2019
Ko e Ongoongoleleí: Ko ha Tokoni ki he Moʻui Taʻengatá
Sānuali 2019


Kakai Lalahi Kei Talavoú

Ko e Ongoongoleleí: Ko ha Tokoni ki he Moʻui Taʻengatá

Ko Loli Fiulá ko ha ʻētita ia maʻá e makasini Friend. ʻOkú ne manako ʻi hono ʻilo e kau tā meʻa lea foʻoú, fakafanongo ki he ngaahi ongoongo ʻi he letioó, mo hono ngaohi ha meʻakai mei he funga māmaní. ʻOkú ne hiki ha ngaahi meʻa ʻi ha taimi ʻe niʻihi.

Kuó ke fakakaukau nai ki he founga ʻoku faingofua ange ai e moʻuí ʻi hono tauhi e ngaahi fekaú?

ʻĪmisi
life icons

ʻI he māhina kuo ʻosí, naʻá ku fetaulaki ai mo ha ngaahi kaungāmeʻa ʻe niʻihi ʻo talanoa ki homau uiké. Naʻe vahevahe ʻe ha kaungāmeʻa ʻe taha naʻá ne fuesia e mafasia ʻo e fakaakeake ʻene fineʻeikí mei he maʻu kavamālohí. Naʻá ne siʻi ange ʻiate au, pea naʻe hangē ia ko e ngāue kovi taha.

Kimui ange ʻi he pō ko iá, naʻe liliu e fepōtalanoaʻakí ki he founga ʻoku mamafa ai e ifi tapaká pea mo e founga naʻe ifi ai ha taha ne mau ʻilo ha puha sikaleti he ʻaho. (Fikaʻi ia; ko ha paʻanga lahi moʻoni ia!) Naʻá ne feinga ke taʻofi pea naʻá ne fāifeinga ke taʻofi. Ka neongo ia, naʻe fiefia moʻoni hono fohá ʻi heʻene tukú. Naʻe mālōlō ʻene tangataʻeikí ʻi ha tōtuʻa e faitoʻo konatapú, ʻa ia naʻe tupu ai e fakailifia ange e fakaʻaongaʻi faitoʻo konatapú ki he tamasiʻí ni.

Ne faifai, pea fakaʻosi ʻemau fepōtalanoaʻakí ki he kofí—ki he lahi hono inu ʻe he kakaí he pongipongi kotoa (mo e hoʻatā efiafí pea taimi ʻe niʻihi he poʻulí) pea mo e founga ʻoku nau ʻofa ai he taimí ni ki he kofí (latte), ʻa ia naʻe ʻikai ke nau lava ʻo fakatau fakaʻahó.

ʻI heʻeku fakaʻuli foki ki ʻapí, mo fakakaukau ki he ngaahi fepōtalanoaʻakí ni, ne u maʻu e fakakaukau, “Ko e Lea ʻo e Potó ʻa e tokoni lahi taha ki he moʻuí.” (Kapau ʻoku ʻikai ke ke ʻiloʻi, ko e “tokoni ki he moʻuí” ko ha founga ia ke ʻai ke toe lelei ange ai ho moʻuí, pea faingofua ange, etc. Hangē ko hono fakamatalaʻi ia ʻe ha taha ʻi he ʻinitanetí, ko e tokoni ki he moʻuí ʻa e meʻa naʻe ʻiloa kimuʻa ko e “fakakaukau leleí.”) ʻOku hangē ia naʻe folofola ʻe he ʻOtuá: “Ko e founga ʻeni ke ke fakahaofi ai ho paangá, tokoni ke ke moʻui leleí, maluʻi ho fānaú mo fakaʻehiʻehi mei he ngaahi kavenga mafasia fakaeloto faingataʻá, kau ai hoʻo ngaahi maʻunimaá mo e maʻunimā e kakai kehé.” ʻOku hangē ia naʻe ʻosi ʻafioʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi palopalema kotoa pē te tau fehangahangai mo iá pea ʻomi ha founga ke fakaʻehiʻehi ai mei he konga lahi. …

Ko e kotoa ʻo e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, ʻoku tau maʻu e fili ke muimui ki ai pe tukunoaʻi. Kae hangē ko ʻeku fakakaukau ki he Lea ʻo e Potó ko ha ngaahi fakahinohino mei he ʻOtuá ʻa ia ʻokú ne fakatou ʻiloʻi mo maluʻi kitautolu mei he ngaahi faingataʻa lahi faú, naʻá ku fakakaukau, “Fēfē kapau ʻoku pehē kotoa e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá?” Fēfē kapau kuo ʻomi ʻe ha Tamai Hēvani ʻofa, ʻa ia kuó ne aʻusia e moʻuí ni mo hono ngaahi faingataʻá, ha tohi fakahinohino ke tokoni ke tau moʻui ʻi he māmaní ʻi he mamahi siʻi taha ʻe ala lavá? Pea fēfē kapau naʻá Ne tuku mai ia kiate kitautolu koeʻuhí ʻokú Ne ʻofa ʻiate kitautolu mo finangalo ke maluʻi kitautolu?

