2010-2019
Ιεραποστολικό έργο: μοιραστείτε με τους άλλους ό,τι είναι στην καρδιά σας
Γενική Συνέλευση Απριλίου 2019


Ιεραποστολικό έργο: μοιραστείτε με τους άλλους ό,τι είναι στην καρδιά σας

Όπου κι αν είστε σε αυτή τη γη, υπάρχουν πολλές ευκαιρίες να διαδώσετε τα καλά νέα του Ευαγγελίου του Ιησού Χριστού.

Τον περασμένο μήνα, οι Δώδεκα ήταν προσκεκλημένοι του αγαπητού μας προφήτη, Προέδρου Ράσσελ Νέλσον, για να ταξιδέψουν μαζί του στην αφιέρωση του Ναού της Ρώμης στην Ιταλία. Ενώ ταξιδεύαμε, σκέφθηκα τον Απόστολο Παύλο και τα ταξίδια του. Στην εποχή του, για να πας από την Ιερουσαλήμ στη Ρώμη έπαιρνε περίπου 40 ημέρες. Σήμερα, σε ένα από τα αγαπημένα αεροπλάνα μου, παίρνει λιγότερο από 3 ώρες.

Οι μελετητές της Βίβλου πιστεύουν ότι ο Παύλος ήταν στη Ρώμη, όταν έγραψε αρκετές από τις επιστολές του, οι οποίες ήταν βασικές στην ενδυνάμωση των μελών της Εκκλησίας τότε καθώς και σήμερα εξίσου.

Ο Παύλος και τα άλλα μέλη της αρχαίας Εκκλησίας, οι πρώτοι Άγιοι, ήταν εξοικειωμένοι προσωπικά με τη θυσία. Πολλοί εδιώκοντο σφοδρά, μέχρι έως θανάτου.

Τα τελευταία 200 χρόνια, τα μέλη της αποκατεστημένης Εκκλησίας του Ιησού Χριστού, οι Άγιοι των Τελευταίων Ημερών, έχουν βιώσει επίσης διωγμούς σε πολλές μορφές. Όμως παρά τον διωγμό (και ενίοτε λόγω αυτού), η Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών έχει εξακολουθήσει να μεγαλώνει και τώρα βρίσκεται σε όλη την υφήλιο.

Υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν

Ωστόσο, προτού ψήσουμε ένα κέικ, ρίξουμε κομφετί και συγχαρούμε τον εαυτό μας γι’ αυτήν την αξιοσημείωτη επιτυχία, θα κάναμε καλά να θέσουμε αυτήν την ανάπτυξη σε προοπτική.

Υπάρχουν κατά προσέγγιση επτά και μισό δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο, εν συγκρίσει με τα περίπου 16 εκατομμύρια μέλη της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών – πολύ μικρό ποίμνιο όντως1.

Εντωμεταξύ, οι αριθμοί των χριστιανών πιστών σε κάποια μέρη του κόσμου μειώνονται2.

Ακόμη και στην αποκατεστημένη Εκκλησία του Κυρίου –ενώ ο συνολικός αριθμός των μελών της Εκκλησίας συνεχίζει να αυξάνεται– υπάρχουν πάρα πολλοί που δεν διεκδικούν τις ευλογίες από την τακτική συμμετοχή στην Εκκλησία.

Με άλλα λόγια, όπου κι αν είστε επάνω σε αυτήν τη γη, υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για να διαδώσετε τα καλά νέα3 του Ευαγγελίου του Ιησού Χριστού στους ανθρώπους που συναντάτε, με τους οποίους μελετάτε και με τους οποίους ζείτε ή εργάζεστε και τους συναναστρέφεστε.

Κατά τον περσινό χρόνο, είχα την συναρπαστική ευκαιρία να συμμετάσχω πολύ στις παγκόσμιες ιεραποστολικές δραστηριότητες της Εκκλησίας. Συχνά έχω προσευχηθεί και συλλογισθεί για τη μεγάλη οδηγία του Σωτήρος προς τους μαθητές Του –εμάς, τα τέκνα Του– ότι: «Αφού, λοιπόν, πορευτείτε, κάντε μαθητές όλα τα έθνη, βαπτίζοντάς τους στο όνομα τού Πατέρα και τού Υιού και τού Αγίου Πνεύματος»4.

