2019
Akoʻi Au ke u Puna: Ko hono Aʻusia e Moʻui Fakafalala Fakaeloto pē Kiate Kita ʻi he Founga ʻa e ʻEikí
Sānuali 2019


Kakai Lalahi Kei Talavoú

Akoʻi Au ke u Puna: Ko hono Aʻusia e Moʻui Fakafalala Fakaeloto pē Kiate Kita ʻi he Founga ʻa e ʻEikí

ʻOku nofo e tokotaha naʻá ne fai e talanoá ʻi Kalefōnia, USA.

Ko Valeli Tulaní mei Kalefōnia, USA, pea ko e taʻu ʻeni ʻe fā ʻa ʻene mali mo hono husepāniti ko Laiení. Naʻá ne toki hoko ko ha faʻē ki ha kiʻi pēpē tamasiʻi. ʻOkú ne manako ʻi he yoga, tā valivalí, laukongá, mo e ʻeva lue laló.

ʻOku fie maʻu ke tau fakafalala ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi mo ngāue ʻi heʻetau taumuʻa ke moʻui fakafalala fakaeloto pē kiate kitá.

ʻĪmisi
origami birds

Tā fakatātā mei he Getty Images

ʻI heʻetau fakakaukau ki ha kiʻi manupuna valevale ʻoku ako puná, ʻoku tau faʻa fakakaukauloto ki heʻene ʻaliaki fakaʻosí: ʻa ʻene puna ʻo tō ki tuʻa mei he punungá, mafola hono ongo kapakaú, pea puna maʻolunga ki he langí. Ka kimuʻa ʻi he lavameʻa fakaʻosi ko iá, ʻoku ngalingali ne lahi ha ngaahi fehalaaki ʻo ʻikai lava ai e manupuná ke puna maʻolunga ki he langí kae tō ia ki he kelekelé.

Hangē ko e ako puna ha kiʻi manupuná, ʻe malava foki ke tau toutou tō ʻi heʻetau aʻusia e moʻui fakafalala fakaeloto pē kiate kitá. Ka ʻi heʻetau tafoki ki he ʻEikí ke tokoní mo ngāué, te tau lava ʻo ako e founga ke loto vilitaki ai ʻi he taimi ʻoku ʻikai hoko ai e moʻuí ki he meʻa ne palani ki aí pea ke fakafalala kiate Ia pea ʻi he taimi ʻe fuʻu lahi ai e ngaahi faingataʻá ke tau fuesiá.

Ko e Ako ke Puná

Kapau naʻe fakamamahi e ako ke puná, ko e hā ʻe feinga ai ha manupuna ke mavahe mei he punungá? Koeʻuhí ko ʻene faʻeé. ʻI he ʻuluaki konga ʻo e moʻui ʻa ʻene fānaú, ʻe ʻomi fakahangatonu ʻe he faʻē manupuná ʻa e meʻakaí kiate kinautolu ki he punungá. Ka ʻi he fakalau ʻa e taimí, ʻokú ne kamata ke tuku e meʻakaí ʻi tuʻa he punungá koeuhí ke feinga ʻa e fanga kiʻi manupuná ke maʻu hanau meʻakai.

Ko e founga tatau pē ia ʻoku tau kātekina ʻi heʻetau ako ke moʻui fakafalala fakaeloto pē kiate kitá—ka ʻoku ʻikai ʻamanaki mai ke tau puna leva ʻiate kitautolu pē.

Hangē ko e tuku ʻe ha faʻē manupuna hono ʻuhikí ke nau tō ki tuʻa mei he punungá, ʻoku tuku ʻe he Tamai Hēvaní ke tau foua e ngaahi faingataʻá mo e ngaahi aʻusia ʻe lava ke mamahi, fakatupu ʻita, mo fakatupu lotosiʻí. ʻOku fakataumuʻa ʻEne palani ʻo e fakamoʻuí ke tokoniʻi kitautolu ke tau hoko ʻo hangē ko Iá, kae lava ke hoko e faingataʻa kotoa pē ʻoku tau fepaki mo iá ko ha faingamālie ke tau ako mo tupulaki ai. Hangē ko e faʻē manupuná, ʻoku kei ʻomi pē ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e fiemālie mo e fakahinohino koeʻuhí ko ʻEne tokoní pē te tau lava ai ʻo fakahoko mo tauhi ʻetau moʻui lelei fakaeloto mo fakaʻatamaí.

Ko e Kapapuna Hotau Kapakaú

Neongo ʻoku tau hoa ngāue mo e Tamai Hēvaní, ka ʻoku ʻikai totonu ke tau ʻamanaki ke Ne fakahoko e meʻa kotoa pē maʻatautolu. ʻOkú Ne finangalo ke tau fakaʻaongaʻi ʻetau tauʻatāina ke filí mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni kuó Ne tuku mai ʻi hotau hala ki he moʻui fakafalala fakaeloto pē kiate kitá.

