Malaga i Mea Maualuluga
Ua tatou feagai ma se filifiliga. E mafai ona tatou faalagolago i lo tatou lava malosi, e mafai foi ona tatou mulimuli i aoaoga a le Alii ma o mai ia Keriso.
I le aso 26 o Tesema, 2004, sa lia’i ai se mafui’e malosi i le talafatai o Initoneisia, ma mafua ai se galulolo faatauma’oi lea na fasiotia ai le silia ma le 200,000 tagata. O se faalavelave mata’utia. E tasi le aso, ae faitau miliona soifua sa suia ai e faavavau.
Peitai, sa i ai se vaega o tagata, e ui ina sa faatama’ia lo latou nuu ae e leai se tagata na manu’a.
O le a le mafuaaga?
Na latou iloa lava o le a oo mai le galulolo.
O tagata Mokeni e nonofo i nuu o motu o le talafatai o Tailani ma Burma (Myanmar). O se sosaiete a le au faifaiva, e faalagolago lo latou ola i le sami. E faitau selau tausaga pe faitau afe fo’i lava, sa suesue lelei ai e o latou augatama le vasa, ma sa tuufaasolo mai e tama lena malamalama i atalii.
E i ai le mea patino lava e tasi, sa latou faautauta lelei i le aoaoina atu, o le mea e fai pe a oo ina umi ona mou atu le sami i tai. E tusa ai ma a latou uputuu, a tula’i mai lena mea, o le a sosoo vave mai ai—ma se “Laboon”—o se galu e faaumatiaina tagata.
Ina ua vaaia e toeaiina o le nuu ia faailoga matautia, sa manu atu loa i tagata uma e taufetuli i vaega maualuluga.
Sa le’i faalogo tagata uma.
Sa fai mai le tasi toeaina faifaiva, “E leai lava ma se tasi o la’u fanau na talitonu mai ia te au.” E oo lava i lona afafine, sa fai mai o ia e talapepelo. Ae e le’i fiu ai le toeaina faifaiva, sei iloga ua tuua e tagata uma le nuu ae fe’a’ei i mea maualuluga.1
Sa laki tagata Mokeni ona o le i ai o se tagata e i ai se talitonuga maumaututu, sa lapata’ia i latou i le mea o le a oo mai. Sa laki tagata o le nuu aua sa faalogo. Pe a na fai latou te le faalogo, semanu ua fano i latou.
Sa tusia e le perofeta o Nifae e uiga i le mala tele i ona vaitaimi, le faatafunaga o Ierusalema. “E pei ona faaumatia le tasi tupulaga o tagata Iutaia ona o le amioletonu,” fai mai a ia, “ua faapea foi ona faaumatia i latou i lea tupulaga ma lea tupulaga e tusa ma a latou amioletonu; a e lei faaumatia so latou sei iloga ua muamua ona valoia ai e perofeta a le Atua.”2
Talu mai i ona po o Atamu, o fetalai mai le Alii i Ana perofeta, ma e ui ina ese Lana savali e tusa ai ma manaoga patino o le taimi, ae tasi lava le autu e le suia lava: Ia o ese mai le amioleaga, ma le mulimuli i aoaoga a le Alii.
A gauai atu tagata i upu a perofeta, e faamanuiaina i latou e le Alii. Peitai, a latou le amana’iaina Lana upu, e masani ona mulimuli mai ai le faanoanoa ma mafatiaga. O loo aoao mai pea lava pea e le Tusi a Mamona lenei lesona tele. Ua tatou faitau i ona itulau e uiga i tagata anamua na nonofo i le konetineta o Amerika, o e sa tele taimi na faamanuiaina ai e le Alii ma ola fiafia, ona o lo latou amiotonu. Peitai, e tele foi taimi, sa liua ai lenei manuia i se malaia e afua mai ona o le “maaa o o latou loto, ma … faagalogalo i le Alii lo latou Atua.”3
E i ai se mea e uiga i le manuia e oo atu ai nisi tagata i tulaga e sili ona leaga. I le tusi a Helamana, ua tatou aoao ai i se tasi vaega o tagata o Sa Nifae, sa feagai ma se fasiotiga tele. Tatou te faitau e uiga ia i latou, “Ua ala ai i le faamaualuga o o latou loto, ona o a latou oa matua tele, ioe, ua ala ai i lo latou faasaua i e matitiva, ua taofia ai a latou mea e ‘ai nai e fia aai, ua taofi o latou ofu nai e le lavalava, ua fepo i alafau o latou uso faamaulalo, ua fai ma tauemuga mea paia, [ma] ua faafiti le agaga o le valoaga ma faaaliga.”4
Semanu e le mafatia i latou i lenei faanoanoaga “pe a na leai la latou amioleaga.”5 Maimau e pe a na latou gauai atu i upu a perofeta i o latou taimi, ma malaga ai i nofoaga maualuluga, semanu e matua ese lava le tulaga e i ai o latou olaga.