Προσευχήθηκα ενθέρμως για την ερώτηση: «Πώς μπορούμε εμείς, ως μέλη και μαθητές του Χριστού, να εκπληρώσουμε καλύτερα αυτήν τη μεγάλη οδηγία στην καθημερινή ζωή μας;»

Σήμερα, σας προσκαλώ να συλλογισθείτε αυτήν την ίδια ερώτηση στην καρδιά και τον νου σας5.

Ένα χάρισμα για το ιεραποστολικό έργο

Ηγέτες της Εκκλησίας έχουν τονίσει δυνατό αίτημα για δράση: «Κάθε μέλος ένας ιεραπόστολος!» επί δεκαετίες6.

Μέλη της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού –τόσο σε περασμένες εποχές όσο και στη δική μας– έχουν διαδώσει το Ευαγγέλιο σε φίλους και γνωστούς με ενθουσιασμό και χαρά. Η καρδιά τους φλέγεται με τη μαρτυρία για τον Ιησού Χριστό και θέλουν ειλικρινώς άλλοι να βιώσουν την ίδια χαρά που εκείνοι έχουν βρει στο Ευαγγέλιο του Σωτήρος.

Ορισμένα μέλη της Εκκλησίας φαίνεται ότι έχουν ένα χάρισμα γι’ αυτό. Τους αρέσει να είναι πρέσβεις του Ευαγγελίου. Τολμηρά και χαρούμενα υπηρετούν και ηγούνται του έργου ως μέλη-ιεραπόστολοι.

Ωστόσο, άλλοι από εμάς είναι πιο διστακτικοί. Όταν το ιεραποστολικό έργο συζητείται σε συγκεντρώσεις της Εκκλησίας, τα κεφάλια σιγά σκύβουν έως ότου κρυφθούν πίσω από τα καθίσματα, με τα μάτια τους να εστιάζονται στις γραφές ή να κλείνουν σε βαθύ συλλογισμό, ώστε να αποφύγουν την οπτική επαφή με άλλα μέλη.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Ίσως νιώθουμε ενοχές, διότι δεν κάνουμε περισσότερα για να διαδώσουμε το Ευαγγέλιο. Ίσως νιώθουμε αβέβαιοι για τον τρόπο να το κάνουμε. Ή ενδεχομένως να νιώθουμε δειλοί ως προς το να κάνουμε πράγματα που θα μας έκαναν να νιώσουμε άβολα.

Το καταλαβαίνω αυτό.

Όμως, θυμηθείτε, ο Κύριος δεν έχει απαιτήσει ποτέ, ειδικές, αψεγάδιαστες ιεραποστολικές προσπάθειες. Αντιθέτως, «ο Κύριος ζητά την καρδιά και πρόθυμο νου»7.

Αν ήδη κάνετε ευτυχισμένα ιεραποστολικό έργο, παρακαλώ συνεχίστε και να είστε παράδειγμα στους άλλους. Ο Κύριος θα σας ευλογήσει.

Ωστόσο, αν νιώθετε ότι διστάζετε, όταν πρόκειται να διαδώσετε το ευαγγελικό μήνυμα, μου επιτρέπετε να προτείνω πέντε πράγματα που δεν θα πρέπει να σας κάνουν να νιώθετε ενοχές και τα οποία οποιοσδήποτε μπορεί να κάνει για να συμμετάσχει στη μεγάλη οδηγία του Σωτήρος να συναθροίσει τον Ισραήλ;

Πέντε απλές προτάσεις

Πρώτον, πλησιάστε τον Θεό. Η πρώτη μεγάλη εντολή είναι να αγαπούμε τον Θεό8. Είναι ο πρωταρχικός λόγος που είμαστε επάνω σε αυτή τη γη. Αναρωτηθείτε: «Πιστεύω πράγματι στον Επουράνιο Πατέρα;»

«Τον αγαπώ και Τον εμπιστεύομαι;»

Όσο πιο κοντά πλησιάζετε τον Επουράνιο Πατέρα, τόσο περισσότερο το φως και η χαρά Του θα λάμπει από μέσα σας. Άλλοι θα παρατηρήσουν ότι υπάρχει κάτι μοναδικό και ξεχωριστό για σας. Και θα ρωτήσουν γι’ αυτό.

