2016
Ko Ho Kahaʻú: Fakafiefia ʻi ha Palani
Fēpueli 2016


Ko Ho Kahaʻú: Fakafiefia ʻi ha Palani

Fie maʻu ha ngāue maʻuʻanga moʻui, fāmili, mo ha fakamoʻoni maʻongoʻonga? ʻE lava ke ke fili ʻa e hala ki he lavameʻá he ʻahó ni!

ʻĪmisi
Product Shot from February 2015 Liahona

Ngaahi tā fakatātā ʻa Adam Record

ʻE ngali faingataʻa ke fai e ngaahi filí he taimí ni ke aʻusia hoʻo ngaahi fakaʻānauá ʻi he kahaʻú, ka ʻe ola lelei e ngaahi fili lelei naʻá ke fai ʻi hoʻo tau hongofulu tupú. ʻOku muimui ʻa e founga ko ʻení ki he faleʻi mei ha palōfita: “ʻOku totonu ke fenāpasi hotau ulungāngá mo e ngaahi fili fakaʻahó pea mo ʻetau ngaahi taumuʻá” (Quentin L. Cook, “Fili Fakapotopoto,” Liahona, Nōvema 2014, 49).

ʻOku fakahaaʻi ʻe he ngaahi talanoa ko ʻeni ʻe faá, neongo pe ko e hā hoʻo ngaahi taumuʻa pau fakatāutahá, ʻe lava ke ke aʻusia e lavameʻa he kahaʻú ʻi hoʻo tukupā ke teuteu he ʻaho ní.

Fakatātaaʻi ʻo e kau Moʻungaʻi Tangatá: Clint Taylor

ʻĪmisi
Artist Clint Taylor at his computer drawing board

Naʻe tupu hake ʻa Kilini ʻi ʻIutā pea ʻoku lolotonga ngāue ʻi Kalefōnia, USA, ʻi he Nickelodeon Studios ko ha tokotaha tā valivali ʻo e ngaahi papa talanoá (storyboard).

Ko e hā ha ngaahi lavameʻa ʻokú ke laukau ʻaki?

Kuó u hoko ko ha talēkita ʻi he Warner Brothers Animation, pea kuó u ngāue maʻá e Disney, Warner Bros., DreamWorks Studios, Marvel Comics mo e Sony Pictures Entertainment. Kuó u ngāue ʻi he ngaahi faiva fakatāta mei he Teenage Mutant Ninja Turtles mo e X-Men ki he Dora the Explorer.

Naʻe fēfē hoʻo hoko ʻo lelei ʻi he meʻa ʻokú ke faí?

ʻI heʻeku kei tamasiʻi siʻí, naʻá ku saiʻia he tā e ngaahi fakatātā ʻo e meʻa ne u saiʻia aí. Naʻá ku fakamoleki ha lauhoua ʻo tā ha kau sōtia pe kau moʻungaʻi tangata pe fanga monumanu pe ko e hā pē faʻahinga meʻa ne u saiʻia ai he ʻaho ko iá. Ko e lahi ange ʻeku akoakó, ko ʻeku sai angé ia. Ne u ʻiloʻi naʻe tupulaki hoku talēnití ʻi he faivelengá, siofi, mo e vilitakí. Naʻá ku ongoʻi naʻe foaki ʻe he ʻOtuá kiate au ha meʻaʻofa fakaʻofoʻofa, pea naʻá ku fie maʻu ke u lelei ange ai.

Naʻe teuteuʻi fēfē koe ʻe hoʻo ngāue fakafaifekaú ki he lavameʻa ʻi he ngāue maʻuʻanga moʻuí?

Naʻe mahuʻinga ʻeku ngāue fakafaifekau ki Kōleá he naʻe tokoni ke u ako ʻa e tuí, mapuleʻi kitá, mo e tukupā ki he lelei tahá. Naʻá ku ʻosi mei heʻeku ngāue fakafaifekaú mo ha ongoʻi loto-falala lahi ange. Ne u fai ha meʻa faingataʻa pea lavaʻi lelei ia. Ko e moʻoni naʻe tokoni ia ke u hoko ko ha tokotaha ako lelei ange ʻi he ʻunivēsití.

