2015
Ko e Taimi ʻoku Hē Ai ʻa e Ngaahi Kaungāmeʻa Leleí
Fēpueli 2015


Ko e Taimi ʻoku Hē Ai ʻa e Kaungāmeʻa Leleí

Ko e hā ʻoku totonu ke ke fai, kapau ʻe fakaholomui ha kaungāmeʻa naʻe māʻolunga ʻene ngaahi tuʻunga moʻuí?

ʻĪmisi
Young woman looking sad.

“Naʻá ma kaungāmeʻa lelei, pea naʻá ma maʻu maʻu pē ʻa e ngaahi tuʻunga moʻui tatau. Ka naʻe …”

ʻOku ongo maheni nai ia Kuo tau ʻosi aʻusia kotoa ia pe mamata ki haʻane hoko—ʻoku kamata ha kaungāmeʻa lelei ke fai e ngaahi meʻa ʻoku ʻikai totonú peá ne poupouʻi e niʻihi kehé ke nau fai pehē foki. Ko e niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi faingataʻa te ke ala fehangahangai mo iá ko e “ʻOku totonu nai ke u talanoa ki hoku kaungāmeʻá fekauʻaki mo e ʻulungaanga ko ʻení?” mo e “ʻOku totonu nai ke taʻofi ʻeku feohi mo hoku kaungāmeʻá kapau ʻoku hokohoko atu pē ʻa e ʻulungaanga ko ʻení?”

ʻOku ʻikai ha tali ʻe taha ʻe feʻunga mo e tūkunga kotoa pē, ko ia ʻe fie maʻu ʻa e tuí mo e loto-toʻá ke kumi ha tali ʻi he tohi tufa Ki hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú: “ʻI hoʻo feinga ko ia ke ke hoko ko ha kaungāmeʻa ki he niʻihi kehé, ʻoua naʻá ke fai ha meʻa ke fetongi ʻaki hoʻo ngaahi tuʻunga moʻuí. Kapau ʻe fakalotoʻi koe ʻe ho kaungāmeʻá ke ke fai ha ngaahi meʻa ʻoku hala, taukaveʻi ʻe koe ʻa e totonú, neongo te ke tuʻu toko taha pē. ʻE fie maʻu ke ke kumi ha ngaahi kaungāmeʻa kehe te nau poupouʻi koe ʻi hono tauhi ʻo e ngaahi fekaú. Fekumi ki he fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fai e ngaahi fili ko ʻení” ([2011], 16–17).

Ko ha ngaahi sīpinga ʻeni ʻe niʻihi ʻo e toʻu tupu naʻa nau fehangahangai mo ha ngaahi kaungāmeʻa ne nau kamata fakaʻaiʻai kinautolu ki he hala ʻoku ʻikai totonú.

Ko Hono Tukuangé

“Ne ʻi ai haʻaku kaungāmeʻa naʻe kamata ke ne fakalotolahiʻi au ke siʻaki ʻeku ngaahi tuʻunga moʻuí, pea naʻá ku fanongo ki ai ʻi ha kiʻi vahaʻa taimi. Ne faifai peá u fakakaukau naʻe feʻunga pea he ʻikai te u tuku ke ne toe tākiekina au. Naʻá ku lotua ha ivi mo ha fakahinohino, pea naʻá ku maʻu e fakahinohino naʻá ku kolé koeʻuhí naʻá ku toe moʻui ʻi he founga ʻoku ou ʻiloʻi naʻe totonú. Naʻe iku pē pea ʻikai ke ma toe feohi, pea kuo tupulaki fau ʻeku fakamoʻoní, ʻi he ngaahi māhina kuo hilí. ʻOku hoko moʻoni ha faikehekehe lahi ʻi hoʻo malava ke moʻui ʻi he founga ʻoku akoʻi ʻe he ongoongoleleí ʻo makatuʻunga ʻi he niʻihi ʻokú ke kaungāmeʻa mo iá.”