O taunuuga masani e oo mai ia i latou e o ese mai le ala o le Alii, ua tuulafoaiina ai i latou i lo latou lava malosi.6 A o tatou i ai i le taimi tonu o lo tatou faamanuiaina, tatou te ono manatu ua lava lo tatou malosi, o i latou e faalagolago i lo latou lava malosi, e le pine ae o latou iloaina lo latou vaivai ma le le gafatia.7
Mo se faataitaiga, o Solomona, i le taimi muamua, sa usiusitai i le Alii ma tausi i Lana tulafono. Talu ai lena mea, sa fiafia o ia ma sa faamanuiaina e le gata i le poto ae faapena foi i le tamaoaiga ma le mamalu. Afai e tumau o ia i le amiotonu, sa folafola atu i ai e le Alii e “faatumauina le nofoalii o [lona] malo i Isaraelu e faavavau.”8
Peitai, e ui lava ina ua mae’a i ai ni asiasiga faalelagi, e ui lava foi ina ua ia mauaina faamanuiaga e sili atu i lo se isi tagata, ae na liliu ese lava Solomona mai le Alii. Ona o lena mea, na poloaiina ai e le Alii ia aveeseina le malo mai ia te ia ae tuuina atu i lana auauna.9
O le igoa o lena auauna o Ierepoamo. O Ierepoamo o se taule’ale’a toaga mai le ituaiga o Efaraima, lea na tofia e Solomona e puleaina se vaega o ana galuega.10
I se tasi aso, a o alu malaga Ierepoamo, sa faalatalata atu se perofeta ia te ia, ma valoia o le a aveesea e le Alii le malo mai ia Solomona ma tuuina atu le sefulu o ituaiga e sefululua o Isaraelu, ia Ierepoamo.
Na folafola atu e le Alii ia Ierepoamo e ala atu i lana perofeta, afai na te faia le mea sa’o, “Ona ou i ai lea ia te oe, ma ou fai foi mo oe le aiga tumau, e pei ona ou faia mo Tavita, ou te foaiina atu foi Isaraelu ia te oe.”11
Sa filifilia e le Alii ia Ierepoamo ma folafola atu ia te ia faamanuiaga ofoofogia, pe afai e usiusitai o ia i poloaiga ma savali i vaega e maualuluga atu. Ina ua mavae le maliu o Solomona, sa faataunuuina upu a le perofeta, ma sa o ese aloa’ia mai le sefulu o ituaiga e sefululua o Isaraelu ma mulimuli atu ia Ierepoamo.
Ina ua mae’a ona ia maua lea faamanuiaga tele, pe na usitai ai la le tupu fou i le Alii?
O le mea e faanoanoa ai, e le’i usita’i o ia. Sa ia faatuina povi auro ma fautuaina lona nuu e tapuai i ai. Sa amatalia e ia lana lava “perisitua” e ala i le filifilia o soo se tagata na ia manao ai, ma tofia i latou e avea ma “faitaulaga o mea maualuluga.”12 A faapuupuu, e ui i faamanuiaga e tele sa ia mauaina mai le Alii, sa sili ona amioleaga le tupu ia i latou uma na muamua ia te ia.13 I tupulaga na mulimuli ane, o Ierepoamo o le autu lea na faatusatusa i ai tupu amioleaga o Isaraelu.
Ona o lea amioleaga tele, sa liliu ese ai le Alii mai ia Ierepoamo. Ona o le amioleaga o le tupu, o lea na poloaiina ai e le Alii o le a faaumatia le tupu ma lona aiga uma seia leai se tasi e totoe. Na faataunuuina lenei valoaga i se taimi mulimuli ane. Sa faaumatia fanau a Ierepoamo mai le fogaeleele.14
O Solomona ma Ierepoamo o ni faataitaiga o se li’o mata’utia o loo tele ina faapupula mai i le Tusi a Mamona. A amiotonu le nuu, e faamanuiaina e le Alii i latou. O le manuia e tele e iu ina oo atu ai i le faamaualuga lea e tau atu i le agasala. O le agasala e tau atu ai i le amioleaga ma maaa ai loto i mea a le Agaga. I le faaiuga, o lenei auala e tau atu i le le loto mafatia ma le faanoanoa.
