Laipelí
Lēsoni 19: Ko e Tokāteline ʻo e Mali Taʻengatá mo e Fāmilí


Lēsoni 19

Ko e Tokāteline ʻo e Mali Taʻengatá mo e Fāmilí

Talateú

ʻOku fakamamafaʻi ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ko e tokāteline ʻo e malí mo e fāmilí naʻe tuʻutuʻuni ia ʻe he ʻOtuá. Naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻe lava ke kei hokohoko atu e mātuʻa malí ko ha husepāniti mo ha uaifi hili e Toetuʻú. Ne fakamatalaʻi ʻe he fakahā mei he ʻEikí ko e “fuakava foʻou mo taʻengata ʻo e malí” (T&F 131:2) ʻoku fie maʻu ia kae lava ʻo maʻu e hākeakiʻí. ʻE fakamahino ʻe he lēsoni ko ʻení ki he kau akó kuo pau ke silaʻi e ongomātuʻá ʻe ha tokotaha ʻokú ne maʻu e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí pea moʻui angatonu kae lava e malí ʻo tolonga ki ʻitāniti.

Laukonga Puipuituʻá

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 49:15–17; 131:1–4

“Ko e fuakava foʻou mo taʻengata ʻo e malí”

Fakatokangaʻi ange: ʻI hoʻo akoʻi e lēsoni ko ʻení, tokanga ki ha kau ako ne nau tupu faingataʻaʻia hake ʻi ʻapi pe aʻusia ha meʻa fakamamahi pe faingataʻa ʻo fekauʻaki mo e nofo- malí mo e ʻi ai ha fānaú. Fakakaukau ki ha ngaahi fie maʻu ʻa e kau ako ko ʻení ʻi hoʻo teuteu mo hono akoʻi hoʻo lēsoní.

Talaange ki he kau akó naʻe kau mai ʻa Laimani Kōpeli ki he Siasí ʻi he 1831 ʻi Ketilani ʻo ʻOhaiō. Naʻá ne hoko ko ha mēmipa ʻo e Sōsaieti Fakatahataha ʻo e Kau Tui ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí, naʻe faʻa ui ko e kau Sieká koeʻuhí ko e founga ʻo ʻenau lotú ʻa ia ʻoku kau ai e tetetete honau sinó ʻi heʻenau hivá, tauʻolunga, mo pasi honau nimá ki he hivá. Neongo e tui ʻa Laimani Kōpeli ki he ongoongoleleí, naʻá ne kei tui pē foki ki ha ngaahi akonaki ʻe niʻihi ʻa e kau Sieká. Naʻá ne ʻaʻahi kia Siosefa Sāmita, pea naʻe tupu mei he ʻaʻahi ko iá, hono foaki ʻe he ʻEikí kia Siosefa e fakahā ʻoku ʻiloa he taimí ni ko e Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 49 ʻi he ʻaho 7 ʻo Mē 1831. (ʻI he ʻuluʻi vahe ʻo e ngaahi pulusinga kimuʻa ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá ʻoku ʻasi ia ai ko Māʻasi 1831. Kuo fakapapauʻi mai kimuí ni ʻe he kau faʻu hisitōliá ko e ʻaho ʻoku tonu angé ko e ʻaho 7 ʻo Mē 1831.)

Naʻe fakafisingaʻi ʻe he kau Sieká e malí pea nau tui ki ha moʻui ʻo e matuʻaki nofo fakatāpui (ʻikai ke fai ha feohi fakasekisuale). Naʻe fakatonutonu ʻe he ʻEikí e tokāteline hala ko ʻení ʻi ha fakahā mo fekauʻi ʻa Laimani Kōpeli mo ha niʻihi kehe ke malangaʻi e ongoongoleleí ki he kau Sieká.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 49:15-17, ʻo kumi ki he folofola ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo hono mahuʻinga ʻo e malí mo e fāmilí. Fehuʻi ange:

