2016
Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au: Ko hono Akoʻi ʻo e Ngaahi Tefitoʻi Meʻa Īkí ʻi ʻApí
Sānuali 2016


Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au: Ko hono Akoʻi ʻo e Ngaahi Tefitoʻi Meʻa Īkí ʻi ʻApí

Konga 1

ʻOku nofo ʻa e kau faʻu tohí ʻi ʻIutā, USA.

ʻOku akoʻi ʻe he nāunau fakalēsoni ʻa e toʻu tupú ki he Sāpaté—Haʻu, Muimui ʻIate Aú—ha tefitoʻi tokāteline ʻe taha ʻo e ongoongoleleí ʻi he māhina takitaha. Ko e ngaahi founga ʻeni ke ako ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakatokāteline ko iá mo ho fāmilí.

ʻĪmisi
Family studying scriptures together in Cochabamba, Bolivia.

ʻI he ʻamanaki ke fakahoko ʻa e efiafi fakafāmili ʻi ʻapí, naʻe kamata ʻaki hano ʻeke ange ʻe ha faʻē ki haʻane fānau ʻe toko ua, “Ko e fē nai ha taimi kuó ke ongoʻi ai ʻa e tataki ʻa e Laumālié?”

Naʻe lāunga hono ʻōfefine taʻu 17, “Ko e tuʻo tolu eni hono akoʻi au ʻe he Laumālié ʻi he māhiná ni.”

Naʻe tali mai ʻe he tangataʻeikí, “Sai, ta ʻoku lahi e meʻa te ke tokoni mai aí.” Naʻe lōngonoa lolotonga e tatali ʻa e Fineʻeikí mo e Tangataʻeikí ʻi he faʻa kātaki kae fakakaukau ʻena fānaú fekauʻaki mo e fehuʻí.

Naʻe faifai pē pea vahevahe mai ʻe hona foha taʻu 14 haʻane aʻusia mei he akó ʻi he ʻaho ko iá.

Naʻe tali mai ʻe heʻene faʻeé, “Ko ia, ʻokú ne fakamanatu mai kiate au fekauʻaki mo e muimui ʻa Nīfai ki he Laumālié ʻi he taimi naʻe ʻikai ke ne ʻilo ai ʻa e founga ke maʻu ai ʻa e ʻū lauʻi peletí meia Lēpaní.”

Naʻe vahevahe ʻe hono ʻōfefiné ʻa e founga ʻo ʻene muimui ki ha ueʻi ke ne talanoa ki ha kiʻi taʻahine naʻe tuenoa ʻi he pasí. Naʻe fakahīkihikiʻi ʻe heʻene tangataʻeikí ʻene fili naʻe faí mo fakafekauʻaki ia ki haʻane aʻusia ʻi he ngāué.

Naʻa nau fakamāʻopoʻopo ʻaki ʻenau fealēleaʻakí ʻaki hono hivaʻi e “ʻOku taki ʻa e Laumālié” (Ngaahi Himi, fika 73).

Ko ha founga fakafaiako faingofua—hono vahevahe ʻo e ngaahi aʻusia fekauʻaki mo e tokāteline ko ʻení—naʻe ola lelei ai ʻa e efiafi fakafāmili ʻi ʻapi ko ʻení.

ʻOku ʻomi ʻe he fakamatala ko ʻení ha ngaahi sīpinga moʻoni ʻo e founga ʻoku ʻilo ai ʻe he kakaí e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he nāunau fakalēsoni ʻa e toʻu tupú ki he Sāpaté, kuo fokotuʻutuʻu ki he māhina takitaha. ʻOku moʻoni ʻoku ʻikai ko e ngaahi sīpinga pē ko ʻení ʻa e ngaahi founga ke ako ai fekauʻaki mo e ngaahi tokāteline ko ʻení. Te ke lava ʻo fekumi ki ha tataki fakalaumālie ʻo fakatatau ki he ngaahi fie maʻu ho fāmilí.

Sānualí Ko e Toluʻi ʻOtuá

Ko e kau mēmipa ʻo e Toluʻi ʻOtuá—ko e Tamai Hēvaní, Sīsū Kalaisi, mo e Laumālie Māʻoniʻoní—ko ha tangata māvahevahe/kehekehe ʻe toko tolu, ka ʻoku nau uouangataha ʻi he taumuʻa mo e nāunau.

