Syensya ug ang Atong Pagsiksik sa Kamatuoran
Ang tagsulat nagpuyo sa Utah, USA.
Dili kinahanglan mabalaka kon ingon og adunay usa ka kasungian tali sa inyong panabut sa ebanghelyo ug sa unsay inyong nakat-unan sa syensya.
Mahunahuna ba ninyo nga moadto sa doktor sa panit tungod sa grabing kahimtang sa bugas bugas ug gisultihan nga aron matambalan kinahanglan paagason ang uban sa inyong dugo? Tingali mura og hinanggaw na para ninyo, apan lisud kaayo kini tuohan nga pipila ka siglo na ang milabay. Sa una, ang pagpaagas og igong gidaghanon sa dugo giisip nga sumbanan sa pagtambal sa hapit bisan unsang medikal nga kahimtang, lakip sa problema sa tiyan, pangutok, ug gani ang bugas bugas. Walay pangutana bahin niana. Nganong aduna man? Total, ang bloodletting gigamit naman sulod sa liboan ka mga tuig sa mga nagkalainlaing mga kultura.
Wala kini nawagtang hangtud ang mga doktor nakahunahuna mahitungod sa medisina gikan sa usa ka syentipiko nga panglantaw nga si bisan kinsa nagduhaduha sa paggamit. Kon ang bloodletting nasusi na og maayo, ang mga doktor mohunong sa paggamit niini alang sa tanan apan sa pipila lang ka mga medikal nga kahimtang.1
Gikan niining makasaysayanon nga ehemplo, makita nato nga tungod kay ang pagtuo gidawat sa kadaghanan o anaa na sulod sa dugay nang panahon wala gayud nagpasabut nga tinuod na kini. Ug atong makita nga ang seyinsya mahimong usa ka talagsaon nga himan sa pagdiskubre sa kamatuoran.
Alang sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, dako kana nga butang. Dili lang nga ang pagkahibalo sa kamatuoran naghatag kanato og mas maayong basihanan aron sa paghimo og praktikal nga mga desisyon (“Dili, dili ko magpakuha og dugo karon, salamat!”), apan nakadugang usab kini sa atong pagsabut sa ebanghelyo. Sumala sa gitudlo ni Presidente Brigham Young (1801–77), “Walay kamatuoran nga dili iya sa Ebanghelyo. … Kon kamo makakita og kamatuoran didto sa langit [o] yuta, … kini iya sa atong doktrina.”2
Ang Ngano Batok sa Unsaon
Siyempre, kon mag-istorya kita kon sa unsang paagi nga nakatampo ang syensya ngadto sa mga kamatuoran nga atong nahibaloan, kinahanglan masiguro nato nga atong nasabtan unsang matang sa kamatuoran ang gibutyag sa syensya—ug unsang matang nga dili kini makahimo. Usa ka paagi sa pagtan-aw niini mao ang pagpangutana sa matang sa mga pangutana nga mahimo ug dili mahimong matubag sa syensya.
Si Sister Ellen Mangrum, kinsa nagtuon og chemical engineering sa Rensselaer Polytechnic Institure sa New York, USA, nagpasabut sa ingon niini nga paagi: “Ang syensya nagpasabut kon giunsa. Apan kini nakulangan sa pagpasabut kon ngano.” Gipasabut niya nga ang relihiyon mao ang nagpasabut kon ngano, sama sa ngano nga ang kalibutan gilalang ug nganong gibutang kita dinhi.
Ang inila nga physicist nga si Albert Einstein mituo usab nga ang relihiyon ug ang syensya adunay managlahi, nga katuyoan nga mokompleto sa usag-usa.
“Ang syensya masiguro lang kon unsa, apan dili kon unsa gayud kini angay,” misulat siya. “Gawas sa [syensya], mahinungdanon gihapon ang paghimo sa tanang matang sa paghukom basi sa mithi sa mga kahimtang diin ang syensya dili magamit.”3
Unsa man ang ipasabut niana ngadto sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw? Una, nasayud kita nga ang syentipiko nga panabut kanunayng mag-usab-usab. Total, ang syensya mahitungod lang sa pagkaplag og mas maayong pamaagi sa pagsabut sa nga “giunsa” sa atong palibut. Sa pagkahibalo nga, kita dili kinahanglan nga mangita sa labing bag-ong pagtuon aron masabtan ang “mga ngano” o “mga angay” sa kinabuhi. Makasalig kita diha sa walay paglubad nga ebanghelyo ni Jesukristo aron matabangan kita sa paghimo og mga desisyon tali sa husto ug sayop.
Kining Tanan Haum
Si Presidente Russel M. Nelson, Presidente sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles ug batid nga heart surgeon, naghisgot kon sa unsang paagi nga ang relihiyon ug ang syensya mihaum sa usag usa.
“Walay panagsungi tali sa syensya ug relihiyon,” siya miingon. “Ang kasungian motumaw lang gikan sa dili kompleto nga kasayuran sa syensya o relihiyon, o sa duha. … Mahimong mogawas ang kamatuoran gikan sa syentipiko nga laboratoryo o gikan sa pagpadayag sa Ginoo, magkauyon kini.”4
Busa kon aduna man gayud kamoy mga pangutana mahitungod kon sa unsang paagi nga ang edad sa yuta o sa mga dinosaur o ebolusyon o bisan unsang butang nga imong nakat-unan sa klase syensya mohaum ngadto sa ebanghelyo, maanindot kana! Mihaum gayud kining tanan, apan aduna pa gihapon daghang mga pangutana tungod kay nagkat-on pa gihapon og daghan. Si Brother Brian Down, usa ka a pharmaceutical scientist didto sa Quebec, Canada, miingon nga nagtinguha siya sa panahon nga ang tanang butang mabutyag kanato (tan-awa sa D&P 101:32–34).
