2013
Ko e Hā Hono ʻUhinga pea Ko e Hā ʻOku Fie Maʻu ai Ke u Vetehia ki Heʻeku Pīsopé?
ʻOkatopa 2013


Ko e Hā Hono ʻUhinga pea Ko e Hā ʻOku Fie Maʻu ai Ke u Vetehia ki Heʻeku Pīsopé?

ʻĪmisi
ʻEletā C. Scott Grow

Ko hono tokoniʻi koe ke ke fakatomalá ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e fatongia ʻo e pīsopé. ʻE fakahā atu ho konisēnisí ʻa e taimi ʻoku fie maʻu ai ke ke talanoa mo iá.

Mahalo te ke fifili pe ko e hā ʻoku akoʻi ai koe ke ke vetehia ki hoʻo pīsopé pe palesiteni fakakoló ʻi he taimi kuó ke fai ai ha ngaahi angahala mamafá. Mahalo te ke pehē pē loto pē, “ʻOku ʻikai koā ko e fakatomalá ko ha meʻa fakafoʻituitui pē ʻiate au mo e ʻEikí? Kapau ʻe tuku hoku ʻulungaanga ʻoku halá mo vete ia ki he ʻOtuá, ko e hā e ʻuhinga ʻoku fie maʻu ai ke u toe talanoa mo ʻeku pīsopé?”

ʻĪmisi
A young woman seated across the desk from her bishop.

Tā fakatātā ʻe Christina Smith

Ko e hā ko e Pīsopé ai pē Kae ʻIkai ko ha Toe Taha Kehé?

ʻOku ongoʻi fiemālie ange ha toʻu tupu tokolahi ke vete ʻenau ngaahi fehālākí ki heʻenau mātuʻá pe kau taki ʻo e toʻu tupú. Neongo ʻe lava ke fai atu ʻe hoʻomou mātuʻá mo e kau takí e poupou mo e faleʻi ʻoku fie maʻú, ka kuo ʻosi fakahā ʻe he ʻEikí ko e pīsopé ko e fakamaau totonu ia ʻi ʻIsilelí (vakai, T&F 107:72, 74). ʻOku ʻaʻana ʻa e fatongia ke fakafuofuaʻi ʻa e tuʻunga moʻui taau ʻa e kāingalotu hono uōtí. ʻOku ʻi ai e totonu ʻa e pīsopé tuʻunga ʻi hono fakanofó mo ʻene moʻui māʻoniʻoní, ki ha fakahā mei he Laumālie Māʻoniʻoní fekauʻaki mo e kāingalotu hono uōtí, kau ai koe.

ʻE lava ʻa e pīsopé ʻo tokoniʻi koe he lolotonga hoʻo fakatomalá, ʻi ha ngaahi founga he ʻikai ke lava ʻe hoʻo mātuʻá pe kau taki kehé ke ʻoatu. Kapau ʻoku mamafa feʻunga ʻa e angahalá, te ne ala fakafuofuaʻi ho ngaahi faingamālie ʻi he Siasí ʻe fakangatangatá. Hangē ko ʻení, te ne lava ʻo kole atu ke ʻoua te ke toe maʻu ʻa e sākalamēnití pe fakaʻaongaʻi e lakanga fakataulaʻeikí ʻi ha vahaʻa taimi, ko ha konga ia hoʻo fakatomalá. ʻE ngāue mo koe mo fakafuofuaʻi e taimi kuó ke moʻui taau ai ke toe fakahoko e ngaahi ngāue toputapu ko iá.

ʻE faleʻi koe ʻe hoʻo pīsopé ʻi he meʻa ke ke fai ke fakamālohia ai hoʻo malava ke tekeʻi e ʻahiʻahí. Te ne ala poupouʻi koe ke ke ako ha tefitoʻi tokāteline, hangē ko e fakatomalá, pea vahevahe mo ia e meʻa ne ke akó. Te ne ala kole atu ke ke talanoa mo ia he uike kotoa pē ke lipooti e anga hoʻo feinga ke mavahe mei he ngaahi tuʻunga fakatauelé.