ʻOkú ke loto ke ke fiemālie ʻi he meʻa ʻokú ke maʻú, fiefia pea mo houngaʻia? “ʻOua naʻá ke manumanu ki he fale ʻo ho kaungāʻapí” ( ʻEkesōtosi 20:17).

ʻOkú ke loto ke fakaʻehiʻehi mei he halaiá, nofo pōpulá, totongi fakaʻatā mei pilīsoné mo e ngaahi totongi ki he fakamaauʻangá? ʻOkú ke loto ke maʻu e falala mo e fakaʻapaʻapa ʻa e kakaí—pea mo ho ngāué? “ʻOua naʻá ke kaihaʻa” (ʻEkesōtosi 20:15).

ʻOkú ke loto ke ke nofo ofi ki he ʻOtuá kae lava ke Ne tataki mo fakahinohinoʻi koe mo tokoni ke fua hoʻo ngaahi mafasiá? “Ke ke ʻofa ki [he ʻEikí] ko ho ʻOtuá ʻaki ho laumālié kotoa, mo hoʻo moʻuí kotoa, mo ho lotó kotoa, ” (Mātiu 22:37).

ʻOku fai pehē atu ai pē e lisí. ʻE lava e fekau kotoa pē ʻo maluʻi kitautolu mei he lotomamahí, ʻai ke faingofua ange ʻetau moʻuí, pukepuke kitautolu ke ʻoua te tau tō ki ha faingataʻa, pe tokoni pē ke tau maʻu e melinó. Pea ʻoku maʻu kotoa ia ʻi ha kiʻi totongi fakatāutaha siʻisiʻi fau pe faingataʻaʻia. (Pea ʻoku ʻikai ha totongi fakapulipuli!)

Ko hono moʻoní ʻoku ʻikai ke u loto ke fakasiʻia e ngaahi fekaú ke hoko ko ha ngaahi fakahinohino pē pe ngaahi tokoni ki he moʻuí. ʻOku nau mahulu ange ai. Ka ʻoku faingofua pehē foki. ʻE lava e Tamai Hēvaní ʻo maluʻi kitautolu mei he meʻa kotoa pē. Ka ʻi Heʻene hoko ko ha mātuʻa ʻofá, te Ne fie teuteuʻi mo maluʻi kitautolu mei he nunuʻa ʻo ʻetau ngaahi filí—ʻaki hono tataki kitautolu ke fai e ngaahi fili lelei angé.

Ko e moʻoni, te tau lava ʻo tauhi e ngaahi fekaú pea kei hoko pē ha ngaahi meʻa ʻoku kovi. Ko ia, ko e hā te tau toe hohaʻa ai ki aí?

Koeʻuhí he ʻikai ke tau teitei ʻiloʻi e meʻa ʻoku maluʻi kitautolu mei aí ʻo fakafou ʻi heʻetau talangofuá. Koeʻuhí ʻoku tokoni ia ke fakatauʻatāinaʻi kitautolu mei ha moʻui fonu ʻi he kafo fakatupu pē ʻe kitautolú. Koeʻuhí ʻoku tokoni e talangofuá ke tau nofo ofi ki he ʻOtuá. Koeʻuhí ʻokú ne fokotuʻu kitautolu ʻi ha tuʻunga ke fakatomala ʻi he taimi ʻoku tau fili hala aí. Koeʻuhí ʻoku tau falala ki he ʻOtuá ke Ne ʻafioʻi e founga ke tāpuekina mo maluʻi ai kitautolú.

ʻOku fai pehē atu ai pē e lisí. ʻOku lahi ange ia ʻi he lisi ʻo e ngaahi ʻuhinga ke ʻoua ʻe tauhi e ngaahi fekaú.

Pe ʻoku lelei ange pe toe kovi ange, ʻoku tuku ʻe he ʻOtuá ke u fili pe te u fie talangofua fēfē. ʻOku ou fili pe te u tali e ngaahi tāpuaki kuó Ne fakatatali maʻá kú. Ko ia, ko e hā ʻoku tau tauhi ai e ngaahi fekaú? Koeʻuhí ʻoku ou loto ke ʻoua ʻe fakangatangata ʻeku moʻuí ki he tokoni ʻoku feinga e ʻOtuá ke fakahoko maí.