Ko e hā e konga hoʻo akó ne tokoni ʻi hoʻo lavameʻá?

Hili ʻeku ngāue fakafaifekaú ne u ako tā valivali mo tā fakatātā ʻi he Vaʻa Fine Arts ʻa e ʻUnivēsiti ʻo ʻIutaá. Ne u fakamoleki ha semesitā ʻi Falanisē ʻo ako e ʻātí mo e anga fakafonuá ʻi ʻIulope, ʻa ia naʻá ne fakaʻā hoku matá mo e ʻatamaí ki ha ngāue fakaʻaati lahi ange.

Koeʻuhí ko e ngaahi aʻusia ko ʻení, ne ʻi ai haʻaku lekooti lahi ʻo ʻeku ngaahi ngāue fakaʻātí. ʻI heʻeku ʻosi pē mei he ʻunivēsití, naʻe fakaafeʻi au ʻe ha tangata naʻá ne kumi ha kau tā fakatātā ke ngāue ki he Spider-Man and His Amazing Friends ʻa e kautaha Marvel.

Hoko ko ha Tokotaha Mataotao Fakakomipiuta: Ioana Schifirnet

ʻĪmisi
photo of Ioana Schifirnet at computer desk

Naʻe tupu hake ʻa ʻAiona ʻi Lumēnia pea ʻoku ako ki he fakamatala fakakomipiutá (information systems) ʻi he ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongí.

Ko e hā naʻá ke fai ʻi hoʻo kei ʻi he toʻu tupú ʻa ia naʻá ne teuteuʻi koe ki he ngāué ni?

Naʻe ʻikai ha taimi ia ne u ʻā fakafokifā hake pē pea ʻilo ʻoku ou lelei ʻi he fakapolokalamá pe palaní, ʻa ia ʻoku lahi ʻeku fakahoko he ngaahi ʻaho ní. ʻOku ou ʻilo ʻoku ou fai e ngāue ko ia ʻoku ou faí koeʻuhí ko ha ngaahi fili iiki ne u fakahoko he fonongá.

Naʻe ʻikai ke u manavahē ke toʻo ʻa e ngaahi kalasi faingataʻá, pea naʻá ku tuku taimi ke fekumi ki he ngaahi tafaʻaki kehekehe mo e kakai ʻoku ʻi aí. Ne u kumi tokoni foki mei he kau mataotaó pea maʻu faleʻi meiate kinautolu. ʻOku nau ʻiloʻi e ngaahi konga lelei mo kovi ʻo e ngāué pea ʻe lava ke tokoni ke ʻoatu ha fakahinohino.

Ko e hā e ngaahi kalasi he akó ne tokoni lahi tahá?

ʻI heʻeku aʻusiá, ko e ngaahi kalasi ne tokoni lahi taha he ako māʻolungá, pea tautautefito ʻi he ʻunivēsití, ne fekauʻaki ia mo e tekinolosiá. Ne tokoni foki hono ako ha lea fakafonua muli (kiate aú, ko e lea faka-Pilitāniá) koeʻuhí he naʻá ne akoʻi mai ke mahino mo fakaʻapaʻapaʻi ange ʻa e kakaí mo e ngaahi anga fakafonua kehé. Mahalo he ʻikai lava ke hoko fakahangatonu ʻa e lea fakafonua mulí ko ha ngāue maʻuʻanga moʻui, ka ʻoku saiʻia e kau pule ngāué ke vakai ʻokú ke maʻu ha fakakaukau fakaemāmani lahi.

Ko e hā ha ngaahi manavasiʻi naʻá ke maʻu?

ʻI heʻeku kei siʻi angé, naʻá ku manavasiʻi he ʻikai ke u teitei maʻu ha meʻa te u saiʻia ke fai. Pea ʻi heʻeku maʻu ha meʻá, ne u manavasiʻi naʻe ʻikai ke u maʻu e meʻa ke u lavameʻa aí.

Ko e meʻa angamaheni pē ke ongoʻi tailiili ʻi hoʻo feinga ke ʻilo e meʻa ʻokú ke saiʻia aí, kae ʻoua naʻa tuku ke ne taʻofi koe.

Naʻá ke ikunaʻi fēfē hoʻo manavasiʻí?