Ko e Fē Taimi ʻOku Totonu ke u Talanoa ai Mo Iá?

Mahalo te ke fakakaukau, “ʻOku ongo tonu kotoa ia, ka te u lava fēfē ʻo ʻilo ʻoku mamafa feʻunga e meʻa naʻá ku faí pea ʻoku fie maʻu ke u talanoa mo e pīsopé?” Ko e tali nounou ki aí: “ʻE fakahā atu ho konisēnisí kiate koe.” Ko e taimi te ke ongoʻi ai e mamahi ʻo e konisēnisí, ngāue leva he taimi pē ko iá (vakai, ʻAlamā 34:31–34).

Naʻe akoʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní fekauʻaki mo e fakatomalá, “ʻOku ʻikai te u lava ʻo fakahā kiate kimoutolu ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku mou lava ai ʻo faiangahalá; he ʻoku lahi ha ngaahi hala mo ha ngaahi founga kehekehe, ʻio, ʻoku pehē fau honau lahí, ʻoku ʻikai te u faʻa lau ia” (Mōsaia 4:29). Ko ia, tuku ke u vahevahe atu ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe tokoni atu ʻi hoʻo fai e fili ko iá, kae ʻikai ke ʻoatu ha lisi fakaikiiki ʻo e ngaahi meʻa kuo pau ke ke vete ki hoʻo pīsopé.

Ko e hā ʻOku Fie Maʻu ke u Veté?

ʻOku ou ʻilo ne ke feinga ke talangofua, kae mahalo ne ke fai ha ngaahi fehālaaki—ʻo aʻu ki ha ngaahi fehālaaki lalahi. Ko e lahi taha ʻo e ngaahi fehālaaki ʻoku fai ʻe he kakaí ʻe lava pe ke fakaleleiʻi ʻi he lotu fakafoʻituituí mo e fakatomala fakamātoató. Ka ʻoku ʻi ai ha ngaahi fehālaaki ʻe niʻihi, tautautefito ki he ngaahi meʻa fekauʻaki mo e angaʻulí, ʻoku fie maʻu ke fai ai ha vetehia ki he pīsopé ki muʻa peá ke toki maʻu e fakamolemole ʻa e ʻEikí.

ʻI hoʻo fakakaukau ki he ngaahi fehālaaki kuó ke faí, mahalo te ke ongoʻi halaia, loto hohaʻa, ʻikai fiefia, pea mo lotomamahi. Kapau ʻokú ke foua ha taha ʻo e ngaahi ongo ko ʻení, pea mahalo ʻoku fie maʻu ke ke talanoa mo hoʻo pīsopé kau ki he ngaahi fehālaaki ko iá.

ʻOua te ke feinga ke kumi tuli tonuhia pe kumi ʻuhinga. Mahalo ʻokú ke fakakaukau, “ʻE fuʻu fakamā ke fakahā ki he pīsopé ʻa e meʻa ne u faí. ʻOku fakakaukau ia ko ha taha lelei ange au he tuʻunga ko iá. ʻE ʻohovale kapau te u talaange e meʻa naʻá ku faí. He ʻikai toe saiʻia ia ʻiate au.”

ʻOku ou palōmesi atu he ʻikai te ne tukuhifo koe. ʻI heʻene hoko ko e tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí, ʻe angaʻofa mo loto mahino ʻi heʻene fakafanongo kiate koé. Pea te ne toki tokoniʻi koe ʻi he founga ʻo e fakatomalá. Ko e talafekau ia ʻa e ʻEikí ke tokoniʻi koe ke ke maʻa tuʻunga he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.

Kuo folofola ʻa e ʻEikí, “Vakai, ko ia ia kuó ne fakatomala mei heʻene ngaahi angahalá, ʻoku fakamolemoleʻi ia pea ko au ko e ʻEikí ʻoku ʻikai te u toe manatu ki ai.”