Δεύτερον, γεμίστε την καρδιά σας με αγάπη για τους άλλους. Αυτή είναι η δεύτερη μεγάλη εντολή9. Προσπαθήστε πραγματικά να δείτε όλους γύρω σας ως τέκνο του Θεού. Τελέστε διακονία σε αυτούς – ασχέτως αν το όνομά τους φαίνεται στον κατάλογο του αδελφού ή της αδελφής που τελεί διακονία.

Γελάστε μαζί τους. Αγαλλιάστε μαζί τους. Κλάψτε μαζί τους. Σεβαστείτε τους. Θεραπεύστε, ανυψώστε και ενδυναμώστε τους.

Προσπαθήστε να μιμηθείτε την αγάπη του Χριστού και να έχετε συμπόνια για τους άλλους – ακόμη και σε όσους είναι αγενείς μαζί σας, που σας χλευάζουν και επιθυμούν να σας κάνουν κακό. Αγαπάτε τους και να τους φέρεστε ως έτερα τέκνα του Επουράνιου Πατέρα.

Τρίτον, προσπαθήστε να βαδίσετε στο μονοπάτι της ιδιότητος του μαθητού. Καθώς η αγάπη σας για τον Θεό και τα τέκνα Του βαθαίνει, τόσο βαθαίνει και η δέσμευσή σας να ακολουθείτε τον Ιησού Χριστό.

Μαθαίνετε για την οδό Του, χορταίνοντας με τον λόγο Του και δίδοντας προσοχή στις διδασκαλίες των σύγχρονων προφητών και αποστόλων και εφαρμόζοντάς τις. Αυξάνεστε σε πεποίθηση και θάρρος να ακολουθείτε την οδό Του καθώς επικοινωνείτε με τον Επουράνιο Πατέρα με καρδιά ταπεινή, που μπορεί να διδαχθεί.

Το να βαδίζουμε στο μονοπάτι τής ιδιότητος τού μαθητού απαιτεί εξάσκηση –κάθε μέρα, λίγο-λίγο «χάρη για χάρη»10 «γραμμή επάνω στη γραμμή»11. Ενίοτε δύο βήματα μπροστά και ένα βήμα πίσω.

Το σημαντικό είναι ότι δεν εγκαταλείπετε. Προσπαθείτε να το κάνετε σωστά. Εντέλει θα γίνετε καλύτεροι, ευτυχέστεροι και πιο αυθεντικοί. Η συζήτηση με άλλους για την πίστη σας θα γίνει κανονική και φυσική. Στην πραγματικότητα, το Ευαγγέλιο θα γίνει ένα τέτοιο ουσιώδες, πολύτιμο μέρος της ζωής σας, που θα το νιώθουμε αφύσικο να μη μιλάτε γι’ αυτό με άλλους. Αυτό μπορεί να μη συμβεί αμέσως – είναι μία διά βίου προσπάθεια. Όμως θα συμβεί.

Τέταρτον, μοιραστείτε με τους άλλους ό,τι είναι στην καρδιά σας. Δεν σας ζητώ να σταθείτε σε μια γωνιά του δρόμου με ένα μεγάφωνο και να φωνάζετε εδάφια από το Βιβλίο του Μόρμον. Αυτό που ζητώ είναι να αναζητείτε πάντοτε ευκαιρίες να αναφέρετε την πίστη σας σε φυσικές και κανονικές επικοινωνίες με ανθρώπους – τόσο αυτοπροσώπως όσο και διαδικτυακά. Ζητώ να «σταθ[είτε] ως μάρτυρες»12 της δύναμης του Ευαγγελίου πάντοτε – και όταν είναι απαραίτητο, να χρησιμοποιήσετε λέξεις13.

Επειδή «το ευαγγέλιο του Xριστού… είναι δύναμη Θεού προς σωτηρία», μπορείτε να είστε πεπεισμένοι, θαρραλέοι και ταπεινοί καθώς το διαδίδετε14. Η πεποίθηση, το θάρρος και η ταπεινοφροσύνη μπορεί να φαίνονται σαν αντικρουόμενα γνωρίσματα, αλλά δεν είναι. Αντικατοπτρίζουν την πρόσκληση του Σωτήρος να μην κρύβετε αξίες και αρχές του Ευαγγελίου κάτω από το μόδι, αλλά να αφήσετε το φως σας να λάμψει, ώστε τα καλά σας έργα να δοξάσουν τον Πατέρα σας στους Ουρανούς15.