Ko e meʻa lelei taha ne tokoní ko e ʻalu atu pea kau ki he ngaahi ʻekitivitī ʻuhingamālié, hangē ko hono fai e ngaahi kalasi he ʻinitanetí mo kau ki ha ngaahi kalapú. Ko e founga ia ʻoku maʻu ai ʻa e mahinó, ʻiló, mo e loto falalá. ʻE lava ke hoko e kaungāmeʻa pe kau mēmipa ʻo ha kalapu ʻoku mou saiʻia ʻi he meʻa tataú ko ha maʻuʻanga tokoni mālohi. ʻOku liliu maʻu pē e māmaní pea ʻoku ʻi ai maʻu pē ha meʻa foʻou ke ako, kae kapau ʻokú ke maʻu ha founga tokoni mālohi mo ha pōtoʻi ngāue lelei, ʻe lava ke fakafiefia hono muimuiʻí.

Ko hono Fakatupulaki ha ʻOfa ki he Ongoongoleleí: Jess McSweeney

ʻĪmisi
Jess McSweeney, a young Latter-day Saint from England.

Naʻe lea ʻa Sesi, ko ha tokotaha lahi kei talavou mei ʻIngilani, ʻo kau ki heʻene feinga ʻi heʻene kei taʻu hongofulu tupú ke kei mālohi ʻi he ongoongoleleí.

Naʻá ke fakamālohia fēfē hoʻo fakamoʻoní?

ʻI heʻeku kei taʻu hongofulu tupú, ne u ako e folofolá he naʻe faleʻi e kau takí ke fai ia. ʻI heʻeku ako ʻi he tuí, ʻo ʻamanaki lelei ʻe tupulaki ʻeku fakamoʻoní, ko e meʻa pē ia naʻe hokó.

ʻI heʻeku hoko ʻeni ko ha tokotaha lahi kei talavoú, ʻoku ou ʻilo ʻoku maʻu ʻa e holi ke ako mo tupulaki ʻi he ongoongoleleí mei he founga ʻe lava ke ʻaonga ki he niʻihi kehé. ʻOku ou ʻilo e lava ke tokoniʻi ʻe he meʻa kotoa ʻoku ou akó ha taha kehe kae pehē kiate au.

Naʻá ke fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa ke tokoni atu?

ʻI heʻeku kei ʻi he seminelí, ne u fokotuʻu ha taumuʻa ke lau e folofolá ʻi he ʻaho kotoa pē. Neongo ia, ʻi he fakaʻau ke u ʻulungaanga ʻaki e ako folofolá, ne liliu e meʻa naʻá ne fakaʻaiʻai aú. Naʻá ku kamata laukonga leva, ʻo ʻikai ke aʻusia pē ha taumuʻa ka koeʻuhí he naʻá ku ʻofa ʻi he folofolá mo fie maʻu ke fakamālohia ʻeku fakamoʻoní. ʻOku ʻikai te u lava ʻo mamata ki he tāpuaki ko iá, ka ko ha meʻa ia te u lava ʻo tauhi ʻo taʻe ngata.

Kuo tokoniʻi fēfē koe ʻi hoʻo moʻuí ʻe hoʻo ʻofa ʻi he ongoongoleleí?

ʻOku ʻikai fekauʻaki pē hono fakatupulaki ha ʻofa ki hono ako ʻo e ongoongoleleí mo hono maʻu ha ʻiló; ʻoku fekauʻaki ia mo hono maʻu ha mahino pea mo hono fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. ʻI heʻeku fakatupulaki e ʻulungaanga ʻo hono fai ha ngaahi fehuʻi mo fekumi ki ha ngaahi tali mei he folofolá, ʻoku ou maʻu ha fakamoʻoni pea mo ha loto falala ke vahevahe mo e niʻihi kehé ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ou akó.

Ko e hā hono mahuʻinga ʻo e ngāue mālohi mo faivelengá?

ʻOku fie maʻu e taimí mo e ngāue ki hono maʻu e ʻiló ʻi ha faʻahinga tafaʻaki pē ʻo e moʻuí. Ka kiate au, ko hono ako ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻa e taha ʻo e ngaahi meʻa mahuʻinga taha ke ngāue mālohi ki aí. Kuo pau ke ke ako kia Kalaisi ke maʻu ha fakamoʻoni ʻo kau kiate Iá.

