2014
Ko e Kilisimasi ʻi he lalo Ukamea Pikopikó
Tīsema 2014


Ko e Kilisimasi ʻi he lalo Kapa Pikopikó

Erwin E. Wirkus, ʻAitahō, USA

ʻĪmisi
illustration of a soldier decorating a tree for a family

Naʻá ku faʻa fakataha mo ha kiʻi kulupu ʻo e kau sōtia Māmonga kehé ke fakahoko e houalotu sākalamēnití, ʻi heʻeku ngāue ʻi Manila, Filipaini, lolotonga e Tau Lahi ʻa Māmani hono Uá. Lolotonga ha fakataha ʻe taha ne u fakatokangaʻi ai ha fefine Filipino ʻokú ne fakasiosio mai ʻi ha kiʻi ava ʻi he tafaʻaki ki mui ʻo homau fale kuo taʻeʻaonga mei hono pomuʻí. Naʻá ku fifili pe kuo tohoakiʻi mai ia ʻe heʻemau hivá. Naʻá ne puli fakalongolongo atu, lolotonga ʻemau kuikui ki he lotu tukú.

Lolotonga ha taha ʻo ʻene ʻaʻahi hono hokó, naʻa mau fakaafeʻi ia ke kau fakataha mo kimautolu. Ko hono hingoá ko ʻAniseta Fesatou, pea naʻá ne tali loto fiefia ʻemau fakakaungāmeʻá. Naʻá ne ako fekauʻaki mo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí kuo fakafoki maí, ʻi heʻene toutou kau mai ki heʻemau ngaahi houalotú.

ʻI he panaki mai e Kilisimasí, naʻa mau fakakaukau leva ke foaki ha ngaahi meʻaʻofa Kilisimasi kia ʻAniseta mo hono fāmilí. Naʻa mau tānaki fakataha ha ʻū kapa huʻakau, kakanoʻi manu, mo e vesitapolo; sipi kafu ʻe ua; mo ha ngaahi nāunau fakafaitoʻo, kau ai ʻa e penisiliní ke faitoʻo ʻaki e mokopuna tangata ʻo ʻAniseta naʻe puké.

Naʻa mau tānaki ʻemau ngaahi meʻaʻofá ʻi he Efiafi kimuʻa he Kilisimasí pea mau ō ki he ʻapi ʻo ʻAnisetá. Naʻá ne nofo mo ʻene tama fefiné mo e mokopuna tangatá ʻo fakamalumalu ʻi ha ngaahi laʻi kapa naʻe fakafalala ki ha holisi piliki—ko ha toenga ʻo ha fale ʻa ia naʻe fakaʻauha. Naʻa mau fifili pe naʻa nau moʻui fēfē ʻi ha kiʻi fale naʻe ʻikai malu he lolotonga e ʻuha hokohoko ʻi he taimi ko ia ʻo e taʻú.

Naʻe tohoʻi hake ʻe ha taha ʻo e kau tangatá ha vaʻa mango pea hunuki ia ʻi he kelekelé. Naʻa mau maʻu ha kongokonga veve ke teuteuʻi ʻaki e vaʻá.

Naʻe fofonga fiefia ʻa ʻAniseta mo hono fāmilí pea nau ofo. Naʻe hoko ʻenau fiefiá ko ha loʻimata ʻo e fiefia mo e loto houngaʻia, ʻi he taimi naʻa nau mamata ai ki he ngaahi meʻaʻofa naʻa mau ʻomí. Kuo teʻeki ai ke nau mamata pe kai ha meʻakai pehē ʻi ha taimi lōloa, pea naʻa nau tangi lahi ʻaupito ʻo ʻikai ai ke nau lava ʻo lea ʻi ha vahaʻa taimi.

Koeʻuhí ko e Efiafi ia kimuʻa he Kilisimasí, naʻe kamata leva ke mau fakakaukau ki ʻapi mo homau ngaahi ʻofaʻangá. Ne u fakakaukau ai ki he tohi naʻá ku maʻu ʻi ha ʻaho ʻe ua kimuʻa, ʻo fakahā mai kuó u hoko ko ha tamai. Ne mau fevahevaheʻaki ʻemau ngaahi ongó, ʻo fakaʻosi ʻaki ʻemau ngaahi fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí mo e ongoongolelei kuo fakafoki maí.

Naʻa mau fakapapauʻi ai ki he fāmili fakaʻofoʻofa ko ʻení ʻa e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí kiate kinautolú. Naʻa nau maʻu ha nonga ʻi heʻemau ngaahi leá, pea naʻe fakamāfanaʻi ʻe ha ongo ʻo e nongá e ʻea ʻo e pō ko iá. Hili iá ne mau fepōpakiʻaki mo kinautolu mo talamonū ange ke nau maʻu ha Kilisimasi fiefia.

Ne ʻikai fuoloa mei ai kuó u hiki ki ha feituʻu foʻou, pea naʻe ʻikai ke u toe sio kia ʻAniseta pe ko hono fāmilí. Ka ʻi he ngaahi taʻu kimuí ne u fakaava e Tohi Hisitōlia ʻo e Siasí ki ha konga ʻi he ʻOtu Filipainí peá u lau ai naʻe hoko ʻa ʻAniseta Papilona Fesatou ko e fuofua Filipino ia ke kau ki he Siasí ʻi he ʻotu motú.1 Ko ha tāpuaki fakaʻofoʻofa ia ke fakakaukau atu ki he tenga naʻe tō ʻi he taimi Kilisimasí ʻi he 1945.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Vakai, “Phillipines,” Deseret News 1991–1992 Church Almanac, 157; ʻi he ngaahi tatau kimuí ni mai ʻo e Church Almanac ʻoku sipela e hingoa ʻuluaki ʻo Sisitā Fesatoú ko e Aneleta.