Lewa ni Matabete ena Matavuvale kei na Lotu

Elder Dallin H. Oaks

Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua

E levu sara na ka e tautauvata kina ka vica wale na ka e duidui kina na vakatulewa ni matabete ena matavuvale ka vakakina ena Lotu.

Noqu ulutaga na lewa ni matabete ena matavuvale kei na Lotu.

I.

E a mate ko tamaqu niu se qai yabaki vitu. Au qase duadua vei keitou na lewe tolu na gonelalai ka a sasagataka me susuga cake na tinaqu ka sa mai dawai. Na gauna au a tabaki kina meu dikoni, e a tukuna ni marautaka ni sa tiko e dua ka taura tu na matabete ena matavuvale. Ia e tomana tiko ga o Tinaqu na nona dau liutaka na matavuvale, wili kina ni lesi se ocei me masu ena gauna keitou dau tekiduru kina ka masu ena veimataka. Au kurabui sara. Au a vulica ni matabete e veiliutaki ena matavuvale. Ena tiko beka e dua na ka au sega tiko ni kila ena kena rawa ni cakacakataki na ivakavuvuli oqo.

Ena gauna vata oqo, e tiko volekati keitou e dua na turaga e dau lewa kaukauwa ka vosa vakaca tu ga vei watina. E dau vosa karakara tu me vaka e dua na laione kei watina me qai dau rere ka sautaninini me vaka e dua na lami. Ni rau dau lako ki lotu e dau muri tu e dakui tagane o yalewa ena vica na ikalawa. O ya e dau vakacudrui tinaqu sara ga. O koya e dua na marama kaukauwa ka na sega vakadua ni rawa me vakadonuya na veiliutaki vaka o ya, ka sa qai dau cudru sara ni raica me dua na marama me vakararawataki tiko vaka o ya. Au nanuma na nona dau vuki ni raica e dua na turaga me veitaliataka tiko vaka o ya na nona lewai ira na tani ena ivalavala sega ni dodonu se qaciqacia, dokadoka se viavia lewai ira na watidra ena ivalavala e sega ni dodonu (raica V&V 121:37).

Au sa raica talega eso na marama vakabauta era sega ni kila vinaka na iwalewale ni veiqaravi ni matabete. Ena nodra nanuma vinaka tiko na nodra veivolekati kei watidra ena matavuvale, eso era sa qai tosoya na veivolekati o ya ki na itavi ni matabete nei watidra, me vaka na peresitedi ni kuoramu, bisopi, se peresitedi ni kaulotu. Kena veibasai, eso na marama dawai ka ra sa vakacacani mai vei watidra (me vaka na veisere) era vakacalai ena nodra beitaka na matabete ena veivakacacani ni tagane ka ra sa qai dau lomalomaruataka tu na lewa ni matabete. Ni dua na tamata sa sotava oti e dua na leqa ena vakayagataki ni dua na iyaya vakalivaliva, sa sega ni dodonu me sa tarova na nona vakayagataka na kaukauwa vakalivaliva.

Na veileqa yadua oqo e vakavuna na kena sega ni kilai vinaka na vakatulewa ni matabete kei na ivakavuvuli levu ni vakatulewa oqo e veiliutaki ruarua ena matavuvale kei na Lotu, ia erau duidui na kena iwalewale vei rau ruarua. Na ivakavuvuli oqo e kilai vinaka ka bulataki mai vei ira na iliuliu lelevu ni Lotu kei na matavuvale kau kilai ira, ia e sega ga ni dau vakamacalataki. Na ivolanikalou sara mada ga, ka vola tu na iwalewale ni qaravi itavi ni matabete, e sega soti ni dau vakamatatataka se ivakavuvuli cava me vakayagataki ena matavuvale se ena Lotu kei na kena me vakayagataki vei rau ruarua.

II.

Ena noda ivakavuvuli kei na noda bulataka, erau veiwekani voleka sara na noda matavuvale kei na Lotu. E vakararavi na matavuvale kina Lotu me baleta na ivakavuvuli vakalotu, cakacaka tabu, kei na veidola ni matabete. Ena dau solia na Lotu na veivakavulici, vakatulewa, kei na cakacaka tabu ka na gadrevi me vakarautaka na veiwekani ni matavuvale ki na bula tawamudu.

