Leringen van kerkpresidenten
Hoofdstuk 17: Het gezin in stand houden en beschermen


Hoofdstuk 17

Het gezin in stand houden en beschermen

‘Het gezinsleven kan vanwege routinekarweitjes soms gewoontjes lijken, maar het te laten welslagen dient ons voornaamste levensdoel te zijn.’

Uit het leven van Howard W. Hunter

Howard W. Hunter groeide in een liefdevol, hardwerkend gezin op. Hij leerde van zijn ouders dat een gelukkig gezin stichten vaak offers vergt. Kort vóór zijn huwelijk bracht hij een offer dat hij noodzakelijk achtte voor het welzijn van zijn toekomstige gezin.

Howard hield van jongs af aan van muziek. Hij leerde eerst piano en viool spelen en leerde vervolgens zelf nog veel andere instrumenten spelen. Als tiener richtte hij een eigen band op, Hunter’s Croonaders, die tijdens dansavonden en andere evenementen in de buurt van Boise (Idaho) optrad. Toen Howard negentien was, kreeg de band een contract om gedurende twee maanden de muziek op een cruise naar Azië te verzorgen.1

Het jaar na Howards thuiskomst van de cruise verhuisde hij naar het zuiden van Californië, waar hij in verschillende bands speelde. In Californië leerde hij ook Claire Jeffs kennen en hij vroeg haar in het voorjaar van 1931 ten huwelijk. Vier dagen vóór hun huwelijk trad Howard met zijn band op, waarna hij zijn instrumenten opborg en nooit meer beroepsmatig speelde. Optreden op dansavonden en feestjes was ‘in enkele opzichten aantrekkelijk’, zei hij, ‘en ik verdiende er goed geld mee’, maar hij vond dat sommige aspecten van die levensstijl niet overeenstemden met het leven dat hij voor zijn gezin wilde. ‘Hoewel dat een leegte achterliet, heb ik nooit spijt van die beslissing gehad’, zei hij jaren later.2

Howard en Claire werden met drie zonen gezegend: Howard William (Billy), John en Richard. Tot hun grote verdriet stierf Billy als baby. Naarmate John en Richard opgroeiden, werd het gezin Hunter hechter. Howard had het erg druk met zijn advocatenpraktijk en kerkroepingen, maar Claire en hij maakten een prioriteit van hun gezin. Lang voordat de kerk maandagavond als gezinsavond aanwees, gebruikte hun gezin die avond al voor in het evangelie onderwijzen, verhalen vertellen, spelletjes doen en uitstapjes maken. De jongens kregen vaak de taak om de les te verzorgen.

Howard en zijn zonen kregen gemeenschappelijke interesses, zoals modeltreinen. Ze knutselden de treinen zelf in elkaar en maakten een uitgebreid spoorwegnet dat ze op multiplexplaten bevestigden. Hij vertelde: ‘We gingen erg graag naar het spoorwegemplacement […] bij het station Alhambra van de Southern Pacific Railroad kijken om er inspiratie voor onze rangeerterreinen en installatie op te doen.’3

Uiteindelijk kregen president Hunter en zijn vrouw achttien kleinkinderen. Naast de uitgebreidere bezoekjes aan zijn kinderen en kleinkinderen bezocht president Hunter hen vaak tussen twee vluchten door als hij voor een opdracht door Californië reisde. John nam zijn kinderen vaak mee naar de luchthaven, zodat ze hun opa tijdens deze reisonderbrekingen konden zien, waardoor ze hem soms ‘de opa die op de luchthaven woont’ noemden.4

Afbeelding
ouders spelen met kinderen

Het gezin is ‘het allerbelangrijkste aspect van het leven’.

Leringen van Howard W. Hunter

1

Het gezin is de basiseenheid van de samenleving, de kerk en de eeuwigheid.

Het gezin is de basiseenheid in tijd en alle eeuwigheid. Het is daarom het allerbelangrijkste aspect van het leven.5

De kerk heeft de verantwoordelijkheid — en de bevoegdheid — om het gezin als fundament van de samenleving in stand te houden en te beschermen. Het patroon voor het gezinsleven dat vóór de grondlegging van de wereld bepaald is, maakt het voor kinderen mogelijk om in een gezin geboren en door een wettig gehuwde vader en moeder opgevoed te worden. Het ouderschap is een heilige plicht en een heilig voorrecht. Kinderen worden als ‘erfdeel des Heren’ verwelkomd (NBG, Psalmen 127:3).