Sa kasamtangan, “limitado ang atong abilidad sa pagsabut sa tanang misteryo sa kalibutan nga naglibut kanato pinaagi sa mga paningkamot sa syensya,” matud pa niya. “Usab, limitado kita diha sa atong pagsabut sa mga misteryo sa Dios ug sa Iyang dakong plano alang sa Iyang mga anak.”
Walay angay kabalak-an, nan, kon adunay ingon nga kasungian tali sa inyong pagsabut sa ebanghelyo ug sa unsay inyong nakat-unan pinaagi sa syensya. Sa pagkatinuod, walay nabutyag sa syensya nga makahimakak sa imong pagtuo.
Busa kon ganahan ka sa syensya, pagkat-on kutob sa imong mahimo mahitungod sa dapit nga interesado ka! Ang inyong pagtuo makahatag ninyo og bintaha. Si Brother Richard Gardner, usa ka associate professor sa biology sa Southern Virginia University, miingon nga ang iyang pagtuo sa ebanghelyo ni Jesukristo dako og gikatabang ngadto kaniya.
“Sa mga panahon sa dihang ang pagsiksik nagkalisud, ug daw walay mosalir—kanunayng ingon ana ang pagsiksik—ang pagka adunay panglantaw sa mga panalangin sa ebanghelyo nakatabang nako nga makalahutay niini,” miingon siya.
Si Brother Down usab mibati nga ang iyang pagtuo nakatabang niya sa iyang buluhaton sa syensya.
“Kanunay kong magtrabaho inubanan sa pagtuo nga adunay pagsabut ug pagkahan-ay sa tanang butang ug kana kon akong siksikon ang usa ka pangutana og igong gidugayon ug kakugi, ang Langitnong Amahan sa katapusan mobukas sa akong hunahuna aron sa pagtubag,” miingon siya.
Pagmaya diha sa Syentipikong Pagdiskobre
Ang atong pagtuo diha ni Kristo ug sa Iyang ebanghelyo makatabang usab nato nga magpabiling mapainubsanon ug bukas sa mga kamatuoran nga atong gitinguha, masyentipikanhon man kini o espirituhanon.
“Daghan pa kaayo ang wala pa nato mahibaloi sa syensya, ug daghan ang mahitungod sa Dios nga wala pa Niya gikapadayag” miingon si Professor Gardner. “Busa importante kini nga magbaton og bukas nga hunahuna samtang mas daghang kasayuran pa ang moabut kanato, ug dili mabalaka sa kasamtangan.”
Pananglitan, ang ubang tawo mituo sa Dios tungod lang kay wala silay makitang laing rason sa ilang naobsebaran sa kalibutan. Kini gitawag og pagtuo diha sa usa ka “Dios nga tigtubag og pangutana,” ug makapahadlok kini sa mga tawo mahitungod sa pagdiskobre sa syensya. Mihatag og ehemplo si Propesor Gardner:
“Mituo ang ubang tawo sa Dios tungod adunay kulang sa ebidensya kon giunsa paglambo ang kinabuhi sa karaang panahon (pasabut nga, alang nila, kana nga ang evolution dili makapasabut ko giunsa nato paghiabut dinhi). Apan unsay mahitabo sa atong mga pagtuo kon kining mga kakulang sa kahibalo mahatagan og posible nga tubag pinaagi sa bag-o nga mga ebidensya? Hinoon, kinahanglan natong makabaton og positibong ebidensya nga gikan sa Dios, pinaagi sa Espiritu Santo, ug dayon magmaya kita sa bisan unsang siyentipikanhon nga mga pagdiskobre imbis mabalaka mahitungod niini.”
Kon ato kining hunahunaon sa ingon niini nga paagi, atong mahinumduman ang syensya ug ang relihiyon nga nagtabang kanato sa atong pagsiksik sa kamatuoran, ug kana, sa katapusan, tanan nianang kamatuoran magagikan sa samang tinubdan: ang Dios.
“Ang Dios makapadayag sa bisan unsang butang nga Iyang gusto, lakip sa tanang syentipikong mga kamatuoran,” miingon si Propesor Gardner. “Ug Siya siguradong midasig sa mga scientist, mga imbentor, ug mga engineer—apan wala Niya ihatag nila ang tanang mga tubag. Gusto Niya nga sila, ug kita, nga mogamit sa atong mga utok, busa Siya mitugot kanato sa pagtrabaho sa syensya, ug ang Iyang mga pagpadayag ngadto sa Simbahan nga imbis ang mahitungod sa kon usaon sa pag-organisar sa Simbahan, ug ilabi na kon sa unsang paagi nga moduol kita ni Kristo ug maluwas.
“Ang Iyang personal nga pagpadayag ngari kanato mahimong mahitungod sa bisan unsa nga hilisgutan, apan ilabi na sa pagpahibalo kanato nga Siya buhi ug nahigugma kanato, nga si Kristo ang mopatuman sa plano sa kaluwasan, nga kita adunay buhi nga propeta karon, nga kita makasunod sa plano sa Dios, ug nga hingpit kining angay ang pagbuhat sa ingon.”