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā e akonaki ʻa e ʻEikí ʻo kau ki he malí? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ʻa e tokāteline ko ʻení: Naʻe tuʻutuʻuni ʻe he ʻOtuá ʻa e mali ʻi he vahaʻa ʻo ha tangata mo ha fefine.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ko e malí naʻe tuʻutuʻuni ʻe he ʻOtuá koeʻuhí ke “ke fakahoko e ʻuhinga ne fakatupu ai e māmaní”? (ʻE lava ke kau he tali ʻa e tokotaha akó e ngaahi moʻoni ko ʻení: Naʻe fekauʻi e husepānití mo e uaifí ke maʻu ha fānau. Naʻe fakatupu e māmaní ke ʻi ai ha feituʻu ʻe lava ke nofo ai e fānau ʻa e ʻOtuá ko ha ngaahi fāmili.)

  • ʻE tokoni fēfē nai ʻa e ngaahi moʻoni ne akoʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ke tau fakamatalaʻi ai e ngaahi akonaki ʻa e Siasí kau ki he malí?

Fakamatalaʻi ange ʻi he ngaahi taʻu kimuí, ne tupulaki ʻaupito e mahino ʻa e Kāingalotú ki hono mahuʻinga ʻo e tokāteline ʻo e mali taʻengatá mo e fāmilí. ʻI he ʻaho 6 ʻo Mē 1843, naʻe fononga ai ʻa Siosefa Sāmita ki Lamesi ʻi ʻIlinoisi. Lolotonga ʻene nofo he ʻapi ʻo Penisimani mo Melisa Sionisoní, ne akoʻi ai kinaua ʻe he Palōfitá ʻo kau ki he mali taʻengatá. Ko e niʻihi ʻo e ngaahi fakahinohino ne fai ʻe he Palōfitá ʻi Lamesí ʻoku ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1-4, pea fehuʻi ange:

  • Ko e hā kuo pau ke tau fai kae toki maʻu ai e tuʻunga māʻolunga taha ʻi he puleʻanga fakasilesitialé? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó e foʻi moʻoni ko ʻení: Ke lava ʻo maʻu ʻa e tuʻunga māʻolunga taha ʻo e puleʻanga fakasilesitialé, kuo pau ke tau hū ki he fuakava foʻou mo taʻengata ʻo e malí. Fakamatalaʻi ange ko e foʻi lea ko e foʻoú ʻi heʻene tuʻu ko ʻení ʻoku ʻuhinga ia ko e fuakavá ni naʻe fakafoki foʻou mai ia ʻi hotau kuongá. ʻOku ʻuhinga e foʻi lea ko e taʻe ngatá ko e fuakavá ni naʻe ʻi ai maʻu pē ia pea ʻe tuʻuloa ia ki ʻitāniti. Mahalo te ke fie fokotuʻu ki he kau akó ke nau tohi ʻa e ngaahi fakaʻuhinga ko ʻení ʻi he tafaʻaki ʻo ʻenau folofolá.)

  • ʻI hotau kuongá, ʻoku anga fēfē e hū ʻa ha tangata mo ha fefine ki he “fuakava foʻou mo taʻengata [ko ʻeni] ʻo e malí”?

Fakamamafaʻi ange ʻe toki lava pē e kakai tangatá mo e houʻeiki fafiné ʻo hū ki he fuakava foʻou mo taʻengata ʻo e malí ʻi loto he ngaahi temipale māʻoniʻoní. Ko e niʻihi fakafoʻituitui ko ia ʻoku mali ʻi tuʻa he temipalé te nau lava ke fakakau atu e ngaahi foʻi lea hangē ko e “mali ki taimi mo ʻitāniti” ʻi heʻenau ngaahi fuakava malí, ka he ʻikai ke fakaʻapaʻapaʻi ʻe he ʻOtuá ia e ngaahi mali ko ʻení ʻi ʻitāniti.