Υπάρχουν πολλοί κανονικοί και φυσικοί τρόποι να το κάνουμε αυτό, από καθημερινές πράξεις καλοσύνης έως προσωπικές μαρτυρίες στο YouTube, το Facebook, το Instagram ή το Twitter έως απλές συζητήσεις με ανθρώπους που συναντάτε. Φέτος μαθαίνουμε από την Καινή Διαθήκη στο σπίτι μας και στο Σχολείο Κυριακής. Τι θαυμάσια ευκαιρία να προσκαλέσετε φίλους και γείτονες στην εκκλησία και στο σπίτι σας να μάθουν για τον Σωτήρα μαζί σας. Πείτε τους για την εφαρμογή Βιβλιοθήκη Ευαγγελίου, όπου μπορούν να βρουν το Έλα, ακολούθα με. Αν γνωρίζετε νέους και την οικογένειά τους, δώστε τους το βιβλιαράκι Για την ενδυνάμωση των νέων και προσκαλέστε τους να έλθουν και να δουν πώς οι νέοι μας πασχίζουν να ζουν σύμφωνα με αυτές τις αρχές.

Αν κάποιος ρωτήσει για το σαββατοκύριακό σας, μη διστάσετε να μιλήσετε για όσα βιώσατε στην εκκλησία. Πείτε τους για τα μικρά παιδιά που στάθηκαν εμπρός από το εκκλησίασμα και τραγούδησαν με προθυμία πώς προσπαθούν να είναι σαν τον Ιησού. Μιλήστε για την ομάδα νέων που πέρασε χρόνο βοηθώντας τους ηλικιωμένους σε οίκους ευγηρίας για να συλλέξουν προσωπικές ιστορίες. Μιλήστε για την πρόσφατη αλλαγή στο πρόγραμμα συγκέντρωσης την Κυριακή και πώς ευλογεί την οικογένειά σας. Ή εξηγήστε γιατί τονίζουμε ότι αυτή είναι η Εκκλησία του Ιησού Χριστού και ότι είμαστε Άγιοι των Τελευταίων Ημερών, όπως αποκαλούνταν επίσης τα μέλη της αρχαίας Εκκλησίας Άγιοι.

Με οποιουσδήποτε τρόπους φαίνεται φυσικό και κανονικό για εσάς, πείτε στους ανθρώπους γιατί ο Ιησούς Χριστός και η Εκκλησία Του είναι σημαντικά για εσάς. Προσκαλέστε τους να «[έλθουν] και [να δουν]»16. Κατόπιν παροτρύνετέ τους να έλθουν και να βοηθήσουν. Υπάρχουν αναρίθμητες ευκαιρίες να βοηθήσουν οι άνθρωποι στην Εκκλησία μας.

Προσευχηθείτε όχι μόνο οι ιεραπόστολοι να βρουν τους εκλεκτούς. Προσευχηθείτε καθημερινώς με όλη την καρδιά σας ώστε εσείς να βρείτε αυτούς που θα έλθουν και να δουν, θα έλθουν και θα βοηθήσουν και θα έλθουν και θα μείνουν. Ενημερώνετε τους ιεραποστόλους πλήρους απασχολήσεως. Είναι σαν άγγελοι, έτοιμοι να βοηθήσουν!

Καθώς αναφέρετε τα καλά νέα, το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού, να το κάνετε με αγάπη και υπομονή. Αν αλληλεπιδρούμε με ανθρώπους με μόνη προσδοκία να φορέσουν σύντομα μία λευκή φόρμα και να ζητήσουν οδηγίες για το πιο κοντινό βαπτιστήριο, το κάνουμε λανθασμένα.

Κάποιοι που έρχονται και βλέπουν ίσως δεν θα προσχωρήσουν στην Εκκλησία ποτέ. Άλλοι θα προσχωρήσουν αργότερα. Είναι η επιλογή τους. Όμως αυτό δεν αλλάζει την αγάπη μας για αυτούς. Και δεν αλλάζει τις ενθουσιώδεις προσπάθειές μας να εξακολουθήσουμε να προσκαλούμε άτομα και οικογένειες να έλθουν και να δουν, να έλθουν και να βοηθήσουν και να έλθουν και να μείνουν.