E tiko ruarua na parokaramu ni itavi qaravi ena matavuvale kei na Lotu. Erau sa veivolekati sara, ka ni kevaka eda sa dina tiko ki na dua vei rau, eda sa na dina tale tikoga ki na kena ikarua. Ni ra dau raica na gone na nodra dina na itubutubu ki na itavi era qarava ena Lotu, era na vaqaqacotaki sara vakavinaka ki na nodra matavuvale. Ni sa qaqaco na matavuvale, sa na qaqaco na Lotu. Erau cici vata sara tikoga na rua oqo. Erau bibi ruarua, ka dodonu me rau dui qaravi sara vakavinaka ni nanumi tiko na kena ikarua. Na parokaramu kei na itavi qaravi ni Lotu me kakua ni veisaqasaqa kei na gagadre e tiko me rawa ni ra dau tiko vata na matavuvale ena veigauna ni matavuvale. Vakakina na itavi vakavuvale me kakua ni lavaki ena gauna ni soqoni ni sakaramede se dua tale na gauna ni soqoni ni Lotu.

Eda na gadreva ruarua na itavi qaravi ni matavuvale kei na Lotu. Kevaka me sa taucoko tu na veimatavuvale kece, sa na rawa ni vakalailaitaka na Lotu na veitavi me qaravi. Ia ena vuravura era bula kina e lewe levu sara na itabagone era tuberi cake ena vaimatavuvale ka yali tiko kina e dua na itubutubu, baleta beka ni sega ni lewenilotu, se sega beka ga ni malele ki na veiliutaki vakalotu, sa na ganita me vakavinakataka na Lotu na nona veitavi qaravi me na semata na veivanua e lala voli. E raica vakayalomatua na marama tinaqu ni itavi qaravi ena Lotu ena vukei iratou na luvena me ratou na dau laki sotava kina na ka e sega ni rawa ni solia o koya e vale baleta ni sega tu e vale na veiliutaki vakatama. Au nanuma ni dau vakauqeti au meu tovolea meu dau vakaraici ira ka vakamuri ira na turaga vinaka ena neitou tabanalevu. E vakayaloqaqataki au meu curu ki na sikauti ka lakova na veitavi qaravi ni Lotu ka na solia vei au na kila vaka ko ya.

Ena dua na matalotu ka ra lewe levu kina na dawai, ia e sega tu na nodra itokani me vaka ka a navuca taumada na Turaga vei ira na luvena tagane kei na yalewa, sa dodonu ki na Lotu me vakarautaka na parokaramu me rawa ni sotava na nodra gagdre na dawai.

III.

Na lewa ni matabete e cakacaka ruarua ena matavuvale kei na Lotu. Na Matabete sai koya na kaukauwa ni Kalou ka vakayagataki me ra vakalougatataki kina na luvena, tagane kei na yalewa. Eso na noda ivosavosa me vaka na, “na yalewa kei na matabete,” e vakavurea na vakanananu cala. O ira na turaga era sega ni “matabete.” Na soqoni ni matabete e nodra soqoni o ira e tu vei ira ka ra vakayagataka tiko na matabete. Na veivakalougatataki ni matabete, me vaka na papitaiso, na ciqomi ni Yalo Tabu, na edaumeni ni valetabu kei na vakamau tawamudu, e soli ruarua vei tagane kei yalewa. Na lewa ni matabete e cakacaka ruarua ena matavuvale kei na Lotu, me vaka sa tauyavutaka tu mai na Turaga.

Ena gauna e mai mate kina o tamaqu, e a mai veiliutaki voli e vale na tinaqu. E sega vua na ilesilesi vakabete, ia me vaka ga ni o koya na itbutubu ka bula tiko sa mai yaco o koya me veiliutaki ena neitou matavuvale. Ena gauna vata oqori, e sa dau rokova tu ga o koya na veiliutaki vakamatabete ni neitou bisopi kei ira tale na vo ni iliuliu ni lotu. O koya e veiliutaki ena matavuvale ia, eratou vakarorogo ki na veiliutaki ni Lotu.

IV.

