Qarava na Nomu iTavi—Ena Kena Vinaka Duadua
Na matabete e sega sara ni okati me dua na isolisoli baleta ni oqo e dua na ilesilesi me veiqaravi, e dua na dodonu me veitokoni, ka dua na madigi me vakalougatataka na nodra bula na tamata.
Kemuni na veitacini ena matabete, ko ni soqoni vata mai ena Vale ni Koniferdi kei na veiyasai vuravura, au yalo vakacegu ena noqu lesi meu wasea vei kemuni eso na vakasama. Au masuta na Yalo ni Turaga me tiko kei au ena noqu na vakayacora.
Au kila deivaki tu ni tiko maliwai keda nikua o ira na dikoni ka ra se qai tabaki walega oqo me yaco sara ki na bete levu qase duadua. Kivei kemuni yadua, na vakalesui mai ni Matabete i Eroni vei Oliver Cowdery kei Josefa Simici mai vei Joni na Dauveipapitaisotaki kei na Matabete i Melikiseteki vei Josefa kei Oliver mai vei Pita, Jemesa kei Joni era gauna bibi ka dau vakamareqeti.
Vei kemuni na dikoni, meu tukuna mada na gauna au a tabaki kina meu dikoni. Eratou vakabibitaka na matabisopi na bibi ni itavi ni kena dau votai na sakaramede. Vakabibitaki na isulusulu, kei na irairai me savasava. Ni keimami vakavulici tiko ena ivalavala ni kena votai na sakaramede, vakadreti vei keimami na kena dau laki soli vei Louis Mcdonald, e dua na turaga ka a tauvi koya tu e liu na paralasi, ka me rawa ni na dau taura ka vakayagataka talega na sakaramede tabu.
Au nanuma na gauna au lesi kina meu laki solia na sakaramede ki na iyatu idabedabe e dabe tiko kina o Baraca Mcdonald. Au a taqaya ka lomalomarua niu sa volekata yani na turaga vinaka oqo, au sa qai raica ni dredre mai ena marau ni vakaraitaka na nona vakavinavinaka ni rawa ni na vakayagataka talega na sakaramede. Taura toka na ligaqu imawi na tereya, au taura e dua na tiki ni madrai ka sosomaka yani ki na tebe ni gusuna. E vakatalega o ya na kena soli na wai. Au vakila niu a tu ena dua na tikina tabu. Io e vaka dina kina. Na veivakalougatataki ni dau laki soli sakaramede vei Baraca Mcdonald e vakarautaki keimami me keimami dikoni vinaka cake.
Ena rua ga na vula sa oti, ena Sigatabu na ika 31 ni Julai, au a tiko kina mai Fort A. P. Hill, Virginia, ka lotu ena Soqoni ni Sakaramede ni Yalododonu Edaidai ka a vakayacori ena National Scout Jamboree. Na inaki ni noqu tiko ekea meu laki vosa vei ira na 5,000 na cauravou Yalododonu Edaidai kei ira na nodra iliuliu ka ra a soqova tiko ena macawa yani ki liu na itavi ni Jamboree. Era dabe vakadigagalu ena dua na vale ni sara vakatasuasua ni ra lagasere tiko e lewe 400 na Matabete i Eroni:
Cauravou ni Momani, cauravou ni Momani
Au cauravou ni Momani;
Ena qati au beka e dua na tui,
Baleta niu cauravou ni Momani.1
E a masulaki na sakaramede, ena nodra vakaitavi e 65 na bete ena teveli lelevu ka sa vakarautaki tu me qaravi kina. E rauta ni 180 na dikoni era veivotayaka na sakaramede. E votai na sakaramede ki na ilawalawa levu oqo ena gauna vata ga e rawa ni taura na kena votai na sakaramede ena dua na valenilotu ka sa oso tu ena lewenilotu. Sa dua na irairai e veivakadrukai dina au raica ena mataka o ya ni ra sa qarava na ilawalawa ni Matabete i Eroni na cakacaka bibi ni votai ni sakaramede.
