Laipelí
‘Iuniti 29, ‘Aho 3: 1 Pita 1–2


‘Iuniti 29: ‘Aho 3

1 Pita 1–2

Talateú

Naʻe tohi ʻa e ʻAposetolo ko Pitá ke fakamālohia e tui ʻa e Kāingalotú ʻi heʻenau mamahi ko e fakatanga lahi mei he Puleʻanga Lomá. Naʻá ne fakamamafaʻi naʻe huhuʻi kinautolu ʻi he taʻataʻa mahuʻinga ʻo Sīsū Kalaisí pea fakamanatu ange honau tukufakaholo fakalangi ko ha kakai makehe ʻa e ʻOtuá. Naʻá ne fakahinohinoʻi e Kāingalotú ke fakalāngilangiʻi ʻa e ʻOtuá ʻi he lotolotonga ʻo e tangatá, pea kātakiʻi ʻa e mamahí ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisí.

1 Pita 1

Ko e akoʻi ʻe Pita e Kāingalotú ki he tofiʻa te nau lava ʻo maʻú pea mo e fie maʻu ʻo e ngaahi faingataʻá

ʻĪmisi
Elder M. Russell Ballard

Naʻe pehē ʻe ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, “ʻI heʻeku fononga holo ʻi he Siasí, ʻoku ou vakai ki he aʻusia ʻe he kāingalotú ʻa e faingataʻa ʻi he ʻahiʻahí” (“Hyrum Smith: ‘Firm As the Pillars of Heaven,’” Ensign, Nov. 1995, 9).

ʻĪmisi
crucible pouring molten metal

Ko e meʻa haka ukameá ko ha faʻoʻanga meʻa ia ʻoku fakafuo ai e ukameá pe ngaahi meʻa kehé, ʻa ia ʻoku ʻuhinga ʻoku haka mo fakamolū kinautolu ai kae lava ke toʻo e ʻulí mo e fakamālohia ia. Hangē ko hono fakaʻaongaʻi ʻe ʻEletā Pālatí, ʻe lava ke ʻuhinga e “faingataʻa ʻi he ʻahiʻahí” ki he ngaahi ʻahiʻahi faingataʻa ʻo e moʻuí. Ko e hā ha ngaahi ʻahiʻahi, pe “faingataʻa ʻi he ʻahiʻahí,” kuó ke aʻusia?

Naʻe fai ʻe he ʻAposetolo ko Pitá e tohí ni ke fakamālohia mo poupouʻi e Kāingalotú ʻi heʻenau aʻusia ʻa e ngaahi faingataʻá. Naʻe tali ʻe he puleʻanga Lomá ʻa e tui faka-Kalisitiané kae ʻoua kuo aʻu ki he T.S. 64 nai, ko e taimi ne fai ai ʻe Pita e tohí ni. Naʻe fakaʻauha ʻe ha vela ha konga lahi ʻo Loma ʻi he Siulai ʻo e taʻu ko iá. Naʻe tukuakiʻi ʻe he kau Loma ʻiloa ʻe niʻihi e kau Kalisitiané ki hono kamataʻi e afí. Ne iku ʻeni ki hono fakatangaʻi lahi e kau Kalisitiané ʻi he kotoa ʻo e Puleʻanga Lomá. Naʻe hoko ha niʻihi ʻo e ngaohikovia ne aʻusia ʻe he kau Kalisitiané mei honau kaungāmeʻa mo e kaungāʻapi kimuʻá.

ʻI hoʻo ako ʻa e 1 Pita 1–2, kumi e ngaahi moʻoni ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke kei faivelenga maʻu ai pē ʻi ho ngaahi ʻahiʻahí.

ʻI he 1 Pita 1:1–2, naʻe feʻiloaki ʻa Pita mo e Kāingalotu ʻi he vahefonua Loma ʻo ʻĒsia Mainá (Toake ʻi onopōní) mo fakamanatu ange ko ha kakai fili kinautolu.

Lau e 1 Pita 1:3–5, ʻo kumi e ngaahi tāpuaki ʻi he kahaʻú naʻe talaʻofa ange ki he Kāingalotú. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻokú ke maʻú.

ʻI he folofolá, ʻoku faʻa fakaʻaongaʻi ʻa e ongo foʻi lea ko e fakamoʻui mo e hakeakiʻí ke na fakatou ʻuhinga ki he meʻa tatau. ʻI he 1 Pita 1:5, naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Pita ʻa e hakeakiʻí pe moʻui taʻengatá, ke ʻuhinga ki he nofo ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá pea ke hoko atu ko e ngaahi fāmili (vakai, T&F 132:19–20).

