Nα, ο Aμνός τού Θεού
Η τροποποιημένη συγκέντρωσή μας της Κυριακής είναι για να τονίσει τη μετάληψη του Δείπνου του Κυρίου ως το ιερό, αναγνωρισμένο σημείο εστίασης της εβδομαδιαίας εμπειρίας λατρείας μας.
Ήμουν μία χαρά μέχρι που είδα τα δάκρυα στα μάτια αυτών των νέων σε αυτή τη χορωδία. Αυτά τα δάκρυα είναι η πιο εύγλωττη ομιλία που θα μπορούσα να δώσω ποτέ.
Σηκώνοντας το βλέμμα πάνω από την άκρη του νερού, πέρα από τα πρόθυμα πλήθη που ζητούσαν να βαπτιστούν από το χέρι του, ο Ιωάννης, αποκαλούμενος ο Βαπτιστής, είδε εκεί μακριά τον εξάδελφό του, Ιησού από τη Ναζαρέτ, να περπατά με μεγάλα βήματα, αποφασιστικά, προς το μέρος του για να ζητήσει την ίδια διάταξη. Με ευλάβεια, ωστόσο αρκετά δυνατά για να τον ακούσουν όσοι στέκονταν εκεί κοντά, ο Ιωάννης πρόφερε λόγια θαυμασμού που ακόμα μας συγκινούν, δύο χιλιετίες αργότερα: «Να, ο Αμνός του Θεού»1.
Είναι διδακτικό ότι αυτός ο από μακρού προφητευθείς πρόδρομος του Ιησού δεν Τον αποκάλεσε «Ιεχωβά» είτε «Σωτήρα» είτε Λυτρωτή» ή ακόμα «ο Υιός του Θεού» – όλοι αρμόζοντες τίτλοι. Όχι, ο Ιωάννης επέλεξε τον πιο αρχικό και ίσως τον περισσότερο κοινώς αναγνωρίσιμο συμβολικό όρο στη θρησκευτική παράδοση του λαού του. Χρησιμοποιεί τον συμβολισμό ενός αμνού προς θυσία, που προσφέρεται ως Εξιλέωση για τις αμαρτίες και τις θλίψεις, ενός πεπτωκότος κόσμου και όλων των πεπτωκότων ανθρώπων σε αυτόν.
Παρακαλώ, επιτρέψτε μου να ξαναθυμηθώ ένα μέρος εκείνης της ιστορίας.
Μετά την αποπομπή από τον Κήπο της Εδέμ, ο Αδάμ και η Εύα αντιμετώπιζαν ένα καταστροφικό μέλλον. Έχοντας ανοίξει την πόρτα προς τη θνητότητα και την προσωρινή ζωή για εμάς, είχαν κλείσει την πόρτα στην αθανασία και την αιώνια ζωή για εκείνους. Εξαιτίας μίας παραβάσεως που είχαν συνειδητά επιλέξει να κάνουν για λογαριασμό μας, αντιμετώπιζαν τώρα τον φυσικό θάνατο και τον πνευματικό εξοστρακισμό, τον αποχωρισμό από την παρουσία του Θεού παντοτινά2. Τι θα έκαναν; Υπήρχε κάποιος τρόπος να βγουν από αυτήν τη δύσκολη κατάσταση; Δεν είμαστε βέβαιοι πόσο επετράπη σε αυτούς τους δύο να θυμούνται την οδηγία που έλαβαν ενόσω ήταν ακόμα στον κήπο, όμως πράγματι θυμόντουσαν ότι θα έπρεπε να προσφέρουν τακτικά ως θυσία στον Θεό ένα αγνό, άσπιλο αμνό, το πρώτο αρσενικό που θα γεννιόταν στο κοπάδι τους3.
Αργότερα, ένας άγγελος ήρθε για να εξηγήσει ότι αυτή η θυσία ήταν ένα είδος, ένα σύμβολο κάποιας μελλοντικής προσφοράς που θα γινόταν για λογαριασμό τους από τον Σωτήρα του κόσμου, ο οποίος επρόκειτο να έρθει. «Αυτό είναι παρομοίωση της θυσίας του Μονογενούς του Πατέρα» είπε ο άγγελος. «Γι’ αυτό,… πρέπει να μετανοείς και να επικαλείσαι τον Θεό στο όνομα τού Υιού παντοτινά»4. Ευτυχώς, θα υπήρχε διέξοδος και ένας τρόπος προς τα πάνω.