O loo vaaia pea lava lea mamanu e le gata i olaga o tagata taitoatasi, ae faapea foi i aai, o malo, ma le lalolagi. E mautinoa lava taunuuga o le le amana’iaina o le Alii ma Ana perofeta, ma e masani ona oo mai faatasi ma le faanoanoa tele ma le salamo. Ua lapata’i mai le Alii i o tatou vaitaimi, o le amioleaga e tau atu ai i le “oge, ma faama’i, ma mafui’e, ma le faititili o le lagi,” seia “lagona e e o nonofo i le laolagi le mata’utia, o le toasa, ma le aao a’oa’i o le Atua Mamana.”15
E taua le malamalama, peitai, e toatele tagata lelei ma le tauagafau ua aafia i mala faaletagata ma faalenatura. Sa faasauaina uluai tagata o le Au Paia o Aso e Gata Ai o lenei tisipenisione, ma sa tutuli ese mai o latou fale. O nisi sa uma ai lava o latou ola. Peitai, atonu ona sa anoanoa’i mea sa latou onosa’ia, o lea sa latou atiina ae ai se malosiaga i totonu sa tatau ai mo le sauniuniga mo le galuega sa tatau ona latou faia.
E faapena foi mea o loo tutupu i o tatou vaitaimi.
Talu ai e le o tui puipuia i tatou mai mala, o lea e tatau ai ona tatou aoao mai ai.
E le gata ina faaali mai e tusitusiga paia ia taunuuga o le le usiusitai, ae o loo ta’u mai ai foi mea e tutupu pe a faalogo tagata i le Alii ma gauai atu i Lana apoapoaiga.
Ina ua faalogo le nuu amioleaga o Nineva i le siufofoga lapata’i o le perofeta o Iona, sa latou matua faatoga atu i le Alii, ma salamo, ma sa laveaiina i latou mai le faatafunaga.16
Talu ai ona o le amioleaga tele o tagata i ona po o Enoka, sa poloaiina ai e le Alii ia Enoka e tatala lona gutu ma lapata’i atu i tagata e liliuese mai la latou amioleaga, ma auauna atu i le Alii lo latou Atua.
Sa tuu ese e Enoka lona atuatuvale ma faia e pei ona poloaiina ai o ia. Sa femalagaa’i o ia i le nuu ma alaga atu ma le leo tele, ma molimau atu ia latou galuega leaga. O loo ta’ua mai i tusitusiga paia, “sa oo ina tausuai tagata uma ona o ia.” Sa latou fetautalatalaa’i “i se mea uiga ese i le nuu” ma se “tagata mai le vao” ua alu atu ia i latou.17
E ui ina toatele sa inoino ia Enoka, ae sa talitonu le au lotomaulalo i ana upu. Sa latou lafoa’ia a latou agasala ma “sa oo ina faamanuiaina e le Alii le laueleele o le nuu o ona tagata, ma sa oo ina latou manuia i luga o mauga, ma mea maualuga, ma faauluuluolaina.”18 O le mea na oo i ai i latou, nai lo le manuia ma oo atu ai i le faamaualuga ma le agasala, ae sa tau atu i le alofa ma le amiotonu. “Ma sa ta’ua e le Alii lona nuu o Siona, aua sa tasi o latou loto ma lo latou manatu, ma sa latou ola i le amiotonu; ma sa leai foi se tasi o i latou sa mativa.”19
Ina ua mavae Lona Toetu, sa afio mai le Faaola i Amerika. Ona o Lana galuega ofoofogia, o lea sa faamaluluina ai loto o tagata. Sa latou lafoa’i a latou agasala, ma latou malaga atu i mea maualuluga. Sa latou taliaina Ana upu ma saili e mulimuli i Ana faataitaiga.
Sa ola amiotonu i latou, ma sa leai se finauvale ia i latou ma sa faamaoni le tasi i le isi. Sa fetufaai ma le agalelei ia latou meatotino, ma sa matua faamanuiaina lava i latou.
Na tusia e uiga i nei tagata, “e moni lava, e le mafai ona sili i ai le fiafia o se tasi nuu o nuu uma lava ua faia e le aao o le Atua.”20
E faapena foi se filifiliga o tatou fesaga’i i o tatou aso. E mafai ona tatou le amana’iaina ma le faavalevalea ia perofeta a le Atua, ma faalagolago i lo tatou lava malosi, ma i’u ai ina selesele i ona taunuuga. A le o lena, e mafai ona tatou faalatalata atu ma le atamai i le Alii ma inu i Ana faamanuiaga.
Sa faamatalaina e le Tupu o Peniamina ala e lua ma taunuuga foi e lua. Fai mai a ia, o i latou e tuulafoai i le Alii o le a, “tuuina atu ia iloa ma le mata’utuia a latou lava agasala ma mea inosia, o lea latou te ne ai i luma o le Atua ma o atu i le malaia, ma le puapuaga e le uma.”21
Peitai o i latou e malaga atu i mea maualuluga ma tausia poloaiga a le Atua, “ua manuia i latou i mea uma, i le faaletino, atoa ma le faaleagaga; afai foi ua latou tutumau e oo i le iuga, e talia i latou i le lagi, ina ia latou mau faatasi ma le Atua i le fiafia e le iu.”22
E faapefea ona tatou iloa le itu lea tatou te agai i ai? A o femaliua’i le Faaola i le lalolagi, sa fesiligia o Ia pe o le a le poloaiga e sili. Sa Ia faapea atu e aunoa ma se faatuai, “E te alofa atu i le Alii lou Atua ma lou loto atoa, ma lou agaga atoa, ma lou manatu atoa.