Ko Hono Ohi Hake e Fānau Īkí: Han Lin

ʻĪmisi
photo of Han Lin and his children

Naʻe fāʻeleʻi pea tupu hake ʻa Hani Lini ʻi Taiuani. Naʻe silaʻi ia mo hono uaifí ʻi he Temipale Laʻie Hauaiʻí, pea ʻokú na lolotonga nofo ʻi Hauaiʻi, USA, mo ʻena fānau ʻe toko ua.

Ko e hā hoʻo fakaʻuhinga ki ha tamai leleí?

ʻOku ʻikai ko ha tokotaha haohaoa ʻa e tamai leleí, ka ko ha taha ʻokú ne loto fakatōkilalo feʻunga ke tali e faleʻi mei he niʻihi kehé pea feinga maʻu pē ke toe lelei ange. ʻOku hanga ʻe he tamai leleí ʻo fakamuʻomuʻa ʻa e ngaahi fie maʻu ʻa hono fāmilí. ʻOkú ne loto fiemālie ke feilaulauʻi hono taimí, ngaahi meʻa fakatāutaha ʻoku saiʻia aí, mo e meʻa kotoa pē kae lava ke lelei hono fāmilí. Naʻá ne feinga ke ʻiloʻi e founga ke tokoniʻi e mēmipa takitaha ʻo e fāmilí ke tupulaki mo anga faka-Kalaisí.

Ko e hā naʻá ke fai ʻi hoʻo kei ʻi he toʻu tupú ke teuteuʻi koe ke ke ʻi he tuʻunga ʻokú ke ʻi ai he ʻaho ní?

Naʻá ku fai hoku lelei tahá ke tauhi e ngaahi fekaú mo fai ʻa e ngaahi fili ʻoku leleí. Ko e moʻoni ne tokoni foki ʻa e ʻalu ki he seminelí. Ko ha tukupā lahi ia he naʻe pau ke u ʻā ʻi he taimi 5:00 hengihengí. Neongo ia, ʻoku ou tui ne tokoni ʻa hono maʻu ha kaungāmeʻa ne mau maʻu ʻa e taumuʻa tataú koeʻuhí he naʻa mau felangakihake. ʻOku ou pehē ne tokoniʻi kimautolu ʻe he ngaahi ʻekitivitī kotoa ne mau fakahoko ʻi heʻemau ʻi he toʻu tupú pe ko ha kulupu ʻo ha kaungāmeʻa lelei ʻi he Siasí.

Ko e hā ha ngaahi pōpoaki mei he sosaietí kuó ke ikunaʻi ke hoko ko ha tamai lelei?

Naʻe tala ʻe he māmaní ki he kakaí ʻoku totonu ke nau maʻu ha fiefia lahi ange pea siʻi ange e fatongiá, ka ʻoku mahuʻinga ʻa e ngāue mālohí ki hoʻo lavameʻa ʻi ha meʻa pē te ke fai. Ke hoko ko ha tamai lelei, ʻoku fie maʻu ki ai e meʻa kotoa pē ʻoku lava ke ke foakí; ko e hoko ʻo haohaoá ko ha founga ngāue ia ʻi he moʻuí kotoa—ʻoku ou tupulaki fakataha mo hoku fāmilí.

Ko e hā te ke tala kiate koe mo e kau taʻu hongofulu tupu kehé?

ʻOku fie maʻu ʻe he taha kotoa ha kaungāmeʻa, ko ia kumi ha kaungāmeʻa lelei. Kaungāmeʻa mo e kakai ʻoku “femoʻuekina … ʻi ha ngāue lelei” (T&F 58:27). Ako mei he kaungāmeʻa lelei ko ʻení, pea ʻe tākiekina koe ʻe heʻenau ngaahi sīpingá pea maʻu ha holi ke hoko ʻo tatau mo kinautolu pea tupulaki ai.

Fai ho lelei tahá ʻi he meʻa kotoa pē ʻokú ke loto ke faí—ʻoua naʻa toe tuku ha meʻa. ʻI he foungá ni, he ʻikai te ke toe fakaʻiseʻisa ʻi hoʻo manatu ki aí.