2019
Ngaahi Fakataipe ʻi he Fuakava Foʻoú
Sānuali 2019


Ngaahi Fakataipe ʻi he Fuakava Foʻoú

Naʻe toʻo mei he Russell M. Nelson, “In This Holy Land,” Tambuli, Feb. 1991, 13, 17, 18.

Makehe mei he ngaahi akonakí, te tau lava ʻo maʻu ha meʻa mahuʻinga ʻi he ngaahi meʻa, anga fakafonua, hisitōlia, mo e ngaahi feituʻu ʻi he Fuakava Foʻoú.

ʻĪmisi
the River Jordan

Ngaahi ʻAta mei he Getty Images

Vaí: “Ko e Vaitafe Soataní ʻa e feituʻu naʻe fili ʻe Sīsū ke papitaiso ai Ia ʻe Sione ke ‘fai ki he māʻoniʻoni kotoa pē’ [Mātiu 3:15]. ʻOku ʻi ai nai ha mahuʻinga ʻo e fakahoko e ouau toputapú ni ʻi he feituʻu ʻoku siʻi taha ai e vai maʻá ʻi he māmaní? Naʻá Ne mei lava nai ʻo fili ha feituʻu lelei ange ke fakataipe ʻaki e tuʻunga fakatōkilalo naʻá Ne hāʻele hifo ki aí peá Ne toe tuʻu hake mei aí?”

Ngaahi Moʻungá: “ʻOku ʻikai faingofua e kaka ʻi he ngaahi moʻungá. ʻI he taimi koeé ʻo hangē ko ia he taimi ní, naʻe ui ʻe he ʻEikí ʻEne kau ākongá ke kaka ʻi ha ngaahi moʻunga ke fakamamafaʻi e mālohi ʻo e ngāué mo e talangofuá. Te ne kole ha meʻa tatau meiate koe foki, ʻo heliaki pea malava ke fakahangatonu.”

ʻĪmisi
hand squeezing olives

ʻŌlivé: “Naʻe hāʻele mai ʻa Sīsū ki he Moʻunga ʻŌlivé ke fakahoko e ʻuluaki konga ʻo e Fakaleleí. Naʻá Ne fai ʻeni ʻi he Ngoue ko Ketisemaní. ʻOku maʻu e foʻi lea Ketisemaní mei ha lea tefito faka-Hepelū: gath, ʻo ʻuhinga ko e ‘tataʻo,’ mo e shemen, ʻo ʻuhinga ko e ‘lolo,’ tautautefito ki he ʻōlivé.

Naʻe tataʻo ʻi ai e ʻōlivé ʻaki ha ngaahi fuʻu foʻi maka ke tatau e lolo mahuʻingá mei ai. Ko ia, naʻe tataʻo moʻoni ʻa Kalaisi ʻi he Ngoue ko Ketisemaní ʻi he mafatukituki ʻa e ngaahi angahala ʻo e māmaní. Naʻá Ne tautaʻa ʻi he toto lahi fau—ko e ʻlolo’ ʻo ʻene moʻuí—ʻa ia naʻe tafe mei he ava kotoa pē ʻo hono kilí. (Vakai, Luke 22:44; T&F 19:18.)”

Ngeʻesi ʻUlú: “Naʻe hoko e Tutukí ʻi ha tafungofunga ne ui ko Kolokota (faka-Hepelū) pe ko Kālevale (faka-Latina) ʻo ʻuhinga ‘ko e ngeʻesi ʻulú.’ Naʻe fakataipe ʻe he ngeʻesi ʻulú e maté. ʻI ha feituʻu hangē ko ʻení, naʻe kakato e feilaulau fakaleleí. ʻI he funga kolosí, naʻe hiki hake e Fakamoʻuí ʻo e māmaní ki he maté ʻi he mahuʻinga maʻongoʻonga tahá—ko e ʻiloʻi mo e moʻoni ʻo e mālohi ʻo e ʻEikí ki he maté.”