Makeleta Tenisi K., taʻu 17, ʻIutā, USA

Ko hono Tauhi ʻo e ʻAmanaki Leleí

“ʻI he kamataʻanga ʻo e ako lotolotó, naʻá ku fetaulaki ai mo ha mēmipa kehe ʻo e Siasí ʻa ia naʻe fuʻu mālohi fakalaumālie ʻaupito. Ko ha tokotaha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒlone ia pea naʻe hangē ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻo ha taha naʻá ne moʻui ʻaki e ongoongoleleí. Naʻá ma kaungāmeʻa lelei peá ma faʻa talanoa lahi ʻo kau ki he Siasí. ʻI heʻema lalahi angé, naʻe kamata ke holo hono mahuʻinga fakatāutahá mo e malava ko ia ke pukepuke ʻene ngaahi tuʻunga moʻuí. Neongo naʻá ma kei kaungāmeʻa pē, ka naʻá ne feohi mo e niʻihi ʻa ia naʻe ʻikai ke nau hoko ko ha kau faʻifaʻitakiʻanga lelei. Naʻá ku fanongo kiate ia naʻá ne kapekape maʻu pē pea fakakata fekauʻaki mo e anga taʻemaʻá mo e ngaahi meʻa taʻe-taau kehe. Ko e niʻihi ʻo hono ngaahi kaungāmeʻá ne nau fakaʻikaiʻi e ʻOtuá pea naʻa nau talanoa taʻefakaʻapaʻapa kau ki he ‘Tui faka-Māmongá.’ Hoko aí, naʻe maʻunimā ia ʻe he tií, pea ʻi ai hono kaumeʻa ʻi hono taʻu 13.

“Naʻe ʻikai te u ʻilo e meʻa ke faí. Ne u feinga ʻi he taimi lahi ke talaange kiate ia ʻi ha founga anga fakakaumeʻa ʻa ʻeku hohaʻá, ka naʻá ne fakasītuʻaʻi au. Ne ʻikai pē ke u foʻi. Naʻá ku pukepuke ʻeku ngaahi tuʻunga moʻuí pea feinga ke hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga kiate iá. Naʻe ʻikai ke u loto ke ʻoua te ma toe kaungāmeʻa, ka ʻi he fakaʻau ke kovi ʻaupitó, ne kamata ke ngali lelei ange ʻa e hala ia ko iá. Faifai peá u tūʻulutui tuʻo lahi ʻo lotua ke maluʻi ia.

“Ne maʻu leva ha ngāue ʻene tamaí ʻi ha siteiti ʻe taha. Naʻe hoko e hiki ko ʻeni ne panaki maí, ke ʻā ai e mata hoku kaungāmeʻá ʻo sio ki he meʻa kotoa pē kuó ne faí. Naʻe fakafokifā pē kuo mahino e meʻa kotoa pē naʻá ku feinga ke talaange kiate ia ʻi he taʻu ʻe tolú. ʻI he ngaahi uike siʻi hono hokó, naʻá ne ngāue mālohi ke liliu ʻene moʻui motuʻá ʻi he lahi taha te ne ala lavá. ʻI heʻeku talanoa ki aí, naʻá ne fakamālō mai ʻi heʻeku sīpingá mo e ʻikai ke u foʻi ʻiate iá. Naʻe fiefia lahi ʻaupito pea mahino moʻoni kiate ia hono ʻuhinga ʻo e hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí.

“Ki ha kaungāmeʻa pē ʻoku hē, ʻoku ou pehē ʻoku lelei taha ke fakatokanga kiate ia fekauʻaki mo ʻene ngaahi ʻulungaangá. Kae kapau he ʻikai ke fanongo ʻo hangē ko hoku kaungāmeʻá, ʻoua naʻá ke foʻi. Mahalo ko e taimi ʻeni te ne fie maʻu lahi taha ai ha kaungāmeʻa moʻoní. Tauhi hoʻo ngaahi tuʻunga moʻuí, ʻo tatau ai pē pe ʻokú ne fakataueleʻi koe ke ke fai ha meʻa kehe. Lotua ia. ʻOku ou ʻilo te ke lava ʻo maʻu ʻa e mālohi ʻi he meʻá ni, pea he ʻikai te ke tūenoa ʻi hoʻo ngaahi feingá. ʻOku faingofua ke te ongoʻi vaivai mo taʻelata ʻi heʻetau tuʻu maʻu ʻi he leleí. Ka ʻe fakahoko ʻe he ʻEikí ha ngāue lahi, ʻo fakafou ʻi he vaivaí.”

Kōlini Z., taʻu 16, Uaiōmingi, USA

ʻĪmisi
Young pretty black woman with her hands folded over the top of a table. She is praying.

ʻOku ʻikai ke taha e tali ki he fehuʻi “ʻOku totonu nai ke taʻofi ʻeku feohi mo hoku kaungāmeʻá?” Ka ʻoku ʻi ai ha meʻa pau ʻe taha: lotua maʻu pē e tataki ʻa e Laumālié pea loto fiemālie ke talangofua ki ai. ʻOku totonu ke hoko e loto-tokangá ko ho tefitoʻi ʻulungaanga. Tokanga ki ho lelei fakalaumālie mo ho kaungāmeʻá. Tokanga ki hoʻo tā sīpingá mo ho ivi tākiekina ki ho kaungāmeʻá. Tokanga ki he ivi tākiekina ho kaungāmeʻá kiate koé. Pea ʻi hoʻo tui ki he ʻofa ʻaufuatō ʻa e Tamai Hēvaní, te ke maʻu ʻa e ngaahi tali ʻokú ke fekumi ki aí.