E levu sara na ka e tautauvata kina ka vica wale na ka e duidui kina na vakatulewa ni matabete ena matavuvale ka vakakina ena Lotu. Kevaka me da sega ni raica rawa ka rokova na kena duidui eda na sotava na veika dredre.

iDola. E dua na duidui levu ni matabete ena Lotu kei na matabete ena matavuvale sa ikoya na lewa ni matabete kece ena Lotu ena cakacaka ena ruku ni lewa nei koya e tiko vua na idola ni veika kece e qarava na matabete. Ena kena ka dua na lewa ni veiliutaki ena matavuvale se tama se tina dawai ena vakatulewa ga ka sega ni vakarorogo tale vua e dua e tiko vua na idola ni matabete. Na itavi qaravi ni matavuvale oqo, e wili kina na liutaki ni veiqaravi ena matavuvale, soqoni ni matavuvale me vaka na lotu ni matavuvale, masu vakamatavuvale, vakavulici ni kosipeli, kei na veivakasalataki kei na veivakadodonutaki. E wili talega kina vei ira na tama era sa tabaki oti me ra dau ia na veimasulaki.

Ia, na idola ni matabete me lewa mai na kena laki qaravi na nodra tabaki se vakadeitaki na lewe ni matavuvale. Oqo e baleta tiko ni isoqosoqo sa tauyavutaka na Turaga me na qarava na kena vakaivolataki na cakacaka vakalotu ni matabete sa ikoya na Lotu ka sega ni matavuvale.

iYalayala. Na veilawalawa ena Lotu me vaka na tabanalevu, kuoramu se mataisoqosoqo e dau tikoga na iyalayala ni vanua ni veiqaravi kei na dodonu ni vakatulewa ka salavata kaya. Dua na kena duidui ni veiwekani kei na itavi ni matavuvale e sega ni vakatau ena vanua era dui vakaitikotiko kina na lewe ni matavuvale.

Vakaiyalayala. E dau vakaiyalayala ga na itavi ena Lotu, ia na itavi ni matavuvale e sega ni vakaiyalayala.

Kacivi ka vagalalataki. Dua tale na duidui e dau yaco ena gauna ni veikacivi kei na veivagalalataki. Ena Lotu, na iliuliu ni matabete ka tiko vua na idola ni lewa me kacivi se vagalalataki e dua na tamata ka qaravi itavi tiko ena ruku ni nona veiliutaki. Ena rawa talega vua me “bokoca tani” na yacadra ka me ra sa kakua ni lewe ni lotu (raica Mosaia 26:34–38; Alama 5:56–62). Ia, na veiwekani ena matavuvale sa rui ka bibi, ka sega gona ni tiko vei iliuliu ni matavuvale na kaukauwa me veisautaka na iwiliwili ni matavuvale. Na kena o ya ena rawa walega vei koya e tiko vua na veivakadonui me veisautaka na veiwekani vakamatavuvale ena lawa ni tamata se na lawa ni Kalou. Oqo, sa rawa ni vagalalataki Peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei o Bisopi, ia, e sega ni rawa me tagutuva na nodrau veiwekani kei watina, vakavo kevaka me sa veisere mai vei watina ena lawa ni tamata. Ena tautauvata, ni nona vauci me tawamudu ena sega ni wa me tini botoilevu, vakavo kevaka me sa tagutuvi na kena isema ena ruku ni lawa ni Kalou. Dua tale na kena ivakaraitaki, sa rawa ni vagalalataki e dua na itabagone ka vakaitavi tiko ena mataveiliutaki ni kalasi se kuoramu mai vei koya na iliuliu ni matabete ena tabanalevu, ia na itubutubu e sega ni rawa ni veisere vata kei na dua na luvena kevaka me dau vakayacora eso na ivakarau me dau vakamaduataki rau. Na veiwekani vakamatavuvale e dau bula balavu toka mai na veiwekani vakalotu.

Mataveiwekani. Dua na duidui levu ni veiqaravi ni vakatulewa ni matabete ena matavuvale kei na Lotu e tauri mai ni matavuvale e liutaki mai vua na peteriaki, ia na Lotu e liutaki mai vei ira era sa veitarataravi tu na nodra itutu. Na ivakavuvuli ni mataveiwekani e duidui toka ena matavuvale mai na kena e tiko ena Lotu.