Lau ‘ a e 1 Pita 1:6, ʻo kumi e founga tali ʻa e Kāingalotú ki he talaʻofa ʻo e ngaahi tāpuaki ko ʻeni ʻo e kahaʻú. Fakatokangaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e lea ngaahi ʻahiʻahi ki he ngaahi faingataʻá mo e mamahí.

Te tau lava ʻo ako ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení mei he 1 Pita 1:3–6: Neongo ʻoku tau aʻusia ʻa e ngaahi ʻahiʻahí, ka te tau lava ʻo fiefia ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí pea ʻi he ngaahi tāpuaki ʻo e kahaʻú kuo talaʻofa ʻe he ʻOtuá ke ʻomi kiate kitautolú.

Naʻe akonaki ʻa Pita neongo e ngaahi faingataʻa ʻoku tau fouá, te tau kei lava pē ʻo fiefia koeʻuhí te tau maʻu ha ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. ʻE lava fēfē ke tokoniʻi koe hoʻo manatu ki he Fakalelei ʻa Kalaisí ke ke fiefia ʻo aʻu ki he taimi ʻokú ke aʻusia ai e ngaahi ʻahiʻahí?

Lau ʻa e 1 Pita 1:7–9, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe Pita fekauʻaki mo e ʻahiʻahiʻi ʻo e tui ʻa e Kāingalotú. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e meʻa naʻá ne fakafehoanaki ki ai hono ʻahiʻahiʻi ʻo e tui ʻa e Kāingalotú.

ʻOku mahuʻinga ʻa e tuí, ʻo hangē ko e koulá. Ka neongo iá, ʻoku mahuʻinga hake ʻa e tuí ʻi he koulá koeʻuhí he ʻoku “ʻauha” (1 Pita 1:7) ʻa e koulá kae fakatau atu e tui kia Sīsū Kalaisí ia ki he fakamoʻuí (vakai, 1 Pita 1:9), ʻa ia ʻoku taʻengatá. ʻIkai ngata aí, ʻoku fakaleleiʻi ʻa e koulá ʻi he vela lahi, pea ʻoku pehē pē ʻa hono faʻa ʻahiʻahiʻi ʻetau tuí ʻi he ngaahi faingataʻá, ngaahi fehuʻí mo e veiveiuá. Ko e moʻoni ʻe taha te tau lava ʻo ako mei he ngaahi lea ʻa Pita ki he Kāingalotú ʻoku siviʻi mo fakaleleiʻi ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí ʻi heʻetau kātakiʻi ʻa e ngaahi faingataʻá ʻi he faivelenga.

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā ha ngaahi faingataʻa ʻe niʻihi ʻokú ke fehangahangai mo ia pe ko ho kaungāmeʻá he taimí ni?

    2. Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku ʻahiʻahiʻi ai ʻe he ngaahi ʻahiʻahi ko ʻení hoʻo tuí pe ko ʻenau tuí?

Lau e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, pea fakaʻilongaʻi e meʻa naʻá ne poupouʻi kitautolu ke fai ʻi heʻetau aʻusia ʻa hono ʻahiʻahiʻi ʻetau tuí:

ʻĪmisi
Elder Neil L. Andersen

“ʻOku anga fēfē haʻo ʻtuʻu maʻu mo taʻe-faʻa-ueʻi’ [ ʻAlamā 1:25] lolotonga ha taimi ʻoku ʻahiʻahiʻi ai hoʻo tuí? Te ke nofo maʻu ʻi he ngaahi meʻa ko ia naʻá ne langa hake e tefito hoʻo tuí [kimuʻa ʻi hono ʻahiʻahiʻí]: fakaʻaongaʻi hoʻo tui kia Kalaisí, lotu, fakalaulauloto ki he folofolá, fakatomala, tauhi e ngaahi fekaú, peá ke tokoniʻi e niʻihi kehé.

“ʻI hoʻo fehangahangai mo hono ʻahiʻahiʻi hoʻo tuí—tatau ai pē pe ko e hā te ke faí, ʻoua naʻá ke mavahe mei he Siasí! ʻOku hangē haʻo mavahe mei he puleʻanga ʻo e ʻOtuá, lolotonga hono ʻahiʻahiʻi e tuí, ko ha mavahe mei ha nofoʻanga malu ʻi he tō mai ʻa e ʻahiohió” (“ʻAhiʻahiʻi ʻo Hoʻomou Tuí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2012, 40).

ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke fai e ngaahi meʻa naʻe poupouʻi kitautolu ʻe ʻEletā ʻEnitasoni ke tau fai ʻi hono ʻahiʻahiʻi ʻetau tuí?

Lau e 1 Pita 1:13–17, ʻo kumi e meʻa naʻe poupouʻi ʻe Pita e Kāingalotú ke fai ke nau kātekina ai honau ngaahi ʻahiʻahí ʻi he faivelenga. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻokú ke maʻú. ʻOku ʻuhinga e kupuʻi lea “nonoʻo ʻa e noʻotanga vala ʻo homou lotó” ʻi he veesi 13 ke teuteuʻi koe.