Πέμπτον, εμπιστευθείτε τον Κύριο να κάνει τα θαύματά Του. Καταλάβετε ότι δεν είναι δουλειά σας να μεταστρέψετε άτομα. Αυτός είναι ο ρόλος του Αγίου Πνεύματος. Ο ρόλος σας είναι να μοιραστείτε με άλλους ό,τι είναι στην καρδιά σας και να ζείτε με συνέπεια με τα πιστεύω σας.

Έτσι, μην αποθαρρύνεστε, αν κάποιος δεν αποδεχθεί το μήνυμα του Ευαγγελίου αμέσως. Δεν είναι μία προσωπική αποτυχία.

Αυτό είναι μεταξύ του ατόμου και του Επουράνιου Πατέρα.

Ο ρόλος σας είναι να αγαπάτε τον Θεό και τον πλησίον σας.

Πιστέψτε, αγαπάτε, κάντε.

Ακολουθήστε αυτό το μονοπάτι και ο Θεός θα κάνει θαύματα μέσω υμών για να ευλογήσει τα πολύτιμα τέκνα Του.

Αυτές οι πέντε προτάσεις θα σας βοηθούν να κάνετε ό,τι έχουν κάνει οι μαθητές του Ιησού Χριστού από τα αρχαία χρόνια. Το Ευαγγέλιό Του και η Εκκλησία Του αποτελούν σημαντικό μέρος της ζωής σας και αυτού που είστε και αυτού που κάνετε. Επομένως, προσκαλέστε άλλους να έλθουν και να δουν και να έλθουν και να βοηθήσουν και ο Θεός θα κάνει το σωτήριο έργο Του και θα έλθουν και θα μείνουν.

Όμως κι αν είναι δύσκολο;

«Όμως» ενδεχομένως να ρωτήσετε «κι αν κάνω όλα αυτά και οι άνθρωποι αντιδράσουν άσχημα; Αν είναι επικριτικοί για την Εκκλησία; Αν πάψουν να είναι φίλοι μου;»

Ναι, αυτό μπορεί να συμβεί. Από τα αρχαία χρόνια, οι μαθητές του Ιησού Χριστού έχουν συχνά καταδιωχθεί17. Ο Απόστολος Πέτρος είπε: «Είστε κοινωνοί των παθημάτων τού Χριστού, να χαίρεστε»18. Οι πρώτοι Άγιοι αγαλλίαζαν «χάρη τού ονόματός του αξιώθηκαν να ατιμαστούν»19.

Να θυμάστε, ο Κύριος λειτουργεί με μυστήριους τρόπους. Μπορεί με την απάντησή σας σαν του Χριστού σε μία απόρριψη να μαλακώσει μία σκληρή καρδιά.

Ως Απόστολος του Κυρίου Ιησού Χριστού, σας ευλογώ με την πεποίθηση να είστε ζώσα μαρτυρία για τις ευαγγελικές αλήθειες, με το θάρρος να αναγνωρίζεστε πάντοτε ως μέλη της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών, με την ταπεινότητα να βοηθήσετε το έργο Του ως έκφραση της αγάπης σας για τον Επουράνιο Πατέρα και τα τέκνα Του.

Αγαπητοί μου φίλοι, θα αγαλλιάσετε γνωρίζοντας ότι είστε σημαντικό μέρος στην από μακρού προλεχθείσα συνάθροιση του Ισραήλ, προετοιμάζοντας την έλευση του Χριστού με «δύναμη και μεγάλη δόξα, με όλους τους άγιους αγγέλους»20.

Ο Επουράνιος Πατέρας σάς γνωρίζει. Σας αγαπά. Ο Θεός θα σας ευλογήσει. Αυτό το έργο έχει ορισθεί από Εκείνον. Μπορείτε να το κάνετε. Όλοι μπορούμε να το κάνουμε μαζί.

Δίνω μαρτυρία για αυτό στο όνομα του Ιησού Χριστού, αμήν.

Σημειώσεις

  1. Ο μέγας προφήτης Νεφί είδε σε όραμα ότι αν και η Εκκλησία του Αμνού του Θεού θα απλωνόταν «επάνω σε όλο το πρόσωπο τής γης», λόγω της κακίας στον κόσμο, οι συνολικοί «αριθμοί [της θα ήταν] λίγοι» (Νεφί Α΄ 14:12. Βλέπε, επίσης, Κατά Λουκάν 12:32).