Een bezorgde samenleving begint nu in te zien dat het verval van het gezin rampen veroorzaakt die de profeten voorspeld hebben. Werelds overleg kan alleen slagen als het het gezin definieert volgens de openbaring van de Heer. ‘Als de Heere het huis niet bouwt, tevergeefs zwoegen zijn bouwers eraan’ (Psalmen 127:1).6

Bij het nastreven van het welzijn van personen en gezinnen is het belangrijk om niet te vergeten dat het gezin de basiseenheid van de kerk is. Bij onze aandacht voor het gezin mogen we echter niet vergeten dat gezinnen in de huidige maatschappij niet alleen in de traditionele samenstelling van vader, moeder en kinderen voorkomen. Gezinnen in de hedendaagse kerk bestaan ook uit [mannen en vrouwen] zonder kinderen, alleenstaande ouders met kinderen, en alleenstaanden die alleen wonen. […] De priesterschap moet over elk van die gezinnen waken. Vaak zijn het de gezinnen met een niet-traditionele samenstelling die de meeste zorg nodig hebben. Elk gezin heeft zorgzame, toegewijde huisonderwijzers nodig. Niemand mag verwaarloosd worden.7

Afbeelding
grote familie

President Hunter met zijn zonen, kleinkinderen, en hun gezinnen op 2 oktober 1994, de dag nadat hij als president van de kerk gesteund was.

2

Ouders zijn partners in het leiderschap in het gezin en hebben de plicht om hun kinderen te beschermen en ze lief te hebben.

De taken van het ouderschap zijn van het grootste belang. De resultaten van onze inspanningen hebben eeuwige gevolgen voor ons en voor de jongens en meisjes die we opvoeden. Iedere ouder heeft de plicht om [zijn of haar] kinderen te beschermen en lief te hebben en hen op de weg terug naar hun hemelse Vader te helpen. Alle ouders dienen te begrijpen dat de Heer ouders die deze taken verwaarlozen niet onschuldig zal bevinden.8

Vaders en moeders hebben een grote verantwoordelijkheid over de kinderen die aan hen toevertrouwd zijn. […] In het boek Spreuken staat deze oproep aan alle ouders:

‘Oefen de jongeman overeenkomstig zijn levensweg, ook als hij oud geworden is, zal hij daarvan niet afwijken’ (Spreuken 22:6.)

De beste instructie die een kind kan krijgen, is het voorbeeld van zijn ouders. Ouders dienen jongeren het voorbeeld te geven. Er gaat grote kracht uit van een gezin waar in rechtschapen beginselen onderwezen wordt, waar liefde en wederzijds respect heersen, waar het gebed een invloed op het gezinsleven heeft, en waar eerbied heerst voor alles wat van God is.9

[…] Uw gezin doelmatig leiden, vereist kwantitatieve en kwalitatieve tijd. Het onderricht en bestuur van het gezin mag niet alleen overgelaten worden aan […] de samenleving, de school of zelfs de kerk.10

Een priesterschapsdrager beschouwt het gezin als iets dat God ingesteld heeft. Leiding geven aan uw gezin is uw belangrijkste en heiligste taak. […]

Een priesterschapsdrager neemt het voortouw in kerkelijke betrokkenheid, zodat zijn gezin het evangelie kent en door de verbonden en verordeningen beschermd wordt. Als u de zegeningen van de Heer wilt ontvangen, moet u thuis orde op zaken stellen. Samen met uw vrouw bepaalt u het geestelijk klimaat bij u thuis. Uw eerste plicht is met behulp van geregelde Schriftstudie en dagelijks gebed uw eigen geestelijke ingesteldheid in orde maken. Ontvang uw priesterschaps- en tempelverbonden en kom ze na; moedig uw gezinsleden aan om dat ook te doen.11

Een priesterschapsdrager heeft respect voor het moederschap. Moeders hebben een heilig voorrecht gekregen om ‘de mensenzielen [te] baren; want daarin wordt het werk van [de] Vader voortgezet, opdat Hij zal worden verheerlijkt’ (LV 132:63).

[…] Zonder onze partner kan de priesterschap haar doel niet verwezenlijken, noch kunnen de plannen van God worden volbracht. De moeders verrichten een werk dat de priesterschap niet kan verrichten. Een priesterschapsdrager dient de moeder van zijn kinderen vanwege deze gave om leven te scheppen onbeperkt lief te hebben.

