2013
Ko Hono Fakavaveʻi e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí
ʻOkatopa 2013


Ko Hono Fakavaveʻi e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí

ʻI heʻetau fakaafeʻi, ʻofaʻi, pea mo tokoniʻi e niʻihi kehé, ʻoku tau hoko ai ko ha kau ākonga moʻoni ʻa Sīsū Kalaisi pea tokoni ke fakavaveʻi e ngāue ʻo e fakamoʻuí.

ʻĪmisi
Two families interacting together.

Neongo ʻoku ʻi ai e loto vēkeveke ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻe he kau faifekau taimi kakató ʻa e ʻInitanetí pea fakahoko mo ha takimamata ki he ngaahi ʻapisiasí, ko e liliu ko iá, ko ha konga siʻi pē ia ʻo e ngāue fakalūkufua ʻo e fakamoʻuí. ʻOku toe mahuʻinga ange ʻa e anga ʻo ʻetau kau atu ko ia ki hono fakavaveʻi e ngāue ʻo e fakamoʻuí. ʻOku ʻikai kole mai ke tau kau atu ki ha polokalama foʻou. ʻOku poupouʻi pē kitautolu ke tau hoko ko ha kau ākonga moʻoni ʻa Sīsū Kalaisi. Ko hotau fatongiá ke ngāue fakaʻutumauku ʻi he ʻofa pea tokoniʻi e niʻihi ʻoku tau feohí—ʻo fakafiemālieʻi ha kaungāngāue ʻoku faingataʻaʻia, fakaafeʻi hotau kaungāmeʻá ki ha papitaiso, tokoniʻi ha kaungāʻapi toulekeleka ʻi heʻene ngāue ʻi tuʻa ʻi hono ʻapí, fakaafeʻi ha mēmipa māmālohi ki ha houa maʻumeʻatokoni, pe tokoniʻi ha kaungāʻapi ʻi heʻene ngāue hisitōlia fakafāmilí. Ko ha ngaahi founga fakanatula mo fakafiefia kotoa ʻeni ke fakaafeʻi ʻaki ha mēmipa māmālohi pe ha niʻihi ʻoku ʻikai ke tau tui tatau ke tau feohi pea ʻe hoko ai mo hono ʻomi ki he maama ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava ke hoko ʻetau vahevahe mo kinautolu e taimi fakafiefia mo toputapu ʻo ʻetau moʻuí ko e founga lelei taha ia te tau lava ai ʻo “ngāue ʻi [he] ngoue vaine [ʻa Sīsū Kalaisí] ki hono fakamoʻui ʻo e ngaahi laumālie ʻo e tangatá [mo e fefiné]” (T&F 138:56).

Ko e Hā ʻa e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí?

Ko e ngāue ʻo e fakamoʻuí ko e ngāue ia ʻa e Tamai Hēvaní ke “fakahoko ʻa e moʻui taʻe-faʻa-mate mo e moʻui taʻengata ʻa e tangatá” (Mōsese 1:39). ʻOku kau ʻi he ngāue mahuʻinga ko ʻení ʻa e ngāue fakafaifeaku ʻa e mēmipá, pukepuke ʻo e uluí, fakamālohia e kau mēmipa māmālohí, ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí, pea mo hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí.1 ʻOku tau faʻa fakakaukau ʻoku ʻikai ha fekauʻaki ʻa e ngaahi tafaʻaki ko ʻeni ʻo e ongoongoleleí. Ka ʻi he Ko e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí: Fakamafola Fakatakimuʻa Fakaemāmani Lahi ʻo e ʻaho 23 ʻo Sune 2013, ne akoʻi ai ʻe ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ko e “ʻoku ʻikai fakamavahevaheʻi ʻa e ngāué ni. ʻOku ʻikai ko ha ngaahi ngāue mavahevahe ʻeni; ko e konga kotoa kinautolu ʻo e ngāue ʻo e fakamoʻuí.”2

Ko e kupuʻi lea ko ia ko e “Fakavaveʻi e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí”—ʻa e hingoa ʻo e fakamafola ʻoku ʻalu fakataha mo e uepisaiti (hasteningthework.lds.org)—ʻoku ʻuhinga ia ki he talaʻofa ʻa e ʻEikí: “Vakai, te u fakavavevaveʻi ʻa ʻeku ngāué ʻi hono taimí” (T&F 88:73).

