Wiadze Mfɛndzanan Ehyiadzi
Yɛ Tsenenee, Dɔ Mbɔbɔrhu, na Enye Nyankopɔn Nnantsew Ahobrɛadze mu
Ɔbɛsɛ 2020 Wiadze Mfɛndzanan Ehyiadzi


Yɛ Tsenenee, Dɔ Mbɔbɔrhu, na Enye Nyankopɔn Nnantsew Ahobrɛadze mu

Iyɛ tsenenee nye iyɛ adze enyidzi mu. Hɛn ndzeyɛɛ yɛ enyidzi wɔ Nyame enyim ber a yɛnye No nantsew ahobrɛadze mu. Yɛkyerɛ nkaafo enyidzi ara wɔ mbɔbɔrhu ɔdɔ mu.

Dɛ yɛyɛ Jesus Christ esuafo, na yɛyɛ Latter-day Saintfo yi, yɛbɔ mbɔdzen—na wɔhyɛ hɛn nkuran dɛ yɛmbɔ mbɔdzen—nyɛ adze yie na yɛnyɛ yie.1 Bia adwendwen ho, dɛ mbrɛ mayɛ no, “Ana dza mereyɛ no ɔdɔɔ sõ a?” “Ebɛn adze bio na ɔsɛ dɛ meyɛ kã ho,” anaa “Meyɛ nyimpa a onndzi mu yi, mibesi dɛn botum, afata dɛ ‘menye Nyankopɔn aakɛtsena wɔ enyigye a onnyi ewiei da tsebew mu’?”2

Ahyɛmu Dadaw mu nkɔnhyɛnyi Micah bisaa asɛmbisa no wɔ kwan yi do: “Ebɛn kwan na memfa mbra Ewuradze enyim, na monbɔkotow ɔsorsor Nyankopɔn no?”3 Afɛdzi mu ara ɔdwendwen ho dɛ ana afɔr a no bo yɛ dzen bɔsõ bɔn ne mpatae, rese dɛ, “Aso Ewuradze n’enyi bɔsɔ ndwanyin mpempem, anaa ngo esutsen [mpem] du du? aso memfa m’abakan mma wɔ … me kra no bɔn ntsi?”4

Nyiano no yɛ oho. Ndzeyɛɛ pa nko nnsõ. Nkwagye mmfir hɛnankasa.5 Afɔr kuntann no a Micah nyim dɛ wonnkotum enya no mpo nnkotum apon bɔn ne ketseketse mpo. Sɛ ɔkã hɛn nko mbɔdzembɔ a, nkyɛ enyidado kwan biara nnyi hɔ a yɛdze bɛsan akɔ Nyankopɔn nkyɛn.6

Nhyira horow a ofi Ɔsor Egya na Jesus Christ hɔ nnkã ho a, yennkotum ayɛ dza ɔbɔsõ anaa hɛn ara yɛbɔsõ. Asɛmpa no, mbom, nye dɛ osian Jesus Christ ntsi na ɔnam No mu no yebotum yɛabɔsõ.7 Nyankopɔn n’adom do, na ɔnam Jesus Christ No wu na Wusoɛr do no, wɔbɛgye nyimpa nyina nkwa efi honandua wu mu.8 Na sɛ yɛdan hɛn akoma ma Nyame a, nkwagye fi sunsum mu owu mu wɔ hɔ ma obiara a “ɔnam [Jesus] Christ no Werdambɔ do … ber a wɔyɛ setsie ma mbra no na Asɛmpa n’ayɛdze no.”9 Wobotum apon hɛn efi bɔn ho ma yegyina a hɛn ho atsew krɔngyenn wɔ Nyankopɔn enyim. Dɛ mbrɛ Micah kyerɛkyerɛɛ mu dɛ “Ao onyimpa, [Nyame] akyerɛ wo dza oye; na ebɛn adze na Ewuradze rohwehwɛ no wo hɔ, dɛ ebɛyɛ tsenenee, na ebɔdɔ mbɔbɔrhu ara, na enye wo Nyankopɔn bɛnantsew ahobrɛadze mu?’’10

Micah no kwankyerɛ dɛ yɛbɛdan hɛn akoma ama Nyankopɔn na yɛafata nkwagye no wɔ ndzɛmba ebiasa a wɔdzedze hɔnho do. Dɛ ebɛyɛ tsenenee no ɔkyerɛ dɛ wo ndzeyɛɛ bɛyɛ enyidzi wɔ Nyankopɔn na nyimpa nkaa no enyim. Hɛn ndzeyɛɛ yɛ enyidzi wɔ Nyame enyim ber a yɛnye No nantsew ahobrɛadze mu. Yɛkyerɛ nkaafo enyidzi ara wɔ mbɔbɔrhu ɔdɔ mu. Dɛ ebɛyɛ tsenenee no yɛ mbrasɛm akɛse ebien no a edze ridzi dwuma, dɛ “dɔ Ewuradze wo Nyankopɔn, wɔ w’akoma nyina mu, nye wo kra nyina mu, nye w’adwen nyina mu … [na] dɔ wo nyɛnko dɛ wankasa woho.”11