Sa ka bibi sara vua e dua na dikoni me tuberi voli ki na dua na gauna me na laki sotava e dua na veivakauqeti vakayalo ka me na rawa ni vulica na bibi ni itavi e sa tabaki kina. Ena dua na tabanalevu e a vakavuvulitaki sara kina na kena qaravi na soqoni ni isolisoli ni lolo.
Ena siga ni lolo era dau gole yani na dikoni kei na ivakavuvuli me ra laki soqona mai na isolisoli ni lolo vei ira na matavuvale ka ra dau soli isolisoli ni lolo. Era a vosa kudrukudru na dikoni me baleta ni ra na tekivu e liu mai vei ira na ivakavuvuli.
E a lako mai vei iratou na matabisopi na veivakauqeti me ra kau vakasarasara na dikoni kei na ivakavuvuli ki na Welfare Square. Eke era raici ira kina na gone vakaloloma ni ra ciqoma tiko na nodra ivava vou kei na sulu tale eso. E sega ni dua na ilavo me veisautaki. Dua ga na ka e tukuni, “Ra cauravou, oqo na vanua e vakayagataki kina na ilavo ko ni dau soqona ena siga ni lolo—na kakana, isulu, kei na veika e ganita vei ira na vakaloloma.” Era matadredredre na matabete i Eroni, era tucake vakadodonu, ka guta me ra veiqaravi vakavinaka cake.
Nikua, me baleta na ivakavuvuli kei na bete, o kemuni kece sara e dodonu mo ni sa lesi mo ni itokani ni dausiko vuvale vata kei na dua na Matabete i Melikiseteki. Sa dua na itavi vinaka ni vakavakarau ni lako ki na kaulotu. Sa dua na gauna vinaka ni vulica na vakaivakarau ni bula. Ena veisau e dua na cauravou mai na nona dau nanumi koya ga ni sa lesi me “veiqaravi vei ira tale eso.”2
E veivakasalataki o Peresitedi David O. McKay, “Na siko vuvale sa dua na itavi vinaka ka veivakacegui ni da veivakavulici ka veivakayarayarataki vei ira na luvena na Tamada… . Sa dua na veiqaravi vakalou, io e itavi vakalou. Sa noda itavi vaka Dausiko Vuvale me da dau kauta yani na yalo ni Turaga ki na veimatavuvale kei na yalo vakayadua.”3
Na siko vuvale e dau saumi kina na masu ka vakatarai keda me da raica na kena dau yaco na cakamana.
Niu dau vakananuma na siko vuvale, au dau nanuma lesu e dua na tamata na yacana o Johann Denndorfer mai Debrecen, e Hungary. E a veisau ki na Lotu o koya ena vica na yabaki yani ki liu mai Jamani, ia oqo ni sa oti na iKarua ni iValu Levu sa mai kunea ni sa mai wili tu vaka kaivesu ena nona vanua e Hungary. Sa dua na ka na nona dau via veitaratara kei na Lotu. Oti sa qai basika na nona dausiko vuvale. O Baraca Walter Krause kei na nona itokani era biuta mai na tokalau-vualiku kei Jamani me rau lako sara ki Hungary me rau laki vakacavara kina na nodrau itavi. Ni se bera ni rau biuta na nodrau vale mai Jamani, e a sa tukuna rawa o Baraca Krause vei nona itokani, “O na rawa beka ni lako vata kei au ena macawa oqo ki veisiko?”
Taroga yani o nona itokani, “Gauna cava daru na biubiu kina?”
Tukuna yani o Baraca Krause: “Mataka.”
Lesu tale mai na taro, “Gauna cava daru na qai lesu mai?”
Sega ni wawa tale o Baraca Krause ni tukuna yani, “O dua beka na macawa.”