ʻOku hoko ʻa e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeiki mahuʻingá—ʻa e papitaisó, hilifakinimá, fakanofo ki he lakanga fakataulaʻeikí ʻa e houʻeiki tangatá, pea mo e ngaahi ouau ʻo e temipalé—ko ha makamaile ʻi hotau halá ʻi heʻetau foki ki heʻetau Tamai Hēvaní. ʻI heʻetau kau ki he ngāue ʻo e fakamoʻuí, ʻoku tau muimui pea ueʻi e niʻihi kehé ke nau muimui ʻi he hala ko ʻeni ʻo e fuakavá.

ʻOku Ngāue Fakataha ʻa e Kāingalotú mo e Kau Faifekaú ʻi he malumalu ʻo e Ngaahi Kī ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí

Kuo hokosia e taimi ke toe fai ai e tokanga ki he tefitoʻi moʻoni mahuʻinga ko ia ko e taimi ʻoku tau kau ai ki he Siasi ʻo e ʻEikí kuo ui kakato ki Heʻene ngāue ʻo e fakamoʻuí. ʻOku maʻu ʻe he kau palesiteni fakasiteikí mo e kau pīsopé ʻa e kī ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ki he ngāue fakafaifekaú ʻi honau ʻiuniti ʻi he Siasí3 pea tokoniʻi e kāingalotú ke fakahoko ʻa ia ʻoku fakahoko ʻe he kau ākonga moʻoni ʻa Kalaisí—ʻa hono vahevahe ʻo e maama ʻo e ongoongoleleí. ʻOku maʻu ʻe he kau palesiteni fakamisioná ʻa e kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa ia te nau lava ai ʻo tataki e ngāue ʻa e kau faifekau ʻoku nau takí.4 ʻOku akoʻi e kau faifekau taimi kakató ke akoʻi ʻa kinautolu kuo nau mateuteu ke tali e ongoongoleleí. ʻOku nau tokoniʻi e kāingalotú ʻi heʻenau ngāue fakafaifekaú, ka ʻoku ʻikai ko e kāingalotú ki he faifekaú. Ko ia ʻoku hoko ʻa e kau faifekau taimi kakató mo e kau mēmipa ngāue fakafaifekaú ko ha hoa ngāue ʻi hono ʻoatu e ongoongoleleí ki he moʻui ʻa kinautolu kuo teuteuʻi ʻe he ʻEikí ke maʻu iá.

Lolotonga e fakamafolá, ne pehē ai ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni: “Ko e taimi ʻeni ke ngāue fakataha ai e kāingalotú mo e kau faifekaú, ke nau ngāue ʻi he ngoue vaine ʻa e ʻEikí ke ʻomai e ngaahi laumālié kiate Ia. Kuó Ne teuteu e founga ke tau vahevahe ʻaki e ongoongoleleí ʻi ha founga lahi, pea te Ne tokoniʻi ʻetau ngāué kapau te tau ngāue ʻi he tui ke fakahoko ʻEne ngāué.”5

ʻĪmisi
Elder missionaries teaching and contacting in Atlanta, Georgia.

Ne lea ʻa ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo kau ki he mahuʻinga ʻo e ʻofá. Naʻá ne pehē, “ʻOku tau ngāue fakataha ʻi he tui mo e uouangataha—ʻo tui ʻe tataki hotau haláʻe he ʻEikí, pea fengāueʻaki pea mo e kau faifekaú, ʻo paotoloaki maʻu pē ʻe heʻetau ʻofa kia [Sīsū Kalaisí], ʻetau feʻofaʻakí, mo ʻetau ʻofa kiate kinautolu ʻoku tau tokoniʻí.”6

Fakahoko Ngāue e Fakataha Alēlea Fakauōtí, Fakafekauʻaki e Taki Faifekau Fakauōtí

ʻI he malumalu e fakahinohino ʻa e pīsopé, ʻoku fakahoko ngāue leva e fakataha alēlea fakauōtí, poupouʻi, pea fakafekauʻaki ʻe ngāue ʻa e kāingalotu ʻo e uōtí ʻaki hono palani mo taki e ngāue ʻo e fakamoʻuí maʻá e uōtí.7

ʻI hoʻomou hoko ko ha mēmipa ʻo e fakataha alēlea fakauōtí, ʻoku hanga ai ʻe he taki faifekau fakauōtí ʻo “fakafekauʻaki ʻa e ngāue [ʻa e uōtí] ke kumi, akoʻi pea papitaiso e kau fiefanongó. Te ne fakafekauʻaki e ngāue ko ʻení mo e ngāue ʻa e kau faifekau taimi kakató.”8

ʻĪmisi
Bishopric and ward leaders meeting together in a ward council meeting.