Fakaʻaliʻali ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, pea fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ia. Poupouʻi e kau akó ke kumi e meʻa ʻoku akoʻi ʻe ʻEletā Nalesoni kau ki he ʻuhinga ʻoku fuʻu mahuʻinga ai e mali taʻengatá:

ʻĪmisi
ʻEletā Russell M. Nelson

“Kuo tālangaʻi ʻa e tefito ʻo e nofo-malí ʻi he funga ʻo e māmaní ʻa ia kuo ʻi ai ha ngaahi founga kehekehe ʻo e nofo fakamalí. Ko e ʻuhinga ʻeku lea ʻi he taumuʻa ko ʻení ke u fakahaaʻi ʻi heʻeku hoko ko ha ʻAposetolo ʻa e ʻEikí ʻoku toputapu e mali ʻi he vā ʻo ha tangata mo ha fefine—naʻe tuʻutuʻuni ia ʻe he ʻOtuá. ʻOku ou poupou foki ki hono lelei ʻo e mali temipalé. Ko e faʻahinga mali lelei mo tolonga taha ia ʻoku lava ke ʻomi ʻe hotau Tupuʻangá ki Heʻene fānaú.

“Neongo ko e meʻa fakafoʻituitui pē ʻa e fakamoʻuí, ka ko e hākeakiʻí ko ha meʻa fakafāmili ia. …

“… Ke maʻu e moʻui taʻengatá, kuo pau ke tau fai ha fuakava taʻengata mo tuʻuloa mo ʻetau Tamai Hēvaní [vakai, T&F 132:19]. ʻOku ʻuhinga leva ia ʻi heni ʻoku ʻikai ke fai pē ʻa e mali temipalé ʻi he vā ʻo ha husepāniti mo ha uaifi; ka ʻoku nau fengāueʻaki mo e ʻOtuá [vakai, Mātiu 19:6]” (“Ko e Mali Fakasilesitialé,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2008, 92–93).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻo e sētesi ko ʻení: “Neongo ko e meʻa fakafoʻituitui pē ʻa e fakamoʻuí, ka ko e hākeakiʻí ko ha meʻa fakafāmili ia”?

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e hoko ko “ha hoa ngāue mo e ʻOtuá” ʻi ha mali ʻoku taʻengatá? ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke hoa ngāue mo e ʻOtuá ʻi he malí? (Ko e malí pē ʻoku fai ai ʻe he tokotaha fakafoʻituituí ha fuakava mo ha taha kehe pea pehē ki he ʻOtuá. Ko e ngaahi fuakava kehe kotoa leva ʻo e ongoongoleleí ʻoku fai ai ʻe he tokotaha fakafoʻituituí ha fuakava mo e ʻOtuá.)

  • ʻOku hanga fēfē ʻe he tokāteline kuo fakafoki mai ʻo e mali taʻengatá mo e fāmilí ʻo hikiʻi hake ha holi ʻa ha taha ke fokotuʻu ha nofo-mali feʻofoʻofani mo tuʻuloá?

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Paʻale P. Palati (1807-57) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá e ola ʻo e ʻilo ki he tokāteline ko ʻeni ne fakafoki maí kiate iá. Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e fakamatala ko ʻení:

ʻĪmisi
Elder Parley P. Pratt

“Ne u ako meia [Siosefa Sāmita] ʻe malava ke fakamaʻu kiate au ʻa hoku uaifi ʻofeiná ki taimi mo hono kotoa ʻo ʻitānití. … Ko ia ne u ako mei ai ʻoku tau lava ke tanumaki ʻa e ʻofa ko ʻení pea ʻe fakatupulekina mo fakautuutu e ʻofá ni ʻi ʻitāniti; pea ko e ola ʻo ʻetau feohi ko hano maʻu ha hako tokolahi ʻo hangē ko e ngaahi fetuʻu ʻo e langí, pe ko e ʻoneʻone ʻo e matātahí. … Naʻá ku ʻofa pē kimuʻa, ka naʻe ʻikai te u ʻilo ʻa hono ʻuhingá. Ka ʻi he taimi ní—ʻoku ou maʻu ha ʻofa haohaoa—ko ha fuʻu ongo ʻoku mahulu atu mo makehe” (Autobiography of Parley P. Pratt, ed. Parley P. Pratt Jr. [1938], 297–98).