Na ivakaro raraba ni matavuvale e tiko kina na ivakamacala totoka sara ni nodrau veiwekani na veiwatini mai vei tagane vakakina vei yalewa. Me vaka ni duidui na nodrau itavi, “ena veitavi bibi oqo, sa dodonu vei tama kei tina me rau dau veivukei me vaka ni rau veiwekani voleka sara” (“Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba,” Liahona, Okot. 2004, 49).

E a tukuna vakaoqo o Peresitedi Spencer W. Kimball: “Ni da vosa tiko me baleta na vakawati me veiwekani, ia me da vosa ka tukuna na taucoko ni veiwekani. Eda sega ni vinakati ira na noda yalewa Yalododonu Edaidai me ra dau tiko lo ka vakarorogo se vakarorogo vagauna, ia sa nodra itavi tawamudu! Ni yalovinaka ka vakaitavi me taucoko na nomuni cau” (The Teachings of Spencer W. Kimball, ed. Edward L. Kimball [1987], 315).

E a tukuna talega o Peresitedi Kimball, “eda sa rogoci ira na tagane ka ra tukuna vei ira na watidra, ‘Au taura tu na matabete ka sa dodonu mo cakava na veika au tukuna vei iko mo cakava.’” O koya e sa vakatanitaka sara ga na lewa ni matabete ena bula vakawati, ka tukuna ni tamata vaka o ya, “me sa kakua sara ga ni dokai na nona matabete” (The Teachings of Spencer W. Kimball, 316).

E tiko eso na itovo kei na ivakarau ena veiyasai vuravura ka vakatara na tagane me lewai yalewa, ia na veivakacacani vakaoqori me kakua ni kau mai ki na matavuvale ni Lotu i Jisu Karisito. Nanuma ni dau veivakavuilici o Jisu, “Dou sa rogoca sa dau kainaki vei ira e liu … ia koi au au sa kaya vei kemudou …” (Maciu 5:27–28). Kena ivakaraitaki, e vakacala na itovo ni Nona vanua na iVakabula ena Nona dau vakaraitaka na Nona lomani ira na yalewa. Me noda dauveituberi na itovo ni kosipeli e a vakavulica o Koya.

Kevaka me ra vinakata na tagane na veivakalougatataki ni Turaga me tiko ena veiliutaki ni nodra matavuvale, sa dodonu me ra vakayagataka na nodra matabete ena kena ivakavakayagataki sa lesia oti tu mai na Turaga:

“Raica sa sega sara ni kilikili me vakayacori na cakacaka vakabete ena ivakarau kaukauwa se vakasaurara,ia me vakayacori ga ena veivakauqeti, na vosota vakadede, na yalomalua na yalomalumalumu, kei na loloma e sega ni veivakaisini:

“Io, ena yalo e veidokai kei na yalomatua …” (V&V 121:41–42).

Ni vakayagataki vaka o ya na matabete ena matavuvale vaka-peteriaki, eda na rawata na “taucoko ni veiwekani” ka vakavuvulitaka o Peresitedi Kimball. Me vaka ga e kacivaka na, i vakaro raraba ni matavuvale:

“Ni na qai laki kunei ga na bula marau ena veimatavuvale, kevaka me yavutaki ena ivakavuvuli ni Turaga, o Jisu Karisito. Na yavu ni matavuvale vinaka , kei na bula veilomani vakaveiwatini sa ikoya na nodra vakavulici ena vakabauta, masumasu, veivutuni, veivosovosoti, veidokai, veilomani, yalololoma, gugumatua, kei na ivakasala vinaka me ra vakamarautaki kina” (Liaona, Okot. 2004, 49).

Na itavi ena Lotu ena qaravi ena ivakavuvuli ka umani keda vata tiko kei na lewa ni matabete ena Lotu. Na ivakavuvuli ni veivakauqeti kei na vosota vakadede e vakavuvulitaki tiko ena wase 121 sa dodonu talega me vakayagataki ena Lotu.