Lau e 1 Pita 1:18–21, ʻo kumi ha ngaahi moʻoni kehe naʻe akoʻi ʻe Pita ki he Kāingalotú ke ne tokoniʻi kinautolu ke nau kātekina honau ngaahi ʻahiʻahí ʻi he faivelenga kae ʻoua naʻa siʻaki ʻenau tuí.

Ko e niʻihi ʻeni ʻo e ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻe Pita ki he Kāingalotú ʻi he ngaahi veesi ko ʻení: ʻOku huhuʻi kitautolu ʻi he taʻataʻa mahuʻinga ʻo Sīsū Kalaisí. Koeʻuhí naʻe moʻui taʻeangahala ʻa Sīsū Kalaisi, te Ne lava ʻo foaki Ia ko ha feilaulau haohaoa maʻatautolu. Naʻe tomuʻa fakanofo ʻa Sīsū Kalaisi ke hoko ko hotau Huhuʻi.

Naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá, “Naʻa tau kau mo mamata kotoa ʻi he ʻuluaki fakataha ʻi he langí ʻi hono fili mo fokotuʻu ʻo e Fakamoʻuí, pea mo hono fokotuʻu ʻo e palani ʻo e fakamoʻuí, pea naʻa tau loto taha ki ai” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 239).

ʻE lava fēfē hono manatuʻi e ngaahi moʻoni ko ʻení ʻo tokoni ki he Kāingalotú ke kātakiʻi faivelenga honau ngaahi ʻahiʻahí?

  1. Fakakaukau ki ha taimi naʻá ke fili ai pe ko ha taha ʻokú ke ʻiloʻi ke kātekina ha ʻahiʻahi ʻaki e tui kia Sīsū Kalaisí kae ʻikai ke siʻaki ʻenau tui kiate Iá. Tohi ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá, ʻo kau ki he aʻusia ko iá mo e ngaahi founga naʻe fakamālohia ai hoʻo tuí pe ko e tui ʻa e tokotaha ko iá ki he Fakamoʻuí.

Naʻe poupouʻi ʻe Pita ʻa e Kāingalotú ʻi he 1 Pita 1:22–25, ke nau feʻofaʻaki pea manatuʻi kuo toe fanauʻi foʻou kinautolu ʻi he folofola ʻa e ʻOtuá, ʻa ia ʻoku tolonga ʻo taʻe ngatá.

1 Pita 2:1–12

Ko e fakamamafaʻi ʻe Pita e ngaahi fatongia ʻo e Kāingalotú

Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku kehe ai e kāingalotu ʻo e Siasí meiate kinautolu ʻoku muimui ki he ngaahi founga ʻo e māmaní? Ko e hā ha ngaahi faingataʻa ʻe malava ke tau fehangahangai mo ia koeʻuhí ʻoku tau kehe?

ʻI hoʻo ako e 1 Pita 2:1–12, kumi ha tefitoʻi moʻoni ʻe lava ke ne fakamālohia hoʻo holi ke kehe mei he māmaní.

Hangē ko ia naʻe lekooti ʻi he 1 Pita 2:1–8, naʻe akoʻi ʻe Pita ʻoku hangē e Kāingalotu faivelengá ko e ngaahi maka ʻoku langa ʻi he makatuliki ʻo Sīsū Kalaisí pea ko kinautolu ʻoku talangataʻá ʻoku ʻita kiate Ia koeʻuhí ʻoku ʻikai ke Ne poupouʻi ʻenau talangataʻá.

Lau e 1 Pita 2:9–10, ʻo kumi e founga naʻe fakamatalaʻi ʻaki ʻe Pita e Kāingalotu faivelengá. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ʻoku makehe kiate koé.

Ko e fē ʻi he ngaahi hingoa naʻe foaki ʻe Pita ki he Kāingalotú ʻokú ke saiʻia taha aí?

To understand what it means to be “a peculiar people,” read 1 Peter 2:9, footnote f.

Ko e hā e founga ʻe lava ke tokoni ai e ngaahi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Pita ke fakamatalaʻi ʻaki e Kāingalotú ʻi he 1 Pita 2:9–10 ke nau loto-toʻa ʻi heʻenau aʻusia e fakatanga ʻo e tui fakalotú?

Lau e 1 Pita 2:11–12, ʻo kumi e meʻa naʻe kole ʻe Pita ki he Kāingalotú ke fai ʻi heʻenau hoko ko ha kakai makehe pe mahuʻinga ʻa e ʻEikí. Fakatokangaʻi ange mahalo naʻe ui ʻe Pita e Kāingalotú ko e “kau muli” mo e “ʻaunofo” koeʻuhí mahalo naʻa nau nofo ʻi he lotolotonga ʻo e kakai naʻe kehe honau anga fakafonuá mo e tui fakalotú mei he Kāingalotú pe koeʻuhí naʻa nau mavahe mei honau ʻapi fakalangí, ʻo nofo fakataimi ko ha kakai matelie.

