2013
ʻI he Siasí Fakakātoa
ʻOkatopa 2013


ʻI he Siasí Fakakātoa

Kātoangaʻi ʻe Mongikōlia e Taʻu 20 ʻo e Siasí

ʻI he ʻaho Mōnite, 15 ʻo ʻEpeleli 2013, ne fakataha hake ai ha kāingalotu ʻe toko 300 tupu ʻo e Siasí ki he Moʻunga Saisaní ʻi ʻAlanipatā, ʻi Mongikōliá, ke fakamanatu e taʻu 20 ʻo e ʻi he fonuá ʻa e Siasí. Ne hiva ai ha kuaea ko ha toko 50 pea naʻe fakafanongo e falukunga kakai ko ʻení ki hono fakatapui ʻe ʻEletā Niila A. Mekisuele (1926–2004) ʻo Mongikōlia ke malangaʻi ai e ongoongoleleí ʻi he 1993.

Naʻe fakamatala ʻa ʻEletā Tai Kuoki Ueni, ko ha mēmipa mālōlō ʻo e Kau Palesitenisī ʻo e ʻĒlia ʻĒsiá ka naʻá ne kaungāfononga fakataha mo ʻEletā Mekisuele ki Mongikōlia ʻi he 1993, ki he founga “kuo kau taʻetūkua mai ai e toʻukupu ʻo e ʻEikí ki Heʻene ngāue ko ʻeni ʻi Heʻene ngouevainé.”

Naʻe fai ha ngaahi ʻekitivitī kehekehe ʻi he uiké kakato ke fakaʻilongaʻi ʻaki e makamailé ni. Naʻe toe uki foki mo ha fakataha ne kau atu ki ai ha niʻihi ʻosi ngāue fakafaifekau ʻe toko 200. Kuo ʻi ai ha kakai Mongikōlia ʻe toko 1,000 tupu kuo nau ngāue fakafaifekau taimi kakato—ʻa ia ko e meimei toko 1 ia mei he mēmipa ʻe toko 10 kotoa pē ʻi Mongikōlia. Naʻe fakahoko foki mo ha ngaahi ouau papitaiso ʻi ha ngaahi feituʻu kehekehe ʻi Mongikōlia ʻi he efiafi Falaité; naʻe papitaiso ai ha toko 24 he ʻaho ko iá. Naʻe lea ʻa Mele N. Kuki ne toki tukuange mei he kau palesitenisī lahi ʻo e Kau Finemuí, ʻi ha fakataha lotu maʻá e Kau Finemuí pea naʻe fai ha ʻoupeni hausi ʻa e hisitōlia fakafāmilí pea huluʻi ai ha foʻi vitiō ko ha ngaahi fakahinohino ki he poloseki foʻou ko e Fuʻu ʻAkau Fakafāmilí. Ne fai foki mo ha fakaʻaliʻali faiva fakafonua ʻo e ngaahi anga fakafonua tuʻukimuʻa ʻo Mongikōliá pea mo e ngaahi talēniti ʻo ha kāingalotu tokolahi ʻo e Siasí.

Kātoangaʻi ʻe he Kāingalotu ʻo Haití e ʻAho FakamanAtuá, Tokoni ke Tō ʻAkau

ʻI he ʻaho 1 ʻo Mē 2013, ne kau atu ai e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi Haití ki ha poloseki tō ʻakau lahi moʻoni ʻi he funga ʻo e fonuá. Ne lahi ha fanga kiʻi ʻakau ne tō he ʻuluaki ʻaho ʻo e ngāué pea ʻe tō ha ʻakau lahi ange ʻamui. ʻI he kakato e ngāué, ʻe ʻi ai ha ʻakau foʻou ʻe 400,000 nai ʻe tupu hake ʻi Haiti, ʻo kau ai e lēmaní, molí, niú, lesí mo e ʻoké.

Naʻe fakatau mai ʻe he Siasí ha ʻū ʻakau ko e konga ʻene tokoni taʻetūkua ki he fakaakeake ʻo Haiti mei he mofuiké. Naʻe ʻoatu foki ʻi he ngāué ni ki he kāingalotú ha faingamālie ke fai ha ngāue tokoni ke fakamanatua ʻaki hono kātoangaʻi ʻo e taʻu 30 e Siasí ʻi he motú ni. ʻI he taʻu ʻe tolungofulu kuo ʻosí ʻi he kei hoko ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoni—ko ha mēmipa ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá,—naʻá ne ʻaʻahi ki Haiti ʻo fakatāpui e fonuá ki hono malangaʻi ʻo e ongoongolelei kuo toe fakafoki maí.

Naʻe ʻi ai tonu ʻa ʻEletā Niila L. ʻEnitasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá he taimi naʻe kātoangaʻi ai e ʻaho fakamanatú ni pea naʻá ne puleʻi ai ʻa hono tatala e maka fakamanatu ke fakaʻilongaʻi ʻaki e kamataʻanga ʻo e Siasí ʻi Haití.

Foaki ʻe he Siasi ha Meʻakai Pāuni ʻe Taha Miliona ki Hono Fafangaʻi ʻo ʻAmeliká

ʻI Mē 2013, naʻe hanga ai ʻe he Siasí ʻo foaki ha meʻakai pāuni ʻe taha miliona ʻo fakafou ʻi hono ngaahi Vaʻa Tokoni ʻOfa fakaetangatá, ki he Feeding America (Fafangaʻi ʻo ʻAmeliká), ko e kautaha tokoni ʻofa lahi taha ia ki hono tokoniʻi ʻo e fiekaiá ʻi he ʻIunaiteti Siteití. Naʻe kau he tokoní ha meʻakai ne faʻo kapa hangē ko e fuaʻiʻakau, vesitapolo mo e piini pea ʻe tufaki ia ki ha ngaahi fāmili faingataʻaʻia ʻi ha ngaahi tukui kolo kehekehe mo e nofoʻanga ki he kau tukuhausiá ʻi he ʻIunaiteti Siteití.

Naʻe pehē ʻe Popi ʻAikeni ko e palesiteni mo e ʻōfisa pule lahi ʻo e kautaha Feeding America, ʻe lava ha maʻumeʻatokoni ʻe 625,000 mei he meʻakaí ni.

Ko hono faʻu ʻe he kau faivá e mataʻifika ko e “20” lolotonga e faiva ke kātoangaʻi e taʻu 20 ʻo e Siasí ʻi Mongikōliá.

Laʻitaá ʻi he angalelei ʻa e Misiona Mongikōlia ʻAlanipataá

Ko e tō ʻakau ha kau faifekau mo e kāingalotu ʻi Haití ʻi he ʻotu moʻunga ʻi ʻolunga hake ʻi he kolomuʻa ko e Poata Pilinisí, ʻa ia ʻoku hā mei muí.

Faitā ʻa Jason Swensen