[Broeders,] eer de unieke en door God toebedeelde taak van uw vrouw als moeder in Israël, en haar bijzondere eigenschap om kinderen te baren en op te voeden. We hebben van God het gebod gekregen om ons te vermenigvuldigen, de aarde te vervullen en onze kinderen in licht en waarheid op te voeden (zie Mozes 2:28; LV 93:40). Als liefdevolle partner dient u met de verzorging van uw kinderen te helpen. Help haar in het huishouden. Help haar bij het onderrichten en disciplineren van uw kinderen.

U behoort uw vrouw en kinderen geregeld te tonen dat u uw vrouw eert en waardeert. Een van de belangrijkste zaken die een vader voor zijn kinderen kan doen, is van hun moeder houden.12

Een priesterschapsdrager aanvaardt zijn vrouw als zijn vennoot in de leiding van het huisgezin en geeft haar alle informatie en volledige medezeggenschap in alle beslissingen aangaande het gezin. Er dient zowel in de kerk als in het gezin een presiderende functionaris te zijn (zie LV 107:21). God heeft de taak om in het gezin te presideren aan de priesterschapsdrager toevertrouwd (zie Mozes 4:22). Het was Gods bedoeling dat de vrouw een hulpe voor haar man zou zijn, met andere woorden, een gezellin die gelijkwaardig en noodzakelijk is voor een volwaardig deelgenootschap. Om in rechtschapenheid te kunnen presideren, is er een gedeelde verantwoordelijkheid tussen man en vrouw nodig. Samen handelt u met kennis en deelname in alle gezinsaangelegenheden. Als een man in het gezin onafhankelijk van zijn vrouw handelt of geen rekening met haar gevoelens houdt, oefent hij onrechtvaardige heerschappij uit.13

Broeders, we moedigen u aan om niet te vergeten dat het priesterschap alleen een rechtschapen gezag is. Verdien het respect en vertrouwen van uw kinderen door uw liefdevolle band met hen. Een rechtschapen vader beschermt zijn kinderen met zijn tijd en aanwezigheid bij hun sociale, onderwijskundige en geestelijke activiteiten en taken. Zowel de vader als de moeder hebben de taak om hun kinderen liefde en genegenheid te schenken. Vertel uw kinderen dat u van ze houdt.14

3

Ons thuis dient een plek van liefde, gebed en evangelieonderricht te zijn.

We moeten thuis gewoon liefde, integriteit en sterke principes hebben. We moeten ons voortdurend aan het huwelijk, onze kinderen en deugdzaamheid toewijden. We moeten slagen in datgene waarin succes voor de volgende generatie het belangrijkst is.

Het sterkste en mooiste gezin is het gezin waarin ieder met de gevoelens van de anderen rekening houdt, ernaar streeft de anderen te dienen, en ernaar streeft om thuis de beginselen toe te passen die we ook in het openbaar vertonen. We moeten beter ons best doen om het evangelie thuis na te leven. Ons gezin verdient onze trouwste toewijding. Een kind heeft recht op het gevoel dat het gezin een veilige plek is, een plek waar het tegen de gevaren en het kwaad in de wereld beschermd wordt. Eensgezindheid en integriteit zijn noodzakelijk om in die behoefte te kunnen voorzien. Een kind heeft ouders nodig die in hun onderlinge relatie gelukkig zijn, die samen werken aan een ideaal gezinsleven, die oprecht en onzelfzuchtig van hun kinderen houden, en die aan het succes van het gezin toegewijd zijn.15

Toen de gezinsavond als een officieel kerkprogramma voorgesteld werd, zei het Eerste Presidium: ‘We beloven grote zegeningen aan de heiligen die deze raad [om gezinsavond te houden] gehoorzamen. De liefde thuis en de gehoorzaamheid aan de ouders zullen toenemen. Het geloof zal zich in het hart van de jeugd van Israël ontwikkelen, en zij zullen de kracht krijgen om de kwade invloeden en verleidingen op hun pad te weerstaan.’ We bevestigen die beloofde zegeningen opnieuw aan de heiligen die trouw gezinsavond houden.

De maandagavond dient voor de gezinsavond gereserveerd te worden. De plaatselijke leiders zorgen ervoor dat het kerkgebouw en andere faciliteiten dicht zijn, dat er geen wijk- of ringactiviteiten op maandagavond gepland worden, en dat andere verstoringen van de gezinsavond vermeden worden.

