2013
Uike Toetuʻú
ʻEpeleli 2013


Uike Toetuʻú

Naʻe fakahoko ʻe hotau Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí ʻa e Fakaleleí—ʻa ia naʻe kau ai ʻa ʻEne faingataʻaʻia ʻi Ketisemaní, Hono Tutuki ʻi Kolokotá, mo ʻEne Toetuʻu mei he fonualotó—lolotonga ʻo e uike fakaʻosi ʻo ʻEne moʻuí.

ʻI he Fakataha Lahi ko ia ʻi he Langí kimuʻa pea toki faʻu ʻa e māmaní, naʻe fakahā ai ʻe he Tamai Hēvaní ʻa ʻEne palani maʻatautolu ko ʻEne fānaú. Naʻa tau kalanga fiefia ʻi he taimi naʻe fili ai ʻe he Tamai Hēvaní ʻa Sīsū Kalaisi ke ne fakahoko ʻa e palani ʻo e fakamoʻuí (vakai, Siope 38:7 mo e ʻĒpalahame 3:27). Naʻe ʻaloʻi ʻa Sīsū ʻe Mele ʻi Pētelihema, pea naʻá Ne moʻui haohaoa mei ha angahala. Te tau lava ʻo foki ʻo nofo mo ʻetau Tamai Hēvaní mo maʻu ʻa e moʻui taʻengatá, koeʻuhí ko ʻEne Fakaleleí. ʻE toe hāʻele mai ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he mālohi mo e nāunau ke ʻafio ʻi he māmaní he lolotonga ʻo e Nofotuʻí, pea ʻe hoko ko e Fakamaau ʻo e kakai kotoa pē ʻi he ʻaho fakaʻosí.

Ko ha ngaahi ʻīmisi ʻeni mei he ngaahi vitiō ʻo e Tohi Tapú ʻoku nau fakafōtunga ʻa e uike fakaʻosi ʻo e moʻui ʻa e Fakamoʻuí. Fakakaukau ke lau ʻa e ngaahi veesi folofola ʻoku lisi ki he ʻīmisí takitaha. Ke maʻu e fakahokohoko kakato ʻo e ngaahi meʻa ne hokó, vakai ki he ngaahi Ongoongolelei ʻe Fā ʻi he Bible Dictionary pe Ngaahi Fakahinohino ki he Folofolá. ʻOku maʻu ʻa e ngaahi vitiō ʻo e Tohi Tapú ʻi he biblevideos.lds.org.

ʻĪmisi

ʻI he ʻaho ʻe nima ki muʻa he Lakaatú, ne heka atu ʻa Sīsū ʻi ha ʻasi ki Selusalema ʻo hangē ko hono kikiteʻí. Naʻe lau Ia ʻe he kakaí ko Honau Tuʻi, mo nau kalanga “Hosana,” mo fola honau ngaahi kofú mo e lauʻi pāmé ʻi he kelekelé ʻi muʻa ʻi he ʻasí. (Vakai, Mātiu 21:1–11; Maʻake 11:1–11; Sākalaia 9:9.)

Ngaahi ʻĪmisí © IRI

ʻĪmisi

Ko e tuʻo ua ʻaki ʻeni ʻi he lolotonga ʻo ʻEne ngāue fakalotu ʻi he matelié, hono Fakamaʻa ʻe Sīsū ʻa e loto temipalé. Naʻe folofola ange ki he kau fefakatauʻakí, “ʻE ui hoku falé ko e fale lotu; ka kuo mou ngaohi ia ko e ʻana ʻo e kau kaihaʻá” (Mātiu 21:13). Pea naʻe haʻu kiate Ia ʻi he temipalé ha tokolahi ko e kui mo e heke, pea naʻá Ne fakamoʻui kinautolu. Ka ʻi he mamata e kau taulaʻeiki lahí mo e kau tangata tohí ki Heʻene ngaahi maná, naʻa nau ʻita mo kumi ha founga ke fakaʻauha ai Ia. (Vakai, Mātiu 21:12–17; Maʻake 11:15–19.)

Ngaahi ʻĪmisí © IRI

ʻĪmisi

Naʻe āfeitaulalo ʻa Sīsū Kalaisi, ko e ʻAlo pē Taha Naʻe Fakatupu ʻo e Tamaí, ke hāʻele hifo ki māmani ʻo huhuʻi ʻa e kakai kotoa pē mei he Hingá. (Vakai, 1 Nīfai 11:16–22, 26–33; ʻAlamā 7:10–13.)