“O le poloaiga muamua lena ma le sili.
“E faapena foi lona lua, E te alofa atu i le lua te tuaoi, ia pei o oe lava ia te oe.
“O na poloaiga e lua ua autu ai le tulafono uma ma le au perofeta.”23
O nei fuaiupu, o loo ta’u mai ai e le Alii se auala manino e iloa ai pe o tatou i ai i le ala sa’o. O i latou e malaga i mea maualuluga, e alolofa i le Alii ma o latou loto atoa. Tatou te vaaia i o latou olaga le faatinoga o lena alofa. Latou te saili i le Atua i le tatalo, ma aioi atu mo Lona Agaga Paia. Latou te faamaulalo ia i latou lava, ma tatala atu o latou loto i aoaoga a perofeta. Latou te faalauteteleina o latou valaauga, ma saili e auauna atu ae le o le auauna mai ia i latou. Latou te tutu o ni molimau i le Atua. Latou te usiusitai i Ana poloaiga, ma ola malolosi i a latou molimau o le upumoni.
Latou te alolofa foi i fanau a le Tama Faalelagi ma e faaalia i o latou olaga lena alofa. Latou te tausi i o latou uso ma tuafafine. Latou te faafailele, tautua, ma lagolagoina o latou taitoalua ma fanau. I le agaga o le alofa ma le agalelei, latou te atiina ae ai i latou o loo siomia ai i latou. Latou te faasoa atu mea latou te maua i isi. Latou te faanoanoa faatasi ma i latou o e faanoanoa, ma faamafanafana foi ia i latou e manaomia le faamafanafanaga.24
O lenei malaga i mea maualuluga, o le ala lea i le avea ma soo i le Alii, o Iesu Keriso. O se malaga e taitai atu ai i tatou i le faaeaga faatasi ma o tatou aiga i le afioaga o le Tama ma le Alo. O le mea lea, o la tatou malaga i mea maualuluga e tatau ona aofia ai le Maota o le Alii. A o tatou o mai ia Keriso ma malaga atu i mea maualuluga, o le a tatou mananao ia tele atu ni taimi e faaalu i Ona malumalu, aua o malumalu o se faatusa o mea maualuluga, po o eleele paia.
I soo se vaitau lava, tatou te feagai ai ma se filifiliga. E mafai ona tatou faalagolago i lo tatou lava malosi, e mafai foi ona tatou mulimuli i aoaoga a le Alii ma o mai ia Keriso.
E tofu le filifiliga ma ona tua.
E tofu foi ona tua, ma se taunuuga.
Ou te molimau atu o Iesu Keriso o le Togiola, o le Alo soifua o le Atua. O loo matala mai le lagi, ma ua faaalia mai e se Tama Faalelagi alofa Lana upu i le tagata. Na ala mai i le Perofeta o Iosefa Samita, ona toefuatai mai le talalelei i le fogaeleele. I lo tatou vaitaimi, o loo soifua se perofeta, tagata vaai, ma se talifaaaliga, o Peresitene Gordon B. Hinckley, ma o loo faaalia mai le upu a le Atua i le tagata. E tutusa lelei lava lona siufofoga ma na siufofoga faaperofeta o tausaga uma ua mavae.
“Ou te valaauina outou uma taitoatasi,” na ia saunoa ai, “pe o fea lava le mea o outou i ai o ni tagata o lenei ekalesia, ina ia outou tutula’i faatasi ma se pese i o outou loto ma fetuleni atu i luma, ma ola ai i le talalelei, ia alolofa i le Alii, ma atiina ae le malo. O le a tatou tumau faatasi i le ala ma tausia le faatuatua, o le Silisiliese o lo tatou malosiaga lea.”25
Uso e ma Tuafafine, ua valaauina i tatou e mulimuli i aoaoga a le Alii.
E mafai ona tatou aloese mai le faanoanoa ma le mafatia e oo mai ona o ni taunuuga o le le usiusitai.
E mafai ona tatou maua le filemu, olioli, ma le ola faavavau pe afai o le a tatou gauai atu i upu a perofeta, ia nofouta i le faatosinaga a le Agaga Paia, ma faatumu o tatou loto i le alofa mo lo tatou Tama Faalelagi ma o tatou uso a tagata.
Ou te tuuina atu la’u molimau, o le a faamanuia e le Alii i latou uma e savavali i ala o le avea ai ma soo ma mulimuli ai i aoaoga a le Alii, i le suafa o Iesu Keriso, amene.