Men dient tijdens de gezinsavond vooral de nadruk te leggen op gezamenlijke evangeliestudie. We herhalen dat de Heer de ouders opgeroepen heeft om hun kinderen het evangelie te onderwijzen, te leren bidden en de sabbat te leren heiligen. De Schriften zijn de belangrijkste bron van evangelieonderricht.16

Bid zowel ’s ochtends als ’s avonds in gezinsverband. Kinderen ontvangen mooie zegeningen als ze hun ouders de Heer om hun welzijn horen bidden. Kinderen die door zulke rechtschapen ouders opgevoed worden, worden beter tegen de invloed van de tegenstander beschermd.17

Opdat ouders en kinderen elkaar beter zouden begrijpen, heeft de kerk een plan ingesteld dat we de ‘gezinsraad’ noemen. Die raad wordt door de ouders belegd en geleid en door alle gezinsleden bijgewoond. De raad versterkt de gezinsbanden, geeft de kinderen het gevoel dat ze ‘erbij horen’, en verzekert hun dat de ouders interesse voor hun problemen hebben. Deze gezinsbijeenkomst brengt de gezinsleden wederzijds respect bij, bant zelfzucht uit en legt nadruk op de gulden regel [zie Mattheüs 7:12] thuis, en op een rein leven leiden. De gezinsleden leren zowel in gezinsverband te aanbidden en te bidden als aardig en eerlijk te zijn. Een gezinslid staat meestal zo dicht bij het probleem dat hij de afmetingen en het belang ervan niet juist kan inschatten, maar als een gezin sterk is en eensgezind God wil dienen en zijn geboden wil onderhouden, verdwijnen veel van onze hedendaagse problemen.18

[Broeders,] neem uw taak serieus om uw gezin regelmatig te onderwijzen door gezinsavond, gezinsgebed en gezamenlijke Schriftstudie te houden en van andere leermomenten gebruik te maken. Bereid uw kinderen vooral op een zending en een tempelhuwelijk voor. Oefen uw priesterschap als patriarch van het gezin uit door de benodigde verordeningen voor uw gezinsleden te verrichten en uw vrouw en kinderen zegens te geven. Naast uw eigen heil, broeders, is er niets zo belangrijk als het heil van uw vrouw en kinderen.19

Afbeelding
echtpaar wandelt met tiener

‘We moeten bidden en […] onze kinderen laten weten dat we van hen houden en bezorgd om hen zijn.’

4

Een succesvolle ouder is iemand die een kind heeft liefgehad, offers voor hem heeft gebracht, hem heeft verzorgd, onderwezen en in zijn behoeften heeft voorzien.

Algemene autoriteiten hebben het voorrecht om kerkleden over de hele wereld te ontmoeten en te leren kennen, leden die consequent goed hebben geleefd en hun gezin in het evangelie opgevoed hebben. Die heiligen hebben de grote zegeningen en de troost genoten die ouders, grootouders en overgrootouders kunnen krijgen die op een langdurige, geslaagde ouderschapsperiode terugkijken. Dat is iets wat iedereen toch wil?

Er zijn echter veel mensen in de kerk en in de wereld die met schuldgevoelens rondlopen en zich waardeloos voelen, omdat hun zoon of dochter van de kudde is afgedwaald. […]

We begrijpen dat plichtsgetrouwe ouders hun best doen, en toch begaan ze bijna allemaal fouten. Wie aan het ouderschap begint, komt al snel tot de conclusie dat er veel fouten gemaakt zullen worden. Onze hemelse Vader weet dat als Hij zijn geestkinderen aan jonge en onervaren ouders toevertrouwt, ze vergissingen en beoordelingsfouten zullen begaan. […]

We zijn allemaal uniek. Ieder kind is uniek. Net zoals iedereen op een andere startpositie aan de wedren van het leven begint, en net zoals iedereen andere sterke en zwakke punten heeft, is ook ieder kind met zijn eigen karaktereigenschappen gezegend. We mogen niet denken dat de Heer het succes van de een net zo als dat van de ander zal beoordelen. Als ouder denken we vaak dat we gefaald hebben als ons kind niet op elk vlak uitblinkt. We moeten voorzichtig zijn in ons oordeel. […]

Een geslaagde ouder is iemand die een kind heeft liefgehad, offers voor hem heeft gebracht, hem heeft verzorgd, onderwezen en in zijn behoeften heeft voorzien. Als u dat allemaal gedaan hebt, en uw kind nog steeds opstandig of weerspannig is, kan het zijn dat u toch een succesvolle ouder bent. Er zijn misschien kinderen die op aarde komen en voor ouders in alle omstandigheden een probleem zouden zijn. Anderzijds zijn er misschien ook kinderen die voor elke vader of moeder een zegen en vreugde zouden zijn.