Στα προγήινα συμβούλια των ουρανών, ο Θεός είχε υποσχεθεί στον Αδάμ και στην Εύα (και σε όλους τους υπόλοιπους εμάς) ότι θα ερχόταν βοήθεια από τον αγνό, άσπιλο Πρωτότοκο Υιό του Πατέρα, τον Αμνό του Θεού «που είναι σφαγμένο[ς] από τη δημιουργία τού κόσμου»5, όπως θα Τον περιέγραφε αργότερα ο Απόστολος Ιωάννης. Προσφέροντας τους δικούς τους συμβολικούς αμνούς, ο Αδάμ και οι απόγονοί του εξέφραζαν την κατανόησή τους για αυτό και την εξάρτησή τους από την εξιλεωτική θυσία του Ιησού, του Ενός Κεχρισμένου6. Αργότερα, η σκηνή του μαρτυρίου στην έρημο θα γινόταν το σκηνικό για τη διάταξη αυτή και κατόπιν ο ναός που θα οικοδομούσε ο Σολομών.
Δυστυχώς, ως σύμβολο γνήσιας μετάνοιας και ζωής γεμάτης πίστη, αυτή η τελετουργική προσφορά του άσπιλου αμνού τους δεν λειτούργησε πολύ καλά, από όσα αποκαλύπτει η Παλαιά Διαθήκη. Η ηθική αποφασιστικότητα που θα έπρεπε να συνοδεύει εκείνες τις θυσίες δεν διαρκούσε αρκετά, ώστε το αίμα να έχει στεγνώσει επάνω στις πέτρες. Όπως και αν έχει δεν διήρκεσε αρκετά ώστε να εμποδίσει την αδελφοκτονία με τον Κάιν να σκοτώνει τον αδελφό του Άβελ, κατά την πρώτη γενεά7.
Με τέτοιες δοκιμασίες και προβλήματα να συνεχίζονται επί αιώνες, δεν είναι απορίας άξιον που οι άγγελοι των ουρανών τραγουδούσαν από χαρά όταν, τελικά, γεννήθηκε ο Ιησούς – ο Ίδιος από μακρού υπεσχημένος Μεσσίας. Κατόπιν, αμέσως μετά τη σύντομη θνητή διακονία Του, αυτός ο αγνότερος όλων των αμνών του Πάσχα, προετοίμασε τους μαθητές Του για τον θάνατό Του, εισάγοντας τη μετάληψη του Δείπνου του Κυρίου, μία περισσότερο προσωπική μορφή της διάταξης που είχε εισαχθεί ακριβώς έξω από την Εδέμ. Θα υπήρχε πάντα μία προσφορά, θα περιλάμβανε πάντα μία θυσία, όμως ο συμβολισμός της θα ήταν πολύ βαθύτερος, πολύ περισσότερο ενδοσκοπικός και προσωπικός από τον φόνο ενός πρωτότοκου αμνού. Προς τους Νεφίτες, ο Σωτήρας είπε μετά την Ανάστασή Του για αυτό:
«Και να μην προσφέρετε πια σε εμένα την αιματοχυσία…
»…να προσφέρετε για θυσία προς εμένα, καρδιά συντετριμμένη και πνεύμα μεταμελημένο. Και όποιος έρχεται σε μένα με καρδιά συντετριμμένη και πνεύμα μεταμελημένο, αυτόν θα τον βαφτίσω με φωτιά και με το Πνεύμα το Άγιο…
»…Επομένως,… μετανοήστε… και σωθείτε»8.
Αγαπημένοι μου αδελφοί και αδελφές, με τη συναρπαστική νέα έμφαση στην αυξημένη μάθηση του Ευαγγελίου στο σπίτι, είναι ζωτικής σημασίας για εμάς να θυμόμαστε ότι μας έχουν πάντα προστάξει να «πηγαίν[ουμε] στον οίκο προσευχής και να προσφέρ[ουμε] τη θεία ευχαριστία [μας] κατά την άγια [του] ημέρα»9. Εκτός από το να βρίσκουμε χρόνο για περισσότερη διδασκαλία του Ευαγγελίου με επίκεντρο το σπίτι, η τροποποιημένη συγκέντρωσή μας της Ημέρας του Κυρίου γίνεται επίσης για να μειώνει την πολυπλοκότητα του χρονοδιαγράμματος συγκέντρωσης, με τρόπο που ορθά τονίζει τη μετάληψη του Δείπνου του Κυρίου ως το ιερό, αναγνωρισμένο εστιακό σημείο της εβδομαδιαίας εμπειρίας μας λατρείας. Θα πρέπει να θυμόμαστε με όσο πιο προσωπικό τρόπο είναι δυνατόν ότι ο Χριστός πέθανε από μία καρδιά συντετριμμένη, φέροντας ολομόναχος τις αμαρτίες και τις θλίψεις όλων των ανθρώπων.