Kimuʻa pea hoko atu e lēsoní, mahalo ʻe lelei ke aleaʻi nounou e ngaahi meʻá ni:

ʻʻOku ʻi ai ha kāingalotu ʻe niʻihi ʻo e Siasí ʻoku ʻikai ke nau mali pea ʻoku ʻikai ko hanau foʻui, neongo ʻenau loto ke malí. Kapau ʻokú ke kau ʻi he tuʻunga ko ʻení, ʻiloʻi fakapapau ‘ʻoku fengāueʻaki fakataha ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ke lelei ai ʻa kinautolu ʻoku ʻofa ki he ʻOtuá’ (Loma 8:28). Kapau te ke moʻui taau ai pē, ʻe ʻi ai ha ʻaho, ʻi he moʻuí ni pe ʻi he moʻui ka haʻú, ʻe foaki atu ai kiate koe ʻa e ngaahi tāpuaki kotoa pē ʻo ha feohi fakafāmili ʻoku taʻengata” (Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí: Ko Ha Huluhulu Ki he Ongoongoleleí [2004], 116).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:1-21

ʻOku mahuʻinga ʻa e mali fakasilesitialé ki he hakeakiʻí

Fakamatalaʻi ange ne hili ha māhina ʻe ua mei hono maʻu ʻe Siosefa Sāmita ʻa e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131, naʻá ne tohi mo e fakahā ʻoku ʻiloa he taimí ni ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e ʻuluʻi vahe ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 132. Fakamatalaʻi ange ʻe fai ha lau ki hono fakahoko ʻo e mali tokolahí ʻi he lēsoni hono hokó. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ʻe taha ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:3-6. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea ʻiloʻi ʻa e ngaahi foʻi lea mo e kupuʻi lea ʻoku nau fokotuʻu mai e mahuʻinga ʻo e hū ki he fuakava foʻou mo taʻengata ʻo e malí. Aleaʻi e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ha ngaahi foʻi lea mo e kupuʻi lea ʻokú ne fakamahinoʻi e mahuʻinga ʻo e mali taʻengatá.

  • Ko e hā e ngaahi nunuʻa ʻo hono fakafisingaʻi e tokāteline ko ʻení? (Mahalo te ke loto ke fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e foʻi lea ko e malaʻiá ko ha taha ʻoku taʻofi ʻene fakalakalaka taʻengatá.)

Fakatokangaʻi ange: Toʻo ha kiʻi taimi ke fakamahinoʻi ki he kau akó e mahuʻinga ʻo e taukei fakaako folofola ki hono fakatokangaʻi e ngaahi foʻi lea mo e kupuʻi lea tefitó, ko e taukei ne nau toki fakaʻaongaʻi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:3–6. ‘Oku mahuʻinga ke fakatokangaʻi mo mahino ‘a e ngaahi foʻi leá mo e kupuʻi leá he taimi ʻoku ako ai e folofolá. ʻI he veesi 3–6, ʻoku mahuʻinga ke mahino e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení: “maʻu mo talangofua,” “kuo pau ke talangofua,” “kapau he ʻikai te ke nofomaʻu ʻi he fuakava ko iá, te ke malaʻia,” “he ʻikai lava ha taha ʻo fakafisingaʻi,” “kuo pau pea ʻe hoko.” ʻOku toe hoko foki ha niʻihi ʻo e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení ko ha ngaahi sīpinga ʻo e fakafehokotaki e ngaahi fakakaukau ʻi he folofolá. ʻOku tala ʻe he ngaahi fakafehokotakí e fekāingaʻakí pe ko e fehokotaki e ngaahi fakakaukaú. Hangē ko ʻení, ʻoku hā ʻi he veesi 3 e fehokotaki he ngaahi fakakaukau ʻo e teuteú, maʻú, mo e talangofuá.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:7-8, ʻo kumi ʻa e ngaahi tūkunga ʻo e fono ne ʻai ʻe he ʻEikí ke malava ai e husepānití mo e uaifí ʻo nofo ko ha ongomātuʻa mali he hili ʻa e moʻui ko ʻení.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ha ngaahi tūkunga ʻe fie maʻu ki ha nofo-mali ke tuʻuloa ʻo taʻengata? (Lolotonga e tali ʻa e kau akó, hiki e foʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻI hono fakahoko ha fuakava ʻe he mafai totonu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí pea silaʻi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoni ʻo e Talaʻofá, ʻe tolonga ia ʻo taʻengata.)