“Te mou ʻilo ʻi he meʻá ni ʻo kapau ʻoku fakatomala ha tangata mei heʻene ngaahi angahalá—vakai, te ne vete ia pea liʻaki ia” (T&F 58:42–43).

Ko e taimi ʻokú ke vete ai mo siʻaki hoʻo ngaahi angahalá, ʻe fakamolemoleʻi koe ʻe he ʻEikí. He ʻikai ke ke toe haʻisia kiate Ia ʻi he ngaahi angahala ko iá ʻi he hokosia e taimi ke fakamāuʻi ai koé.

Fēfē Kapau He ʻIkai ke u Vetehia?

Taimi ʻe niʻihi ʻe hanga ʻe ha taha ʻo taʻofi ʻene faihalá kae ʻikai pē vetehia ia ki heʻene pīsopé, ʻi he taimi ʻoku fie maʻu aí. Ko hono nunuʻá, ʻe kei fuesia tokotaha pē ʻe he taha ko iá e mafasia ʻo e angahalá, kae ʻikai tuku ki he Fakamoʻuí ke Ne toʻo atu e kavengá.

Tuku ke u ʻoatu ha sīpinga. ʻI ha efiafi ʻe taha he ngaahi taʻu siʻi kuo hilí, naʻá ku ʻinitaviu ai ha kakai lalahi ke fakafoʻou ʻenau lekomeni temipalé. Naʻe hū mai ha fefine taʻu tolungofulu tupu ke ʻinitaviu. Naʻe ʻosi mali ʻi he temipalé mo mālohi he Siasí ʻi heʻene moʻuí kotoa.

Naʻá ku ongoʻi ha mamahi lahi ʻi hono laumālié. ʻI he hoko atu ʻo e ʻinitaviú, naʻá ku maʻu ha ongo fakalaumālie. Naʻá ku pehē ange ki ai, “Fefine, ʻoku ou maʻu ha ongo naʻá ke fai ha fehālaaki lahi ʻi hoʻo kei taʻu hongofulu tupú ʻoku teʻeki ke ke vete ki ha taki lakanga fakataulaʻeiki. Te ke fie fakamatala mai ia kiate au?”

Naʻe kamata leva ke tangi. Naʻá ne talamai ʻoku moʻoni, ka naʻá ne ongoʻi maʻu pē ʻoku fuʻu mā ke ne vete ki ha pīsope. ʻI heʻene vete ʻa e meʻa naʻá ne fakahokó, naʻá ne fakamatala mai ha fakaikiiki feʻunga ke u lava ai ʻo fakafuofuaʻi ʻene moʻui tāú.

Naʻe fakaʻilongaʻi heʻene vete ʻo ʻene angahalá ki he taki lakanga fakataulaʻeikí ʻa e ngataʻanga ʻo ʻene fakatomalá kae ʻikai ko ha kamataʻanga. Kuó ne fuesia taʻe totonu ʻa e kavenga mo e mamahi ʻo e angahala ko iá ʻi ha taʻu ʻe 30 tupu.

Ka koeʻuhí kuó ne fakakakato ʻa e sitepu fakaʻosi ʻo e fakatomalá, naʻe tafiʻi atu leva ʻene ongoʻi halaiá. ʻOku ou faʻa sio ki ai ʻi he hili ʻo e pō ko ia ʻo e ʻinitaviú. Naʻe malama hono fofongá, pea naʻe fiefia.

ʻOku ou fie maʻu ke mou ʻilo ʻoku ʻikai ke u toe manatuʻi hono hingoá. ʻE lava ke toʻo ʻe he ʻEikí ʻa e faʻahinga manatu peheé mei he kau pīsopé. Ko e meʻa pē ʻoku ou manatuʻí naʻe huʻi atu ʻa e ongoʻi halaia naʻe fuesia ʻe ha fefine taʻu tolungofulu tupu ʻi ha ngaahi taʻu lahi ʻaupito tuʻunga heʻene vetehia ki he taki lakanga fakataulaʻeikí.