Ik maak me zorgen over ouders die zichzelf te hard veroordelen en door dergelijke gevoelens hun leven kapot maken, terwijl ze hun best hebben gedaan en in geloof zouden moeten volharden.20

Een vader of moeder [van een afgedwaald kind] is niet de enige in die situatie. Onze eerste ouders leden omdat sommige van hun kinderen de leer van het eeuwige leven verwierpen. (Zie Mozes 5:27.) Honderden jaren later ontdekte Jakob dat zijn oudere zonen jaloers op zijn geliefde Jozef waren en hem een kwaad hart toedroegen. (Zie Genesis 37:1–8.) De grote profeet Alma, wiens zoon ook Alma heette, bad langdurig tot de Heer vanwege de rebelse houding van zijn zoon en was ongetwijfeld zeer bezorgd omdat hij tweedracht en goddeloosheid in de kerk veroorzaakte. (Zie Mosiah 27:14.) Onze hemelse Vader heeft ook veel geestkinderen aan de wereld verloren; Hij weet hoe u zich voelt. […]

Geef de moed niet op als uw zoon of dochter afgedwaald is. Velen die volledig verdwaald leken, zijn teruggekomen. We moeten bidden en zo mogelijk onze kinderen laten weten dat we van hen houden en bezorgd om hen zijn. […]

Weet dat onze hemelse Vader onze liefde, offers en zorgen erkent, hoewel onze inspanningen niet het gewenste resultaat hebben opgeleverd. Het hart van ouders wordt vaak gebroken, maar ze moeten beseffen dat de uiteindelijke verantwoordelijkheid bij de kinderen ligt als de ouders ze de juiste beginselen hebben bijgebracht.

[…] Wat het verdriet, de bezorgdheid of de pijn ook is, probeer er iets positiefs van te maken — misschien door iemand anders te helpen om hetzelfde probleem te vermijden, of misschien door meer begrip te ontwikkelen voor anderen die hetzelfde meemaken. We zullen ongetwijfeld een beter begrip van de liefde van onze hemelse Vader krijgen als we door gebed uiteindelijk ontdekken dat Hij het begrijpt en wil dat we naar de toekomst kijken. […]

We mogen niet toelaten dat Satan ons laat denken dat alles verloren is. Laten we trots zijn op het goede dat we verwezenlijkt hebben; het slechte uit ons leven verwijderen; de Heer om vergiffenis, kracht en troost vragen; en vervolgens voorwaarts gaan.21

5

Het gezin dient een heilige plaats te zijn waar de beginselen van het evangelie nageleefd kunnen worden en waar de Geest van de Heer kan verblijven.

We hopen dat u niet ontmoedigd raakt als u probeert om uw gezin in rechtschapenheid op te voeden. Denk aan dit gebod van de Heer: ‘Maar mijn discipelen zullen op heilige plaatsen staan en niet aan het wankelen worden gebracht’ (LV 45:32).

Sommigen verstaan daaronder de tempel, en dat klopt, maar ons thuis is ook een heilige plaats. Als u uw gezin ijverig in rechtschapenheid leidt; aanmoedigt tot, en deelneemt aan, dagelijks gezinsgebed, Schriftstudie en de gezinsavond; elkaar liefhebt; en elkaar steunt om het evangelie na te leven; zult u de beloofde zegeningen van de Heer bij het opvoeden van een rechtschapen nageslacht ontvangen.

In deze steeds goddelozere wereld is het essentieel dat ieder van ons ‘op heilige plaatsen staat’ en zich toewijdt aan de leringen van het evangelie van Jezus Christus.22

Ouders moeten van elkaar houden en elkaar respecteren om een succesvol gezin te stichten. Een echtgenoot, drager van het priesterschap, moet zijn vrouw in het bijzijn van hun kinderen met het grootste respect behandelen, en een vrouw dient haar man te steunen en lief te hebben. In ruil zullen de kinderen van hun ouders en van elkaar houden. Het gezin is dan een heilige plaats waar de beginselen van het evangelie optimaal nageleefd kunnen worden en waar de Geest van de Heer kan verblijven. Het is veel beter om een geslaagde vader of moeder te zijn, dan een hoge positie in de zakenwereld, bij de overheid of in wereldse zaken te bekleden. Het gezin kan door routinekarweitjes soms gewoontjes lijken, maar het dient ons voornaamste levensdoel te zijn om thuis te slagen.23

Suggesties voor studie en onderwijs

Vragen

  • Denk bij het doornemen van president Hunters leringen in onderdeel 1 na over het belang van het gezin. Wat is de taak van de kerk betreffende het gezin? Hoe kunnen we ons gezin beschermen en versterken?