Erau sa qai lako yani me rau laki sikovi Baraca Denndorfer kei na so tale. O Baraca Denndorfer e se bera ni bau dua na nona dausiko vuvale ni se bera na ivalu. Oqo ni sa raica na tamata ni Kalou sa vakacibicibi. E sega ni lululu vata kei rau, e curu ki na rumu ka kauta mai na nona ikatini ena vanua e vunitaka tu kina ena vica vata na yabaki. Na ikatini oqo e sa qai solia vei rau na nona dausiko vuvale, sa qai tukuna cake yani, “Oqo sa na qai rawa meu lululu vata kei kemudrau.”
Vei kemuni na bete ena Matabete i Eroni, o kemuni na cauravou oqo sa nomuni itavi bibi na masulaka na sakaramede, ni tosoya tiko na itavi ni siko vuvale, ka vakaitavi ena qaravi ni cakacaka tabu vakalotu ni papitaiso.
Ena limasagavulu kalima na yabaki sa oti, au a kila voli kina e dua na cauravou, o Robert Williams, ka tiko vua na ilesilesi vakabete ena Matabete i Eroni. Niu Bisopi, au nona peresitedi ni kuoramu. Ni dau vosa, o Robert e dau tata qai tatao, sega ni dau tarovi koya rawa. Kila tiko vakaikoya, mamadua, taqayataki koya kei ira tale eso, sa vakaleqai koya sara ga na leqa oqo. Sega soti ni dau ciqoma o koya na itavi; sega ni rawa vakadua ni da raica na yaloka ni matana, sa dau rai sobu tu ga. Dua na siga e yaco eso na ka e matalia, sa qai vakadonuya o koya na itavi me papitaisotaka e dua.
Au dabe voleka toka vei Robert ena vanua ni papitaiso ena loqi ni papitaiso ena Salt Lake Tabernacle. O koya e vakaisulu tu ena isulu vulavula, ni sa vakarau mai me mai vakayacora na cakacaka e sa lesi kina. Au tarogi koya se sa bau vakacava toka. E raica sobu na fuloa ka tata na ka e kaya voleka me sega ni tarovi koya rawa ni sa baci leqa sara ga na nona bula.
Keirau dui masu vagumatua me na rawata na nona itavi. Sa qai kaya mai o vunivola, “O Nancy Ann McArthur sa na papitaisotaki koya o Robert Williams, e dua na bete.”
E a toso vakatikitiki mai vei au o Robert, kalawa yani ki na tobu, taura na ligai Nancy ka vukei koya yani ki wai ka dau vakasavasavataka na bula ni tamata ka vakarautaka e dua na sucuvou vakayalo. A qai cavuta vakaoqo, “Nancy Ann McArthur, sa lesi au ko Jisu Karisito, meu papitaisotaki iko ena yaca ni Tamana, kei na Luvena, kei na Yalo Tabu, Emeni.”
E a sega mada ga ni tata na gusuna. A sega mada ga ni yalolailai! Sa yaco e dua na cakamana vou. E a qai vakayacora tale o Robert na nodratou papitaisotaki e rua se tolu tale na gone ena iwalewale vata ga o ya.
Ena rumu ni veisau au a laki vakacaucautaki Robert kina, kau a namaka tiko me baci tatao mai na nona vosa. Au a cala. A rai sobu ka vakaraitaka mai na nona vakavinavinaka.
Au vakadinadinataka vei kemuni ni gauna a veiqaravi kina o Robert ena lewa ni Matabete i Eroni, a vosa ena kaukauwa, ena qaqa, ka vukei mai vakalomalagi.
Ena rua na yabaki sa oti e a noqu madigi meu vosa ena lotu ni veibulu vei Robert Williams ka mai vakacaucautaka na lewe ni matabete yalodina oqo ka a saga na nona vinaka taucoko ena nona bula taucoko me rokova na nona matabete.
Ena so vei kemuni na cauravou e tiko ena bogi nikua ena rairai dau mamadua se o nanuma tiko ni ko sega ni kilikili mo taura e dua na veikacivi. Mo ni nanuma tiko ni cakacaka oqo e sega ni nomuni se noqu duadua ga. E rawa ni da rai yani ki lagi ka kerea na veivuke vakalou.