Στον βαθμό που συνεισφέραμε σε εκείνο το θανάσιμο φορτίο, μία τέτοια στιγμή απαιτεί τον σεβασμό μας. Γι’ αυτό, σας παροτρύνουμε να έρχεστε στις συγκεντρώσεις μας νωρίς και με ευλάβεια, ενδεδυμένοι κατά τον αρμόζοντα τρόπο για να συμμετάσχετε σε μία ιερή διάταξη. «Το καλό ένδυμα της Κυριακής» έχει χάσει λίγο από τη σημασία του στην εποχή μας και από σεβασμό προς Εκείνον στην παρουσία του οποίου ερχόμαστε, θα πρέπει να αποκαταστήσουμε εκείνη την παράδοση της ενδυμασίας της Ημέρας του Κυρίου και της φροντίδας για την καλή εμφάνισή μας όταν και όπου μπορούμε.
Όσο για την έγκαιρη προσέλευση, ένα εισιτήριο εισόδου για αργοπορημένους πάντοτε θα δίνεται με στοργή σε εκείνες τις ευλογημένες μητέρες που, με παιδιά, με μικρογεύματα για τα παιδιά και τσάντες με αλλαξιές να σέρνουν μαζί τους σε θαυμαστή ακαταστασία, είναι τυχερές που τα κατόρθωσαν όλα. Επιπλέον, θα υπάρχουν και άλλοι, οι οποίοι αναπόφευκτα θα βρουν το βόδι τους στο πηγάδι κάποιο πρωινό της Ημέρας του Κυρίου. Ωστόσο, σε αυτήν την τελευταία ομάδα λέμε ότι μία περιστασιακή αργοπορία είναι κατανοητή, όμως αν το βόδι πέφτει σε πηγάδι κάθε Κυριακή, τότε συστήνουμε με έμφαση να πουλήσετε το βόδι ή να γεμίσετε το πηγάδι.
Με αυτό το ίδιο πνεύμα, κάνουμε μία αποστολική έκκληση για τη μείωση του θορύβου στο ιερό των κτηρίων μας. Αγαπούμε να επισκεπτόμαστε ο ένας τον άλλον και θα πρέπει –είναι μία από τις χαρές του να παρευρισκόμαστε στην Εκκλησία– όμως δεν θα πρέπει να επιδιώκεται τόσο λεκτικά σε χώρο ειδικά αφιερωμένο στη λατρεία. Φοβούμαι ότι επισκέπτες που δεν είναι της πίστης μας δυσαρεστούνται από αυτό που κάποιες φορές μπορεί να είναι θορυβώδης ασέβεια σε έναν χώρο που θα έπρεπε να χαρακτηρίζεται από προσευχή, μαρτυρία, αποκάλυψη και ειρήνη. Ίσως να δυσαρεστούνται λίγο και οι ουρανοί.
Θα προσθέσω, στο πνεύμα των συγκεντρώσεων μας μεταλήψεως, να είναι οι προεδρεύοντες κατέχοντες υπεύθυνη θέση στο βάθρο αρκετά νωρίτερα από την έναρξη της συγκεντρώσεως, να ακούσουν τη μουσικής αρχής και με ευλάβεια να δίνουν το καλό παράδειγμα που οι υπόλοιποι από εμάς πρέπει να ακολουθήσουμε. Αν υπάρχουν συνομιλίες στο βήμα, δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε για συνομιλίες στο εκκλησίασμα. Συγχαίρουμε εκείνες τις επισκοπικές ηγεσίες που περιορίζουν τις αναγγελίες, οι οποίες αποσπούν από το πνεύμα της λατρείας μας. Εγώ, για παράδειγμα, δεν μπορώ να φανταστώ έναν ιερέα σαν τον Ζαχαρία –εκεί, στον αρχαίο ναό του Κυρίου έτοιμο να συμμετάσχει στο ένα και μοναδικό ιερατικό προνόμιο που θα είχε σε ολόκληρη τη ζωή του– δεν μπορώ να τον φανταστώ να σταματά λίγο πριν τον βωμό για να μας θυμίσει ότι το ντέρμπι που έχουν τα Λυκόπουλα είναι σε έξι μόνον εβδομάδες και τελειώνει σε λίγο η προθεσμία για εγγραφές.