Naʻe fakamatala ha finemui ʻe taha fekauʻaki mo e ako ki he Toluʻi ʻOtuá: “ʻOku mahuʻinga kiate au ko e Kakai kehekehe ʻeku Tamai Hēvaní, ko hoku Fakamoʻuí, mo e Laumālie Māʻoniʻoní ke u lava ʻo feinga ke u ʻiloʻi fakafoʻituitui [Kinautolu] kae muimui ʻi [Heʻenau] uouongatahá. ʻOku ou houngaʻia ko ʻeku toki fakatokangaʻi eni te u lava ʻo hangē ko e ʻOtuá koeʻuhí ko e Toluʻi ʻOtuá ʻoku ʻikai ko ha meʻa ia ʻoku ʻikai lava ke fakamatalaʻi ka ko ha Kakai fakalangi ʻoku ʻofa, faitāpuekina, tataki mo ʻiloʻi au.”

Ke akoʻi e tokāteline ko ʻení, te ke malava ʻo feinga ke aleaʻi ʻa e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení, “Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he Toluʻi ʻOtuá fekauʻaki mo e ngāue fakataha ʻi he uouangatahá?” pe “ʻE anga fēfē haʻatau fakamālohia hotau vā fetuʻutaki mo e kau mēmipa ʻo e Toluʻi ʻOtuá?”

ʻE ala tokoni hano fakafehoanaki ʻa e Sione 10:30 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:43 ke maʻu ai ha fealeaʻaki lelei mo ha ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e uouongatahá.

Fēpueli Ko e Palani ʻo e Fakamoʻuí

ʻOku tali ʻe he palani ʻo e fakamoʻuí ʻa e ngaahi tefitoʻi fehuʻi ʻa e tangatá, hangē ko e, “Ko hai au?” mo e “Ko e hā e taumuʻa ʻo e moʻuí?” ʻOku lava ke hoko ʻetau fai ko ia e ngaahi fehuʻí mo fekumi ki ha ngaahi talí ko ha founga mālohi ia ke ako ai fekauʻaki mo e palani ʻo e fiefia ʻa e Tamaí.

Hangē ko ʻení, naʻe kamata ʻe ha talavou ʻe taha hono ako ʻo e folofolá ʻaki hono fehuʻi, “ʻOku fēfē nai e ʻulungaanga ʻo e ʻOtuá ʻi hono fakafehoanaki ki he ʻulungaanga ne u maʻu ʻi he maama fakalaumālié? mo ia ʻoku ou maʻu ʻi he taimí ni? mo ia ʻoku ou fakaʻamu ke u maʻu ʻi he maama ka hoko maí?” Naʻá ne hiki e ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻo hangē ko ia naʻá ne maʻu ʻi he folofolá peá ne fakaʻaongaʻi ia ke akoʻi e palani ʻo e fakamoʻuí ki he niʻihi kehé.

Ko e hā ha ngaahi fehuʻi ʻoku maʻu ʻe hoʻo fānaú fekauʻaki mo e palani ʻo e fakamoʻuí?

Māʻasi Ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí

ʻE founga fēfē ha ʻikai ke ngata pē ʻetau ako ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí kae kau foki ki ai mo e fakaʻamu fakamātoato ʻa hotau Fakamoʻuí ke tau fakaʻaongaʻi ʻEne Fakaleleí ʻi heʻetau moʻuí?

Koeʻuhí kuo tau foua kotoa pē ʻa e tuenoá, fai e ngaahi fehalākí, mo fie maʻu ha mālohi, ʻoku tau fie maʻu kotoa pē ha mahino lahi ange pea fakaʻaongaʻi ʻa e Fakaleleí. Naʻe ngāue ʻaki ʻe ha ʻetivaisa ʻo e Kau Finemuí ha foʻi vitiō ke tokoni ke mahino lelei ange ki heʻene kalasí ʻa e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí.

Ko e aʻusia ʻeni ha finemui ʻe taha:

“Naʻa mau mamata ʻi he ‘None Were with Him’ (video, LDS.org). Naʻe hangē ʻa e leʻo ʻo ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ko ha vanavanaiki mai ʻo ha afo fakanonga ʻo ha fuluta tāutahá ʻi heʻene pehē, ‘Ko e taha ʻo e ngaahi meʻa fakafiemālie lahi taha ʻo e taimi Toetuʻu ko ʻení ko e ʻaʻeva toko taha ʻa Sīsū ʻi he hala lōloa mo fakataʻelata ko ʻení, pea kuo pau ke ʻoua naʻa tau foua ia ʻe kitautolu.’