Vahevahe ʻa e fakamatala ko ʻeni ki he Laumālie Māʻoniʻoni ʻo e Talaʻofá: “Ko e Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e Laumālie Māʻoniʻoni ʻo e Talaʻofá (Ngāue 2:33). ʻOkú Ne hanga ʻo fakapapauʻi ʻoku fakahoifua ki he ʻOtuá ʻa e ngaahi ngāue ʻo e māʻoniʻoní, ngaahi ouaú, mo e ngaahi fuakava ʻa e tangatá. ʻOku fakamoʻoni ʻe he Laumālie Māʻoniʻoni ʻo e Talaʻofá ki he Tamaí kuo fakahoko totonu ʻa e ngaahi ouau fakamoʻuí, pea tauhi ʻa e ngaahi fuakava ʻoku fekauʻaki mo iá (Ko e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Laumālie Māʻoniʻoni ʻo e Talaʻofá,” scriptures.lds.org).

Ke tokoni ke mahino lahi ange ki he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení, fakakaukau ke vahevahe ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Pulusi R. Makongikī (1915-85) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder Bruce R. McConkie

“Ko e silaʻí ko hono fakamoʻoniʻi, ke fakatonuhiaʻi, pe ko hono tali lelei. Ko ia ai ka ʻi ai ha ngāue ʻoku silaʻi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoni ʻo e Talaʻofá ko ha foʻi ngāue ia ʻoku fakamoʻoniʻi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní; ʻoku tali lelei ia ʻe he ʻEikí; pea ko e tokotaha ko iá naʻá ne toʻo ʻa e fatongiá ni kiate iá ʻoku fakatonuhiaʻi ʻe he Laumālié ʻene meʻa naʻe faí. ʻOku toki hoko pē ʻa e sila ʻoku fakamoʻoniʻi mo tali leleí ki ha foʻi ngāue ʻoku taau ai ʻa kinautolu ʻoku nau fakahoko e aleapaú koeʻuhí ko haʻanau māʻoniʻoni fakafoʻituitui ke maʻu ai e fakapapauʻi ʻoku fakalangí” (Mormon Doctrine, 2nd ed. [1966], 361–62).

Naʻe hokohoko atu hono fokotuʻutuʻu ʻe he ʻEikí e ngaahi tūkunga ʻe fie maʻu ki hono maʻu ʻo e ngaahi tāpuaki ʻo e mali taʻengatá, ʻo hangē ko hono lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:19–21. Vahe e kau akó ke nau tauhoa ʻo ngāue ke ako e potufolofolá ni. Kole ki he ngaahi hoá ke ʻai ha lisi ʻe ua: (1) ko e ngaahi tūkunga ʻe hoko ai ha mali ʻo taʻengatá, mo e (2) ko e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu ʻi hono fakahoko e ngaahi tūkunga ko ʻení. ʻI heʻene kakató, ʻe lava ke kau he lisí e ngaahi meʻa ko ʻení:

Ko e ngaahi tūkunga ʻe hoko ai ha mali ʻo taʻengata

  • Kuo pau ke fakahoko e malí ʻo fakatatau ki he fono ʻa e ʻEikí ʻmo e “fuakava foʻou mo taʻengatá.”

  • Kuo pau ke silaʻi e malí ʻe he Laumālie Māʻoniʻoni ʻo e Talaʻofá.

  • Kuo pau ke fakahoko e malí ʻe ha taha ʻokú ne maʻu e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

  • Kuo pau ke tauhi ʻe he ongomeʻa malí e fuakava mo e ʻOtuá.

