi ʻe ha taha lea, ka “ko e kakano ʻo ha pōpoaki mo e fakamoʻoni ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻokú na toki hūfia pē ha loto kapau ʻe fakangofua ʻe he taha okú ne tali kinauá ke na hū ange.” Naʻá ne fakamatalaʻi ko hono maʻu ko ia ʻa e tataki fakalaumālié “ʻoku fie maʻu [ki ai] ha ivi fakalaumālie, fakaʻatamai pea mo fakaesino ka ʻoku ʻikai ke tali mokomoko pē.”4

ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he ngaahi fakakaukaú ni ke ke mateuteu ke akoʻi koe ʻe he Laumālié:

  1. Tuku ha taimi makehe pea fakatupu ha ʻātakai ʻoku ʻikai fakahohaʻá ʻa ia te ke lava ke maʻu ai e ngaahi ueʻi fakalaumālié.

  2. Fekumi ki ha tataki fakalangi ʻi he lotu.

  3. Hiki ha ngaahi fehuʻi fakatāutaha pe ngaahi meʻa ʻokú ke hohaʻa mo fekumi ke maʻu ha tali ki ai.

Maʻu ha mahino ki he pōpoakí. ʻOku akonaki, fakamatala, naʻinaʻi, fakatokanga, mo fakamoʻoni e kau palōfita mo e kau ʻaposetolo moʻuí. ʻE tokoni ke mahino lelei ange kiate koe ʻenau ngaahi pōpoakí ʻi hoʻo vakaiʻi fakalelei ʻenau ngaahi leá. Ko ha ngaahi founga ako lelei ʻeni:

  • Fai ha ngaahi fehuʻi. Hangē ko ʻení: Ko e hā e meʻa ʻoku finangalo e ʻEikí ke u ako mei he pōpoaki ko ʻení? ʻOku anga fēfē hono fakatupulaki ʻe he leá ni ʻeku mahino ki ha tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí pe ko ha veesi he folofolá? Ko e hā e ngaahi talanoa ʻoku fakaʻaongaʻi ke fakatātaaʻi ʻaki e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, pea ko e hā ʻoku ou ako meiate kinautolú?

  • Hiki ha fokotuʻutuʻu fakakaukau. Tokanga makehe ki he fakakaukau ʻa e tokotaha leá. Vahevahe fakakongokonga e leá pea hiki ha fakamatala nounou ʻokú ne fakamatalaʻi e tefitoʻi fakakaukau ʻoku ʻomi ʻi he konga takitaha.

  • ʻIloʻi e ngaahi kongokonga kehekehe ʻo e leá. Fakatokangaʻi e ngaahi meʻa hangē ko e tokāteline, folofola, talanoa, fakatokanga, lisi, fakamoʻoni, fakaafe ke fai ha meʻa, mo e ngaahi tāpuaki naʻe talaʻofa mai ʻi he talangofua ki he enginakí.

  • Toutou ako e ʻū leá. ʻOku ʻaonga ke tuʻo lahi hono ako e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ke mahino honau ʻuhinga kakató mo hono mahuʻingá. Hiki e ngaahi fakakaukau foʻou ʻokú ke maʻu he taimi kotoa pē ʻokú ke ako aí.

Ngāueʻi e meʻa ʻokú ke akó. Kapau te ke ako e leá ʻi he faʻa lotu, te ke vakai ki he kaunga tonu ʻa e pōpoakí ki hoʻo moʻuí. Te ke lava ke ʻilo e ngaahi liliu mahuʻingamālie te ke lava ke faí ʻaki haʻo fai e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení, Ko e hā e meʻa ʻoku finangalo e ʻEikí ke u fai ʻaki e meʻa ʻoku ou akó? mo e Ko e hā e meʻa kuó u ako ʻe tokoni kiate au ʻi hoku fāmilí, ngāué, pe uiuiʻi faka-Siasí? Hiki e ngaahi fakakaukau ʻokú ke maʻú ke ʻoua naʻa nau ngalo. ʻI hoʻo fai iá, ʻe tataki fakalaumālie koe ke moʻui ʻaki e ngaahi akonakí pea te ke maʻu e ngaahi tāpuaki naʻe talaʻofa maí.

Ko e konifelenisi lahí ko e taimi ia ʻoku fakahā mai ai ʻe he ʻEikí Hono finangaló kiate koe ʻo fakafou mai Heʻene kau tamaioʻeikí. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo (1895–1985), “ʻOku totonu ke ʻoua naʻa toe ʻi ai ha tohi makehe mei he ngaahi folofola kuo fakangofua ʻe he Siasí ʻe toe mahuʻinga ange ke tuku ʻi hoʻo tukuʻanga tohi he laipeli fakatāutahá—ʻo tatau ai pē pe ʻoku lelei fēfē hono faʻú pe mālie fēfē ʻene fakamatalá, ka koeʻuhí ko e ngaahi fakakaukau ʻokú ne tuhuʻi mai ʻa e hala ki he moʻui taʻengatá.”5

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Harold B. Lee, ʻi he Conference Report, Apr. 1946, 68.

  2. Ezra Taft Benson, “Come unto Christ and Be Perfected in Him,” Ensign, May 1988, 95.

  3. Thomas S. Monson, “Kae ʻOua ke Tau Toe Fakataha Mai,” Liahona, Nōvema 2008, 106.

  4. David A. Bednar, “Fekumi ki he ʻIló ʻi he Tui,” Liahona, Sepitema 2007, 17, 20.

  5. Spencer W. Kimball, In the World but Not of It, Brigham Young University Speeches of the Year (May 14, 1968), 3.