Me vaka ga eso vei kemuni, au kila vakavinaka na cava na rarawa kei na madua ni itabagone. Niu a se cauravou lailai, au a dauqito tavipolo ena koronivuli taumada kei na koronivuli torocake. E a digitaki e rua na kavetani, oti me qai rau digitaki ira na lewe ni nodrau timi. Io. Era a digitaki e liu o ira na dauqito vinaka, na kena ikarua kei na kena ikatolu. Mo digitaki ki na ikava se ikalima e sega soti sara ni ca, ia ni ko sa ika otioti ni digitaki ka mo qai laki taura sara e dua na itutu e taudaku sa qai dua na ka lolovira. Au kila; niu a tu ekea.
Au sa dau nuitaka tiko me kakua ni vukataki mai na polo ki na noqu yasana, niu na vakalutuma dina ga, era na cici yani ka laki tabaka sara na polo, ka ra na dredrevaka o ira na lewe ni timi.
E vaka sara ga a yaco e nanoa, au nanuma sara na gauna a veisautaki kina na noqu bula. Me vaka ga au a tukuna, sa tekivu sara na qito: au a digitaki sara e muri. Au a lako yani ena yalorarawa ki na tutu sara e muri kau sa raica mai ni ra sa tawana kece tu na daucici ena timi o ya na besi (base). Erau sa vakarau sara mai e rua me rau tavi polo. Vakasauri ga,na dautavipolo e tarava a tavia vakayawa e dua na polo. Sa vukataki yani na polo oqo ki na noqu yasana. Ena yawa beka mai vei au? Au a ciciva yani na vanua au nanuma ni na tau kina, au a masu lo niu sa cici tiko ka dedeka yani na ligaqu calo. Au a vakurabuitaki au. Au a ciqoma na polo! E a qaqa na neitou timi.
Na veika sa yaco oqo e vaqaqacotaka na yaloqu, vakauqeta meu gadreva na vakatovotovo ka kauti au tani mai na itutu e muri sara ka yaco meu dua na daurawa ka dina ena timi.
Eda rawa ni da vakila na gauna dokai ni itavi. Ena vukei keda e dua na iwalewale tudei ena tolu na vosa: Kakua ni soro.
Mai na drama, Shenandoah, e voqa mai kina na vosa veivakauqeti: “Kevaka eda sega ni tovolea, eda na sega ni cakava; kevaka eda sega ni cakava, qai cava na vuna eda mai tiko kina eke?
Era sa kune tu na cakamana ena veivanua ena gauna e vakarabailevutaki kina na veikacivi ni matabete. Na vakabauta ni sa sosomitaka na lomatarotaro, na lomasoli ni sa tagutuva na sasaga kocokoco, na kaukauwa ni Kalou ena vakayacora sara na Nona inaki taucoko. Na matabete e sega sara ni okati me dua na isolisoli baleta ni oqo e dua na ilesilesi me veiqaravi, e dua na dodonu me veitokoni, ka dua na madigi me vakalougatataka na nodra bula na tamata.
Ena rawa ni yaco totolo mai na veikacivi ni itavi ni o keda eda lewe tiko ni matabete eda na vakayacora na ilesilesi e soli vei keda. O Peresitedi George Albert Smith, na iliuliu rakorako ka gugumatua, a kaya, “Sa nomu itavi taumada mo vulica na veika e gadreva na Turaga sa qai rawa ena kaukauwa kei na qaqa ni Nona Matabete Tabu mo vakarabailevutaka kina na nomu veikacivi ena matadra na wekamu ena iwalewale me ra na marautaka kina o ira na tamata me ra muri iko.”4
Ena vakarabailevutaka vakacava e dua na tamata e dua na veikacivi? Ena nona vakayacora ga na itavi e vinakati kina. E dua na italatala qase ena vakarabailevutaka na veikacivi tabaki ni dua na italatala qase ena nona vulica na nona itavi vakaitalatala qase kei na nona matanataka. Sa vaka o ya vua e dua na italatala qase, sa vakakina vua e dua na dikoni, e dua na ivakavuvuli, e dua na bete, bisopi, kei ira yadua era vakaitutu ena matabete.