  • Denk na over president Hunters leringen aangaande het partnerschap van ouders die een huishouden leiden (zie onderdeel 2). Wat kunnen zowel vaders als moeders aan die leringen hebben? Hoe kunnen ouders in de opvoeding van hun kinderen eensgezind zijn? Overweeg hoe u het ‘geestelijk klimaat’ bij u thuis kunt verbeteren.

  • In onderdeel 3 geeft president Hunter advies voor het stichten van een sterk gezin. Hoe kunnen we als gezin meer ‘eensgezindheid en integriteit’ ontwikkelen? Hoe is de gezinsavond u tot zegen geweest? Hoe zijn Schriftstudie en gebed in gezinsverband uw gezin tot zegen geweest?

  • Hoe kunnen president Hunters leringen in onderdeel 4 ouders wier kind afgedwaald is tot steun zijn? Hoe kunnen ouders die verdriet en pijn hebben er iets positiefs van maken? Wat kunnen ouders, grootouders, jeugdleiders en anderen doen om afgedwaalde kinderen te helpen?

  • Denk na het lezen van onderdeel 5 na over president Hunters leringen om een ‘heilige plaats’ van ons gezin te maken. Met wat voor problemen kunnen we te maken krijgen als we dat doen? Hoe kunnen we ernaar streven om van ons gezin een heilige plaats te maken?

Relevante Schriftteksten

Exodus 20:12; Deuteronomium 6:4–7; Psalmen 127:3–5; Efeze 6:1–4; Enos 1:1–3; Mosiah 4:14–15; Alma 56:45–48; 3 Nephi 18:21; LV 68:25–28; 93:40; 121:41–46

Onderwijstip

Vraag de aanwezigen om in koppels samen te werken en te plannen hoe ze een onderdeel van het hoofdstuk tijdens de gezinsavond zouden onderwijzen. Hoe kunnen we de leringen op kinderen en jongeren toepassen? Vraag enkele koppels om hun plan aan de klas voor te stellen.

Noten

  1. Zie Eleanor Knowles, Howard W. Hunter (1994), 46–48.

  2. In Knowles, Howard W. Hunter, 81.

  3. In Knowles, Howard W. Hunter, 109.

  4. In Knowles, Howard W. Hunter, 252; zie ook 251.

  5. ‘Being a Righteous Husband and Father’, Ensign, november 1994, 50.

  6. ‘Exceeding Great and Precious Promises’, Ensign, november 1994, 9.

  7. The Teachings of Howard W. Hunter, red. Clyde J. Williams (1997), 144.

  8. ‘Parents’ Concern for Children’, Ensign, november 1983, 65.

  9. In Conference Report, april 1960, 125.

  10. ‘Being a Righteous Husband and Father’, 50.

  11. ‘Being a Righteous Husband and Father’, 50, 51.

  12. ‘Being a Righteous Husband and Father’, 50.

  13. ‘Being a Righteous Husband and Father’, 50–51.

  14. ‘Being a Righteous Husband and Father’, 51.

  15. ‘Standing As Witnesses of God’ Ensign, mei 1990, 61–62.

  16. Brief van het Eerste Presidium, 30 augustus 1994 (Howard W. Hunter, Gordon B. Hinckley, and Thomas S. Monson).

  17. In Mike Cannon, ‘“Be More Fully Converted”, Prophet Says’, Church News, 24 september 1994, 4; zie ook The Teachings of Howard W. Hunter, 37.

  18. In Conference Report, april 1960, 125–126.

  19. ‘Being a Righteous Husband and Father’, 51.

  20. ‘Parents’ Concern for Children’, 63, 64–65.

  21. ‘Parents’ Concern for Children’, 64, 65.

  22. The Teachings of Howard W. Hunter, 155.

  23. The Teachings of Howard W. Hunter, 156.