Αδελφοί και αδελφές, αυτή η ώρα η οποία έχει θεσπιστεί από τον Κύριο είναι η ιερότερη ώρα της εβδομάδας μας. Με εντολή συγκεντρωνόμαστε για την πλέον συχνά λαμβανόμενη διάταξη από όλα τα μέλη στην Εκκλησία. Είναι σε ανάμνηση Εκείνου, ο οποίος ρώτησε αν το ποτήριον που επρόκειτο να πιει μπορούσε να απέλθει από Εκείνον, όμως συνέχισε με θάρρος, διότι ήξερε ότι για χάρη δική μας δεν μπορούσε να απέλθει. Θα μας βοηθήσει, αν θυμηθούμε ότι το σύμβολο εκείνου του ποτηρίου προχωρεί αργά, στη σειρά, προς τα εμάς στο χέρι ενός 11χρονου ή 12χρονου διακόνου.
Όταν έρχεται η ιερή ώρα να παρουσιάσουμε το θυσιαστήριο δώρο μας στον Κύριο, έχουμε να επιλύσουμε τις αμαρτίες και τις αδυναμίες μας· γι’ αυτό είμαστε εκεί. Όμως θα μπορούσαμε να είμαστε πιο επιτυχείς σε μία τέτοια μετάνοια, αν λαμβάνουμε υπ’ όψιν τη συντετριμμένη καρδιά και το γεμάτο θλίψη πνεύμα των άλλων που μας περιτριγυρίζουν. Καθισμένοι, όχι πολύ μακριά, υπάρχουν κάποιοι που ίσως να έχουν θρηνήσει –φανερά ή κρυφά μέσα τους– σε όλη τη διάρκεια του ύμνου μεταλήψεως και τις προσευχές αυτών των ιερέων. Μπορούμε να το παρατηρήσουμε σιωπηλά και να προσφέρουμε την μικρή κόρα παρηγοριάς μας και το μικροσκοπικό μας κύπελλο συμπόνιας – μπορούμε να το αφιερώσουμε σε αυτούς; Είτε στο κλαμένο μέλος που πασχίζει το οποίο δεν είναι στην συγκέντρωση και, εκτός από κάποια λυτρωτική τέλεση διακονίας από την πλευρά μας, δεν θα είναι εκεί ούτε την επόμενη εβδομάδα; Είτε στους αδελφούς και αδελφές μας που δεν είναι καθόλου μέλη της Εκκλησίας, αλλά είναι αδελφοί και αδελφές μας; Υπάρχουν πολλά βάσανα σε τούτον τον κόσμο, εντός και εκτός της Εκκλησίας, γι’ αυτό κοιτάξτε προς κάθε κατεύθυνση και θα βρείτε κάποιον, ο πόνος του οποίου δείχνει πολύ βαρύς για να τον αντέξει και του οποίου ο πόνος της καρδιάς φαίνεται ατελείωτος. Ένας τρόπος να «τον θυμ[όμαστε] πάντοτε»10 θα ήταν να ενωθούμε με τον Μέγα Ιατρό στην ατελείωτη ευθύνη Του να σηκώνει το φορτίο εκείνων που είναι φορτωμένοι και να ανακουφίζει τον πόνο εκείνων που είναι αποθαρρημένοι.
Αγαπητοί φίλοι, καθώς συγκεντρωνόμαστε ενωμένοι σε όλη την υφήλιο κάθε εβδομάδα σε αυτό που ελπίζουμε ότι είναι μία αυξανόμενα ιερή αναγνώριση του μεγαλειώδους εξιλεωτικού δώρου του Χριστού προς όλους τους ανθρώπους, είθε να φέρουμε στον βωμό μεταλήψεως «περισσότερα δάκρυα για τη θλίψη του [και] περισσότερο πόνο στη λύπη του». Και κατόπιν, καθώς συλλογιζόμαστε, προσευχόμαστε και συνάπτουμε εκ νέου διαθήκη, παίρνουμε από εκείνη την ιερή στιγμή «περισσότερη υπομονή στα βάσανα… περισσότερο έπαινο για ανακούφιση»11. Για αυτήν την υπομονή και την ανακούφιση, για αυτήν την αγιότητα και την ελπίδα, προσεύχομαι για όλους μας στο όνομα Εκείνου, ο οποίος έκοψε το πολύτιμο κομμάτι ψωμί της συγχώρησης και έβαλε το άγιο κρασί της λύτρωσης, δηλαδή τον Ιησού Χριστό, τον πολύτιμο, ευσπλαχνικό, άγιο Αμνό του Θεού, αμήν.