Ko e ngaahi tāpuaki ʻe maʻú

  • ʻE toe tuʻu mai ʻa e ongomeʻa malí ʻi he ʻUluaki Toetuʻú.

  • ʻE maʻu ʻe he ongomeʻa malí e ngaahi taloni, ngaahi puleʻanga, ngaahi tofiʻa, ngaahi mālohi, ngaahi pule, ngaahi māʻolunga mo e ngaahi loloto kotoa pē.

  • ʻE kei hokohoko lelei atu pē ʻa e nofo-malí hili e mate fakatuʻasinó.

  • ʻE fakalaka atu ʻa e ongomeʻa malí ʻi he kau ʻāngeló.

  • ʻE hākeakiʻi e ongomeʻa malí pea maʻu ha nāunau ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē.

  • ʻE maʻu ʻe he ongo meʻamalí ha “hokohoko atu hona hakó ʻo taʻe ngata” (ʻe hokohoko atu hona fāmilí mo e hakó ʻi ʻitāniti; te nau maʻu ha tupulaki ʻoku taʻengatá).

  • ʻE hoko e ongomeʻa malí ko ha ʻotua ʻo ʻikai ha ngataʻanga.

  • ʻE māʻolunga e ongomeʻa malí ʻi he meʻa kotoa pē mo maʻu e mālohi kotoa pē, pea ʻe moʻulaloa e meʻa kotoa pē kiate kinaua.

Aleaʻi e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ke lahi ange ʻenau mahino ki he ngaahi tūkunga ʻoku fie maʻú mo e ngaahi talaʻofa ʻo e mali taʻengatá:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ke “nofo maʻu” ʻi he fuakava ʻo e malí? (Mahalo te ke fie fakamatalaʻi ange ko e ʻuhinga ʻe taha ʻo e foʻi lea ko e nofo maʻu ko e tuʻumaʻu pe hokohoko atu. ʻOku toe ʻuhinga pē ia ke moʻui ʻo fakatatau mo e fuakavá.)

  • Ko e hā ʻoku ʻikai ke feʻunga ai pē ʻa e sila he temipalé ki hono maʻu ha mali ʻoku taʻengatá?

  • Ko e hā hoʻo fakakaukau mo e ongo ʻi hoʻo sio atu ki he meʻa ʻoku talaʻofa mai ʻe he Tamai Hēvaní maʻaú?

Fakaʻaliʻali e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder Russell M. Nelson

“Ko ha konga mahuʻinga ʻo e teuteu ki he moʻui taʻengatá ʻa e mali fakasilesitialé. ʻOku fie maʻu ai ha taha ke ne mali mo e tokotaha totonú, ʻi he feituʻu totonú, ʻo fakahoko ʻe ha maʻu mafai totonu, pea mo talangofua faivelenga ki he fuakava toputapu ko iá. ʻE toki fakapapauʻi leva heni ʻe ha taha ʻe hākeakiʻi ia ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá” (“Ko e Mali Faka-silesitialé,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2008, 94).

  • Te ke fakamatalaʻi fēfē ki ha taha taʻe Siasi e mahuʻinga ʻo e mali “ʻi he feituʻu totonu, ʻe ha maʻu mafai totonu”?

  • Ko e hā te ke fai he taimí ni ke teuteu ai ki ha mali taʻengata mo faʻu ha feohi ʻoku mālohí, ʻi hoʻo ʻilo e mahuʻinga ʻo e tokāteline ʻo e mali taʻengatá mo e fāmilí?

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki he meʻa ʻe liliu ʻi heʻenau moʻuí ke teuteu lelei ange ai ki ha sila he temipalé pe tauhi e ngaahi fuakava ʻoku fekauʻaki mo e sila ko iá. Vahevahe hoʻo fakamoʻoní ki hono ʻaonga ʻetau feilaulaú mo e ngāué ʻi hono fai ha mali ʻoku taʻengatá.

Laukonga ʻa e Tokotaha Akó