ebɛyɛ tsenenee na enye Nyame bɛnantsew ahobrɛadze mu no nye eregye enyim atwe wo nsa efi emumuyɛ mu, enantsew n’ahyɛmudzi do, na yɛakɔ do edzi nokwar.12 Nyimpa a ɔyɛ tsenenee no dan fi bɔn ho na ɔba Nyankopɔn hɔ, ɔnye No dzi ahyɛmu, na osie dɛm ahyɛmudzi horow no. Nyimpa a ɔyɛ tsenenee no san mu yi dɛ obedzi Nyankopɔn ne mbrasɛm do, onu noho ber a ɔtɔ sin no, na ɔkɔ do bɔ mbɔdzen.

Ber a Christ a Ɔasoɛr no kɛseraa Nephifo no, Ɔkyerɛkyerɛɛ mu dɛ mbra a ɔkrɔn abɛhyɛ Moses mbra no ananmu. Ewuradze kyerɛkyerɛɛ hɔn dɛ mma “[w]ɔmmbɔ afɔr nye … ɔhyew-afɔr” bio mbom “akoma a abobɔ na sunsum a abotow” na wɔmfa mma No. Ɔbɔɔ anohoba so, “Na obiara a ɔdze akoma a abobɔ nye sunsum a abotow bɛba mo hɔ no, ɔno na medze ogya nye Sunsum Krɔnkrɔn bonuma.”13 Sɛ yɛgye Sunsum Krɔnkrɔn akyɛdze hɛn enuma ekyir na yɛdze dzi dwuma a, yebotum enya Sunsum Krɔnkrɔn n’anyɛnkoyɛ daa daa na Ɔakyekyerɛ hɛn dza ɔsɛ dɛ yɛyɛ,14 a yɛnye Nyame bɛnantsew ahobrɛadze mu kã ho.

Jesus Christ no bɔn ho afɔrbɔ na nkwagye fi sunsum mu owu mu no wɔ hɔ ma obiara a, ɔwɔ dɛm akoma abobɔ na sunsum a abotow.15 Akoma abobɔ na sunsum a abotow puhim hɛn daa daa ma yenu hɛnho enyigye mu na yɛbɔ mbɔdzen ara yie dɛ yɛbɛyɛ tse dɛ hɛn Ɔsor Egya na Jesus Christ. Na yɛyɛ dɛm no, yɛgye Agyenkwa no Ne ntsewho, ayarsã, na tum mu ahoɔdzen. Yɛnnyɛ tsenenee na yɛnye Nyankopɔn nnantsew ahobrɛadze mu nko; yesũa so dɛ yɛbɔdɔ mbɔbɔrhu mu dɛ mbrɛ Ɔsor Egya na Jesus Christ yɛ no.

Nyankopɔn n’enyi gye mbɔbɔrhu ho na ɔmmpow no dwumadzi. Micah ne nsɛm ɔdze ma Jehovah, “Woana nye Onyame a ɔtse dɛ ɔwo a ɔdze emumuyɛ fir, … [o]benya hɛn ho ayamuhyehye” na “ebɔtow … bɔn nyina egu po bun mu.”16 Yɛbɔdɔ mbɔbɔrhu dɛ mbrɛ Nyankopɔn dɔ no fam enye nkorɔfo dzi nkitaho tsenenee mu na nntsetsee hɔn.

Erenntsetsee nkaafo ho hia ohia no, wɔada no edzi wɔ enyikasɛm bi a ɔfa Hillel a ɔyɛ Elder no, Jewnyi nwomahunyi bi a ɔtsenaa ase mfe ɔha ana wɔrowo Christ. Hillel n’adzesũafo no mu kor dze Mbra no—Moses no mbuukuu enum no ho hunyanyɛ haaw no, ɔnam mbrasɛm horow 613 nye rabbifo hɔn nkyerɛwee a ɔkã ho. Adzesũanyi no too Hillel taferbanyinmbɔmu dɛ ɔmfa mber no pɛr a ɔno Hillel dze begyina n’anan kor do no, mfa nkyerɛkyerɛ Mbra mbuukuu no mu. Nna Hillel bia onntum ngyina n’anan kor do nnkyɛr dze naaso ɔgyee too mu. Ɔserɛe kãa fi Leviticus mu, rese dɛ, “Mma nndzi wer, na mma nnya menasepɔw biara wɔ wo nkorɔfo mba ho, mbom dɔ wo nyɛnko dɛ woho.”17 Hillel wiei dɛ: “Dza ɔwo ekyir no, mma mmfa nnyɛ wo nyɛnko. Iyi nye Mbra no nyina; nkaa no yɛ no ho nsɛmkã. Kɔ na kosũa.”18