“Ne u ongoʻi mā ʻi hono fie maʻu ʻa e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí, ka ʻi heʻeku pito ʻi he Laumālié, ne u ongoʻi ʻa e ʻamanaki lelei ki hano tafiʻi atu ʻe Heʻene Fakaleleí ʻa ʻeku ongoʻi halaiá. Naʻe foaki mai ʻe he ʻEikí ʻEne moʻuí maʻaku; naʻe ʻikai te Ne fakaʻiseʻisa, pea pehē foki mo au.”

Koeʻuhí ko e Fakaleleí ko e meʻa fungani taha ia ʻo hotau fakamoʻuí, kuo pau ke tau akoʻi mo ako fekauʻaki mo ia ʻi he fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. Mahalo ʻe tataki koe ke aleaʻi e folofolá pe ngaahi fakamoʻoni fakaeʻaposetolo hangē ko e “The Living Christ: The Testimony of the Apostles” (Liahona, Apr. 2000, 2). Fakakaukau ke aleaʻi ha fehuʻi ʻo hangē ko e, “Ko e fē nai ha taimi naʻá ke ongoʻi ai ʻa e mālohi fai fakamoʻui, fakamālohia, pe huhuʻi ʻo e Fakaleleí?”

ʻEpeleli Kuonga Fakakosipelí, Hē mei he Moʻoní, mo hono Fakafoki mai ʻo e Ongoongoleleí

ʻĪmisi
Cups stacked in a pyramid.

Tatau ʻo e ngaahi ipú © moodboard/Thinkstock

ʻOku tokoni hono maʻu ha mahino ki he hē mei he moʻoní—ko ha tō mei he ongoongolelei moʻoní—ke mahino kiate kitautolu ʻa e fie maʻu ki hano fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí, ko e lakanga fakataulaʻeikí, mo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoní ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

Naʻe tokoni ʻa e lēsoni fakataumuʻa ko ʻení ki hano akoʻi ʻe ha kau faifekau ʻe niʻihi ha fiefanongo fekauʻaki mo e Hē mei he Moʻoní mo e Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí.

“Naʻá ku fakaʻaongaʻi mo hoku hoá ha ʻū ipu pelesitiki ne fakahingoaʻaki e ngaahi kongokonga ʻo e Siasi moʻoní, ʻo langa ʻaki ha pilamita lolotonga hono fakamatalaʻi e founga naʻe fokotuʻu ʻaki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí.

“Peá ma fakamatalaʻi leva ʻa e Hē mei he Moʻoní lolotonga ʻema toʻo ʻa e ʻū ipu naʻá ne fakafofongaʻi ʻa e Kau ʻAposetoló mo mamata ki he holofa hifo hono faʻungá. ʻI heʻema fakamatalaʻi hono Fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí ʻo fakafou ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá, naʻá ma toe langa ʻa e tauá, ʻo fakahaaʻi ʻoku tatau pē ʻa e Siasí he ʻahó ni mo ia naʻe muʻaki fokotuʻu ʻe Kalaisí.

“Ko e fuofua taimi ia, naʻe mahino ai ki he tangatá. Naʻe faifai pea toki ʻuhinga mālie kiate ia ʻa e Fakafoki mai ʻo e Ongoongoleleí ʻi he taimi naʻe mahino ai kiate ia ʻa e ʻuhinga ne fie maʻu aí.”

ʻOku lahi ha ngaahi founga kehe ke fakafofongaʻi ʻaki e hokohoko ʻo e kuonga fakakōsipelí, hē mei he moʻoní, mo e fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí. Te ke lava ʻo lau ʻa e ngaahi potufolofola fekauʻaki mo e ngaahi tefito ko ʻení pea muimui ki he ueʻi ʻa e Laumālié ke faʻu haʻo fakatātā pē ʻaʻau ʻo kau ki he meʻa naʻá ke akó (vakai ki he sīpingá ʻi he, ʻĀmosi 8:11–12; 1 Nīfai 13; T&F 136:36–38; Mōsese 5:55–59).

Kau Palōfitá mo e Fakahaá

ʻOku tokanga lahi mai ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo [ʻEne] fetuʻutaki mo kitautolú. ʻOku tau maʻu ʻEne fakahinohino ki heʻetau moʻuí ʻo fakafou ʻi he fakahā ʻokú Ne ʻomi ki Heʻene kau palōfitá mo kitautolu fakatāutaha.