Naʻe lea ʻa ʻEletā Nalesoni ki he kau taki faifekau fakauōtí ʻo pehē: “Tokoniʻi [e kau faifekaú] ke fakafonu ʻenau tohi ʻapoinimení ʻaki ha ngaahi ʻapoinimeni ʻaonga ke ʻoua naʻa toe ʻi ai ha taimi ke nau tukituki ai ʻi he ngaahi matapaá ʻo kumi ha kakai ke akoʻi. … [Ko kimoutolu ʻa e fehokotakiʻanga ʻi he vahaʻa ʻo e kau faifekaú, fakataha alēlea fakauōtí pea mo e kāingalotu ʻo e uōtí].”9

Ko e Fua Totonu ʻo e Lavameʻá

ʻI heʻetau hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí, ʻoku tāpuekina ai kitautolu ke moʻui ʻi he kuongá ni ʻi hono fakavaveʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne ngāué. Koeʻuhí ʻoku ʻi ai ha taumuʻa ʻa e ʻOtuá ki hono tuku mai kitautolu ki māmani he kuonga ní, ʻoku tau malava ai ke fai ha meʻa lahi ange ʻi he meʻa ʻoku tau fakakaukau te tau malavá. Kuo pau ke tau ikuna, ʻo kapau te tau ala atu ʻi he angaʻofa mo e ʻofa kiate kinautolu ʻoku nau fie maʻu ʻetau anga fakakaungāmeʻá mo e tokoní. Ko e lavameʻa ʻi he ngāue fakafaifekaú ʻe maʻu ia ʻi he muimui ki he ueʻi fakalaumālie ʻoku tau maʻu ʻi heʻetau fakakaukaú mo hotau lotó pea ʻi hono fakaafeʻi e niʻihi kehé ki heʻetau moʻui ʻoku fakatefito ʻi he ongoongoleleí. ʻOku fakaʻilongaʻi ʻe he fakaafé ʻa e lavameʻá, kae ʻikai ko e papitaiso ʻa e kakaí pe koe mālohi ʻi he Siasí. Hange ko ia ne lea ʻaki ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo kau ki he kau tau fakaofo ʻo e kau faifekau ʻoku nau hū ki he malaʻe ʻo e ngāue fakafaifekaú: “Kuo hoko mai e taimi kuo pau ke tau pehē, ‘Ko kinautolu ʻeni.’ Kuo pau ke tau palani pea fakaʻaongaʻi e maʻuʻanga tokoni fakalangí ni ʻi he founga ʻe ʻaonga taha aí.”10

ʻĪmisi
An elder missionary talking to a male passenger on a bus.

Kuo taimi ke toe mahino ange kiate kitautolu kotoa hotau fatongia ʻi hono fakavaveʻi e ngāue ʻo e fakamoʻuí. ʻI heʻetau ʻai ke hoko ʻa e ngāue fakafaifekau ʻa e mēmipá, pukepuke ʻo e uluí, fakamālohia e kāingalotu māmālohí, ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí, mo hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí ko ha konga fakanatula ʻo ʻetau moʻuí, te tau aʻusia ha fiefia lahi pea fakakoloaʻi kitautolu ʻaki e ngaahi meʻafoaki fakalaumālie ʻoku tau fie maʻu ke fakamālohia e Siasí ʻi he senituli 21.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2: Ko Hono Puleʻi ʻo e Siasí (2010), vahe 5.

  2. Russell M. Nelson, Ko e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí: Fakamafola Fakatakimuʻa Fakaemāmani Lahi, 23 Sune, 2013, hasteningthework.lds.org.

  3. Vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 5.1.6; 5.1.9.

  4. Vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 5.1.6.

  5. Thomas S. Monson, Ko e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí, hasteningthework.lds.org.

  6. Neil L. Andersen, Ko e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí, hasteningthework.lds.org.

  7. Vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 5.1.2.

  8. Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 5.1.3.

  9. Russell M. Nelson, Ko e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí, hasteningthework.lds.org.

  10. Jeffrey R. Holland, Ko e Ngāue ʻo e Fakamoʻuí, hasteningthework.lds.org.

Tā fakatātaaʻi ʻo e ʻatá ʻe David Stoker

Tā fakatātaaʻi ʻo e ʻatá ʻe John Luke mo Cody Bell