Naʻe fakahā ʻe Pita ki he Kāingalotú te nau lava ʻo hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga kiate kinautolu ʻoku nau feohí pea tokoniʻi e niʻihi kehé ke nau fakalāngilangiʻi e ʻOtuá (vakai, 1 Pita 2:12). ʻOku tau ako mei he 1 Pita 2:11–12 ʻoku ui ʻe he ʻOtuá ʻa Hono Kāingalotú ke mavahe pea makehe mei he māmaní ke lava e niʻihi kehé ʻo mamata ki heʻenau sīpingá pea fakalāngilangiʻi Ia. Fakakaukau ke hiki pe fakaʻilongaʻi e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo folofolá.

ʻĪmisi
Elaine S. Dalton

Naʻe pehē ʻe Sisitā ʻIleini S. Tolotoni ʻi heʻene hoko ko e palesiteni lahi ʻo e Kau Finemuí: “Kapau ʻokú ke fie fakahoko ha liliu ʻi he māmaní, kuo pau ke ke kehe mei he māmaní” (“Ko e Taimí ʻEni ke Tuʻu Hake pea Ulo!” Ensign pe Liahona, Mē 2012, 124).

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā ha ngaahi founga kuo kole ai ki he toʻu tupu ʻo e Siasí ke mavahe pea makehe mei he māmaní?

    2. Ko e hā ha founga kuo kaunga lelei ai hoʻo fili ke mavahe pea makehe mei he māmaní ki he niʻihi kehé pe tokoni ke tataki kinautolu ki he ʻOtuá?

    3. Ko e hā te ke fai lelei ange ke mavahe mo makehe ai mei he māmaní kae lava ke ke hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga? (Hiki ha taumuʻa fekauʻaki mo e meʻa ʻokú ke palani ke fai ke hoko ai ko ha faʻifaʻitakiʻanga ki he niʻihi kehé.)

1 Pita 2:13–25

Ko e faleʻi ʻe Pita e Kāingalotú ke kātakiʻi ʻa e mamahí ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe he Fakamoʻuí

Naʻe akoʻi ʻe Pita ʻi he 1 Pita 2:13–18, e Kāingalotú ke talangofua ki he ngaahi lao mo e kau maʻu mafai fakapuleʻanga ʻoku nau puleʻi kinautolú (kau ai e ʻemipola Loma naʻá ne poupouʻi e fakatanga lahi ke fai kiate kinautolú). Naʻá ne poupouʻi ʻa kinautolu ko e kau tamaioʻeiki ne nau kātakiʻi ʻa e faingataʻá ke nau kātakiʻi honau mamahí ʻi he faʻa kātaki pea manatuʻi ʻoku ʻafioʻi kinautolu ʻe he ʻOtuá.

Lau e 1 Pita 2:19–20, ʻo kumi e faleʻi ʻa Pita ki he Kāingalotú ʻi he founga ʻoku totonu ke nau kātakiʻi ai e ngaahi mamahí.

Naʻe poupouʻi ʻe Pita e Kāingalotú ke kātakiʻi honau ngaahi mamahí ʻi he faʻa kātaki. Lau e 1 Pita 2:21–25, ʻo kumi e fakamatala ʻa Pita ki he founga tali ʻa Sīsū Kalaisi ki he fakatangá. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e meʻa ʻokú ke maʻú.

Fakatatau ki he 1 Pita 2:21, ko e hā ha meʻa ʻe lava ke ʻomi ʻe he mamahi ʻa e Fakamoʻuí kiate kitautolú?

Te tau lava ʻo ako ʻa e moʻoni ko ʻení mei he ngaahi akonaki ʻa Pita ki hono kātakiʻi e ngaahi faingataʻá: Te tau lava ʻo muimui he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻaki hono kātakiʻi ʻa e ngaahi faingataʻá ʻi he faʻa kātaki.

Fakakaukauʻi e meʻa te ke lava ʻo fai ke muimui lelei ange ai ki he sīpinga ʻa Sīsū Kalaisí ʻi hono kātakiʻi ʻa e ngaahi faingataʻá ʻi he faʻa kātaki.

  1. Hiki ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi lalo ʻi he ngaahi ngāue ke fai he ʻahó ni ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    Kuó u ako ʻa e 1 Pita 1–2 peá u fakakakato ʻa e lēsoni ko ʻení ʻi he (ʻaho).

    Ko e ngaahi fehuʻi, ngaahi fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: