2013
Kōbpopo ņae Raan in Tariņae
Oktoba 2013


Kōbpopo ņae Raan in Tariņae

Pija
Jen Elder Eduardo Gavarret

Jemaron̄, likūt ad leke ilo Rilo̧mo̧o̧r, eo Ekajoor Bōtata, im kōbpopo im jab bun̄ ilo iien tariņae.

Ilo 1485, Richard III ar kiin̄ eo an England. Eaar wōr jum̧ae ilo tōre eo, im Richard eaar aikuj in jurake maron̄ eo an āinwōt kiin̄ elōn̄ ļōn̄ jen juon alen. Ak eaar juon eo ewōr kapeeļ in kōtabōlbōl, juon eo eperan im juon ritariņae eo emāletlet eo ewōr an ikōtaan 8,000 im 10,000 ritariņae.

Ejja iiō eo wōt, eaar wōr juon em̧m̧aan ekōņaan bwe en kiin̄ n̄an England, Henry Tudor, Earl jen Richmond, rijum̧we im ar jelm̧ae Richard ilo juon jikin n̄an leļo̧k etan tariņae eo: Bosworth Field. Henry, eo edike Richard, eaar ejjeļo̧k an kapeeļ in tariņae ilo juon tariņae im eaar wōr wōt an 5,000 in ritariņae ro. Bōtaab ar wōr ippān rikakpilōklōk ro rewājabdik n̄an jipan̄ e—ro em̧ōj pād ilo tariņae rōt kein, ekoba ro ippān Richard. Jibbon̄ōn eo etōrein tariņae, im aolep men kar ba bwe Richard enaaj wiin.

Juon tariņae eo ebun̄bun̄ kar kōmeļeļeik ta ko raar waļo̧k ilo O̧kwōj 22, 1485. Jibbon̄ōn eo, Kiin̄ Richard im em̧m̧aan ro an raar kōbpopo n̄an tariņae ippān ritariņae ro an Henry. Eo ewiin ilo tariņae in enaaj bōk England. M̧okta jen tariņae eo, Richard ar jilkinļo̧k juon rikarejeran n̄an lale eļan̄n̄e o̧o̧j eo waan em̧m̧antata epojak.

“M̧ōkaj in kajujuuj o̧o̧j en,” eo rikarejeran ar jiron̄ ļo̧k blacksmith. “Kiin̄ eo ekōņaan uwe ioon ilo an tōl kumi in ritariņae ro.”

Blacksmith eo ar uwaak bwe en kōttar. “Em̧ōj aō likūt juuj ilo aolepen o̧o̧j ko waan ritariņae ro an kiin̄ eo ilo jet raan rem̧ootļo̧k,” eaar ba, “im kiiō Ij aikuj in bar aeeni bar jet.

Rikarejeran eo ar ba ejjab maron̄ kōttar. “Rijum̧ae ro an kiin̄ ro rej em̧akūt kiiō, im jej aikuj in ioon er ilo meļaaj eo,” eaar ba. “Kōjerbal men ko ewōr kadede ippāmi.”

Kōm̧m̧ane āinwōt an ba kōm̧m̧ane, blacksmith ar kōm̧m̧ane jon̄an wōt emaron̄e, ar kōm̧m̧ane emen juuj in o̧o̧j jān juon m̧ōttan in aeen. Ālkin no̧e juuj ko, eaar dilaiki jilu ippān o̧o̧j eo. Ke ej kajjieon̄ in kōdeļōn̄ juuj eo kein kemen, ijoke, ejeļā ke ejabwe dila ko.

“Ij aikuji juon ak elōn̄ ļo̧k dila, im enaaj bōk jidik iien n̄an tūm̧wi,” eaar jiron̄ ļo̧k rikarejeran eo.

Eo rikarejeran, ijoke, eaar jab to an kōttar. “Ij ron̄ jilel ko kiiō,” eaar ba. “Kwoj jab maron̄ kōjerbal ta eo ewōr ippām̧ ke?”

Blacksmith eaar uwaak bwe ej kajieon̄ in kōm̧m̧ane jon̄an wōt an maron̄ ak ejjab maron̄ kōtmene bwe juuj eo kein kemen ejjab maron̄ dāpdep.

“Baj dilaiki wōt,” eo rikarejenran ar ba. “Im kōkairiir, bwe Kiin̄ Richard enaaj ilu ippād ro.”

Bwe tariņae eo ej tin jinoe. N̄an kakobaik em̧m̧aan ro an, Richard ar to taļļōn̄ ilo meļaaj eo, ire im kōperan er kōn lam̧ōj, “Wōnm̧aanļo̧k wōt! Wōnm̧aanļo̧k wōt!”

Ke Richard ej kalimjōk meļaaj eo, ijoke, ej lo jet iaan em̧m̧aan ro an rej ko. Mijak bwe ritariņae ro an jet remaron̄ barāinwōt jino ko, eaar m̧ōkaj in uwe ioon ooj eo waan n̄an ijo em̧m̧aan ro an rej ko bwe en maron̄ in kōperan er n̄an ire wōt. Bōtaab m̧okta jen an Richard maron̄ kar tōpar ļo̧k er, o̧o̧j eo waan ejikeet im okjak, kootļo̧k kiin̄ eo n̄an ioon laļ. Juon iaan juuj ko an o̧o̧j eo, āinwōt an kar blacksmith kar mijak, eaar kelak ke kiin̄ eo ej ettōr.

Richard eaar jutak jān laļ ilo an o̧o̧j eo waan jerkak im ettōr. Ke ritariņae ro an Henry raar epaaktok, Richard eaar kejopelpel jāje eo an imejatoto, lam̧ōj, “kidia! Juon kidia! Aelōn̄ eo aō n̄an juon kidia!”

Bōtaab erum̧wij. Innām, em̧m̧aan ro an Richard raar ko kōnke remijak an ritariņae ro an Henry epaaktok, im tariņae eo ar bōjrak. Jen tōre eo armej ro raar kwaļo̧k jabōn kōņņaan in:

Kōnke dila ko raar jab pād, juuj eo ar tūm̧,

Kōnke dila ko raar jab pād, juuj eo ar tūm̧,

Kōnke dila ko raar jab pād, juuj eo ar tūm̧,

Kōn kōņaan juon tariņae, laļ eo ar jako,

Im kōnke ar jabwe aolep dila ko n̄an juuj an kidia eo.1

Kapen Pedped in Katak ko Ad

Ke Ij kōļmenļo̧kjeņ kōn bwebwenato in, Ij ereiļo̧k kōn jet wāween epidodo im ekabūrom̧ōjm̧ōj ilo kar jab kapen dila in juuj eo an kidia eo n̄an ukōt bwebwenato eo. Jemaron̄ keidi dila eo ejako n̄an pedped ko ilo ko̧jpeļ in. Jabwe ilo pedped ko an ko̧jepļ in im jon̄ak ko rej ekkejeļ im iminene ko remaron̄ kōm̧m̧an ad m̧ōjņo̧ ilo meļaaj in tariņae eo ņae kapo im nana.

Ta iminene ko rejako ilo mour ko im baam̧le ko ad? Jej ke kowaan jar an baam̧le ak ad make? Etiljek ke ekkatak jen jeje ko rekwojarjar? Emakijkij ke kōm̧m̧ane nokon in jota an baam̧le? Kōļļā likio in juon m̧ōttan jon̄oul? Jerbal in jipan̄ n̄an ro jeid im jatid? Kōjparok ke raan in jabōt? Jar ke ilo tampeļ eo? Iakwe ke ro riturir?

Kōj kajjojo jemaron̄ etale mour ko ad make im lo ta eo emaron̄ jako—me pedped ak iminene me jeaikuji n̄an kapen e eļapļo̧k ilo mour ko ad make im baam̧le ko ad. Innām, ālkin ad jeļā kōn pedped ak iminene eo, jemaron̄ in jerbale kōn tiljek im kije n̄an kapen dila eo—n̄an mour eļapļo̧k kōn pedped eo im n̄an kepooj kōj make im baam̧le ko ad n̄an jutak kōn ta eo ejim̧we.

Ilo Doctrine and Covenants, Irooj ar kapilōk kōj n̄an bōk helmet in lo̧mo̧o̧r, im jāje in An jetōb eo Enaaj lutōkleplep iood, im An in naan eo Ej kwaļo̧k n̄an kōj, im n̄an tiljek m̧ae Enaaj itok (lale D&C 27:18).

Rilo̧mo̧o̧r ar kallim̧ur n̄an ro rikarejeran retiljek, bwe peier naaj Pein, im Enaaj aer likōpejn̄ak im kein tōrak; im renaaj ire peran kōn E. Im kōn An kijeek in illu, Enaaj kōpooj er (lale D&C 35:14).

Jen iien otemjej kememej bwe eļan̄n̄e “o̧o̧j eo en kar pojak n̄an raan in tariņae eo,” ilo Jabōn Kōņņan eo ba, “jokne ej ilo Irooj” (21:31). Kōm̧m̧an bwe jen ļoor kūr eo an Moronai n̄an “itok n̄an Kraist, im weppān ilo E” (Moronai 10:32). Im jej aikuj, likūt ad leke ilo Rilo̧mo̧o̧r, eo Irooj Ekajoor Bōtata, pojak im jab wōtļo̧k ilo meļaaj in tariņae ņae eo enana.

Kakeememej

  1. Lale “For Want of a Horseshoe Nail,” ilo William J. Bennett, ed., The Book of Virtues: A Treasury of Great Moral Stories (1993), 198–200.

Kōmeļeļe ko jen Greg Newbold