Kātaki ʻo ʻoua naʻá ke fai e fehālaaki ko iá. Kapau ʻokú ke ongoʻi halaia ka ʻoku ʻikai ke ke fakapapauʻi pe ʻoku fie maʻu ke ke vete ia ki hoʻo pīsopé, ʻalu ke mo talanoa. Tuku ke tokoni atu. ʻOua te ke tuku ke ke fuesia ha kavenga taʻe totonu pehē ʻi hoʻo moʻuí, ʻa ia te ne ʻai ke ke ongoʻi mamahí. ʻE toʻo atu ʻe he ʻEikí ʻa e kavenga ko iá mei ho laumālié ʻi hoʻo vete ki he pīsopé pea mo hoʻo fakatomalá (vakai, ʻĪsaia 1:18).

Ko e Hā ʻOku Fie Maʻu ai Ke u Fakatomalá?

ʻĪmisi
A young woman seated across the desk from her bishop.

Naʻe totongi ʻe Sīsū Kalaisi ki he ngaahi angahala ʻa e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ʻi Heʻene feilaulau fakaleleí. ʻOkú Ne fakaafeʻi koe ke ke fakatomala pea taʻofi ha toe mamahi mo ha faingataʻaʻia kehe. “Fakatomala, telia … naʻa lahi ʻaupito ʻa hoʻo ngaahi mamahí—ʻoku ʻikai te ke ʻiloʻi ʻa hono fuʻu fakamamahi faú, ʻoku ʻikai te ke ʻiloʻi ʻa hono fuʻu lahi fakamanavaheé, ʻio, ʻoku ʻikai te ke ʻiloʻi ʻa hono faingataʻa ke kātakiʻí.

“He vakai, ko au, ko e ʻOtuá, kuó u kātakiʻi ʻa e ngaahi meʻá ni maʻá e kakai kotoa pē, koeʻuhí ke ʻoua naʻa nau mamahi ʻo kapau te nau fakatomala;

“Ka ʻo kapau ʻe ʻikai te nau fakatomala kuo pau ke nau mamahi ʻo hangē pē ko aú. …

“Ko ia, ʻoku ou toe fekau kiate koe ke ke fakatomala, … pea ke ke vete ʻa hoʻo ngaahi angahalá, telia naʻá ke mamahiʻia ʻi he ngaahi tautea ko ʻeni ʻa ia kuó u lau ki aí” (T&F 19:15–17, 20).

ʻOku ou fakamoʻoni kuo ʻosi totongi ʻe Sīsū Kalaisi ʻi Heʻene mamahí, ʻa ʻetau ngaahi angahalá. ʻE lava ʻo fakamolemoleʻi koe kapau te ke fakatomala. ʻOua te ke feinga ke totongi hoʻo ngaahi angahalá ʻiate koe pē. He ʻikai lava ʻe ha faʻahinga lahi ʻo hoʻo mamahí ʻo huhuʻi koe; ʻoku toki tuʻunga pē he Fakaleleí haʻo maʻu ha fakamolemole.

ʻOfa te mou tui kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí. ʻOku ou fakamoʻoni ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí te ke maʻa tuʻunga ʻi he fakatomalá, kau ai mo e vetehia ki hoʻo pīsopé ʻo ka fie maʻu. ʻIkai ngata ai, te ke lava ʻi he ʻaloʻofa ʻa e Fakamoʻuí—ʻi Hono mālohi fakatauʻatāiná—ke fakamālohia ho ivi ke tekeʻi e ʻahiʻahí ʻi he kahaʻú. Pea te ke maʻu ai ha nonga ʻi ho ʻatamaí mo ha fiefia ʻi he moʻuí ni, pea te ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá ʻi he maama ka haʻú.