ʻOku faʻa mahino lelei ange ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻi heʻetau fakafehoanaki ki he ngaahi meʻa mo e ngaahi aʻusia ʻi he moʻui fakaʻahó. ʻOku fakamatalaʻi ʻe ha finemui hono tokoniʻi ia ʻe hono fakafehoanakí ke ne fakatokangaʻi ai ʻa e fakahaá:

“Ne u ako fekauʻaki mo e fakahaá ʻo fakafou ʻi ha palōfita ʻo onopōní. Naʻe lea ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo kau ki he laumālie ʻo e fakahaá mo fakamatalaʻi ia ʻi ha fakatātā ʻo e māmá. ʻOku tātāitaha ha fakahā ʻoku hoko fakafokifā mai mo mahino lelei ʻo hangē ko hano kamosi e ʻuhilá ʻi ha loki fakapoʻuli. ʻOku angamaheni ange ʻene hoko māmālie mai pē ʻo hangē ko e fakaʻau ke maamangia ange ha laʻā hopo. ʻOku pehē ʻe ʻEletā Petinā, ʻoku tuʻo lahi e hoko mai ʻa e fakahaá ʻo hangē ko e maama ʻi ha ʻaho kakapú. ‘ʻOku feʻunga pē ʻa e maama ʻokú ke … lava ʻo sio ki aí ke ke tuiaki atu ai ki muʻa ʻi he kakapú’ (ʻi he “Patterns of Light: Spirit of Revelation” [vitiō], LDS.org). Naʻe mahuʻingamālie kiate au ʻa e fakatātā ko ʻení koeʻuhí naʻá ku fakatokangaʻi naʻe lava ke u maʻu ʻa e fakahaá kapau naʻá ku tuku ha taimi ke u fakakaukau ki ai.”

ʻI heʻetau maʻu ha taimi ke ako ʻa e ngaahi lea fakatātaá, ngaahi talanoa fakatātaá, mo e ngaahi fakaʻilongá, ʻe lava ke hokohoko atu e tupulaki ʻetau mahino ki he ngaahi tokāteliné. ʻOku tokoni ʻa e ngaahi founga fakafaiako ko ʻení ke tau ako ai ʻo lahi ange ʻi he taimi ʻoku tau fakaʻatā ai ʻa e Laumālié ke ne fakahā mai kiate kitautolu e ngaahi fakakaukau foʻoú.

Sune Lakanga Fakataulaʻeikí mo e Ngaahi Kī ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí

ʻĪmisi
Statue depicting the restoration of the Melchizedek Priesthood. Temple Square in Salt Lake City, Utah.

Ko ha tefito mahuʻinga ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ki he tokotaha kotoa pē. Ko e mālohi ia ʻo e ʻOtuá pea ʻe lava ai ke tāpuakiʻi kotoa kitautolu. ʻOku tau takitaha maʻu ha fatongia mahuʻinga ʻi he ngāue ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

ʻOku ʻi ai ha kakai ʻe niʻihi ʻoku ʻikai ke nau maheni mo e ngaahi fatongiá, ko e ngaahi tuʻungá mo e hisitōlia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻE lava ke hoko ha kiʻi sivi tali fehuʻi ko ha founga fakalata ia ke ako ai ʻa e ngaahi fakakaukau ko ʻení.

Te ke lava ʻo ngāue ʻaki ha niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻo makatuʻunga pē ʻi he meʻa ʻokú ke fie akó, pea fakaafeʻi hoʻo fānaú ke nau fekumi ki he ngaahi talí ʻi he folofolá mo e ngaahi akonaki ʻa e kau palōfita ʻo onopōní.

  • Ko e hā ʻa e ngaahi tuʻunga mo e ngaahi fatongia ʻo e Lakanga Taulaʻeiki faka-ʻĒloné? ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí?

  • Ko e hā ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Ko hai ʻokú ne maʻu iá? Ko e hā ʻoku fie maʻu ai ʻa e ngaahi kií?

  • Ko e hā ʻa e faikehekehe ʻi he tuʻungá, mafaí, mo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

  • ‘Oku tāpuekina fēfē ‘e he lakanga fakataulaʻeikí ‘a e kakai fefiné mo e kakai tangatá fakatouʻosi?

ʻE lava ke maʻu e talí ʻi he ngaahi tohi hangē ko e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻo e Ongoongoleleí (2009) mo e Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí: Ko Ha Huluhulu ki he Ongoongoleleí (2004) pea ʻi he folofolá ʻo hangē ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 13, 20, mo e 107.

ʻE lava ke maʻu e tali ki he fehuʻi fakaʻosí, “ʻOku tāpuekina fēfē ʻe he lakanga fakataulaʻeikí ʻa e kakai tangatá mo fafiné fakatouʻosí?” ʻi he ngaahi folofolá ka ko e meʻa mahuʻinga tahá e fakakaukau ko ia ki he founga ʻoku tokoniʻi fakatāutaha ai kitautolu ʻe he tokāteline ko ʻení.