Ngaahi ʻĪmisí © IRI

ʻĪmisi

ʻI he lolotonga ʻo e uiké, naʻe fakahoko ʻe he Fakamoʻuí ha niʻihi ʻo ʻEne ngaahi malanga fakangalongataʻa tahá, kau ai ʻa ʻEne ngaahi akonaki fekauʻaki mo e tēnali pē taha ʻa e uitoú. (Vakai, Maʻake 12:41–44; Luke 21:1–4.)

Ngaahi ʻĪmisí © IRI

ʻĪmisi

Naʻe tūʻulutui ʻa e Fakamoʻuí ʻi he Ngoue ko Ketisemaní ʻo lotu, naʻe fakatupu ʻe Heʻene mamahi ʻi he ngaahi angahala ʻa e māmaní ke “tetetete … koeʻuhí ko e mamahí, pea mo e tafe ʻa e totó ʻi he ava kotoa ʻo hoku kilí, mo e mamahiʻia ʻi he sinó mo e laumālié fakatouʻosi” (T&F 19:18). Naʻe ʻikai fuoloa kuo puke pōpula ʻa Sīsū ʻe Siutasi ʻIsikaliote mo ha kau tangata tokolahi kuo ʻosi fakamahafu, pea liʻaki ai ʻe he kau ākongá kotoa ʻa e ʻEikí ka nau hola. (Vakai, Mātiu 26:36–56; Maʻake 14:32–50; Luke 22:39–53.)

Ngaahi ʻĪmisí © IRI

ʻĪmisi

Lolotonga ʻo ʻEne ʻohomohe fakaʻosí, naʻe palōmesi ai ʻa Sīsū ki Heʻene kau ākongá te nau maʻu ʻa e Fakafiemālié, pe ko e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻi he taimi ʻe mavahe aí. Naʻá Ne akoʻi kinautolu ke nau manatuʻi Ia ʻaki ʻenau maʻu ʻa e sākalamēnití. Naʻe fakahoko ʻe Sīsū ʻi he fakaʻosinga ʻo e efiafí ʻa e Lotu Hūfiá, ʻa ia naʻe lotu ai ke lava ʻo taha mo uouangataha ʻa e kau ākongá. (Vakai, Mātiu 26:17–30; Maʻake 14:12–26; Luke 22:14–32; Sione 13–17.)

Ngaahi ʻĪmisí © IRI

ʻĪmisi

Naʻe tukuange ʻe Sīsū Kalaisi Ia ke tutuki, hili ha hopo taʻe-fakalao mo kauʻimaeaʻi fakamamahi, ʻo fakakakato ai ʻa e “feilaulau lahi mo fakaʻosi” naʻá ne fakaʻatā ʻa e fakamoʻuí ki he kotoa ʻo e fānau ʻa e ʻOtuá (vakai, ʻAlamā 34:14–15). Naʻe toʻo ʻe he kau muimui ʻo Sīsuú Hono sinó mei he kolosí ʻi he teʻeki poʻulí, ʻo nau teuteuʻi Ia ʻaki ha tupenu tuʻovalevale mo e meʻa namu kakala, pea toki tuku Ia ʻi ha fonualoto. (Vakai, Mātiu 27; Luke 23; Maʻake 15; Sione 19.)

Ngaahi ʻĪmisí © IRI

ʻĪmisi

ʻI he mafoa ʻa e atá ʻi he pongipongi Sāpaté, kuo aʻu atu ʻa Mele Makitaline mo ha kau fefine faivelenga kehe ki he fonualotó ke toe tākai e sino ʻo Sīsuú. Naʻa nau ʻilo ai kuo tekaʻi ʻa e maka kafu ʻo e fonualotó pea mo ha ongo ʻāngelo naʻá na fakahā ange ha ongoongo fakafiefia lahi: “ʻOku ʻikai ʻi heni ia: he kuo toe tuʻu” (Mātiu 28:6). Kuo ikunaʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e mate fakaesinó pea lava ai ke tau toe moʻui kotoa: “He ʻoku hangē ʻoku mate kotoa pē ʻia ʻĀtamá, ʻe pehē foki ʻe moʻui kotoa pē ʻia Kalaisi” (1 Kolinitō 15:22). (Vakai, Mātiu 28; Maʻake 16; Luke 24; Sione 20).

Ngaahi ʻĪmisí © IRI