Kemuni na veitacini, sai koya ga na kena vakayacori—sega ni tatadrataki tiko—era na qai vakalougatataki na tamata, era na dusimaki eso, ka vakabulai na yalo. “Ia dou muria na vosa ka kakua ni rogoca walega ka vakaisini kemudou kina vakai kemudou,”5 e vakasalataka o Jemesa
Vei kemuni taucoko ko ni na rogoca na voqa ni noqu itukutuku oqo mo ni vakavoutaka na nomuni sasaga mo ni rawata na veidusimaki ni Turaga ena noda bula. E vuqa sara era kerea ka masuta na veivuke. Era tiko eso era yalolailai ka ra gadreva me ra lomani.
Ena vuqa na yabaki sa oti niu a se bisopi tiko kina, au a vakatulewataka tiko e dua na tabanalevu vakaitamera ka tiko kina e sivia e udolu na lewenilotu, ka wili tiko kina e 87 na yada. Ena dua na gauna, au a laki veisiko vata kei na dua na noqu daunivakasala vua e dua na yada kei na luvena yalewa vakaleqai vakayago. Ni keirau sa biuta mai na nodrau itikotiko, e dua na marama mai na itikotiko veibasai ni olo o ya a tucake tu e mata ni nona katuba ka tarovi keirau. E a tautau toka vaka-Kiriki na nona vosa mai ka taroga kevaka o au e dua na bisopi; au a sauma ni vakakina. A kaya vei au ni dau raici au vakalevu niu veisiko vei ira eso. Oti a qai kaya mai, “E sega ni dua e sikovi au mai se na watiqu sa davo malumalumu koto. E rawa beka mo drau curu mai ka sikovi keirau, e dina ga ni keirau sega ni lewe ni nomudrau lotu?”
Ni keirau curu yani ki nona vale, keirau raica sara ni rau vakarorogo tiko ki na domodratou na Tabernacle Choir ena retio. Keirau a veivosaki vakalailai kei rau na veiwatini oqo ka qai masulaka na turaga watina.
E tarava yani na veisiko o ya, au dau laki rai ekea ena vuqa na gauna. Erau a qai laki sotavi rau na daukaulotu oi rau na veiwatini oqo, ka papitaiso sara na marama watina, o Angela Anastor. Ni oti toka e dua na gauna, sa mai leqa kina na turaga watina, ka a noqu na madigi meu liutaka ka vosa ena nona lotu ni veibulu. O Sisita Anastor, ena nona kila na vosa vaka-Kiriki, a qai laki vakadewataka e muri na tikidua vakayagataki vakalevu, “E Tukuna o Josefa Simici na Kena iTalanoa Vakataki Koya,” ena vosa vaka-Kiriki.
Au taleitaka na cibi oqo: “Cakava na nomu itavi; e vinaka oqo, Laiva vua na Turaga na kena vo.”6
Na veiqaravi gugumatua ena Matabete i Eroni ena vakarautaki kemuni na cauravou mo ni ciqoma na Matabete i Melikiseteki, mo ni kaulotu, ka mo ni vakamau ena Valetabu.
Ko ni na daunanumi ira tikoga na nomuni daunivakasala ena kuoramu ni Matabete i Eroni kei ira na nomuni itokani lewe ni kuoramu, sa qai vakilai kina na ka dina, “Na Kalou e sa solia vei keda me da daunanuma, me rawa kina ni da taura na rosi ni June ena iotioti ni gauna ni noda bula.”7
Kemuni na cauravou ni Matabete i Eroni sa waraki kemuni tu na veisi- ga ni mataka; vakarautaki kemuni kina. Me dusimaki kemuni tikoga na Tamada Vakalomalagi ena nomuni na vakayacora. Me na dusimaki keda taucoko ena noda cakacakataka me da doka na matabete eda sa lesi kina ka vakarabailevutaka na noda veikacivi, sa noqu masu ena yalo vakacegu, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.