Hangē ko ʻení, ʻi he taimi ʻoku tau foua ai e lotomamahí, ʻitá, pe molé, ʻokú Ne finangalo ke tau fealeaʻaki pea mo Ia, ka ʻoku ʻikai totonu ke tau ngata pē ai—ʻoku fie maʻu ke tau fai hotau lelei tahá ke ngāue fakatatau ki he ngaahi ueʻi ʻokú Ne ʻomí; tauhi e ngaahi fekaú, ʻalu ki he temipalé ke kumi ki he nongá, fiemālié, mo e ngaahi talí, manatuʻi e akonaki fakaepalōfitá; pea ke falala ki Heʻene palani maʻatautolú.

Kuo ʻomi ʻe he Tamai Hēvaní ha ngaahi meʻangāue lahi ke fakahoko e moʻui fakafalala fakaeloto pē kiate kitá, ka ʻo kapau kuo tau fai ʻosikiavelenga pea kei tuʻu maʻu pē pe kei faingataʻaʻia fakaʻatamai pē, ʻe ala fie maʻu ha ngaahi maʻuʻanga tokoni lahi ange. ʻOku ʻi ai ha ngaahi taimi pau ʻe ala fie maʻu ai ke ke ʻalu ki ha faifaleʻi fakapalofesinale fakaʻatamai pe maʻu ha faleʻi mei hoʻo pīsopé ki ha fakahinohino lahi ange ke hoko atú.

Manatuʻi, neongo kapau ʻoku tau kole faleʻi mei he niʻihi kehé ʻi he taimi kotoa pē ʻoku tau faingataʻaʻia aí, ʻe ala mole meiate kitautolu e ngaahi faingamālie mahuʻinga ke tau ako mo tupulaki ai ʻiate kitautolu peé. ʻOku toe fie maʻu ke tau fai ha ngāue lahi feʻunga kae lava ke tau laka ki muʻa.

Ko e Muimui ʻi he Sīpinga ʻa e ʻEikí

ʻI he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava vahe 9, ʻoku valokiʻi ʻa ʻŌliva Kautele ʻi heʻene feinga ke liliu e ngaahi peleti ʻo e Tohi ʻa Molomoná kae ʻikai “fakakaukau ki ai tuku kehe pē ke kole [ki he ʻOtuá]” (veesi 7). ʻOku akonakiʻi leva ia ke ne “fakakaukauʻi ia ʻi [hono] ʻatamaí,” fai ʻene aofangatukú, pea “fehuʻi [ki he ʻOtuá] pe ʻoku totonu ia” (veesi 8).

ʻI heʻetau muimui ki he sīpinga ko ʻení, ʻoku ʻikai liʻaki kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ke tau fakafalala kakato ki he meʻa ʻoku tau malavá mo ʻetau fakakaukaú ʻi heʻetau tokangaekina ʻetau moʻui lelei fakaʻatamaí. ʻOkú Ne fakaʻatā kiate kitautolu ʻa e faingamālie ke ako ai ke fakaʻaongaʻi ʻetau tauʻatāina ke filí. Ko e fekumi ki he ngaahi tali ki heʻetau fehuʻí mo kumi e ngaahi founga ke solova ʻaki ʻetau palopalemá ʻaki ʻEne tokoní, ʻa e meʻa te ne tokoniʻi kitautolu ke tau hoko ʻo hangē ko Iá. ʻI he nofo ʻeni ʻi heʻetau fakakaukaú, te tau lava ʻo kole kiate Ia ke fakahaaʻi mai e founga te tau lava ai ʻo maʻu e potupotutatau fakaelotó kae ʻikai ko e kole ange pē ke Ne ngaohi ke tau lelei angé.

ʻI heʻetau toutou fakaʻaongaʻi ʻetau tauʻatāina ke filí ʻi he foungá ni, ʻi he taimi pē ʻoku ʻahiʻahiʻi ai hotau tuʻunga lelei fakaelotó, ʻoku tau hoko māmālie ai ʻo lelei ange pea loto-falala lahi ange. Neongo ʻoku teʻeki ke tau maʻu e taukei ke puná, ka ʻe lava ke fakapapauʻi mai kiate kitautolu ʻokú Ne feʻao mo kitautolu ʻi he halá pea tau fiefia ʻi he foʻi moʻoni ko ia ʻokú Ne tokoni ke tau hoko māmālie ʻo lelei angé. ʻOku ʻi ai ha faingamālie ʻi he ʻaho takitaha ke tau aʻusia ha tuʻunga maʻolunga foʻou—ʻo teuteuʻi ai kitautolu ki he ʻaho te tau lava ai ʻo puna pē ʻiate kitautolú.