  2. Για παράδειγμα, μία πρόσφατη μελέτη από το Pew Research Center ανακάλυψε ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες «το ποσοστό των ενηλίκων (ηλικίες 18 και άνω) που περιγράφονται ως χριστιανοί έχει μειωθεί σχεδόν κατά οκτώ ποσοστιαίες μονάδες μόλις σε επτά χρόνια, από 78,4% το… 2007 σε 70,6% το 2014. Την ίδια περίοδο, το ποσοστό των Αμερικανών που δεν έχουν σχέση με θρησκείες –που περιγράφονται ως άθεοι, αγνωστικιστές ή “τίποτε συγκεκριμένο”– έχει αυξηθεί περισσότερο από έξι μονάδες, από το 16,1% στο 22,8%» (“America’s Changing Religious Landscape”, Pew Research Center, Τετάρτη, 12 Μάιος 2015, pewforum.org).

  3. Η λέξη Ευαγγέλιο σημαίνει «καλά νέα». Τα καλά νέα είναι ότι ο Ιησούς Χριστός έχει κάνει μία τέλεια Εξιλέωση που θα λυτρώσει όλη την ανθρωπότητα από τον τάφο και θα ανταμείψει κάθε άτομο σύμφωνα με τα έργα του. Η Εξιλέωση αυτή άρχισε με τον ορισμό Του στον προγήινο κόσμο, συνεχίστηκε κατά τη θνητή παραμονή Του και κορυφώθηκε με την ένδοξη Ανάστασή Του. Τα βιβλικά αρχεία της θνητής ζωής, διακονίας και θυσίας Του ονομάζονται Ευαγγέλια: Κατά Ματθαίον, Κατά Μάρκον, Κατά Λουκάν και Κατά Ιωάννην.

  4. Κατά Ματθαίον 28:19.

  5. «Αληθινά σας λέω φίλοι μου, αφήνω αυτά τα λόγια σε σας να τα συλλογιστείτε μέσα στην καρδιά σας» (Διδαχή και Διαθήκες 88:62).

    «Όμως, ιδές, σου λέω ότι πρέπει να το μελετάς μέσα στο μυαλό σου. Έπειτα πρέπει να με ρωτάς αν είναι σωστό, και αν είναι σωστό θα κάνω ώστε ο κόλπος σου να φλέγεται μέσα σου. Απ’ αυτό θα αισθάνεσαι ότι είναι σωστό» (Διδαχή και Διαθήκες 9:8).

  6. Ο Πρόεδρος Ντέιβιντ ΜακΚέι παρότρυνε «κάθε μέλος [να είναι] ιεραπόστολος» όταν προήδρευε της Ευρωπαϊκής Ιεραποστολής από το 1922 έως το 1924 και ανέφερε το ίδιο αυτό μήνυμα στην Εκκλησία κατά τη γενική συνέλευση νωρίς το 1952 (βλέπε “‘Every Member a Missionary’ Motto Stands Firm Today”, Church News, 20 Φεβ 2015, news.ChurchofJesusChrist.org).

  7. Διδαχή και Διαθήκες 64:34.

  8. Βλέπε Κατά Ματθαίον 22:37-38.

  9. Βλέπε Κατά Ματθαίον 22:39.

  10. Διδαχή και Διαθήκες 93:12.

  11. Ησαΐας 28:10.

  12. Μωσία 18:9.

  13. Η σκέψη αυτή συχνά αποδίδεται στον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης. Βλέπε, επίσης, Κατά Ιωάννην 10:36-38.

  14. Προς Ρωμαίους 1:16.

  15. Βλέπε Κατά Ματθαίον 5:15-16.

  16. Κατά Ιωάννην 1:46· η πλάγια γραφή προστέθηκε.

  17. Βλέπε Κατά Ιωάννην 15:18.

  18. Πέτρου Α΄ 4:13, English Standard Version. Βλέπε, επίσης, εδάφια 1-19 για περισσότερα σχετικά με το πώς οι οπαδοί του Χριστού θα πρέπει να βλέπουν τα παθήματα για χάρη του Ευαγγελίου.

  19. Πράξεις 5:41.

  20. Διδαχή και Διαθήκες 45:44.