Ber biara yɛnye nkorɔfo reyɛ adze enyidzi mu no yɛ mbɔbɔrhu ɔdɔ mu ara ne fã. Hom nsusu nkɔmbɔdzi bi a metsee no mfe du mfe du a abɛsen kɔ wɔ John Hopkins Asopitsi a ɔwɔ Baltimore, Maryland, wɔ United States. Ayarfo no kor, Owura Jackson, a ɔyɛ banyin a obu adze na no ho yɛ enyikã yɛ obi a asopitsi edwumayɛfo no nyim no ara yie. Wɔagye no ato asopitsi hɔ mpɛn pii a wɔyɛ no nyarba horow a nsãnom dze ba ho edur. Gyinabew yi mu no, nna Owura Jackson asan aba asopitsi a ne yarba no wohun dɛ ne yamuadze bi ahohon a nsãnom na ɔma ɔbae.

N’edwumayɛ mber reba ewiei no, Datser Cohen, datser a ɔyɛ edwuma dzen na wɔpɛ n’asɛm yɛɛ Owura Jackson nhwehwɛmu na ohun dɛ ɔsɛ dɛ wɔgye no to hɔ. Datser Cohen dze maa Datser Jones a oribeyi no dɛ, ɔngye Owura Jackson nto hɔ na ɔnhwɛ n’eduryɛ do.

Nna Datser Jones akɔ adatserfo tsetsee skuul a wɔagye dzin na mbrɛana ɔrehyɛ n’adzesua ntoado no ase. Ntsetsee dzendzen no nye nda onnya nda no nam, na ɔno na gyama ɔmaa Datser Jones no mbuae no annsɔ enyi no. Ɔregye yarfo a ɔtɔ do enum anafua no, maa ohwinhwinii dedeede kyerɛɛ Datser Cohen. Datser ɔbaa no nyaa atsenkã dɛ onnye dɛ ɔbɔhwer ne ber pii ahwɛ Owura Jackson osiandɛ ne haw no ɔnoara na ɔtwee maa noho.

Datser Cohen dze ndze brɛɛw sii no mbuae no pi. Ɔkãa dɛ, “Datser Jones, ibɛyɛɛ eduyɛfo dɛ erobɔhwɛ nkorɔfo na ayɛ edwuma dze asã hɔn yarba. Ammbɛyɛ eduyɛfo dɛ irubobua hɔn atsɛn. Sɛ nntse nsonsonee no ase a, nna nnyi kwan biara dɛ egye ntsetsee fi esũapɔn yi mu.” Ntsentsenee yi ekyir no, Datser Jones hwɛɛ Owura Jackson ara yie ber a ɔda asopitsi hɔ no.

Sesei Owura Jackson ewu. Datser Jones na Datser Cohen beenu nyina enya abɔdzin wɔ hɔn edwumayɛ ho. Mbom, gyinabew soronko bi wɔ ne ntsetsee mu no, okehiaa dɛ wɔkãa Datser Jones dɛ ɔnyɛ adze tsenenee mu, onya ɔdɔ mbɔbɔrhu, na ɔhwɛ Owura Jackson a onnkobua no atsɛn.19

Mfe pii mu no, dɛm nkaakaa no ayɛ mfaso ama me. Ɔdɔ mu ara mbɔbɔrhu kyerɛ dɛ nnyɛ ehumbɔbɔr a Nyame dze ma hɛn no nko na yɛdɔ; mbom ɔyɛ hɛn enyigye dɛ yɛbɛtsen dɛm mbɔbɔrhu no ama binom. Na yedzi Ne fasusu do. “Hɔn nyinara yɛ adze kor ma Nyame,’’20 na hɛn nyina yehia sunsum mu ayarhwɛ dze enya mboa na ayarsã. Ewuradze ase dɛ; “Mma hom mmbu honam kor nnsen kor, anaa mma nyimpa bi nndwen mma no ho dɛ ɔbɔ obi do.”21

Jesus Christ yɛɛ fasusu wɔ ereyɛ tsenenee na erenya ɔdɔ mbɔbɔrhu. Ɔnye adzebɔnyɛfo foraforae, a Ɔdze enyidzi na obu ma hɔn. Ɔkyerɛkyerɛɛ enyigye a ɔwɔ irisie Nyankopɔn ne mbrasɛm na Ɔhwehwɛɛ dɛ Obepegya hɔn a wɔreper kyɛn dɛ Obobua hɔn fɔ. Ɔkasae tsiaa hɔn a wɔsee dɛ Ɔafom dɛ Ɔrosom nkorɔfo a wobu hɔn dɛ wonndzi mu.22 Ɔammpɛ hɔn a wɔyɛ atseneefo wɔ hɔnara enyi do, Ɔda ho so.