Na ivakavuvuli au se qai vakaraica lesu tale tiko oqo ena kila vinaka ka taleitaka e dua ma yalewa vakawati mai vua e dua na dawai, vakabibi e dua na dawai ka se bera vakadua ni vakawati. Ena gauna oqo e sega sara tikoga ni se tovolea o koya na lewa ni matabete ena mataveiwekani ni bula vakawati. Na ka e sotava kei na lewa ni matabete e tiko ena kena veitarataravi na lewa ni veiliutaki ena veiwekani ni Lotu, kei na so na yalewa dawai era nanuma ni sega na ka era lewa ena bula veiwekani vaka o ya. O koya gona ena ganita kina me tiko e dua na matabose gugumatua ni tabanalevu, na vanua me ra dabe vata kina na tagane kei na yalewa vakaitavi ena tabanalevu ka veivosakitaka kei koya ka veiliutaki tiko vaka-bisopi.

V.

Meu tinia ena so na ivakavuvuli kei na dua na ka au a sotava.

Na cioloji ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai e vakanamata ki na matavuvale. Na noda veiwekani kei na Kalou kei na inaki ni bula e vuravura ena vakamacalataki ga ena yavu ni matavuvale. Eda luvedrau vakayalo na itubutubu vaka-lomalagi. Na ituvatuva ni kosipeli ena cakacakataki ena vuvale vakavuravura, kei na noda takete cecere duadua sa ikoya me da maroroya na veiwekani ni matavuvale me yacova na tawamudu. Sa inaki duadua ni Lotu ka a tauyavutaka na noda iVakabula me vukei keda me da rawata na bula tawamudu ena matanitu vakasilesitieli, ka na rawa duadua ga ena veiwekani ni matavuvale.

Sa rauta me kilai tu ni noda Lotu e sa kilai tu ga ni lotu ka dau vakaliuca na matavuvale. Sa rauta me da dau yalolailai ena kena sa lutu sobu na veika vakalawa kei na itovo ni bula vakawati kei na susu gone. Ni sotava tu o vuravura e dua na gauna me sa vaka e yali na inaki ni vakawati kei na bibi ni susu gone, sa ka bibi kina ki na Yalododonu Edaidai me kakua ni vakacalai baleta na veika oqo.

Na vakabauta ni tina dawai ka a susugi au e sega ni vakacalai ena ka e baleta na tawamudu vakalou ni matavuvale. E dau rokova o koya na itutu ni tamai keitou sa mate. E cakava o koya me vaka ga ni dau tiko ena neitou matavuvale. E dau talanoataka na balavu ni kena tawamudu na nodrau vakamau ena valetabu. E dau vakaraitaka wasoma vei keitou na ka ena vinakata o tamai keitou me keitou cakava me rawa ni keitou na sotava na yalayala e yalataka vei keitou na iVakabula ni rawa ni keitou na matavuvale tawamudu.

Au nanuma lesu e dua na ka e yaco ka vakaraitaka na revurevu ni nona dau veivakavulici. Ena dua na yabaki ni bera na Siganisucu, e a kerei au na neitou bisopi, niu a sa dikoni voli, me keirau kauta mada yani eso na iloloma ni Siganisucu vei ira na marama dawai ena tabanalevu. Au dau kauta yani ki na veikatuba kece sara na iloloma kei na nona vakanuinui vinaka. Ni sa draivataki au yani ki vale, sa qai vo tiko e dua na ioloolo. Sa qai solia vei au ka kaya ni o ya na nei tinaqu. Ni sa gole yani, au sa qai mai tucake tu ena kena sa miri tu mai na ucacevata ka vakataroga se cava me dua kina na ioloolo nei tinaqu. Sega vakadua ni bau wiliki koya tu me dawai, ka sega vakadua ni bau takasa vei au ni o koya e vakakina. Ki na dua na gonetagane yabaki 12, o koya e sega ni dawai. E a dua voli na watina ka tiko na tamai keitou. O koya e se gade tu vakalekaleka.

Au dau vakanamata tu ki na siga lagilagi ko ya na gauna era na sota tale kina o ira era sa veibiu tu kei keda kece sara me da na vakataucokotaki me vaka sa yalataka tu na Turaga. Au vakadinadinataki Jisu Karisito, na Luvena e Le Duabaua ga na Tamada Tawamudu, na nona kaukauwa ni matabete kei na nona Veisorovaki kei na Tucaketale ka sa na vakavuna kina me rawa, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.