Ama yɛayɛ tse dɛ Christ no, nyimpa no yɛ adze tsenenee, odzi no ho nyi wɔ Nyankopɔn na nyimpa nkaafo no enyim. Nyimpa tsenenee susu n’asɛm na ne ndzeyɛɛ yie na ohu dɛ nsonsonoee a ɔda hwɛbea anaa gyedzi mu no nnsiw papayɛ anaa nyɛnkoyɛ nokwar mu kwan. Ankorankor a wɔyɛ tsenenee no “[wo]rinnya adwen biara dɛ obi bepira ne nyɛnko, mbom” wɔ nye hɔnho “bɛtsena asomdwee mu”24.”

Ama aayɛ tse dɛ Christ no, nyimpa no dɔ mbɔbɔrhu. Hɔn a wɔdɔ mbɔbɔrhu no nnyɛ atsɛm mbua; wɔkyerɛ ayamuhyehye ma nkaafo, nkankara abɔbɔfo; wɔyɛ adom, ayamuyie na wodzi nyi. Ankorankor yinom nya dɔ na ntseasee ma obiara, a hɔn su tse dɛ bea wofi, ɔyɛ banyin anaa ɔbaa, no som, ne nkitahodzi nkã-tse, gyinabew wɔ ɔman mu, ebusua, anaa ɔman a ofi mu no mmfa ho. Christ dɔ su no bor iyinom nyina do.

Ama yɛaayɛ tse dɛ Christ no, nyimpa no san mu yi Nyame,25 ɔnye No nantsew ahobrɛadze mu, na ɔhwehwɛ dɛ ɔbɛyɛ N’apɛdze, na osie ahyɛmu a ɔnye No edzi no. Ankorankor a wɔnye Nyame nantsew ahobrɛadze mu no kaa dza Ɔsor Egya na Jesus Christ ayɛ ama hɔn.

Ana mereyɛ dza ɔdɔɔ sõ? Ebɛnadze bio na ɔsɛ dɛ meyɛ? Dza yɛyɛ dze yɛ mbuae ma nsɛmbisa yinom no yɛ hɛn enyigye wɔ abrabɔ yi mu na wɔ daapem mu no ne fapem. Agyenkwa no mmpɛ dɛ yɛbɛfa nkwagye no ara kwa. Mbom yɛayɛ ahyɛmu krɔnkrɔn ekyir no mpo, obotum aba dɛ nyimpa “bɔhwe ase efi adom no ho na oefi Nyame tseasefo no ne nkyɛn.” Ntsi, ɔsɛ dɛ “yɛyɛ ahwɛyie na yɛbɔ mpaa da biara,” ama yeaakwetsir dɛ “[yɛbɔ]kɔ nsɔhwɛ mu”26

Mbom dɛm ber noara so, hɛn Ɔsor Egya na Jesus Christ mmpɛ dɛ yɛma ekyingye a ɔkɔ do kyekyer hɛn wɔ hɛn ɔnnkyebo abrabɔ akwantu no mu a, yɛrodwendwen dɛ dza yɛayɛ no bɔsõ dɛ wɔbɛgye hɛn nkwa na yenya nkwagye ntowdo. Ampara wɔmmpɛ dɛ yɛma mfomdo a yɛayɛ a yeenu hɛnho no tseetsee hɛn, a yɛrodwen dɛ wɔyɛ epirakur a wɔrennsã da,27 anaa yebenya suro mbordo dɛ yebefintwiw bio.

Yebotum esusu hɛn ara hɛn mpontu. Yebotum ehu “ɔbra a yɛrobɔ no, dɛ ɔnye Nyame ne pɛ saa”28 ber a yɛyɛ tsenenee, yɛdɔ mbɔbɔrhu, na yɛnye hɛn Nyankopɔn bɛnantsew ahobrɛadze mu no. Yɛfa Ɔsor Egya na Jesus Christ Hɔn su yɛ hɛn dze na yɛbɔdɔ hɛnho nkorkor.

Sɛ eyɛ ndzɛmba yinom a, ibedzi ahyɛmu anamɔn kwan no do na afata dɛ “enye Nyankopɔn aakɛtsena wɔ enyigye a onnyi ewiei da tsebew mu.”29 Nyankopɔn n’enyimnyam na daapem nkwa kan no bɛhyɛ hom akra mu.30 Dɛw a onnyikãbea bɛhyɛ hom akra mã31 Megye dase dɛ Nyame tse ase na Jesus nye Christ no, hɛn Agyenkwa na Pomfo, na ɔdɔ na enyigye mu ara no Ɔtsen no mbɔbɔrhu mu ma obiara. Ana ɔnnyɛ hom dɛw a? Jesus Christ ne dzin mu, amen.